Lerarenopleiders maken de brug tussen neurowetenschappen en onderwijs. Tinne Van Camp Lijne Vloeberghs Pieter Tijtgat

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Lerarenopleiders maken de brug tussen neurowetenschappen en onderwijs. Tinne Van Camp Lijne Vloeberghs Pieter Tijtgat"

Casper van Dam
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Lerarenopleiders maken de brug tussen neurowetenschappen en onderwijs Tinne Van Camp Lijne Vloeberghs Pieter Tijtgat

2 Een klein onderzoek 1. DVD s en programma s die gericht zijn op het extra stimuleren van peuters en kleuters hebben een duidelijk effect op de ontwikkeling van de hersenen 2. Het regelmatig inoefenen van cognitieve vaardigheden verandert de structuur van de hersenen 3. Verschillen in de dominante hersenhelft (links denkend vs rechts denkend) kunnen verschillen in prestaties verklaren

3 Waarom neuro??? Publieke en maatschappelijke interesse in het brein De nieuwste inzichten uit de neurowetenschappen hebben potentieel grote gevolgen voor de manier waarop we kijken naar rechtspraak, onderwijs, geestelijke gezondheidszorg,

4 Waarom neuro??? Maar misbruik en overinterpretatie

5 Waarom neuro??? Belang van vorming en opleiding Royal society report Training and continued professional development should include a component of neuroscience relevant to educational issues, in particular, but not restricted to Special Educational Needs Training providers for Special Education Needs across all ages should consider including a focus on the neurobiological underpinnings of learning difficulties, such as dyslexia, dyscalculia and ADHD (p. 20)

6 Een klein onderzoek DVD s en programma s die gericht zijn op het extra stimuleren van peuters en kleuters hebben een duidelijk effect op de ontwikkeling van de hersenen Studenten Leerkrachten

7 Een klein onderzoek Verschillen in de dominante hersenhelft (links denkend vs rechts denkend) kunnen verschillen in prestaties verklaren Studenten Leerkrachten

8 VLOR Praktijkgerichte literatuurstudie Krachtig leren vanuit een cognitief neurowetenschappelijke bril

10 Bruggenbouwer

11 VLOR-PROJECT: traject en partners Februari 2014: Oproep VLOR tot het schrijven van een literatuurstudie over neuro en onderwijs Praktijkgerichte literatuurstudie gericht aan onderwijspractici Met aandacht voor wetenschappelijke kwaliteit en toegankelijkheid Uitgangspunt: de leraar als onderzoeker April 2014: Goedgekeurd projectvoorstel Titel project: Krachtig leren bekeken vanuit een neurowetenschappelijke bril Looptijd: april 2014 november 2014 Projectpartners: UCll (KHLeuven) - Odisee (HUB KAHO) KULeuven Revarte

12 VLOR-PROJECT: van probleemstelling tot doelstelling Probleemstelling: neuromythes in onderwijs Wat zijn neuromythes? Hoe komt het dat deze mythes ontstaan? Waarom komen deze mythes veel voor bij leraren? Doelstelling: neuromythes uit onderwijs Wat is het algemeen doel van het project? Hoe maken we dit doel operationeel? Welk resultaten stellen we voorop? Welke kwaliteitseisen willen we waarborgen?

13 VLOR-PROJECT: van probleemstelling tot doelstelling Probleemstelling: neuromythes in onderwijs Wat zijn neuromythes? Hoe komt het dat deze mythes ontstaan? Waarom komen deze mythes veel voor bij leraren? Doelstelling: neuromythes uit onderwijs Wat is het algemeen doel van het project? Hoe maken we dit doel operationeel? Welk resultaten stellen we voorop? Welke kwaliteitseisen willen we waarborgen?

14 VLOR-PROJECT: Probleemstelling Recent onderzoek brengt het probleem van de neuromythe in kaart. (Decker, Lee, Howard-Jones & Jolles, 2012; De Smedt, in press) Neuromythe = een misvatting over wetenschappelijke feiten uit hersenonderzoek die leidt tot het foutief gebruik van deze resultaten in een onderwijscontext. Neuromythes ontstaan omdat leken een kader missen om neuroresultaten te begrijpen, te situeren en te beoordelen. Neuromythes komen veel voor bij leraren omdat zij hopen voor hun dagdagelijkse uitdagingen antwoorden te vinden bij de neurowetenschappen die een groot evidence-based-gehalte hebben (maar is dit wel zo?).

15 VLOR-PROJECT: Doelstelling Doel VLOR-project is het ontsluiten van dit complexe domein zodat er minder neuromythes ontstaan bij leren. We reiken hiertoe een referentiekader aan waarmee leraren neuroresultaten beter kunnen lezen, begrijpen en interpreteren. We voeren een praktijkgerichte literatuurstudie uit met het referentiekader als leidraad. Voor 3 kenmerken van effectief leren (leren-op-maat, zelfregulatie, actief leren) onderzoeken we in welke mate neurowetenschappelijke resultaten recente inzichten uit de instructiepsychologie (kunnen) bevestigen, nuanceren of weerleggen. We stellen hierbij volgende kwaliteitseisen voorop: Wetenschappelijke kwaliteit en multidisciplinaire benadering Toegankelijkheid en onderzoeksgerichtheid

16 VLOR-PROJECT: resultaat Publicatie: Krachtig leren. Cognitief neurowetenschappelijk benaderd. Hoofdstuk 1: Referentiekader Hoofdstuk 2: Leren-op-maat Hoofdstuk 3: Zelfregulatie Hoofdstuk 4: Actief leren Hoofdstuk 5: Epiloog Release en voorstelling: studiedag VLOR 29 april Opbouw netwerk van neurowetenschappers, instructiepsychologen, onderwijskundigen en onderwijspractici.

17 METHODOLOGIE Praktijk theorie 8 stappen in reviewstudie

18 Expertgroep Resonantiegroep

20 8 stappen in reviewstudie 1. audit trail 2. onderzoeksvragen 3. literatuur 4. classificatie in overzichtsschema 5. database 6. belangrijke thema s 7. alternatieve interpretaties zoeken 8. collega s betrekken als critical friends

21 8 stappen in reviewstudie 1. audit trail: voortdurende controle EXPERTEN én PRACTICI 2. onderzoeksvragen: FOCUS 3. literatuur: SYSTEMATISCH vs. SNEEUWBAL 4. classificatie in overzichtsschema 5. database 6. belangrijke thema s: FOCUS 7. alternatieve interpretaties zoeken: NUANCES 8. collega s betrekken als critical friends: EXPERTEN én PRACTICI

22 Cyclisch proces 1. audit trail 2. onderzoeksvragen 3. literatuur 4. classificatie in overzichtsschema 5. database 6. belangrijke thema s 7. alternatieve interpretaties zoeken 8. collega s betrekken als critical friends

23 classificatie database thema s

24 classificatie Actief leren Traditioneel leren Passief leren Sociaal constructivistisch Cognitief constructivistisch Observationeel leren? Interactief leren Onderzoekend leren exploratief leren samenwerkend leren Probleemgebaseerd leren coöperatief leren

25 TAKE HOME Praktijk theorie EVENWICHT! 8 stappen in reviewstudie strikt vs. organisch (cyclisch)

26 Onderzoeker

27 ONDERZOEK En dan nu de resultaten... Enkel tipje van de sluier WAT WEL: Onderzoeksresultaten bevraging werkveld Referentiekader Toepassing op EF en epiloog

28 BEVRAGING WERKVELD (n=25) DOEL: kennis vragen vanuit het werkveld praktijkvoorbeelden: uitdagingen en noden (sub)thema s verwachtingen over de inhoudelijke opbouw en de vormgeving

29 BEVRAGING WERKVELD RESULTATEN: kennis: pedagogie vs. neuro (leerstoornissen?) vragen vanuit het werkveld: nuance praktijkvoorbeelden: conceptuele verduidelijking / evidence based (sub)thema s: bv. ICT heel belangrijk, dikwijls pedagogisch verwachtingen: praktische tools vs. wetenschappelijke achtergrond

30 REFERENTIEKADER een brug met 2 pijlers Van neuro naar onderwijs Hersenen zijn plastisch

31 Pijler 1 : van neuro naar onderwijs

32 Pijler 2 : hersenen zijn plastisch Het brein verandert als respons op stimulatie uit de omgeving -> net daar ligt de mogelijkheid tot leren (=functionele plasticiteit) Onderwijzen = de kunst om het brein te veranderen (Zull, 2002)

33 REFERENTIEKADER toegepast zelfregulatie Executieve functies Prefrontale cortex

34 REFERENTIEKADER toegepast Cognitieve neurowetenschappen rapporteerden ooit verschillen tussen hersenhelften voor basale cognitieve taken in populatie van specifieke patiënten. Deze resultaten werden ten onrechte gegeneraliseerd naar complexere vaardigheden. Er werd een cognitief model ontwikkeld dat complexe functies toeschrijft aan een specifieke hersenhelft Er worden programma's ontwikkeld, interventies aangeraden binnen onderwijs om een bepaalde hersenhelft meer te stimuleren.

35 REFERENTIEKADER toegepast Cognitieve neurowetenschappen vinden geen bewijs voor deze theorie. Integendeel, het wordt duidelijk dat iedereen informatie met alle modaliteiten verwerkt Op basis van deze informatie wordt een cognitieve theorie ontwikkeld die de verschillen verklaart aan de hand van een mismatch tussen de manier waarop informatie aangeboden wordt en hoe een leerling het liefst leert. het VAK-model Men merkt dat leerlingen met dezelfde intelligentie toch verschillen in de manier waarop ze leerstof verwerken.

36 REFERENTIEKADER toegepast Theorie leerstijlen ontkracht

37 EPILOOG Gesprekken neurowetenschappers Gesprekken met pedagogen media Hersengerelateerde brain based Onderwijstoepassingen 5 vragen die je je best stelt!

38 EPILOOG Leerkracht maakt keuzes Cognitieve neurowetenschappen kunnen deze keuzes ondersteunen Nog belangrijker is dat deze keuzes gemotiveerd zijn vanuit onderwijskundig onderzoek vertaalslag naar concrete onderwijspraktijk De leerkracht doet er toe!

39 Debater

40 HOE VERDER? lerarenopleiding? onderwijs? onderzoek?

41 LERARENOPLEIDING? Referentiekader (hoe) aanbieden aan toekomstige leraren? Zinvol noodzakelijk overbodig enkel voor lerarenopleiders - Integreren binnen curriculum/ OPO middel om onderzoeksgerichte houding te bevorderen

42 ONDERWIJS? Actief leren met behulp van ICT Herhaalkansen Samenwerkend leren: team Motivatie door onverwachte beloningen Competitie

43 ONDERZOEK? Mogelijke onderzoeksprojecten: Neuromythes uitfilteren uit aangeboden cursusmateriaal (bv. Leerstijlen) Onderzoeksgeïnformeerd cursusmateriaal in LO vergroten (met inbegrip van neurowetenschappelijke resultaten) Concrete actie-onderzoeken promoten waarbij neurowetenschappelijke resultaten in een onderwijscontext worden uitgetest (~ zondle team play) de neuromythe op zich wordt (her)onderzocht: werkt leerstijlen, meervoudige intelligenties, brain gym (dan toch) echt? Waarom wel/niet? Waarom slaan neuromythen aan in het onderwijsveld? (hypothesen: commercieel verspreid, een 'goeroe' volgende, flashy, of schuilt er toch een verborgen waarheid achter?)

44 studiedag VLOR: 29 april!

45 Contact:

Vergelijkbare documenten

Krachtig leren, cognitief

Krachtig leren, cognitief neurowetenschappelijk benaderd. Tinne Van Camp, Lijne Vloeberghs, Pieter Tijtgat, Els Dammekens, Christophe Lafosse en Bert Desmedt Probleemstelling: Bevestigen, verrijken of