Onderzoekseenheid Leren in Context School of Education Stenden Hogeschool. Verslag van de onderzoeksevaluatie 16 december 2014

Transcriptie

1 Vlindersingel VM Utrecht Onderzoekseenheid Leren in Context School of Education Stenden Hogeschool Verslag van de onderzoeksevaluatie 16 december 2014 Utrecht Maart Evaluatiebureau voor het hoger onderwijs

2 Colofon Instelling en onderzoeksgroep Stenden Hogeschool Rengerslaan DD Leeuwarden Status instelling: bekostigd Naam onderzoekseenheid: Leren in Context, School of Education Evaluatiecommissie De evaluatie is uitgevoerd door: Dr M.S. Leloux, voorzitter Mw. J. Middelbeek, werkveld- en domeindeskundige Mw. T.T.D. Schouten, secretaris Prof.dr. L.W.C. Tavecchio was betrokken bij de voorbereidingen, edoch verhinderd op de dag van de evaluatie. De evaluatie is uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van AeQui VBI Vlindersingel VM Utrecht (030) Dit document laat zich het beste dubbelzijdig afdrukken. 2 Stenden

3 Inhoudsopgave Colofon... 2 Inhoudsopgave... 3 Conclusies en aanbevelingen... 4 Inleiding Output Missie en onderzoeksprofiel Portfolio en organisatie Mensen en middelen Samenwerkingsverbanden Bijlagen Bijlage 1 Evaluatiecommissie Bijlage 2 Programma evaluatie Bijlage 3 Bestudeerde documenten Onderzoekseenheid Educatie maart

4 Conclusies en aanbevelingen Op 16 december 2014 is de onderzoekseenheid Leren in Context van de School of Education gevisiteerd door een commissie van AeQui. De commissie is onder de indruk van verschillende lectoraten; andere lectoraten zijn nog jong. Op het niveau van de onderzoekseenheid als geheel ziet de commissie dat verdere verbreding en samenwerking mogelijk is, en alles overwegende luidt het totaaloordeel van de commissie voldoende. De onderzoekseenheid Leren in Context van de School of Education van Stenden Hogeschool kent in totaal vier lectoraten: 1) Early Childhood, 2) Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding, 3) Identiteitsontwikkeling en 4) Professionele Onderwijsorganisaties. De lectoraten willen gezamenlijk bijdragen aan het opleiden van vakbekwame leraren in de context van het (basis-)onderwijs. De lectoraten zijn alle op verschillende wijze ontstaan en zijn ook onafhankelijk van elkaar gestart vanuit specifieke domeinen. De lectoraten hebben elk een eigen opdracht en kernthema s en bevinden zich elk in een andere ontwikkelfase. Het lectoraat Early Childhood (EC) is gestart in 2012 en richt zich op kennisontwikkeling en het politiek-maatschappelijke debat over de uitvoering van de specifieke werkwijze in het onderwijsaanbod voor kinderen van drie tot zeven jaar. Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding is in 2011 gestart in samenwerking met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) en richt zich op kennisontwikkeling over de aansluiting van het drietalig basisonderwijs (Fries, Nederlands en Engels) op meertalig voortgezet onderwijs. Het lectoraat Identiteitsontwikkeling, gestart in 2013, is ontstaan uit een eerder lectoraat en richt zich nu op kennisontwikkeling met betrekking tot de relatie tussen levensbeschouwelijke en onderwijskundige identiteit. Tenslotte is het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties recentelijk (2014) gestart in samenwerking met de Algemene Onderwijsbond. Het lectoraat richt zich op kennisontwikkeling met betrekking tot het besturen en inrichten van onderwijsorganisaties, die de professionaliteit van de leraar respecteren en faciliteren. Kennisontwikkeling, valorisatie en betekenis voor onderwijs en scholing zijn voor de gehele onderzoekseenheid voldoende. De twee lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid scoren op deze punten zelfs goed tot excellent. De afzonderlijke lectoraten binnen de onderzoekseenheid zijn verbonden aan actuele politiek-maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen. Er is een duidelijke lijn naar onderwijs en scholing met relevante bijdragen aan het curriculum van zowel de Opleiding tot leraar basisonderwijs (OLB) als de masters, de ontwikkeling van een post-hbo opleiding en de ontwikkeling van een minor binnen de bachelor leraar basisonderwijs. Ook zijn de lectoraten binnen het specifieke werkveld zichtbaar. De lectoraten hebben een aantrekkelijke leer- en onderzoeksomgeving weten te creëren voor hun kenniskringleden, docenten en studenten. De missie van de onderzoekseenheid: door middel van onderzoeksactiviteiten bijdragen aan de ontwikkeling van een zelfbewuste professionele identiteit van bij de School betrokken studenten, opleiders en werkveldcollega s sluit goed aan bij de missie van Stenden Hogeschool en wordt beoordeeld als goed. De vier lectoraten werken vanuit een duidelijke visie op het onderzoeksdomein. De onderzoekseenheid maakt in het praktijkgerichte onderzoek gebruik van een onderbouwde keuze voor verschillende methodologische strategieën. De huidige focus van de onderzoekseenheid ligt echter vooral op kwalitatieve en narratieve methoden. Het initiëren en begeleiden van meer kwantitatieve onderzoeksmethoden is in ontwikkeling, zowel op het niveau van Stenden Hogeschool als op het niveau van de onderzoekseenheid. De onderzoekseenheid wil de komende jaren de samenwerking tussen de lectoraten intensiveren, zodat de onderzoeksprogramma s beter op elkaar aangesloten kunnen worden ter ondersteuning van de kenniscirculatie en het interdisciplinaire debat. Het portfolio en de organisatie zijn voldoende. Zowel de samenhang binnen de onderzoekseenheid als de productie van de onderzoekseenheid is voldoende, en voor de individuele lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid zelfs goed. De inzet van mensen en middelen is goed in kwalitatief opzicht. De commissie ziet enthousiaste, serieuze, kwalitatief goede en professionele lectoren en leden 4 Stenden

5 van kenniskringen. In kwantitatief opzicht zijn verbeteringen mogelijk (meer tijd voor de lector Professionele Onderwijsorganisaties, meer tijd voor promotietrajecten). Het aantal interne en externe samenwerkingsverbanden is voldoende; voor de afzonderlijk lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid zelfs goed, al kan deze laatste zich ook meer bovenregionaal profileren. De onderzoekseenheid ziet de onderlinge samenwerking als essentieel voor de kennisontwikkeling en valorisatie, en wil daarin ook investeren. Aanbevelingen De commissie beveelt aan om het praktijkonderzoek binnen de bacheloropleiding en de masteropleidingen structureel meer te verbinden aan de lectoraten. Ook ziet zij verbreding (onder andere etniciteit) als ontwikkelpunt voor de gehele onderzoekseenheid, ook in verband met het vergroten van de employability van bij de onderzoekseenheid betrokken personeel in krimpregio s. De inhoudelijke samenwerking tussen de lectoraten en de ontwikkeling van een gezamenlijke onderzoeksmethodologie kan beter uitgewerkt. De onderzoekseenheid en de lectoraten onderling zullen dan beter in staat zijn zich te profileren binnen Stenden Hogeschool en het werkveld, waardoor relevante dwarsverbanden kunnen worden gevormd. De lectoraten zouden nog meer gebruik kunnen maken van het internationale netwerk van Stenden Hogeschool en van de onderlinge netwerken. Vooral de twee jongste lectoraten (Identiteitsontwikkeling en Professionele Onderwijsorganisaties) zouden veel kunnen leren van de andere twee, ook op het gebied van publiceren, andere kennisontwikkeling en valorisatie. Namens de voltallige evaluatiecommissie, Utrecht, maart 2015 Dr. M.S. Leloux Voorzitter Onderzoekseenheid Educatie maart

6 Inleiding Stenden Hogeschool is ontstaan in 2008 uit een fusie van de Christelijke Hogeschool Nederland (CHN) en Hogeschool Drenthe (HD). Stenden Hogeschool biedt onderwijs aan circa studenten vanuit vijf vestigingen in Nederland en vestigingen in Qatar, Indonesië, Thailand en Zuid-Afrika. De missie van Stenden Hogeschool, unleashing potential in our students, staff and surrounding community, wordt gedragen vanuit de visie serving to make it a better world. Het profiel van Stenden bestaat uit drie pijlers: probleem gestuurd onderwijs, onderzoek en internationalisering. Deze drie pijlers hebben als basis de nieuwsgierige mens. Stenden wil studenten en medewerkers, vanuit de potentiële nieuwsgierigheid van mensen, uitdagen het beste uit zichzelf te halen. Stenden wil studenten opleiden die meesters in hun vakgebied zijn: ondernemende professionals die willen blijven groeien tot expert en leider en, op persoonlijk vlak, tot compleet mens. De instelling Stenden Hogeschool bestaat uit zeven Schools, waarin sinds 2012 verwante opleidingen met de lectoraten zijn samengevoegd. Onderwijs en onderzoek vormen het primaire proces binnen de Schools. Iedere School heeft een Head of School, die eindverantwoordelijke is voor onderwijs en organisatie. De Head of School wordt ondersteund door Academic Deans, die verantwoordelijk zijn voor de onderwijsontwikkeling en -kwaliteit. Naast ondersteunende organen op strategisch, tactisch en operationeel niveau maakt Stenden gebruik van Stenden Professionals. Stenden Professionals verzorgt de contractactiviteiten op het gebied van onderzoek, consultancy en training met eigen medewerkers en met inzet van docenten van Stenden Hogeschool. Stenden wil met het onderzoek binnen de Schools onder andere bijdragen aan de bouw van sterke Schools die praktijkgericht opleiden. Het onderzoek moet gericht zijn op (inter)nationale kennisontwikkeling, curriculumontwikkeling- en uitvoering van het bachelor en masterprogramma ten aanzien van de onderzoeksleerlijn. Het moet tot slot bijdragen aan de professionalisering van medewerkers van Stenden Hogeschool en aan de kwaliteit van het begeleiden en beoordelen van praktijkgericht onderzoek door docenten. Het onderzoek van de hogeschool richt zich op vier verschillende domeinen: Tourism & Hospitality, Techniek & Duurzaamheid, Business & Commerce en Educatie. De hogeschool werkt met onderzoekseenheden om de 14 lectoraten binnen de Schools met elkaar te verbinden. Een onderzoekseenheid, bestaande uit meerdere lectoraten, richt zich op een van de vier domeinen. Stenden wil onderwijs en onderzoek integreren door programmatisch praktijkgericht onderzoek te doen dat tevens in het onderwijsleerproces is ingebed. De onderzoekseenheden worden ondersteund door het Bureau Academisering van Stenden Hogeschool. Het Bureau Academisering faciliteert het onderzoeksbeleid en het kwaliteitsmanagement van het onderzoek binnen de verschillende onderzoeksdomeinen. De School of Education is een van de zeven Schools van Stenden Hogeschool. De School omvat de bachelor Opleiding tot leraar Basisonderwijs, de masteropleidingen Learning & Innovation (MLI) en Special Educational Needs (SEN; aangeboden in licentie van Windesheim) en vier lectoraten. De School of Education heeft de missie ( unleashing potential ) en visie ( serving to make a better world ) van Stenden toegespitst op de School en zo een nieuwe missie/visie geformuleerd: het opleiden en begeleiden van complete en authentieke professionals die blijvend leren, het beste in kinderen en zichzelf naar boven kunnen halen en zo bijdragen aan de ontwikkeling van het opleidingsniveau van Noord-Nederland. De onderzoekseenheid Sinds 1 september 2013 functioneren binnen de onderzoekseenheid van de School of Education in totaal vier lectoraten: 1) Early Childhood, 2) Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding, 3) Identiteitsontwikkeling en 4) Professionele Onderwijsorganisaties. De lectoraten willen gezamenlijk bijdragen aan het opleiden van vakbekwame leraren in de context van het basisonderwijs. Leren in context is naast het centrale thema eveneens de naam van de onderzoekseenheid, waarin de verbinding van de verschillende lectoraten expliciet gemaakt wordt. De lectoraten zijn alle op verschillende wijze ontstaan en zijn ook onafhankelijk van elkaar gestart vanuit 6 Stenden

7 specifieke domeinen. De lectoraten hebben elk een eigen opdracht en kernthema s. Ieder lectoraat bevindt zich ook in een andere ontwikkelfase. Het lectoraat Early Childhood (EC) is gestart in 2012 en richt zich op kennisontwikkeling en het politiek-maatschappelijke debat over de uitvoering van de specifieke werkwijze in het onderwijsaanbod voor kinderen van drie tot zeven jaar. De functieomvang van 0,5 fte is binnen dit lectoraat verdeeld over twee lectoren: Prof. Dr. S. Goorhuis-Brouwer (0,2 fte) en Dr. I. Oenema-Mostert (0,3 fte). Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding is in 2011 gestart in samenwerking met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL). Het lectoraat richt zich op kennisontwikkeling over de aansluiting van het drietalig basisonderwijs (Fries, Nederlands en Engels) op meertalig voortgezet onderwijs. Dr. A.M.J. Riemersma is als lector verbonden aan dit lectoraat (0,4 fte). In 2013 is het lectoraat Identitieitsontwikkeling gestart. Dit lectoraat is ontstaan uit het eerdere lectoraat Ontwikkeling van Veelvormig Christelijk basisonderwijs, dat vanaf 2009 tot 2013 in functie was. Het huidige lectoraat richt zich op kennisontwikkeling met betrekking tot de relatie tussen levensbeschouwelijke en onderwijskundige identiteit. De lector, Dr. C.M. Wigmans, was tevens lector van het vorige lectoraat en heeft momenteel een functieomvang van 0,3 fte. Recentelijk (2014) is het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties gestart in samenwerking met de Algemene Onderwijsbond. Het lectoraat richt zich op kennisontwikkeling met betrekking tot het besturen en inrichten van onderwijsorganisaties, die de professionaliteit van de leraar respecteren en faciliteren. Dr. A. Weishaupt, reeds werkzaam binnen het lectoraat (0,05 fte), wordt op 13 januari 2015 geïnaugureerd. De evaluatie Stenden Hogeschool heeft aan AeQui VBI opdracht gegeven onderhavige onderzoeksevaluatie uit te voeren. Hiertoe heeft AeQui in samenwerking met Stenden Hogeschool een onafhankelijke en ter zake kundige commissie samengesteld. Met vertegenwoordigers van de opleiding heeft een voorbereidend gesprek plaatsgevonden. De evaluatie heeft op 16 december 2014 plaatsgevonden volgens het programma dat in bijlage 2 is weergegeven. Een van de panelleden was niet aanwezig wegens ziekte. Zijn input is meegenomen door de overige leden van de commissie en ook is hij op de hoogte gesteld van de rapportage. De commissie heeft de beoordeling in onafhankelijkheid uitgevoerd; aan het einde van de evaluatie is de opleiding in kennis gesteld van de bevindingen en conclusies van de commissie. Deze rapportage is in concept in januari 2015 aan de opleiding toegestuurd; de reacties van de opleiding zijn verwerkt tot deze definitieve rapportage. Onderzoekseenheid Educatie maart

8 1. Output Is er voldoende relevante productiviteit, impact, waardering en erkenning op het gebied van: kennisontwikkeling binnen het onderzoeksdomein; valorisatie naar beroepspraktijk en maatschappij; de betekenis voor onderwijs en scholing? Toelichting: Hier is aan de orde of de eenheid onderzoek verricht dat relevant is, wetenschappelijk valide is en de gewenste impact heeft. De evaluatiecommissie kwalificeert op grond van de gesprekken en de onderliggende documentatie de output van de gehele onderzoekseenheid als goed. De commissie waardeert de kennisontwikkeling van de onderzoekseenheid Leren in Context binnen de specifieke domeinen. Zij ziet dat de afzonderlijke lectoraten binnen de onderzoekseenheid verbonden zijn aan actuele politiek-maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen. De commissie ziet daarnaast een duidelijke lijn naar onderwijs en scholing met relevante bijdragen aan het curriculum van de OLB en de masters, de ontwikkeling van een post-hbo opleiding en de ontwikkeling van een minor binnen de bachelor leraar basisonderwijs. Ook zijn de lectoraten binnen het specifieke werkveld zichtbaar. De lectoraten hebben een aantrekkelijke leer- en onderzoeksomgeving weten te creëren voor hun kenniskringleden, docenten en studenten. In overeenstemming met de ambitie van de School of Education acht de commissie het van belang om praktijkonderzoek binnen de bacheloropleiding en de masteropleidingen structureel meer te verbinden aan de lectoraten. De commissie beoordeelt de kennisontwikkeling en betekenis voor het onderwijs en het werkveld als goed voor wat betreft de lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding. De commissie ziet verbreding als ontwikkelpunt voor de gehele onderzoekseenheid. Zo zou bijvoorbeeld het onderwerp etniciteit binnen de verschillende lectoraten en vooral in de lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding meer geïntegreerd kunnen worden. De commissie legt eveneens de nadruk op verdere verbreding vanwege het vergroten van de employability van bij de onderzoekseenheid betrokken personeel in krimpregio s. Kennisontwikkeling binnen het domein Kennisontwikkeling wordt door de onderzoekseenheid gezien als de vertaling van wetenschappelijk onderzoek naar de praktijk. De onderzoekseenheid definieert de praktijk als de eigen onderwijspraktijk en het werkveld op nationaal en internationaal niveau. Deze opvatting ziet de commissie terug in de zorgvuldigheid waarmee de lectoraten omgaan met de bestaande en verder te ontwikkelen relaties met het werkveld. Op grond daarvan beoordeelt de commissie dit onderdeel als goed. Het uitgangspunt van het lectoraat Early Childhood is dat pedagogisch handelen gebaseerd moet zijn op hoe jonge kinderen zich ontwikkelen. Het lectoraat richt zich dan ook op kennisontwikkeling binnen de hernieuwing van de specifieke opleidingseisen aan de leraar van het jonge kind, passend bij de huidige onderwijspraktijk. De externe stakeholders binnen het domein benadrukken de waarde van dit lectoraat en vertellen veel aan de ontwikkelde kennis te hebben in hun beroepspraktijk. De commissie spreekt haar waardering uit voor de inspanningen die verricht worden in het onderzoek naar de functionaliteit van de Cito-toets in het basisonderwijs en de wijze waarop het lectoraat dit maatschappelijk zeer relevante onderwerp ingebed heeft in een promotietraject over de voorspellende waarde van deze toets. Naast bijdragen aan wetenschappelijke tijdschriften worden de lectoren regelmatig gevraagd als expert in verschillende media en geven zij lezingen. Binnen het lectoraat wordt tevens promotieonderzoek gedaan naar factoren die het handelen van de leraar in het basisonderwijs beïnvloeden. Het promotietraject neemt vier tot vijf jaar in beslag en de volledige resultaten kunnen gezien het startjaar van het lectoraat (2012) nog niet worden gedeeld. Ook legt het lectoraat door de inzet van een curriculumontwikkelaar (0,2 fte) zich toe op de inbedding van de ontwikkelde kennis in het 8 Stenden

9 curriculum van de Opleiding tot leraar Basisonderwijs. De commissie waardeert op basis van het bovenstaande de kennisontwikkeling van het lectoraat Early Childhood als goed. Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding speelt een grote rol in de ontwikkeling van kennis over het toetsen van taalvaardigheid in het Fries. Het lectoraat richt zich op de didactiek en de leeropbrengsten van onderwijs, waarin de drie doeltalen Fries, Nederlands en Engels zijn geïntegreerd in Noord-Nederland. Het lectoraat, dat vanuit Stenden Hogeschool en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden wordt ingevuld, is toonaangevend binnen zijn domein. Illustratief hiervoor is het met subsidie gepaard gaande verzoek van de Onderwijsinspectie een toetsingsonderzoek te verrichten, dat moet leiden tot een toetsbank op het gebied van de leesvaardigheid in het Fries. Ook richt dit lectoraat zich op uitbreiding van de focus op de drie talen Fries, Nederlands en Engels. Het belang van de Duitse taal in de grensstreek wordt onderkend en een verkenning van de mogelijkheden is inmiddels gestart kort na de evaluatie is overeenstemming bereikt met de provincie Drenthe over het instellen van een associate lectorsfunctie Drents en Nedersaksisch. De commissie wil in deze context aanbevelen de focus binnen het domein ook te leggen op meertaligheid buiten de context van Noord-Nederland. Met waardering en begrip voor de specifieke oriëntatie op Noord-Nederland is de commissie toch van mening dat er binnen het lectoraat een rol voor etniciteit in de context van meertaligheid is weggelegd. Dit onderwerp is van maatschappelijk belang vanuit bijvoorbeeld het onderwijs aan vluchtelingenkinderen of migrantenkinderen. Tevens ziet de commissie deze oriëntatie binnen het domein als meerwaarde voor de uitbreiding van de werkgelegenheid van het personeel in Noord-Nederland. De commissie waardeert de kennisontwikkeling binnen het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding als goed. Het lectoraat Identiteitsontwikkeling ontwikkelt kennis op het gebied van de identiteit van onderwijsinstellingen en de professionele identiteit van de leerkrachten. Dit lectoraat is, zoals vermeld in de inleiding, ontstaan vanuit het lectoraat Ontwikkeling van Veelvormig Christelijk basisonderwijs. Tijdens het functioneren van het laatstgenoemde lectoraat is een Identiteitsscan ontwikkeld. Deze scan heeft tot doel de eigen identiteit van een organisatie te bepalen en dient als hulpmiddel om de (gewenste) identiteit, in de volle breedte van het woord, tot onderwerp van gesprek te maken. Deze scan is in het jaar in de context van het huidige lectoraat ingezet in het ontwikkelen van de identiteit van de locatieteams van de School. Er vindt binnen het lectoraat daarnaast een promotietraject plaats naar de wijze waarop Bijbelverhalen een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van de verbeeldingskracht van kinderen in de leeftijd van elf tot dertien jaar. Afgezien van de kennisontwikkeling binnen de School, is het lectoraat meer academisch dan praktisch georiënteerd. Het lectoraat bevindt zich dan ook nog in een ontwikkelfase en betoogt dat er nog sterker ingezet moet worden op kennisontwikkeling. De commissie herkent dit beeld en beoordeelt de kennisontwikkeling, die in de huidige situatie primair gericht is op de context van de eigen hogeschool, als voldoende. Het jongste lectoraat, Professionele Onderwijsorganisaties, is gestart in Het lectoraat richt zich in samenwerking met de Algemene Onderwijsbond op het ontwikkelen van kennis met betrekking tot het besturen en inrichten van onderwijsorganisaties, met inachtneming van de professionaliteit van de leraar. Aan het lectoraat zijn drie promovendi verbonden. Het onderzoek binnen de promotietrajecten richt zich op professioneel handelen van de leraar, de professionele identiteit van academische leraren basisonderwijs en onderwijskundig leiderschap van de leraar. Het lectoraat zal verbonden worden aan de onderzoeksactiviteiten van de studenten van de Master Learning & Innovation. Zij zal een bijdrage kunnen leveren aan de organisatieontwikkeling en positionering van professionals binnen de drie opleidingen van de School of Education. De commissie vindt het onderzoeksdomein van het lectoraat een interessant en belangwekkend onderwerp. Valorisatie De commissie ziet een duidelijke positief kritische positionering van de onderzoekseenheid ten opzichte van de ontwikkelingen in de context van het onderwijs in Nederland. De commissie is van mening dat de onderzoekseenheid Leren in Context in goede mate verbonden is aan de onderwijskundige beroepspraktijk en actuele politiek-maatschappelijke ontwikkelingen. De commissie heeft grote waardering voor de wijze waarop het lectoraat Early Childhood bijdraagt aan de politiek-maatschappelijke discussie over het onder- Onderzoekseenheid Educatie maart

10 wijs aan het jonge kind. Beide lectoren zoeken de publieke discussie en worden gevraagd om hun deskundigheid te delen via verschillende media, zoals een bijdrage in een televisieprogramma, een radioprogramma en in een krant. Het lectoraat staat actief in het maatschappelijke debat over het onderwijs aan het jonge kind. Nieuwe initiatieven worden opgepakt en ingebed in de onderzoeksthema s van het lectoraat, zoals de integratie van het poppenspel in de rijke leeromgeving van het jonge kind. De commissie is dan ook van mening dat de valorisatie naar de maatschappij van dit lectoraat op excellente wijze plaatsvindt. Het lectoraat heeft zich door het werkveld laten voeden in het verder ontwikkelen van het onderwijs- en onderzoeksprogramma en heeft door middel van de relaties met het werkveld relevante onderzoeksthema s vastgesteld. Samen met de Onderwijsinspectie heeft het lectoraat gesprekken gevoerd waarin is vastgesteld dat beide willen bijdragen aan een gefundeerde dialoog over (de ontwikkeling van) onderwijs dat moet aansluiten bij de specifieke ontwikkeling van kleuters. De valorisatie naar de beroepspraktijk waardeert de commissie als goed gezien de nauwe aansluiting die het lectoraat vanaf het begin heeft gemaakt met het werkveld. Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding heeft in 2013 een bijdrage geleverd aan een conferentie van de provincie Friesland met het Ministerie van OCW over Friese toetsen in het basisonderwijs. Naar aanleiding van deze conferentie is een werkgroep ontstaan die advies heeft uitgebracht aan de Gedeputeerde Staten over de gewenste inhoud en vormgeving van de toetsen Fries in relatie tot de toetsen voor Nederlands en Engels. Dit advies wordt gebruikt om het toetsen van het Fries projectmatig voor te bereiden in de schooljaren en Het lectoraat heeft meegewerkt aan de pilot PABO 3.0 = MySN foar de Trijetalige basisskoalle. In deze pilot is op vijf basisscholen een concept geïmplementeerd waarbij leerlingen in een digitale leeromgeving authentieke taaltaken verrichten. De data worden gebruikt voor onderzoek op het gebied van leervorderingen, taalgebruik en taalontwikkeling. Het lectoraat speelt een verbindende rol in regionale netwerken zoals Koperaasje van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en de Raad van Advies van Stenden Hogeschool. Door deze netwerken kunnen basisscholen invloed uitoefenen op het curriculum van de Opleiding tot leraar basisonderwijs. Het lectoraat legt zich eveneens toe op het mogelijk maken van internationale samenwerking door het online platform MySchoolsNetwork. Op dit platform communiceren leerlingen van Friese scholen in het Engels met leerlingen van scholen in het buitenland. De leerlingen leren op deze wijze communiceren over hun landen en culturen en doen daarbij een beroep op hun taalvaardigheid. De leerlingen worden gecoacht door studenten van de Lerarenopleiding Voortgezet Onderwijs. Verder is de lector is betrokken bij het project Onderwijs21 waarin onderzoek wordt gedaan naar de versterking van de competenties van de leraar in het basisonderwijs. De valorisatie naar zowel de maatschappij als naar de beroepspraktijk van het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding is volgens de commissie goed vormgegeven. Het lectoraat Identiteitsontwikkeling, dat gestart is in 2013, bevindt zich nog in een vroegere ontwikkelfase. Het lectoraat beoogt expertise op te bouwen op het gebied van visieontwikkeling van fusiescholen en teams. Ook wil het lectoraat een begeleidende rol spelen in fusieprocessen en in het nadenken over de eigen identiteit. Het lectoraat heeft de eerder ontwikkelde Identiteitsscan, in samenwerking met het Centrum voor Levensbeschouwing, ongeveer tien maal toegepast bij identiteitsvraagstukken in het werkveld. De commissie heeft waardering voor de vertaling van de Identiteitsscan naar de context van het huidige lectoraat, waarin de levensbeschouwelijke identiteit wordt benaderd als een van de mogelijke onderdelen van het concept identiteit. Het lectoraat is gestart met een verkenning van problemen waar schoolbesturen in fusieprocessen mee te maken hebben. Het lectoraat kan echter een nog meer prominente rol innemen in het ontstaan van samenwerkingsscholen in het Noorden gezien de specifieke problematiek rond de sluiting van scholen als gevolg van een krimpend inwonersaantal. Binnen Stenden Hogeschool heeft het lectoraat een rol vervuld in de identiteitsontwikkeling van de diverse pabo s, die elk een eigen visie hebben op onderwijs en leren en op de pedagogische en maatschappelijke opdracht van scholen. De commissie ziet voor dit lectoraat veel kansen weggelegd en raadt het lectoraat aan zich sterker te profileren binnen Stenden Hogeschool en daarbuiten als expert op het gebied van identiteitsontwikkeling. De commissie waardeert de valorisatie naar maatschappij en beroepspraktijk als voldoende. De commissie ziet voor het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties veel kansen in het (primair) onderwijs en in de op handen zijnde verbinding met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Zij raadt het lectoraat aan zich ook toe te leggen op de profilering 10 Stenden

11 ten opzichte van de beroepsprofessional. De vraag wat er nodig is om de leraar de professionele ruimte te geven in een organisatie acht de commissie in deze context als een zeer relevante vraag voor het lectoraat. De commissie raadt het lectoraat aan op communicatief gebied zichzelf duidelijker en met gepaste trots te profileren binnen Stenden Hogeschool en het werkveld. Betekenis voor onderwijs en scholing De commissie ziet de bijdrage van de onderzoekseenheid weerspiegeld in de curricula van de bachelor- en masteropleidingen, de inspiratiesessies die worden gehouden, de ontwikkeling van een minor en de onderzoekslijnen in het curriculum. De kenniseenheid heeft weten te bereiken dat studenten het gevoel hebben het verschil te maken. De commissie waardeert de betekenis van de gehele onderzoekseenheid voor het onderwijs en scholing dan ook als goed. Het lectoraat Early Childhood heeft een directe bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het curriculum in de afstudeerfase van het bachelorprogramma en aan de inbedding van de onderzoeksleerlijn in het gehele curriculum. Ook heeft het lectoraat een leidende rol gehad in de ontwikkeling van de minor Ontwikkelen en leren van het jonge kind in het basisonderwijs. Het lectoraat participeert in het onderwijs op het gebied van spel en taalontwikkeling, onderzoeksmethodiek, pedagogiek, observatie en toetsing in de onderbouw van het basisonderwijs. Ook heeft het lectoraat een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van onderdelen van de specialisatiemodule over onderbouwonderwijs. Naar aanleiding hiervan is de kennis van het specifieke aanbod taal en rekenen voor onderbouwleerlingen van de opleidingsdocenten opgefrist. Voor de Academische Opleiding Leraar Basisonderwijs (AOLB), die in partnerschap met onder meer de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), wordt uitgevoerd heeft het lectoraat een module Capita Selecta ontwikkeld. Vanaf zal het lectoraat ook betrokken zijn bij de Master Learning & Innovation om in het masterprogramma een verbinding te maken met de opleidings- en onderzoeksactiviteiten van de RUG. Het lectoraat Early Childhood geeft volgens de commissie op excellente wijze invulling aan de rol naar het onderwijs en de scholing. Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding heeft in samenwerking met de pabo s van Stenden Hogeschool en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden de minor Meertaligheid ontwikkeld. Daarnaast wordt de kennis van het lectoraat ingezet in de scriptie- en onderzoeksbegeleiding van Nederlandse en buitenlandse (Erasmus) studenten binnen Stenden. De lector maakt hierin gebruik van kennis die hij heeft opgedaan als projectleider van het door de Europese Unie gesubsidieerde project Multilingual Early Language Transmission in De lector doceert Multilingual Education aan de Master Multilinguism, die de RUG in partnerschap met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden aanbiedt. Vanaf 2017 zal deze master in de vorm van een joint master door Stenden Hogeschool aangeboden worden in samenwerking met buitenlandse universiteiten in Baskenland, Finland en Wales. De lector gebruikt het inhoudelijke deel van dit proces voor het schrijven van een boek over Multilingual Education. Ook heeft het lectoraat in het studiejaar de minor Content and Language Integrated Learning in het Fries en Engels ontwikkeld. Deze minor richt zich op het aanbieden van onderwijs in een andere taal dan de moedertaal. Daarnaast geeft de lector gastcolleges bij Europese Studies van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, in de minor Het Jonge Kind en in het kader van een studium generale van de School of Education over meertaligheid. Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding legt eveneens op excellente wijze de verbinding naar onderwijs en scholing. Het lectoraat Identiteitsontwikkeling is betrokken geweest bij de onderbouwing van het onderwijsprogramma voor het Diploma voor het Christelijk Basisonderwijs. Ook is het lectoraat betrokken bij de Master Learning & Innovation in de begeleiding van onderzoek en de masterthesis. Het lectoraat heeft naar aanleiding van de Identiteitsscan de locatieteams ondersteund in het proces van identiteitsontwikkeling van de School of Education in het studiejaar Het lectoraat geeft in samenwerking met besturenorganisatie Verus en Stenden Professionals invulling aan een opleidingsprogramma voor leidinggevenden in het basisonderwijs. Het lectoraat Identiteitsontwikkeling heeft naar het oordeel van de commissie voldoende betekenis voor onderwijs en scholing. De commissie ziet voor het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties mooie kansen weggelegd in de betekenis voor onderwijs en scholing. De (startende) leraar zal in de beroepspraktijk niet alleen inhoudelijke zaken zelfstandig in moeten vullen, maar zal zich ook moeten verhouden tot de onderwijsorganisatie. Zowel startende als reeds werkzame professionals Onderzoekseenheid Educatie maart

12 zullen baat hebben bij kennis van structuren binnen onderwijsorganisaties en mogelijkheden tot positionering daarbinnen. Het lectoraat kan volgens de commissie hierin een waardevolle rol spelen. 12 Stenden

13 2. Missie en onderzoeksprofiel Vindt een en ander plaats vanuit een relevante en uitdagende missie en een helder onderzoeksprofiel? Toelichting: Wat hierbij goede dan wel excellente onderzoekskwaliteit is, hangt deels af van de eigen ambities op deze gebieden. Vandaar dat in deze tweede vraag de relatie met de eigen missie wordt gelegd. De uitdagendheid en relevantie van die missie zijn daarbij dus ook kwaliteitskwesties. De evaluatiecommissie kwalificeert op grond van de gesprekken en de onderliggende documentatie de missie en het onderzoeksprofiel als goed. De missie van de onderzoekseenheid luidt als volgt: door middel van onderzoeksactiviteiten bijdragen aan de ontwikkeling van een zelfbewuste professionele identiteit van bij de School betrokken studenten, opleiders en werkveldcollega s. Deze missie sluit goed aan bij de missie van Stenden Hogeschool: unleashing potential in our students, staff and surrounding community. De onderzoekseenheid heeft haar missie verwerkt in de naam Leren in Context. De onderzoekseenheid ziet een tweeledige betekenis in leren: learning en teaching waarmee respectievelijk het continue proces van leren van individuen en opleiden en het onderwijzen in het kader van het beroep bedoeld worden. De context waarin deze twee vormen van leren plaatvinden, wordt door de onderzoekseenheid onderscheiden in micro- meso- en macroniveau. Op microniveau staat de levensloop van de individuele mens centraal. Het mesoniveau bevat de leefwereld: gezin, school, buurt en werk. Het macroniveau behelst de taal en de cultuur in de samenleving. De commissie staat positief tegenover deze driedeling en ziet dat de onderzoekseenheid en het daarmee verbonden onderwijs hierop zijn gebaseerd. De missie wordt door de onderzoekseenheid duidelijk uitgedragen en de oordeelsvorming ten aanzien van al dan niet relevante onderzoeksthema s wordt op de missie gebaseerd. De lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding zijn verder in de positionering binnen de onderzoekseenheid dan het lectoraat Identiteitsontwikkeling. Het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties laat de richting zien waarin zij zich gaat ontwikkelen. De commissie beveelt dit laatste lectoraat aan om de opgedane ervaring van eerder opgestarte lectoraten in de eigen ontwikkelfase mee te nemen. De inhoudelijke samenwerking tussen en de ontwikkeling van een gezamenlijke onderzoeksmethodologie van de lectoraten kan beter worden uitgewerkt, waardoor de onderzoekseenheid en de lectoraten onderling beter in staat zullen zijn zich in Stenden Hogeschool en het werkveld te profileren, relevante dwarsverbanden te kunnen vormen, en onderling van elkaars netwerk gebruik te maken. Relevante missie De lectoraten leveren elk vanuit het eigen specifieke domein input aan de ontwikkeling van de studenten, docenten en collega s in het werkveld. De verschillende contextniveaus die door de onderzoekseenheid beschouwd worden, zijn, naast een mooie theoretische inhoud, ook goed verweven in de verschillende lectoraten. De onderzoekseenheid werkt vanuit een goede uitdagende en relevante missie. Het lectoraat Early Childhood richt zich specifiek op de visie van de onderzoekseenheid door de ontwikkeling van een zelfbewuste professionele identiteit van de onderbouwleraren centraal te stellen. De commissie heeft waardering voor het duidelijke beeld dat het lectoraat schetst van zijn positie ten opzichte van de missie. Ook worden de doelstellingen die voortkomen uit de missie vanuit de jaarplannen vertaald naar de kwartaalrapportages en constructief verwerkt. De commissie is van mening dat het lectoraat Early Childhood op een goede wijze invulling geeft aan het aan het werk vanuit een relevante missie. Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding spitst de missie toe op het bijdragen aan de ontwikkeling van een zelfbewuste professionele identiteit binnen het meertalig onderwijs. Het onderwijs door en de onderzoeken vanuit het lectoraat, zijn passend binnen de missie van de onderzoekseenheid. Het lectoraat richt zich in de uitvoering van zijn missie op twee- en drietalige didactiek (Fries, Nederlands en Engels) en op wereldburgerschap van zowel leerlingen als de studenten van de lerarenopleiding. Het lectoraat richt zijn activiteiten op goede wijze in naar aanleiding van een relevante missie. Het lectoraat Identiteitsontwikkeling richt de missie van de onderzoekseenheid op de professionele en levensbeschouwelijke identiteit als basis voor handelen van de onderwijsprofessional. De commissie raadt dit Onderzoekseenheid Educatie maart

14 lectoraat aan lering te trekken uit de goede voorbeelden van de beide andere lectoraten. Naar oordeel van de commissie vinden de activiteiten in het lectoraat Identiteitsontwikkeling plaats vanuit een voldoende relevante missie. Het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties geeft blijk van een duidelijke richting waarin zij zich gaat ontwikkelen. Het lectoraat positioneert de leraar als drager van kwaliteit en vervuller van een sleutelpositie voor onderwijsinnovatieprocessen. De commissie waardeert de aanzet die gedaan is, gelet op het ontwikkelproces waar het lectoraat zich in bevindt. In het kader van dit ontwikkelproces roept de commissie het lectoraat op om zijn missie te expliciteren door kennis in het uitrollen van de missie van lectoraten die al langer bestaan mee te nemen en daarmee focus aan te brengen in de te ondernemen stappen. Helder onderzoeksprofiel Praktijkgericht onderzoek is de grote gemeenschappelijke deler van de verschillende lectoraten binnen de onderzoekseenheid. Verschillende methodologische strategieën worden ingezet vanwege de uiteenlopende onderwerpen van de lectoraten. De onderzoekseenheid maakt in het onderzoek gebruik van een onderbouwde keuze voor kwalitatieve of kwantitatieve methoden of een combinatie van deze methoden. De huidige focus van de onderzoekseenheid ligt echter vooral op kwalitatieve en narratieve methoden. Het initiëren en begeleiden van meer kwantitatieve onderzoeksmethoden is in ontwikkeling, zowel op het niveau van Stenden Hogeschool als op het niveau van de onderzoekseenheid. De vier lectoraten werken vanuit een duidelijke visie op het onderzoeksdomein. De onderzoekseenheid wil de komende jaren de samenwerking tussen de lectoraten intensiveren, zodat de onderzoeksprogramma s beter op elkaar aangesloten kunnen worden ter ondersteuning van de kenniscirculatie en het interdisciplinaire debat. De commissie acht dit voornemen zeer gepast, ook omdat de lectoraten zich alle momenteel nog in een verschillende ontwikkelfase bevinden. De onderzoekseenheid als geheel heeft een goed en helder onderzoeksprofiel, waarmee tevens de afzonderlijke lectoraten in staat worden gesteld eigen domeinspecifieke thema s te onderzoeken. De activiteiten binnen het lectoraat Early Childhood richten zich op twee thema s. Enerzijds draagt het lectoraat bij aan het publieke debat rond de ontwikkeling en het leren van het jonge kind in de voor- en vroegschoolse situatie. Daarnaast ondersteunt zij de ontwikkeling van een specialisatie Onderbouwonderwijs in het curriculum van de bacheloropleiding. Het lectoraat heeft, zoals eerder beschreven, duidelijke kernthema s vastgesteld naar aanleiding van onderwerpen die spelen in het werkveld. Deze thema s zijn leidend voor het onderzoek dat binnen het lectoraat plaatsvindt. Een van de thema s richt zich op de druk vanuit de omgeving om het onderwijsaanbod anders in te richten dan vanuit professioneel perspectief gewenst is. Het tweede thema beslaat onderzoek naar de diversiteit van het vakkenaanbod aan jonge kinderen. Een derde kernthema richt zich op de wijze waarop de sociaal-emotionele ontwikkeling van het jonge kind in kaart wordt gebracht. Het lectoraat doet onderzoek naar de afstemming en samenwerking met buitenschoolse organisaties en de rol van een gestandaardiseerd voor- en vroegschools educatieprogramma. Tot slot heeft het lectoraat de invulling van de rijke leeromgeving voor het jonge kind als kernthema vastgesteld. Het lectoraat koppelt de thema s aan de inhoudelijke profielen van de verschillende locaties van Stenden Hogeschool, zoals Meertaligheid in Leeuwarden en Wetenschap en Technologie in Emmen. Illustratief voor de invulling van het onderzoeksprofiel waarin onderwijs en onderzoek geïntegreerd worden, is het onderzoek naar met licht en kleur experimenterende kleutergroepen in het lichtatelier in Emmen. Studenten worden hierbij ingezet als observanten en sluiten aan bij onderzoek van het lectoraat naar de wijze waarop wetenschap en technologie het best in het kleuteronderwijs aangeboden kunnen worden. Het lectoraat Early Childhood heeft naar mening van de commissie naast een relevant ook een helder onderzoeksprofiel dat zij op goede wijze in praktijk brengt. Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding richt zijn onderzoeksprofiel op meertaligheid. Het lectoraat stelt taal(verwerving) centraal als een belangrijk middel voor persoonlijke, professionele en maatschappelijke ontwikkeling. Het onderzoeksprofiel van het lectoraat sluit zeer goed aan bij het werkgebied van Stenden Hogeschool. Kinderen in het werkgebied worden veelal opgevoed met de Friese en/of Nederlandse taal en leren op de basisschool ook de Engelse taal. Het lectoraat richt zich dan ook op de twee- en drietalige didactiek. Vijf kernthema s geven invulling aan het onderzoeksprofiel binnen de context van het meertalige onderwijs: didactiek, inzet van digitale leermiddelen, toetsing, opbrengsten en in algemene zin de talige, culturele en 14 Stenden

15 maatschappelijke ontwikkeling. De commissie is van mening dat het lectoraat werkt vanuit een goed en helder onderzoeksprofiel. Het lectoraat Identiteitsontwikkeling heeft het onderzoeksprofiel geëxpliciteerd met vier thema s. Twee van deze thema s richten zich op de identiteitsontwikkeling binnen Stenden Hogeschool. De thema s richten zich respectievelijk op de betekenis van de missie en visie van de hogeschool voor de identiteitsontwikkeling van de verschillende pabo s van Stenden Hogeschool. De twee andere thema s betreffen identiteitsontwikkeling van kinderen en jonge leraren in het basisonderwijs en de identiteitsontwikkeling van basisscholen die samenwerken met de pabo s van Stenden Hogeschool. De commissie is van mening dat het lectoraat het onderzoeksprofiel voldoende heeft uitgewerkt gezien de huidige stand van zaken in het zich ontwikkelende lectoraat. Het meest recent gestarte lectoraat, Professionele Onderwijsorganisaties, richt zich op inrichtingsvraagstukken rond de onderwijsorganisatie die een positionering van de leraar als professional en onderwijskundig leider faciliteren. Het lectoraat werkt vanuit drie thema s. Het eerste thema richt zich op de relatie tussen praktijkonderzoek, het handelen van leraren en de onderwijskwaliteit. Het tweede thema focust op de professionele identiteit van de academische leraren basisonderwijs. Tot slot richt het derde thema zich op de implementatie van een matrix-organisatiemodel in een school voor voortgezet onderwijs. Deze thema s zijn ingebed binnen de doelstellingen van het lectoraat, waarin de samenhang tussen het onderwijs en de rol en identiteit van de leraar centraal staan. Onderzoekseenheid Educatie maart

16 3. Portfolio en organisatie Worden de missie en het onderzoeksprofiel geborgd door het portfolio en de wijze waarop de eenheid is georganiseerd? De evaluatiecommissie kwalificeert op grond van de gesprekken en de onderliggende documentatie het portfolio en de organisatie als voldoende. De commissie stelt vast dat zowel de samenhang binnen de onderzoekseenheid als de productie van de onderzoekseenheid voldoende is. De lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding zijn naar oordeel van de commissie goed op weg. De commissie is van mening dat de lectoraten Identiteitsontwikkeling en Professionele Onderwijsorganisaties, vooral op het gebied van publicaties en andere manieren van kennisontwikkeling (valorisatie), een voorbeeld mogen nemen aan de eerder genoemde lectoraten. Verder dient een betere balans gevonden te worden tussen de eigen ambities en wat de buitenwereld van de kenniseenheid vraagt. Portfolio Het huidige onderzoeksportfolio is deels tot stand gekomen voorafgaande aan de vorming van de onderzoekseenheid. Vanuit de eerder bestaande porfolio s is bij de vorming van de onderzoekseenheid een nieuw onderzoeksprofiel opgesteld. De keuze voor onderzoeksactiviteiten wordt dan ook onderbouwd vanuit dit nieuwe onderzoeksprofiel. De commissie ziet bij de lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid nauwe samenwerkingsverbanden met het werkveld en relevante samenwerkingspartners. Publicaties, promotieonderzoek, onderzoek in het domeinspecifieke werkveld worden door de kenniseenheid in voldoende mate gerealiseerd. De commissie roept, in lijn met de voorgenomen verbeteringen van de onderzoekseenheid, de gezamenlijke lectoraten op de onderzoeksmethodologie en de inhoudelijke samenwerking verder te ontwikkelen. Lectoraat Early Childhood Het lectoraat heeft in de periode een vijftal artikelen gepubliceerd in (internationale) wetenschappelijke tijdschriften, zoals het International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, en vaktijdschriften, zoals Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk. Het lectoraat heeft een kenniskring met daarin de twee lectoren, een promovendus en een curriculumontwikkelaar. In het huidige promotieonderzoek staat de professionele autonomie van de leraar centraal, toegespitst op de leerontwikkeling van het jonge kind. Dit onderwerp is ontstaan vanuit de eigen onderwijscontext waarin de promovenda de spanning tussen wens en werkelijkheid die haar studenten beschreven in het lesgeven als uitgangspunt nam. Het promotietraject is organisch ontstaan na wederzijdse inspiratie in de kenniskring over het onderwerp. Beide lectoren zijn betrokken bij dit promotietraject als promotor dan wel als copromotor. In het leerjaar zal een nieuw promotietraject van start gaan. Het onderzoek zal zich richten op de voorspellende waarde en de stabiliteit van de Cito-score. De behoefte naar dit onderzoek is ontstaan vanuit samenwerking tussen Stenden Hogeschool, de Rijksuniversiteit Groningen en het Universitair Medisch Centrum Groningen. Het lectoraat koppelt vanuit de missie en het onderzoeksprofiel ook het onderwijs op directe wijze aan het onderzoek. Illustratief is een gesubsidieerd vervolgonderzoek naar aanleiding van een onderzoek dat pabostudenten hebben uitgevoerd. De commissie is van mening dat de krachten binnen het lectoraat op alle niveaus goed worden gebundeld en dat hieruit een goed portfolio is voortgekomen. Lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding In de periode publiceerde het lectoraat vier artikelen in verschillende wetenschappelijke tijdschriften. De lector publiceerde eveneens een artikel over opbrengstgericht leren in de drietalige school, dat is opgenomen in het jaarboek Nieuwe Nieuwsgierigheid. Binnen het lectoraat wordt door twee promovendi promotieonderzoek gedaan. Een van de onderwerpen richt zich op de didactiek van meertalig basisonderwijs en legt de relatie naar digitale middelen en de toetsing van taalvaardigheid in het Fries, Nederlands en Engels. Het andere promotieonderzoek is meer internationaal gericht door een focus op de relatie tussen het gebruik van Engels als voertaal in het hoger onderwijs en de academische prestaties van bachelorstudenten in opleidingen in Leeuwarden, Meppel en Qatar. Binnen de kenniskring, waar naast de lector en de twee promovendi ook drie andere leden participeren, wordt onderzoek gedaan naar: - meertaligheid binnen het MySchoolsNetwork; 16 Stenden

17 - leesbegrip en taalvaardigheid in het Fries in vergelijking met het Nederlands en Engels; - interactieve toetsing van de beheersing van de Friese taal (Frisia-toets). De commissie is van mening dat het lectoraat de missie en het onderzoeksprofiel op goede wijze borgt door het portfolio. Identiteitsontwikkeling Het lectoraat wil het portfolio verder uitbouwen en een actieve bijdrage leveren aan de kennisontwikkeling over het samenwerken of samenvoegen van scholen. Het lectoraat legt bij samenwerking en samenvoeging de focus op de effecten van deze ontwikkelingen op de identiteit van (basis)scholen. Binnen het lectoraat werkt een promovenda aan een dissertatie over de bijdrage van Bijbelverhalen aan de ontwikkeling van de verbeeldingskracht van kinderen in de leeftijd van elf tot dertien jaar. De commissie adviseert het lectoraat zijn voordeel te doen met de wijze waarop de portfolio s van de lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding zijn opgebouwd. Professionele Onderwijsorganisaties De commissie ziet dat het portfolio van het lectoraat nog prematuur is. Daartegenover staat dat de commissie haar waardering uit wil spreken voor de opzet van drie promotieonderzoeken binnen het lectoraat. De onderzoeken zullen zich gaan richten op: - de relatie tussen praktijkonderzoek, het professioneel handelen van leraren en de onderwijskwaliteit; - de professionele identiteit van academische leraren basisonderwijs; - de implementatie van een organisatiemodel in het voortgezet onderwijs dat uitgaat van onderwijskundig leiderschap van de leraar. De lector begeleidt de drie promovendi als copromotor. De promotoren zijn verbonden aan respectievelijk de Technische Universiteit Eindhoven en de Rijksuniversiteit Groningen. Evenals voor het lectoraat Identiteitsontwikkeling acht de commissie het voor dit lectoraat van belang een voorbeeld te nemen aan de wijze van de totstandkoming van het portfolio van de lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding. Organisatie De onderzoekseenheid is gepositioneerd binnen de aansturing en de organisatie- en overlegstructuur van de School of Education. Dit is een eerste aanzet in het proces naar het ontwikkelen van onderzoeksteams en het structureel koppelen van onderzoek in het onderwijs aan het onderzoek in de lectoraten. Het beleid van Stenden Hogeschool richt zich op het ontwikkelen van een onderzoeksinfrastructuur met heldere doelen en taakomschrijvingen van de verschillende actoren, te weten lectoren, vakgroepen, docenten en studenten. De wijze waarop de eenheid is georganiseerd beziet de commissie als voldoende. De commissie is van mening dat de positionering binnen de organisatie sterker vormgegeven kan worden. De commissie heeft een zoektocht waargenomen naar de eigenheid van de onderzoekseenheid en de vragen en hoge verwachtingen die aan het lectoraat gesteld worden. Er zijn veel vragen vanuit het werkveld, waar Stenden Hogeschool en de onderzoekseenheid positief tegenover staan. Eveneens is het vanuit de onderzoekseenheid gewenst om meer te focussen op de valorisatie naar zowel de maatschappij als naar de beroepspraktijk. De ophanden zijnde fusie met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden zal uitdagend zijn voor zowel de positionering van de onderzoekseenheid in de organisatie als voor de financiering van de onderzoekseenheid. De onderzoekseenheid bevindt zich dan ook in zowel een inhoudelijke ontwikkelfase als in een externe samenwerkingsfase. De activiteiten van de lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding worden goed geborgd door de wijze waarop de eenheid is georganiseerd. De commissie is van mening dat de lectoraten Identiteitsontwikkeling en Professionele Onderwijsorganisaties hiervan gebruik kunnen maken in de verdere ontwikkeling. Onderzoekseenheid Educatie maart

18 4. Mensen en middelen Is de inzet van mensen en middelen daarbij toereikend in kwalitatief en kwantitatief opzicht? De evaluatiecommissie kwalificeert op grond van de gesprekken en de onderliggende documentatie de inzet van mensen en middelen als goed in kwalitatieve en voldoende in kwantitatieve zin. De commissie ziet enthousiaste, serieuze, kwalitatief goede en professionele lectoren en leden van kenniskringen. Vier van de vijf lectoren hebben een toereikende aanstelling. De lector van het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties heeft een heel kleine aanstelling van 0,05 fte. De commissie vindt de aanstelling van de lector te gering en acht een grotere aanstelling gewenst. Tevens is wat betreft de commissie de beschikbare tijd voor de promotietrajecten, die aan de lage kant is, een punt van heroverweging. Mensen De lectoren leggen de verbinding tussen onderwijs en onderzoek en geven blijk van een serieuze, professionele en betrokken werkwijze. Ieder lectoraat beschikt over een goede verbinding met een kenniskring, bestaande uit docenten binnen de eigen School of andere Schools en leden vanuit het werkveld. De kenniskringleden zijn aan de lectoraten verbonden op basis van inhoudelijke expertise en/of verrichten promotieonderzoek binnen het domein van lectoraat. In de huidige situatie zijn er zeven promovendi aan de verschillende lectoraten verbonden. Een promovenda is verbonden aan het lectoraat Early Childhood, twee promovendi aan Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding, een promovenda aan het lectoraat Identiteitsontwikkeling en drie promovendi aan Professionele Onderwijsorganisaties. De promovendi komen, ongeacht de kenniskringen waaraan zij verbonden zijn, als peers eens per twee maanden bijeen om de voortgang van de trajecten inhoudelijk te bespreken. De verbinding tussen de lectoraten in de onderzoekseenheid wordt ook op deze wijze gestalte gegeven. De functieomvang van de lectoren, zoals beschreven in de Inleiding, is afdoende voor vier van de vijf lectoren. De zeer minimale functieomvang van de lector van Professionele Onderwijsorganisaties, zoals vermeld in het zelfevaluatierapport (0,05 fte), riep vragen op bij de commissie. In de gesprekken werd duidelijk dat het hier gaat om een totale functieomvang van 0,45 fte, die deels door de lector en deels door een van de promovendi wordt ingevuld. Met begrip voor de huidige situatie en waardering voor de positionering van het lectoraat door de lector, acht de commissie een herverdeling in de functieomvang gewenst. Als algemeen punt van overweging wil de commissie de onderzoekseenheid meegeven zich meer vanuit bevlogenheid te positioneren. Tijdens de gesprekken is aan de lectoren en de kenniskringleden de vraag gesteld wat de grootste wens is voor de toekomst. Een van de verrassende wensen stelde het vormen van een leergemeenschap met diverse werkvelden centraal waarin docenten, promovendi, studenten en leraren gezamenlijk onderzoek kunnen doen ten behoeve van de praktijk. Een oriëntatie op samenwerking binnen de onderzoekseenheid vanuit deze en meerdere wensen zou kunnen helpen nog meer uiting te geven aan de bevlogenheid van de mensen binnen onderzoekseenheid. De commissie vindt de inzet van mensen goed in kwalitatief opzicht en voldoende in kwantitatief opzicht. Middelen Stenden Hogeschool stuurt aan op gebruikmaking van middelen binnen de eigen hogeschool. De externe middelen in het werkveld, overheden en fondsen worden bij voorkeur verricht door middel van contractactiviteiten en subsidies. Op basis van de onderzoeksactiviteiten en -resultaten kunnen aanvragen gedaan worden voor extern gefinancierde onderzoeksprojecten. De lectoren ambiëren de komende jaren meer van deze externe onderzoeksprojecten te realiseren. In de huidige situatie maken het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding en het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties goed gebruik van een gedeelde financiering, respectievelijk de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (50%) en de Algemene Onderwijsbond (50%). Het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoe- 18 Stenden

19 ding maakt daarnaast gebruik van externe projectsubsidies, zoals de Frisia-toets subsidie. Stenden Hogeschool werkt met een vastgestelde basisformatie voor iedere School. Uitbouw van die formatie, met name van de kenniskring, hangt nauw samen met de beschikbaarheid van externe funding. Deze externe funding valt onder de verantwoordelijkheid van de lector. De inzet van middelen in de onderzoekseenheid acht de commissie in kwalitatief opzicht goed. De tijd die aan de promotietrajecten besteed kan worden, is (te) mager. Een aantal promovendi kan gebruik maken van een derde-dag regeling van de Rijksuniversiteit Groningen. De RUG bekostigt binnen deze regeling een dag, Stenden Hogeschool bekostigt twee dagen. Niet alle promovendi kunnen echter gebruik maken van deze regeling, gezien het feit dat de promotietrajecten bij verschillende universiteiten lopen. De commissie heeft in de gevoerde gesprekken gemerkt dat de werkdruk hoog is en dat er bewust tijd vrij gemaakt moet worden om persoonlijk gelukkig te blijven. Het is wenselijk om vanuit Stenden Hogeschool meer tijd en ruimte beschikbaar te stellen om de gewenste verbindingen tussen inhoud en methodologie binnen de kenniseenheid tot stand te brengen. De inzet van kwantitatieve middelen oordeelt de commissie als voldoende. Onderzoekseenheid Educatie maart

20 5. Samenwerkingsverbanden Zijn de interne en externe samenwerkingsverbanden, netwerken en relaties daarbij voldoende relevant, intensief en duurzaam? Toelichting: Het onderzoek aan hogescholen, de kenniscreatie en de kenniscirculatie vinden plaats binnen (duurzame) netwerken met externe partijen. Het onderzoek aan hogescholen wordt vormgegeven binnen een scala van organisatorische verbanden, waaronder lectoraten en onderzoekscentra. Deze delen kennis en inzichten met bedrijven en instellingen, voeren praktijkgericht onderzoek uit en ontwikkelen, meestal in coproductie met externe partijen, nieuwe kennis, inzichten en producten. De evaluatiecommissie kwalificeert op grond van de gesprekken en de onderliggende documentatie de interne en externe samenwerkingsverbanden als voldoende. De onderzoekseenheid ziet de samenwerking als essentieel voor de kennisontwikkeling en valorisatie. De commissie waardeert de vruchtbare relatie met de externe stakeholders en wil de onderzoekseenheid aanbevelen de door stakeholders benoemde kansen voor kruisbestuiving verder op te pakken. De onderzoekseenheid kan meer gebruik maken van het internationale netwerk dat Stenden Hogeschool reeds heeft ontwikkeld. Door gebruikmaking van dit netwerk kunnen intensieve en duurzame relaties ontstaan waardoor de onderzoekseenheid zich niet alleen vooral regionaal maar ook nationaal en internationaal kan profileren. De lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding beschikken over de meest ontwikkelde samenwerkingsverbanden. De op handen zijnde fusie met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden brengt met zich mee dat binnen het samenwerkingsverband Onderwijs21, waar deze twee lectoraten aan verbonden zijn, twee eerdere samenwerkingspartners één worden (Stenden Hogeschool en Noordelijke Hogeschool Leeuwarden). Mogelijk kunnen de lectoraten Early Childhood en Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding de activiteiten binnen Onderwijs21 verder uitbreiden naar andere samenwerkingspartners, zodat de relevantie van de kennisdeling op dit platform optimaal blijft. Het samenwerkingsverband van het lectoraat Identiteitsontwikkeling met Verus en van het lectoraat Professionele Onderwijsorganisaties met de Algemene Onderwijsbond oordeelt de commissie als veelbelovend en vragen om een nadere uitwerking. Samenwerkingsverbanden De huidige samenwerkingsverbanden worden overwegend vanuit de afzonderlijke lectoraten ingevuld. Ook vanuit het oogpunt van de verschillen in ontwikkelfase tussen de lectoraten acht de commissie het van belang samenwerkingsverbanden meer vanuit de onderzoekseenheid aan te gaan en uit te bouwen. De onderzoekseenheid kan naar oordeel van de commissie meer gebruik maken van de internationale netwerken die Stenden als internationale hogeschool te bieden heeft. De onderzoekseenheid wil de samenwerking van de lectoraten onderling uitbouwen door middel van onderzoeksteams, waarin een organische verbinding kan ontstaan tussen kennisdomein, onderzoeksdomein en werkveld. Tijdens de gesprekken werd het de commissie duidelijk dat de relevantie van de huidige samenwerkingsverbanden unaniem positief bevestigd wordt door de externe stakeholders. Zij typeren de samenwerking als een dialoog die verfrissend en vernieuwend is. De commissie wil de onderzoekseenheid aanmoedigen om positieve ontwikkelingen in samenwerkingsverbanden meer waarderend te benoemen. Duurzame relaties moeten groeien en elkaar complimenteren kan een positieve weerslag hebben op deze groei. De commissie wil op deze plaats benadrukken dat dit te maken heeft met de wijze van relaties vormen en niet met de kwaliteit van de ontstane samenwerkingsverbanden. Naar oordeel van de commissie beschikt de onderzoekseenheid over voldoende interne en externe samenwerkingsverbanden, netwerken en relaties waarbinnen kenniscreatie en kenniscirculatie kan plaatsvinden. Early Childhood Het lectoraat heeft verschillende netwerken in het werkveld in de vorm van klankbordgroepen en rondetafelgesprekken. Illustratief voor de relatie van het lectoraat met een van de externe stakeholders in het netwerk is de actieve houding: kennis wordt zo direct mogelijk in de praktijk gebracht en recentelijk zijn via het samenwerkingsverband twee jonge collega s bij de samenwerkingspartner aangenomen. Ook verbindt het lectoraat zich aan het netwerk Onderwijs21. Dit initiatief biedt een platform voor het delen van kennis ten behoeve van duurzaam onderwijs. Binnen Stenden Hogeschool werkt het lectoraat samen met de Opleiding tot leraar basisonderwijs, het lectoraat Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding, het masterprogramma Special Educational Needs en Stenden Professionals. In het kader van de promotietrajecten en de academische pabo werkt 20 Stenden