DENKBEER, DE MENSELIJKE NATUUR, 2015 KRITIEK VAN DE ZUIVERE REDE KANT

Transcriptie

1 DENKBEER, DE MENSELIJKE NATUUR, 2015 KRITIEK VAN DE ZUIVERE REDE KANT

2 TRANSCENDENTALE COGNITIEVE PSYCHOLOGIE Input - Via de zintuigen - Indruk van tafel De apperceptie Het zelfbewustzijn, het ik denk De rede (Vernunft) (Logisch) redeneren -> Vormt noodzakelijke regels (wetten) -> Vormt normatieve regels (principes) Output - Dit is een tafel De aanschouwing (Sinnlichkeit) Onmiddelijke zintuiglijkheid Via de vormen vd aansch. tijd en ruimte -> Vormt aanschouwingen Het verstand (Verstehen) Beschrijven en begrijpen Via de verstandsbegrippen: 12 categorieën -> Vormt concepten/gedachten Het oordeelsvermogen Overtuigingen en stellingen A priori; a posteriori Analytisch; synthetisch -> Vormt oordelen De verbeelding (Einbildungskraft) Herinneringen en creaties -> Vormt mentale beelden

3 DE VORMEN VAN DE AANSCHOUWING Aanschouwingen zijn: Direct en onbemiddeld Geen beschrijvingen Gerelateerd aan het object Voorafgaand aan het denken De twee vormen van de aanschouwing zijn: Ruimte Tijd

4 DE CATEGORIEËN OF DE ZUIVERE VERSTANDSBEGRIPPEN I Zuivere verstandsbegrippen (dus: begrippen die we onafhankelijk van de ervaring hebben) Komen overeen met de logische oordeelsvormen zoals: wel of niet, één of meer dan één, erna of erdoor, etc. De categorieën vormen, ordenen en objectiveren de inhoud van de aanschouwing De stambegrippen van het verstand : de denkvormen die het ruwe materiaal van de indrukken omvormen tot kennis

5 DE CATEGORIEËN OF DE ZUIVERE VERSTANDSBEGRIPPEN II Er zijn 12 categorieën, verdeeld in 4 soorten: 1 quantiteit: 1.eenheid; 2.veelheid; 3.alheid; 2 kwaliteit: 1.realiteit; 2.ontkenning; 3.beperking; 3 relatie: 1.inherentie; 2. causaliteit; 3.wisselwerking; 4 modaliteit: 1.mogelijkheid; 2.bestaan; 3.noodzakelijkheid;

6 NOUMENA EN FENOMENA Een noumenon is iets dat niet met de fysieke zintuigen gekend kan worden. Noumenon: dat wat gedacht kan worden (Griekse noûs: geest of intellect De Platoonse Ideeën zijn noumena Veel moderne denkers, waaronder Hume zijn sceptisch over de mogelijkheid van noumena. Een fenomenon is iets dat wel object kan zijn van de fysieke zintuigen. Kant neemt een empiristische positie in: onze kennis van de wereld is beperkt tot fenomena Kant: De noumenale wereld zou best kunnen bestaan, maar we kunnen hem niet kennen.

7 BURGER VAN TWEE WERELDEN Waarom heeft Kant het over noumena? 1. Wat de empirische wetenschappen betreft (fenomenaal gezien) zijn mensen handelingen gedetermineerd 2. Morele verantwoordelijkheid vooronderstelt een vrije wil Er is een verschil tussen rede en verstand fenomenaal onvrij: ik kan mezelf (en een ander) niet als vrij kennen autonoom: ik kan mezelf (niet de ander) vrij aantonen in mijn handelen noumenaal vrij: ik kan mezelf als vrij denken mensen zijn burgers van twee werelden

8 ANALYTISCHE EN SYNTHETISCHE OORDELEN Neem een oordeel waarbij de relatie tussen een subject en een predikaat uitgedrukt wordt: A is B Er zijn twee mogelijkheden: 1. Analytisch oordeel: Het predikaat B zegt iets over het subject A, dat reeds in het subject vervat lag. Een vrijgezel is ongetrouwd. Alle lichamen zijn uitgebreid. De ontkenning van dit oordeel leidt tot een contradictie. 2. Synthetisch oordeel: Het predikaat B zegt iets over het subject A, dat nog niet in het subject vervat lag; het predikaat vertelt iets nieuws over het subject. Een lichaam is zwaar. Alle vrijgezellen zijn gezellig. Er vindt een synthese plaats van de twee concepten zwaar en lichaam.