A2 Bestuursopdracht drie decentralisaties

Transcriptie

1 A2 Bestuursopdracht drie decentralisaties Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 1

2 INHOUDSOPGAVE Aanleiding...3 Doelstelling...4 Projectresultaat...5 Projectaanpak...6 Projectbeheersing...8 Risico s...11 Bijlage 1: Stand van zaken voorbereiding decentralisaties Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 2

3 Aanleiding In deze kabinetsperiode hevelt het Rijk een aantal taken en verantwoordelijkheden binnen het sociale domein over naar de gemeenten. Eén gezin, één plan, één regisseur is het uitgangspunt bij de decentralisaties in het sociale domein: binnen de Participatiewet, de AWBZ/ Wmo en de jeugdzorg. Dit vergt ook één budget en één verantwoordelijke van overheidszijde. Er moet een einde komen aan de praktijk waarbij vele hulpverleners langs elkaar heen werken bij de ondersteuning van één gezin. Het kabinet Rutte-Asscher hevelt de begeleiding en (persoonlijke) verzorging uit de Awbz per 2015 over naar de Wmo. Het kabinet voert een nieuwe Participatiewet in en sluit daarmee de toegang tot de Wsw af en maakt gemeenten per 2015 verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Het gaat hier om de provinciale jeugdzorg, de jeugdbescherming en -reclassering, de jeugd-ggz en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugd. De veranderingen gaan gepaard met forse bezuinigingen. Op de Awbz wordt landelijk structureel 1,7 miljard bezuinigd, op de Participatiewet 1,8 miljard. En op de jeugdzorg wordt in totaal 450 miljoen bezuinigd. Het kabinet benadrukt het belang van de samenwerking tussen gemeenten in relatie tot de decentralisaties. De decentralisaties stellen forse eisen aan de uitvoeringskracht van gemeenten. Het kabinet gaat hierbij uit van samenwerking van onderop. Deze verschuiving van taken heeft een forse impact op de gemeente als geheel en voor inwoners die kwetsbaar zijn. Het is daarom belangrijk om dit proces van decentralisaties zorgvuldig te laten verlopen. Daarom is gekozen voor een projectmatige aanpak. Met deze bestuursopdracht wordt een start gemaakt met deze aanpak Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 3

4 Doelstelling De doelstelling van de decentralisaties is om de overgang van de taken van het Rijk en provincie gestructureerd plaats te laten vinden, waarbij de samenhang tussen de verschillende maatregelen is vormgegeven, en waarbij de ondersteuning zoveel mogelijk door de samenleving als geheel wordt geboden. Hierbij is het volgende motto uit het regeerakkoord leidend: Eén gezin, één plan, één regisseur. Het doel is een geïntegreerde uitvoering van de ondersteuning van kwetsbare inwoners door de eigen omgeving van de betrokken inwoner, de betrokken instellingen en de gemeente. Het motto Eén gezin, één plan, één regisseur is hierbij leidend. Binnen de verschillende beleidsterreinen is al het nodige voorwerk verricht. Dat werk moeten we niet over gaan doen, wel actualiseren. Met de volgende uitgangspunten kan het beleid worden samengevat. Deze uitgangspunten worden meegenomen in de verdere uitwerking van het project. - De eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van burgers, instellingen en bedrijven staan voorop; - Verschuiving van taken van de overheid naar burgers, instellingen en bedrijven, waarbij de gemeente de juiste voorwaarden creëert; - De directe leefomgeving is belangrijk bij de ontwikkeling en ondersteuning: signaleren, elkaar aanspreken en helpen; - Bij risico's wordt ingegrepen (bijv. verwaarlozing, overlast en geweld); - De gemeente zorgt voor een vangnet: wel strenge selectie aan de poort; - Ondersteuning moet gericht zijn op het versterken van de eigen kracht en die van de omgeving; - Hulp en ondersteuning worden zoveel mogelijk inzet in de eigen leefomgeving; - Eén gezin, één plan, één regisseur Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 4

5 Projectresultaten Het kenmerkende van de decentralisaties binnen het sociale domein is dat het niet alleen om een overheveling van taken van het Rijk naar de gemeenten gaat. Alleen vanuit financieel opzicht is dat niet mogelijk. De gemeenten worden geacht de taken anders uit te voeren. Er moet dus sprake zijn van transformatie. Daarbij moet worden aangetekend dat een volledige transformatie op een dergelijke korte termijn nog niet plaats kan vinden. De transformatie zal in de jaren volgend op de invoering door lopen. De projectorganisatie wordt in stand gehouden om sturing te blijven geven aan deze veranderagenda. Hierbij wordt aangesloten bij de komende collegeperiode ( ). Zoals aangegeven worden de decentralisaties door het kabinet- gekoppeld aan een discussie over samenwerking tussen gemeenten. De decentralisaties stellen forse eisen aan de uitvoeringskracht van gemeenten. Het kabinet ziet het liefst dat de nieuwe taken worden uitgevoerd door gemeenten met inwoners of meer. Minister Plasterk heeft inmiddels deze eis afgezwakt en ziet het belang van een proces van onderaf. In de Position Paper samenwerking A2 zijn zes uitgangspunten geformuleerd om de samenwerking te onderbouwen: - verminderen van kwetsbaarheid - behoud / versterken van kwaliteit - versterken van dienstverlening - verbeteren van efficiency (proces) - verbeteren van effectiviteit (mens) - op termijn meer besparingsmogelijkheden Deze uitgangspunten zijn gebruikt om te beoordelen of samenwerking tussen de gemeenten Valkenswaard, Heeze-Leende en Cranendonck mogelijk is. Hierbij wordt er onderscheid gemaakt tussen de voorbereiding op de decentralisaties en de uitvoering ervan, omdat op dit moment moeilijk is te beoordelen wat de consequenties zijn van de uitvoeringsmaatregelen. Op basis van deze uitgangspunten is het verstandig om in de voorbereiding samen als A2 gemeenten op te trekken. Door de samenwerking ontstaat er een grotere poule van medewerkers en worden de kosten van externe ondersteuning gedeeld. Hierdoor wordt de kwetsbaarheid van de afzonderlijke gemeenten verminderd en de kwaliteit versterkt. Binnen de samenwerking kunnen de kwaliteiten van de betrokken medewerkers effectiever worden ingezet. Op dit moment is nog moeilijk aan te geven in hoeverre de uiteindelijke dienstverlening wordt versterkt en in hoeverre er dan sprake zal zijn van besparingsmogelijkheden. Voordat er duurzame besluiten worden genomen over een gezamenlijke uitvoering van taken zal er een gedegen afweging moeten worden gemaakt op basis van de genoemde uitgangspunten. Hierbij wordt een objectieve afweging gemaakt van kosten en opbrengsten Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 5

6 Samengevat wordt er binnen dit project gewerkt aan de volgende resultaten: 1. Er is een uitvoeringsorganisatie die vanaf 1 januari 2015 de ondersteuningsvragen van (kwetsbare) inwoners en gezinnen in samenhang beantwoordt. 2. Voor 1 januari 2015 wordt een keuze gemaakt om al dan niet een gezamenlijke organisatie in A2 verband op te zetten voor de uitvoering van (delen van) de decentralisaties. Deze keuze wordt gemaakt op basis van een objectieve afweging van kosten en opbrengsten. 3. Er wordt een veranderagenda opgesteld die sturing geeft aan de transformatie binnen en tussen de verschillende decentralisaties voor de periode Projectaanpak Om een duidelijk beeld te krijgen van de huidige stand van zaken binnen de decentralisaties is een matrix opgesteld. Deze is als bijlage 2 bijgevoegd. Daaruit wordt duidelijk dat er op een aantal terreinen nog onduidelijkheid bestaat. Om structuur te geven aan het project wordt aangesloten bij de landelijk ontwikkelde stappenplannen voor de verschillende decentralisaties: - Voor de jeugdzorg is dit het stappenplan uit het Spoorboekje transitie jeugdzorg dat is opgesteld in opdracht van het Transitiebureau Jeugd ( - Voor de decentralisatie AWBZ/Wmo is dat het stappenplan begeleiding en (persoonlijke) verzorging dat in opdracht van het Transitiebureau Wmo is opgesteld ( - Omdat de Participatiewet onlangs is uitgesteld tot 2015 is er momenteel geen actueel stappenplan beschikbaar. Er zal zoveel mogelijk worden aangesloten bij landelijk ontwikkelde formats. De stappenplannen zijn globaal in vier fasen in te delen: 1. Inventarisatie en analyse (welke cliënten, welke aanbieders, opgaven, kansen etc.) 2. Visie en keuzen (samenwerking, fasering, voorbereidingen inkoop, transformatie, etc.) 3. Uitwerking (toegang, arrangementen, opdrachtgeverschap, verantwoording, etc.) 4. Invoering (uitvoeringsorganisatie, verordening en beleidsregels, inkoop, informatievoorziening, communicatie met burgers, etc.) Fase 1. Deze fase is gedeeltelijk afgerond. Fase 2. In deze fase worden op basis van de inventarisatie en analyse richtinggevende kaders opgesteld, zowel voor de afzonderlijke decentralisaties als voor de onderlinge samenhang. Zowel voor de Wmo-Begeleiding als Wet werken naar Vermogen (voorganger Participatiewet) is er een uitgangspuntennotitie vastgesteld door de gemeenteraden. Voor Jeugdzorg is een uitgangspuntennotitie opgesteld. De notities 21 voor de jeugd en De Versnelling in het kader van de overheveling van de ambulante jeugdzorg zijn inmiddels vastgesteld. Fase 3. In deze fase worden de kaders uitgewerkt in een beleidsplan per decentralisatie. Deze beleidsplannen worden uiterlijk in juni 2014 aan de gemeenteraden aangeboden Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 6

7 Fase 4. Deze fase bestrijkt het laatste kwartaal van 2013 en vrijwel het hele jaar Het interne en externe communicatieplan wordt opgesteld in In 2014 worden de verordeningen en de beleidsregels worden opgesteld, er worden afspraken gemaakt met instellingen (inkoop en subsidies) en een uitvoeringsorganisatie wordt opgezet. Ook wordt contact gezocht met de (nieuwe) cliënten. De formele documenten, zoals de verordening en de beleidsregels worden uiterlijk voor 1 januari 2015 aan de gemeenteraden aangeboden. Voor de decentralisatie jeugdzorg ligt er het besluit van de gemeenten in de regio Zuidoost Brabant om de bevoegdheden en verantwoordelijkheden t.a.v. de enkelvoudige ambulante jeugdzorg per 1 januari 2014 over te nemen van de provincie (de financiering ligt dan nog wel bij de provincie). Met deze versnelling kunnen gemeenten ervaring opdoen met de uitvoering van de jeugdzorg. Projectbeheersing Hieronder wordt de aanpak voor het project nader beschreven, in termen van geld, organisatie, tijd, informatie, communicatie en kwaliteit (Gotick). Geld Invoeringsbudget Voor de invoering van de Wmo en de jeugdzorg is een invoeringsbudget beschikbaar. De Participatiewet wordt uit reguliere middelen bekostigd. Zie hierna de beschikbare bedragen voor 2013 en Over de onderlinge verdeling worden nog nadere afspraken gemaakt. Heeze-Leende Invoeringsbudget AWBZ begeleiding ,00 Invoeringsbudget AWBZ begeleiding ,00 Invoeringsbudget jeugd ,00 Invoeringsbudget jeugd ,00 Totaal , ,00 Valkenswaard Invoeringsbudget AWBZ begeleiding ,00 Meicirculaire AWBZ begeleiding ,00 Invoeringsbudget jeugd ,00 Meicirculaire jeugd ,00 Totaal , ,00 Cranendonck Invoeringsbudget AWBZ + Jeugd 2013 (overheveling vanuit 2012) ,00 Invoeringsbudget AWBZ + Jeugd 2014 (overheveling vanuit 2013) ,00 Meicirculaire 2013 jeugd voor 2013 en , ,00 Meicirculaire 2013 AWBZ ,00 Totaal , ,00 NB: De middelen 2014 komen uit de mei-circulaire 2013 en zijn nog niet definitief Bij het opstellen van beleidsplannen zal worden aangegeven welke middelen nodig zijn voor de verdere implementatie. Met deze middelen worden o.a. de volgende werkzaamheden uitgevoerd: Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 7

8 - Versterking projectstructuur / inwinnen van advies van externe expertise - Organisatiekosten - Onderzoekskosten Uitvoeringsbudget Los van de landelijke budgetten en de kortingen die worden toegepast is er nog geen inzicht in de middelen die over gaan naar de gemeenten. De verwachting is dat er in de septembercirculaire meer duidelijkheid komt. In de kadernotities en de beleidsplannen zullen de financiële kaders nader worden uitgewerkt. Organisatie Naast het vaststellen van de uitgangspunten is een duidelijke opzet van de projectorganisatie van groot belang om de projectdoelstellingen te kunnen bewaken. Alle betrokken partijen dienen te weten in welke tijdelijke samenwerkingsverband(en) zij met elkaar functioneren, wat ieders taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn en hoe besluitvorming tot stand komt. De voorbereiding op de decentralisaties vergt de nodige inzet van de organisatie. Er moet veel werk in de komende tijd worden verzet. Om het werk efficiënt op te kunnen pakken is er voor gekozen om de voorbereidingen samen te doen in A2 verband. De werkgroepen kunnen door meer mensen worden bezet. Externe begeleiding van de werkgroepen kan gezamenlijk worden ingekocht, waardoor er per gemeente meer uren beschikbaar zijn. Zoals hierboven aangegeven betekent dit niet dat er automatisch wordt gekozen voor samenwerking in de uitvoering van de decentralisaties. Voordat er duurzame besluiten worden genomen over een gezamenlijke uitvoering van taken zal er een gedegen afweging moeten worden gemaakt van de voor/ en nadelen. Op het gebied van de decentralisatie jeugdzorg vindt afstemming plaats op het niveau van de SRE. Binnen gemeenteoverstijgende thema s worden besluiten voorbereid. De besluitvorming ligt uiteraard steeds bij de afzonderlijke gemeenten. Zie hiervoor de schematische weergave van de overlegstructuur 3 decentralisaties in A2 verband volgens de Houtskoolschets van Raadhuijs Advies: Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 8

9 Tijd In de projectaanpak zijn de verschillende fases binnen dit project weergegeven. In onderstaand overzicht worden de verschillende deelstappen samengevat op basis van de beslisdocumenten. Decentralisatie AWBZ Wmo Plan van aanpak decentralisatie AWBZ-Wmo College 1 november 2013 Uitgangspuntennotitie Wmo-begeleiding Raad Reeds vastgesteld oktober 2012 Afronden inventarisatie 1 oktober 2013 Uitwerking uitgangspunten in beleidsplan transitie Raad voor 1 juni 2014 Vaststellen verordening nieuwe Wmo Raad voor 1 januari 2015 Decentralisatie jeugdzorg Plan van aanpak jeugdzorg College 1 november 2013 Afronden Inventarisatie mei 2013 Kadernotitie jeugdzorg (21 voor de jeugd en Notitie ambulante jeugdzorg) College juni 2013 Bestuursovereenkomst enkelvoudige ambulante zorg Raad Voor 31 oktober 2013 Transitiearrangementen College Raad November 2013 Januari 2014 Uitwerking uitgangspunten in beleidsplan Raad voor 1 juni 2014 Vaststellen verordening nieuwe Wet op de Jeugdzorg Raad voor 1 januari 2015 Passend onderwijs Vaststellen ondersteuningsplan in OOGO 1 mei 2014 Participatiewet Plan van aanpak participatiewet College 1 november 2013 Uitgangspuntennotitie Participatiewet (WWNV) Raad Reeds vastgesteld Kadernotitie cf. Sociaal Akkoord / Aangepaste Participatiewet 3.0 Raad voor 1 juni 2014 Vaststellen nieuwe verordeningen Participatiewet Raad voor 1 december 2014 Integrale uitvoering Bestuursopdracht A2-project College Voor 1 oktober 2013 Houtskoolschets Raadhuijs College Voor 1 oktober 2013 Nadere uitwerking houtskoolschets College Voor 1 oktober 2013 Communicatieplan A2 College Voor 1 december Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 9

10 Informatie + Communicatie Er wordt voor de informatie naar en communicatie met de gemeenteraad aangesloten bij de planning & controlcyclus. Tevens wordt de raad via Nieuwsbrieven geïnformeerd. De communicatieadviseurs van de 3 gemeenten stellen in onderling overleg een communicatieplan op. De kosten voor de communicatie worden in eerste fases opgevangen binnen het invoeringsbudget. In de voorbereidingsfase zal er intensiever met cliënten worden gecommuniceerd. In deze fase zullen de kosten hoger zijn. Dit zal in de verdere uitvoering worden meegenomen. Kwaliteit In de eerste fase van het project wordt de kwaliteit geborgd in op het opstellen van breed gedragen uitgangspunten. In de drie beleidsplannen per kolom worden deze uitgangspunten verder (SMART) uitgewerkt. Risico s In dit onderdeel worden de risico s beschreven binnen het project. - Financiële risico s De concrete financiële gevolgen van de decentralisaties voor de gemeenten zijn nog niet duidelijk. Landelijk is er sprake van forse bezuinigingen. De gemeente houdt een zorgplicht. Als de maatregelen niet goed zijn vertaald, met andere woorden als er onvoldoende sprake is van vernieuwing / transformatie, dan dreigen er tekorten in de uitvoering. - Maatschappelijk draagvlak Met de decentralisaties worden de gemeenten de brenger van het slechte nieuws. Door de maatregelen zullen we een behoorlijk aantal inwoners teleur moeten stellen. Het is zaak om al in de voorbereidingen duidelijk te maken dat de dienstverlening in de zorg gaat veranderen, en op welke manier mensen zich daar op voor kunnen bereiden. - Onvoldoende integrale uitwerking Voor de betrokken afdelingen zal het wennen zijn om tot een geïntegreerde dienstverlening te komen. Verschillende beleidsterreinen waren tot voorheen relatief autonoom in de voorbereiding en uitvoering van de dienstverlening. Betrokkenen zullen de autonomie (deels) moeten loslaten. Hoe beter dat lukt, hoe groter het succes van een gezamenlijke uitwerking zal zijn. Het is belangrijk om voldoende aandacht aan deze aspecten te besteden. - Versnelling overname taken jeugdzorg In de regio Zuidoost Brabant worden met ingang van 1 januari 2014 de enkelvoudige, ambulante jeugdzorg taken van de provincie overgenomen. Dit heeft als voordeel dat gemeenten eerst een deel van de jeugdzorgtaken over krijgen en hiervan kunnen leren. Een mogelijk risico is dat de organisatie zowel bezig moet zijn met implementatie van nieuwe Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 10

11 taken en zich voor moet bereiden op de totale invoering van de jeugdzorg met ingang van 1 januari Het is belangrijk om voor beide taken voldoende inzet beschikbaar te hebben. - Grenzen aan zelfredzaamheid; ontstaan verergerde problematiek Door vaker gebruik te moeten maken van de eigen kracht en eigen netwerk, ontstaat het risico dat inwoners die dit in praktijk niet aan blijken te kunnen, te maken gaan krijgen met grotere problematiek zoals verwaarlozing, vereenzaming met alle maatschappelijke, financiële en sociale gevolgen van dien. - Besluitvorming op Rijksniveau Gelet op de besluitvorming op landelijk niveau rondom de decentralisaties is het niet uitgesloten dat de voorgenomen maatregelen in de verdere besluitvorming nog verder worden gewijzigd. Dit bemoeilijkt de lokale implementatie en zorgt voor onrust bij betrokken cliënten en zorgaanbieders Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 11

12 Bijlage 1 Stand van zaken voorbereiding decentralisaties Wmo begeleiding Jeugdzorg Participatiewet Passend onderwijs Stand van wetgeving Contouren duidelijk, conceptwet ligt bij raad van state Wetgevingstraject gestart, naar verwachting voor 1 januari 2013 vastgesteld Door sociaal akkoord is wetgevingstraject gestopt, wordt opnieuw gestart Wet passend onderwijs is vastgesteld Invoering Doel / taak Inventarisatie 1 januari 2015 Landelijke taken: 1 januari 2015 Provinciale taken: 1 januari 2014 Begeleiding (individueel, groep, kortdurend verblijf), mogelijk persoonlijke verzorging, taakstelling hulp bij huishouden Ambulante jeugdzorg, gesloten jeugdzorg, jeugd GGZ, zorg voor LVG, jeugdbescherming, jeugdreclassering 1 januari 2015 Vanaf schooljaar 2014/2015 zijn nieuwe zorgplannen actief, tot die tijd voorbereiding in samenwerkingsverbanden Hervorming sociale werkvoorziening en Wajong, activerend om participatie te verhogen Voor functie begeleiding afgerond Inventarisatie grotendeels afgerond De inventarisatie is afgerond, actualiseren op basis sociaal akkoord Informatievoorziening In voorbereiding In voorbereiding In voorbereiding In voorbereiding Vaststellen door: Geld Inventarisatie door college, beleidsplan en verordening door raad Hulp bij huishouden (40% korting, begeleiding (25% korting), persoonlijke verzorging (15% korting) Inventarisatie door college, beleidsplan en verordening door raad Landelijk wordt het budget verlaagd met 450 miljoen Inventarisatie door college, beleidsplan en verordening door raad De gevolngen van het sociaal akkoord op de maatregelen zijn nog niet duidelijk. Omvorming speciaal onderwijs en zorgstructuur regulier onderwijs Afgerond Op overeenstemming gericht overleg (OOGO) tussen gemeenten en samenwerkingsverbanden N.v.t. middelen zijn ondergebracht bij samenwerkingsverbanden van scholen Doelgroep Planning Samenwerking (A2, SRE, etc.) Volwassenen en ouderen met lichamelijke, verstandelijke, zintuiglijke en psychiatrische beperkingen Afronding inventarisaties: oktober 2013 Beleidsplan: voor juni 2014 Verordening: voor 1 januari 2015 Gezinnnen met opvoedingsproblemen, kinderen met lichamelijke, verstandelijke, zintuiglijke en psychiatrische beperkingen Afronding inventarisaties: oktober 2013 Beleidsplan: voor juni 2014 Verordening: voor 1 januari 2015 In A2-verband Afstemming in SRE-verband, voorbereiding in A2-verband Uitkeringsgerechtigden op basis van Wwb, Wsw en Wajong Afronding inventarisaties: oktober 2013 Beleidsplan: voor juni 2014 Verordening: voor 1 januari 2015 Afstemming in Ergon- en Risse-verband, voorbereiding in A2-verband Leerlingen met gedrags- en leerproblemen Voor 1 mei 2014 OOGO over ondersteuningsplan Primair onderwijs: Kempen, Veldhoven Voortgezet onderwijs: Weert e.o Bestuursopdracht A2 decentralisaties (versie 1) (3) 12