Auditieve verwerkingsproblemen

Transcriptie

1 Auditieve verwerkingsproblemen definitie, diagnostiek, (be)handelen Jessica van Herel de Frel Logopedist / spraak taalpatholoog Koninklijke Auris Groep, AC Rotterdam j.v.herel@auris.nl 19 april 2012

2 Inhoud Definities Diagnostiek: Het audiologisch centrum Evidence based (be)handelen bij AVP 2

3 Verwerkingsproblemen Bottom up vs. Topdown verwerking Luisteren is balanceren AVP: verstoorde balans, bottom up verwerking werkt onvoldoende

4 Auditieve verwerking: van horen naar luisteren British Society of Audiology, APD position statement 2007

5 Auditieve verwerking Lokalisatie en lateralisatie van geluid; Auditieve discriminatie; Auditieve patroonherkenning; Temporele verwerking; Verstaan in achtergrondgeluid; Verstaan van laag redundante spraak AVP: een probleem in één of meer van bovenstaande functies, ondanks een normaal perifeer gehoor. Bovendien is er een discrepantie met nietauditieve functies en cognitieve vaardigheden. ASHA (2005)

6 Moeilijke luistersituaties Ruimte met slechte akoestiek (galm, rumoer, brommende apparatuur) Veel mondelinge informatie zonder ondersteuning Meerdere sprekers tegelijk Snelle spraak Vervormde spraak Geen zicht op spreker Bewegende spreker

7 Inhoud Definities Diagnostiek: Het audiologisch centrum Evidence based (be)handelen bij AVP 7

8 Klinisch beeld Hij hoort me niet Hij verstaat me niet Hij begrijpt me niet Hij luistert niet Hij wil niet luisteren -> slechthorendheid -> auditief verwerkingsprobleem -> taal-, intelligentieprobleem -> aandachtsprobleem -> gedragsprobleem Welke problemen staan op de voorgrond?

9 Voorwaarden AV onderzoek Betrouwbaarheid: er is geen significant perifeer gehoorprobleem (gehoordrempel < 25 db, per frequentie bekeken) er zijn geen (vermoedens van) non verbale/performale intelligentieproblemen (PIQ>85) Leeftijd vanaf 4;0 jaar Indien ouder dan 7;6 jaar: normale articulatievaardigheid CVC woorden Validiteit: minstens 4 criteria checklist Keith aanwezig auditieve problemen zijn groter dan verwacht; discrepantie met nietauditieve vaardigheden (cognitie, geheugen, werkhouding, aandacht) Minstens 2 partijen signaleren het luisterprobleem ( partijen zijn: ouders, leerkracht, ambulant begeleider, remedial teacher, logopedist, KNO arts, etc.)

10 Diagnostische Procedure Audiometrie, Logopedisch onderzoek, Psychologisch onderzoek Gegevensverzameling (o.a. met CHAPS NL, oudervragenlijst, evt. LIFE NL) (Aanvullende) anamnese Auditieve verwerkingstests Multidisciplinair overleg Interventie plan 1. Omgevingsaanpassingen 2. Auditieve training?? 3. Compensatie strategieën

11 Diagnostiek AVP: tests in NL Nijmeegse testbatterij AVP (Neijenhuis, 2003) Auditieve tests voor basisschool kinderen (Simkens en Verhoeven, 2000) Auditieve tests voor kleuters (ATK; Neijenhuis, Notten, Stollman et al, 2009) vragenlijsten CHAPS NL (Children s Auditory Performance Scale) voor leerkracht LIFE NL (Listening Inventories for Education) voor leerling

12 Diagnostiek AVP: tests in NL Nijmeegse testbatterij AVP Nieuw: SNAP (Neijenhuis, 2003) Samengestelde Nederlandstalige tests voor Auditieve Processen (Simkens en Neijenhuis, 20???), 4-18 jr. Auditieve tests voor basisschool kinderen (Simkens en Verhoeven, 2000) Auditieve tests voor kleuters (ATK; Neijenhuis, Notten, Stollman et al, 2009) vragenlijsten CHAPS NL (Children s Auditory Performance Scale) voor leerkracht LIFE NL (Listening Inventories for Education) voor leerling

13 Inhoud Definities Diagnostiek: Het audiologisch centrum Evidence based (be)handelen bij AVP 13

14 en na de diagnostiek??? 14

15 Evidence Based (be)handelen bij AVP Figuur: Kuiper et al., 2004, p.23 15

16 3 componentenmodel; Bottom up vs. Top down Top-down: 3. Compensatie: Cognitieve, metacognitieve en taal-strategieën Bottom up: 1. Aanpassen omgeving en verbeteren kwaliteit signaal; 2. Auditieve training?? 16

17 Component 1: aanpassing omgeving: spreker Clear Speech zorgt voor betere prestaties in zinsverstaan bij kinderen met leerstoornissen, waaronder AVP (Bradlow et al, 2003) Clear speech: as if talking to a listener with hearing loss or someone from a different language background 17% beter te verstaan dan conversational speech Vertraagd tempo (de helft van conversational speech) Meer en langere pauzes Overdreven articulaties van klinkers en medeklinkers Groter bereik in toonhoogte (overdreven intonatie) 17

18 Component 1: aanpassing omgeving: akoestiek 18

19 Component 1: aanpassing omgeving: solo apparatuur Positieve (bewezen) effecten FM apparatuur (DeBonis & Moncrieff, 2008): Lezen Schoolprestaties in het algemeen Slechthorendheid Luisterhouding / aandacht Nauwelijks bewezen bij kinderen met AVP Johnston et al (2009): Positieve effecten, zowel in beleving kinderen als op spraakverstaanvaardigheid Goede monitoring voorwaarde voor succes Klinische ervaring: Bij goede motivatie veelal goede resultaten bij kinderen met AVP 19

20 Component 1: aanpassing omgeving: onderkenning en acceptatie door omgeving Door ouders en kinderen inzicht te geven in de problematiek, wordt de acceptatie vergroot. Hierdoor gaan ouders en leerkracht het kind anders benaderen. Benader een kind met AVP als een slechthorend kind!

21 Component 2: auditieve training?? Effectiviteit van specifieke auditieve training is niet aangetoond Middels training is er wel effect op de auditieve vaardigheden, maar de generalisatie lijkt beperkt. Studie naar effectiviteit van training (UMC Utrecht/WKZ) toonde geen verschil tussen training en controlegroep, alle groepen gaan vooruit.

22 Component 3: Compensatiestrategieën Nieuw verschenen: Luisteren in nieuwe Context (LinC). Een compenserend trainingsprogramma voor kinderen met auditieve verwerkingsproblemen. (van Niel en van der Meulen, 2009) Voor meer informatie: van Niel en van der Meulen,

23 Adviezen voor een evidence based AVP behandelplan Betrek zowel bottom up als top down processen in het behandelplan Optimaliseer de omgeving (akoestiek en sprekers) Zorg voor onderkenning en acceptatie Niet alleen stoornisgericht maar ook werken aan compensatie Aanleren compenserende luisterstrategieën Werk multidisciplinair! 23

24 Om te onthouden Auditieve verwerking: één van de schakels tussen horen en luisteren Zuivere, enkelvoudige AVP is relatief zeldzaam Bij kinderen met ESM komt AVP vaker voor Kinderen met AVP hebben baat bij een brede ondersteuning 24

25 HARTELIJK DANK VOOR UW AANDACHT VRAGEN???