Uitgebreide inhoudsopgave

Transcriptie

1 Uitgebreide inhoudsopgave Lijst van gebruikte afkortingen 17 Hoofdstuk 1 Onderzoeksopzet en onderzoeksvraag 19 1 Aanleiding 19 2 Verhouding tot andere onderzoeken 20 3 Onderzoeksopzet 20 4 Onderzoeksvraag 23 Hoofdstuk 2 Kaders voor hedendaagse bestuursrechtspraak 25 1 Inleiding 25 Juridische kaders 26 Buiten-juridische kaders 31 Paragraafindeling 33 2 Procedurele rechtvaardigheid Inleiding Procedurele en distributieve rechtvaardigheid Waarom is procedurele rechtvaardigheid belangrijk? Welke factoren beïnvloeden ervaren procedurele rechtvaardigheid? Hoe geeft de rechter gestalte aan procedurele rechtvaardigheid? Subjectief of geobjectiveerd? Of gaat het toch om de knikkers? Conclusie 45 3 Gezag in de problemen Inleiding Gezag is niet meer automatisch. Persoonlijk gezag is belangrijker geworden Een rechter heb je niet voor het uitkiezen Gezag van bovenaf of van onderaf? De relatie met procedurele rechtvaardigheid Conclusie 55 4 Een filosofisch/ethisch perspectief op rechterschap Inleiding Waarom een deugdenethische benadering? Deugden Welke deugden moet de rechter bezitten? Rechterlijk waarnemingsvermogen 62

2 12 Bestuursrechtspraak in balans Rechterlijke moed Rechterlijke gematigdheid Rechterlijke rechtvaardigheid Rechterlijke onpartijdigheid en rechterlijke onafhankelijkheid De deugden als onlosmakelijk geheel De rechter als burgervriend De relatie met procedurele rechtvaardigheid Conclusie 69 5 De olifant in de kamer 69 6 Conclusie 70 Hoofdstuk 3 Bejegening: de zitting en rondom de zitting 73 1 Inleiding 73 2 Aanleidingen voor de NZB De context waarbinnen de NZB is ontstaan De Derde evaluatie van de Awb 75 3 De Nieuwe Zaaksbehandeling van de bestuursrechter De NZB als programma van de bestuursrechtspraak in eerste aanleg Kernelementen van de NZB Voorbij het geschil het is het conflict van partijen De zitting als hart van de procedure bij de rechtbank De zitting binnen de NZB-aanpak De rol van de zitting volgens KEI en de Professionele standaarden De wijze waarop procedurele rechtvaardigheid een plek heeft gekregen in de NZB Partijen kunnen zeggen wat ze van belang vinden en de rechter schenkt daar gepaste aandacht aan (voice en due consideration) Uitleg en enige mate van invloed op de manier waarop de procedure verder gaat Respect en direct interpersoonlijk contact met de rechter Beïnvloedt aandacht voor procedurele rechtvaardigheid de uitkomst van de zaak? Trias politica, gezag en horizontalisering binnen de NZB Conclusie over de NZB Hoe pakt de NZB uit? Inleiding Weinig aandacht voor het conflict achter het geschil, het belangenrondje Weinig transparantie op de zitting over de procedure Weinig transparantie op de zitting over de inhoud van de zaak en terughoudendheid de zaak aan te houden om die tot verdere ontwikkeling te laten komen Weinig aandacht voor procedurele rechtvaardigheid Gebrek aan voorspelbaarheid van de aanpak op de zitting Toch duidelijkheid bieden voorafgaande aan de zitting? Conclusie 115

3 Uitgebreide inhoudsopgave 13 Hoofdstuk 4 Beslechting van het geschil Inleiding Finale-geschilbeslechtingsmogelijkheden naar de huidige stand van zaken Finale geschilbeslechting als doel van bestuursrechtspraak Cultuuromslagen in wetenschap en rechtspraak over finale geschilbeslechting Beslisschema van de bestuursrechter indien er een gebrek is aan het bestreden besluit Knelpunten Inleiding Te gemakkelijk passeren van een gebrek door toelichting op de zitting Verschil tussen het passeren van een gebrek en instandlating van rechtsgevolgen Onduidelijkheid wat de mogelijkheden en voorwaarden zijn bij zelf in de zaak voorzien Wel verbetering van de motivering van het besluit, niet van het beroep Wel bewijsopdracht voor bestuursorgaan, niet voor de burger Conclusie 163 Hoofdstuk 5 Bewijsrecht Inleiding Bestuursrechtelijk bewijsrecht naar de huidige stand van zaken Inleiding Bewijsomvang Bewijslastverdeling Bewijsmiddelen en bewijswaardering Bewijsvoering, inclusief timing van bewijs Stel- en adstructieplicht Conclusie De knelpunten: hoe pakt het bewijsrechtelijk systeem uit? Inleiding Bewijslastverdeling naar redelijkheid en billijkheid? Bewijsvoering ten overstaan van de rechter Bewijsvoorlichting door de rechter met de mogelijkheid nader bewijs in te brengen Getuigenbewijs Deskundigeninbreng Inleiding EHRM-rechtspraak over de mate waarin de burger wordt betrokken in de totstandkoming van het deskundigenrapport Nederlandse rechtspraak naar aanleiding van deze EHRMrechtspraak Conclusie over deskundigenbewijs Conclusie 191

4 14 Bestuursrechtspraak in balans Hoofdstuk 6 Analyse van de knelpunten en aanbevelingen Inleiding Kaders voor hedendaagse bestuursrechtspraak Inleiding Juridische kaders Buiten-juridische kaders Inleiding Procedurele rechtvaardigheid Gezag van de rechter Een deugdenethische benadering Conclusie Bejegening: de zitting en rondom de zitting Inleiding Weinig aandacht voor het conflict achter het geschil, het belangenrondje Weinig transparantie op de zitting over de procedure Weinig transparantie op de zitting over de inhoud van de zaak en terughoudendheid de zaak aan te houden om die tot verdere ontwikkeling te laten komen Weinig aandacht voor procedurele rechtvaardigheid Gebrek aan voorspelbaarheid van de aanpak op de zitting. Toch duidelijkheid bieden voorafgaande aan de zitting? Beslechting van het geschil Inleiding Te gemakkelijk passeren van een gebrek door toelichting op de zitting Verschil tussen het passeren van een gebrek en instandlating van rechtsgevolgen Onduidelijkheid wat de mogelijkheden en voorwaarden zijn bij zelf in de zaak voorzien Wel verbetering van de motivering van het besluit, niet van het beroep Wel bewijsopdracht voor bestuursorgaan, niet voor de burger Bewijsrecht Inleiding Bewijslastverdeling naar redelijkheid en billijkheid? Bewijsvoering ten overstaan van de rechter Bewijsvoorlichting door de rechter met de mogelijkheid nader bewijs in te brengen Getuigenbewijs Deskundigeninbreng Analyse van de bevindingen en aanbevelingen voor de bestuursrechtelijke procedure Inleiding Uitdagingen die het kader van procedurele rechtvaardigheid stelt aan de bestuursrechter 209

5 Uitgebreide inhoudsopgave Een volwaardige rol voor de burger door transparantie Inleiding Transparantie over de procedure en inhoud van de zaak Transparantie over bewijskwesties Aandacht voor het conflict achter het geschil De zitting en wat erop kan volgen Inleiding Versterken van de mogelijkheid die de burger krijgt om te reageren bij het passeren van een gebrek na toelichting op de zitting door het bestuursorgaan Versterken van argumentatie van het beroep vs. versterken van argumentatie van het bestreden besluit Versterken van het bewijs van de burgerpartij vs. versterken van het bewijs van het bestuursorgaan Aandacht voor het conflict achter het geschil Aandacht voor het huwelijk tussen zitting en uitspraak Specifieke aanbevelingen over de beslechting van het geschil Specifieke aanbevelingen over bewijs Versterken van horizontaliteit bij de bestuursrechter Er was nog een olifant in de kamer Conclusie 233 Appendix bij hoofdstuk Hoofdstuk 7 Conclusie 237 Summary Even-handed Proceedings before the Administrative Law Judge 241 Literatuur 245