1. Ontstaan en loop van het geding

Transcriptie

1 USZ 2006/71 Rechtbank Haarlem 31 oktober 2005, Awb AKW. ( Mr. Ghrib ) Noot Groothuis Verzending bezwaarschrift, Termijnoverschrijding, , Ontvankelijkheid [Awb - 2:15 lid1; 6:8; 6:9] wat de inhoud was, voor rekening van verweerder dient te komen. A, te B, eiseres, gemachtigde: mr. W.G. Fischer, advocaat te Haarlem, en de Raad van bestuur van de Sociale Verzekeringsbank, verweerder. Essentie: Nu niet in geschil is dat de zoon van eiseres aan verweerder een e- mailbericht heeft verzonden en dat tussen verweerder en de zoon naar aanleiding van dit bericht telefonisch contact is geweest, is de rechtbank van oordeel dat het feit dat de bij verweerder in het ongerede is geraakt en dus niet meer te traceren is wanneer deze is ontvangen en wat de inhoud was, voor rekening van verweerder dient te komen. Samenvatting: Uit vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep volgt dat de indiener van een bezwaarschrift of beroepschrift in beginsel het risico draagt dat zijn geschrift de geadresseerde niet of te laat bereikt. Ook (de keuze van) de wijze van verzending van een bezwaarof beroepschrift, zoals in dit geval per e- mail, komt in beginsel voor rekening en risico van de verzender. Nu niet in geschil is dat de zoon van eiseres aan verweerder een bericht heeft verzonden en dat tussen verweerder en de zoon naar aanleiding van dit bericht telefonisch contact is geweest op 2 juni 2004, is de rechtbank van oordeel dat het feit dat de bij verweerder in het ongerede is geraakt en dus niet meer te traceren is wanneer deze is ontvangen en 1. Ontstaan en loop van het geding Bij besluit van 7 april 2004 heeft verweerder besloten aan eiseres met ingang van het derde kwartaal van 2002 kinderbijslag toe te kennen voor haar zoons C en D. Tegen dit besluit heeft eiseres bij brief van 7 januari 2005 bezwaar gemaakt. Bij besluit van 22 maart 2005 heeft verweerder het bezwaar niet-ontvankelijk verklaard. Tegen dit besluit heeft eiseres bij brief van 26 april 2005 beroep ingesteld. Verweerder heeft op de zaak betrekking hebbende stukken ingezonden en een verweerschrift ingediend. Het beroep is behandeld ter zitting van 29 september 2005, alwaar eiseres in persoon is verschenen, bijgestaan door mr. W.G. Fischer, voornoemd. Namens verweerder is verschenen mr. P.C.I. van der Nes, werkzaam bij de SVB te Leiden. 2. Overwegingen

2 2.1. Eiseres heeft in beroep aangevoerd dat het bezwaar ten onrechte nietontvankelijk is verklaard. Zij heeft tijdig tegen het besluit van 7 april 2004 bezwaar aangetekend per . Dit bezwaarschrift is door haar gemachtigde bij brief van 7 januari 2005 aangevuld. In het primaire besluit heeft verweerder, zo stelt eiseres, haar website vermeld en de mogelijkheid geboden om een bericht te sturen. Een zoon van eiseres heeft deze mogelijkheid benut en bezwaar aangetekend per en dit binnen 6 weken gedaan. Verweerder heeft erkend dat er een bericht is binnengekomen en op 2 juni 2004 telefonisch gereageerd. Eiseres is van mening dat het bericht ten onrechte is aangemerkt als een verzoek om informatie. Verweerder heeft niet duidelijk aangegeven dat het verkeer niet geldt voor bijvoorbeeld het indienen van een bezwaarschrift en verweerder had eiseres daar op moeten wijzen Verweerder stelt dat eiseres geen feiten en omstandigheden naar voren heeft gebracht op grond waarvan voor het achterwege laten van nietontvankelijkverklaring wegens overschrijding van de gestelde bezwaartermijn aanleiding zou kunnen bestaan. Niet is komen vast te staan dat de zoon van eiseres met zijn bedoeld heeft bezwaar aan te tekenen en niet is vast te stellen wanneer de is verzonden. Verweerder is van mening dat eerst bij brief van 7 januari 2005 namens eiseres bezwaar is gemaakt tegen het primaire besluit van 7 april 2004 en dat dit bezwaarschrift derhalve buiten de termijn is ingediend. Verweerder acht de termijnoverschrijding niet verschoonbaar Ingevolge artikel 6:7 Algemene wet bestuursrecht (Awb) bedraagt de termijn voor het indienen van een bezwaarof beroepschrift zes weken. Artikel 6:8, eerste lid, Awb bepaalt dat de termijn aanvangt met ingang van de dag na die waarop het besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt. Krachtens artikel 6:9, eerste lid, Awb is een bezwaarof beroepschrift tijdig ingediend indien het voor het einde van de termijn is ontvangen De rechtbank stelt vast dat de bezwaartermijn van het besluit van 7 april 2004 is aangevangen op 8 april 2004, zijnde de dag na verzending daarvan en is geëindigd op 19 mei Verweerder heeft gesteld dat een ingediend bezwaarschrift, verzonden per wordt geaccepteerd op de datum dat de bij verweerder is binnengekomen. Eiseres noch verweerder kunnen aantonen wanneer het bericht van eiseres is verzonden of ontvangen en eiseres noch verweerder kunnen inzichtelijk maken wat de inhoud van dit bericht is geweest Uit vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) volgt dat de indiener van een bezwaarschrift of beroepschrift in beginsel het risico draagt dat zijn geschrift de geadresseerde niet ofte laat bereikt. Ook (de keuze van) de wijze van verzending van een bezwaarof beroepschrift, zoals in dit geval per e- mail, komt in beginsel voor rekening en risico van de verzender. De rechtbank onderschrijft deze jurisprudentie. Echter, nu niet in geschil is dat de zoon van eiseres aan verweerder een bericht heeft verzonden en dat tussen verweerder en de zoon naar aanleiding van dit bericht telefonisch contact is geweest op

3 2 juni 2004, is de rechtbank van oordeel dat het feit dat de bij verweerder in het ongerede is geraakt en dus niet meer te traceren is wanneer deze is ontvangen en wat de inhoud was, voor rekening van verweerder dient te komen Dat op grond van het beleid van verweerder, inhoudende dat binnen 48 uur op een bericht gereageerd dient te worden, valt af te leiden dat het bericht van eiseres niet eerder dan 28 mei 2004 bij verweerder zou zijn binnen gekomen kan de rechtbank niet volgen. Immers het feit dat dit beleid bestaat sluit niet uit dat ook na 48 uur gereageerd kan worden. Ook hetgeen verweerder heeft gesteld omtrent de inhoud van het bericht kan de rechtbank niet volgen. Immers, verweerder kan op geen enkele wijze onderbouwen dat zonder twijfel uit de tekst van het bericht zou blijken dat eiseres geen bezwaar wilde maken tegen het besluit van verweerder doch slechts informatie wilde vragen Nu verweerder niet ontkend dat zij een bericht van eiseres heeft ontvangen en zij niet meer kan traceren wanneer dit bericht is binnen gekomen en wat de inhoud van dit bericht was, had verweerder naar aanleiding van de brief van eiseres van 7 januari 2005, eiseres het voordeel van de twijfel moeten gunnen en het bezwaar ontvankelijk moeten verklaren De rechtbank zal het bezwaar gegrond verklaren en het bestreden besluit vernietigen. Voorts ziet de rechtbank aanleiding verweerder te veroordelen in de proceskosten, begroot op 644,= (1 punt voor het indienen van een beroepschrift en 1 punt voor het bijwonen van de zitting van 29 september 2005). 3. Beslissing De rechtbank: 3.1. verklaart het beroep gegrond; 3.2. vernietigt het besluit van 22 maart 2005 waarin het bezwaar nietontvankelijk is verklaard; 3.3. veroordeelt verweerder tot vergoeding van de door eiseres gemaakte proceskosten tot een bedrag van 644,=, te betalen door het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen aan eiseres; 3.4. gelast dat het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen het door eiseres betaalde griffierecht van 37,= aan haar vergoedt. Noot 1. Deze uitspraak, betreffende een bezwaarschrift dat per was verzonden, verdient om meerdere redenen aandacht. In de eerste plaats is het een van de eerste uitspraken over het verrichten van een bestuursrechtelijke rechtshandeling langs elektronische weg. Ten tweede is de zaak behandeld naar het recht dat gold voor de inwerkingtreding van de Wet elektronisch bestuurlijk verkeer (per 1 juli 2004). De vraag rijst of de zaak onder die nu geldende wet tot een andere uitkomst had geleid. 2. Het bezwaarschrift was in dit geval gericht tegen een besluit inzake de toekenning van kinderbijslag. Eiseres

4 stelde dat haar zoon namens haar tijdig (op 7 april 2004) bezwaar had gemaakt per en dat deze ten onrechte als een verzoek om informatie is aangemerkt. Volgens verweerder de Raad van Bestuur van de Svb is niet komen vast te staan dat de zoon van eiseres met zijn bedoeld heeft bezwaar aan te tekenen en is niet vast te stellen wanneer de is verzonden. Verweerder was van mening dat pas op 7 januari 2005 per (papieren) brief door de gemachtigde van eiseres bezwaar is gemaakt tegen het primaire besluit en dat het bezwaarschrift derhalve buiten de termijn was ingediend. Verweerder achtte de termijnoverschrijding niet verschoonbaar. 3. Een eerste opvallende aspect aan deze uitspraak is dat de Wet elektronisch verkeer (Webv) in het geheel niet wordt genoemd. Deze wet, die op 1 juli 2004 in werking trad [noot:1] heeft een tweeledig doel: a) het wegnemen van onzekerheden over de vraag wanneer elektronisch verkeer met bestuursorganen mogelijk is, en b) het eisen van waarborgen van een goed verloop van dit verkeer. [noot:2] Strikt genomen hoefde deze wet in de uitspraak van de rechtbank niet genoemd te worden: nu de (zo kan uit het feitencomplex worden afgeleid) voor 1 juli 2004 was verzonden, moest de zaak worden behandeld naar het recht dat gold voor de inwerkingtreding van de Webv. 4. Ten tweede valt op dat in de uitspraak (indirect) de vraag aan de orde komt of een bezwaarschrift langs elektronische weg, namelijk per , kan worden ingediend. Verweerder heeft daarover gesteld dat een ingediend bezwaarschrift, verzonden per , wordt geaccepteerd. De afgelopen jaren was er enige rechtsonzekerheid over de vraag of bezwaarschriften langs elektronische weg konden worden ingediend, hetgeen voor de wetgever mede aanleiding was om de Webv op te stellen. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft, kort voor de inwerkingtreding van de nieuwe wet, aan die rechtsonzekerheid een einde gemaakt in een uitspraak van 17 december [noot:3] Daarin overwoog zij kortweg dat tegen de indiening van bezwaarschriften per elektronische post geen wettelijk voorschrift zich verzet. Dit standpunt werd ook ingenomen door de CRvB in een uitspraak van 23 maart [noot:4] Het standpunt van verweerder, zoals weergegeven in de uitspraak, sluit hierbij aan. In de memorie van toelichting bij de nieuwe Webv gaat de regering nader in op de eis van schriftelijkheid. [noot:5] Een schriftelijk stuk kan volgens de toelichting op papier staan, maar ook een elektronisch document zijn. De regering heeft gekozen voor een ruime, dynamische uitleg van het begrip schriftelijk. Daaronder wordt weergave van schrifttekens op een gegevensdrager verstaan. Op p. 27 van de memorie van toelichting geeft de regering nog eens expliciet aan dat het instellen van bezwaar langs elektronische weg mogelijk is. De nieuwe wet komt op dit punt dus overeen met hetgeen de Afdeling naar oud recht al had bepaald. 5. Een derde opvallend punt in deze uitspraak is dat hierin een kwestie van bewijsrecht bij aan de orde is. Het gaat om het bewijs over de vraag of, en zo ja, wanneer, de van eiseres met het bezwaarschrift bij verweerder is binnengekomen, alsmede om het bewijs van de inhoud van die . Blijkens de uitspraak van de Rechtbank Haarlem kan in dit geval eiseres noch verweerder aantonen wanneer deze is

5 verzonden of ontvangen en kan eiseres noch ontvanger inzichtelijk maken wat de inhoud van dit bericht is geweest. Uit vaste jurisprudentie van de CRvB volgt dat de indiener van een papieren bezwaarschrift of beroepschrift in beginsel het risico draagt dat zijn geschrift de geadresseerde niet of te laat bereikt. [noot:6] Dit is slechts anders indien het probleem is veroorzaakt door de ontvanger. [noot:7] Nieuw in de onderhavige zaak is dat het zoekgeraakte stuk niet op papier (per traditionele post) is verzonden, maar per . De Rechtbank Haarlem volgt in haar uitspraak de jurisprudentie van de CRvB over zoekgeraakte papieren bezwaarschriften en past deze toe op het geval van de zoekgeraakte . De rechtbank stelt voorop dat de indiener van een bezwaarschrift of beroepschrift in beginsel het risico draagt dat zijn geschrift de geadresseerde niet of te laat bereikt. Vervolgens overweegt de rechtbank (r.o. 2.6): Echter, nu niet in geschil is dat de zoon van eiseres aan verweerder een bericht heeft verzonden en dat tussen verweerder en de zoon naar aanleiding van dit bericht telefonisch contact is geweest op 2 juni 2004, is de rechtbank van oordeel dat het feit dat de bij verweerder in het ongerede is gemaakt en dus niet meer te traceren is wanneer deze is ontvangen en wat de inhoud was, voor rekening van verweerder dient te komen. Nu verweerder niet meer kan traceren wanneer de is binnengekomen en wat de inhoud ervan is geweest, had hij naar het oordeel van de rechtbank (naar aanleiding van de latere brief van 7 januari 2005) eiseres het voordeel van de twijfel moeten geven en het bezwaar ontvankelijk moeten verklaren. In deze uitspraak van de Rechtbank Haarlem wordt de jurisprudentielijn van de CRvB over zoekgeraakte papieren bezwaarschriften dus doorgetrokken naar zoekgeraakte s. Het is mijns inziens redelijk om van bestuursorganen te verwachten dat zij, indien zij een e- mailadres hebben opengesteld (bijvoorbeeld door dit te vermelden op hun website), hun interne organisatie zo inrichten dat binnengekomen s worden geregistreerd en bewaard, op een zodanige wijze dat zij later kunnen worden teruggevonden en gelezen. De uitspraak van de Rechtbank Haarlem bevestigt dit standpunt. 6. Zou de uitkomst in deze zaak anders zijn geweest als de van eiseres was verstuurd na 1 juli 2004, de datum van inwerkingtreding van de Webv? Deze wet heeft een nieuwe afdeling toegevoegd aan de Awb (afdeling 2.3, art. 2:13 t/m 2:17) getiteld Verkeer langs elektronische weg. Ingevolge art. 2:13 lid 1 Awb kan een bericht tussen bestuursorganen en burgers elektronisch worden verzonden, mits de bepalingen van de afdeling in acht worden genomen. Kernbegrippen in de nieuwe afdeling 2.3 Awb zijn de begrippen betrouwbaarheid en vertrouwelijkheid. De begrippen betrouwbaar en vertrouwelijk zijn blijkens de memorie van toelichting open normen die uitdrukking geven aan een gedifferentieerd stelsel van nadere beginselen. [noot:8] De toelichting verwijst in dit verband naar de door Franken geïntroduceerde beginselen van behoorlijk ICT-gebruik: authenticiteit, integriteit, transparantie, beschikbaarheid, flexibiliteit, en vertrouwelijkheid. [noot:9] Voor het onderhavige geval is in het bijzonder het nieuwe art. 2:15 lid 1 Awb van belang. Ingevolge deze bepaling kan een bericht elektronisch naar een bestuursorgaan worden

6 verzonden voor zover het bestuursorgaan kenbaar heeft gemaakt dat deze weg is geopend. Die kenbaarmaking kan bijvoorbeeld plaatsvinden in een brochure, huis-aan-huisblad of op een website. [noot:10] Uit de uitspraak van de Rechtbank Haarlem blijkt niet expliciet hoe de kenbaarstelling in dit geval heeft plaatsgevonden. De rechtbank is niet aan dit punt toegekomen, nu verweerder heeft gesteld dat bezwaarschriften, verzonden per e- mail, worden geaccepteerd. Als er een e- mailadres is weergegeven op de website van een bestuursorgaan en deze niet duidelijk heeft aangegeven dat dit e- mailadres niet is bedoeld voor het insturen van bezwaarschriften, dan moet mijns inziens worden aangenomen dat deze elektronische postbus openstaat voor het indienen van bezwaarschriften. Voorts is ook het nieuwe art. 2:17 lid 2 Awb van belang. Ingevolge deze bepaling geldt als tijdstip waarop een bericht door een bestuursorgaan elektronisch is ontvangen het tijdstip waarop het bericht zijn systeem voor gegevensbewerking heeft bereikt. Onder een systeem van gegevensverwerking wordt volgens de memorie van toelichting een systeem verstaan voor het genereren, verzenden, ontvangen, opslaan, of op andere wijze verwerken van gegevens. [noot:11] De nieuwe afdeling 2.3 Awb geeft echter geen regels van bewijsrecht. Meer specifiek regelt het niet wie de bewijslast heeft als een elektronisch bericht in het ongerede raakt (net zo min als de oudere Awbbepalingen regelen wie de bewijslast heeft als een papieren document, bijvoorbeeld een bezwaarof beroepschrift, in het ongerede raakt). De jurisprudentie zal op dit punt uitsluitsel moeten bieden. Mijns inziens kan voor gevallen als deze worden aangesloten bij de bestaande jurisprudentie van de CRvB over in het ongerede geraakte papieren bezwaar- en beroepschriften. Hoofdregel zou moeten zijn dat de indiener van een elektronisch bezwaarschrift of beroepschrift het risico draagt dat zijn document de geadresseerde niet of te laat bereikt (dit volgt uit het nieuwe art. 2:17 lid 2 Awb). Een uitzondering zou echter moeten gelden indien het probleem is veroorzaakt door het bestuursorgaan (bijvoorbeeld wanneer een binnen het computernetwerk van het bestuursorgaan zoekraakt of beschadigd wordt, waardoor achteraf niet meer is vast te stellen op welk moment de is binnengekomen). Overigens wijs ik erop dat de nieuwe afdeling 2.3 Awb niet van toepassing is op het indienen van beroepschriften bij de rechter. Vanwege de eigen aard van de rechtspraak kan deze afdeling niet zonder meer van toepassing worden verklaard op verkeer met de bestuursrechter, zo stelt de regering in de memorie van toelichting. [noot:12] Blijkens een brief van de minister van Justitie van 17 december 2004 treft de Raad voor de Rechtspraak echter voorbereidingen voor een experiment, waarbij door een of meer rechtbanken op specifieke dossiers elektronisch verkeer met de rechter mogelijk zal worden gemaakt. Bezien zal worden of en in hoeverre de regels van de Webv van overeenkomstige toepassing kunnen worden verklaard op het verkeer met de rechter. [noot:13] 7. Deze uitspraak van de Rechtbank Haarlem viel als gezegd nog onder het oude recht. Uit het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat, indien dit geval was beoordeeld op basis van de nieuwe wet, de uitkomst op grond van gedeeltelijk afwijkende overwegingen waarschijnlijk hetzelfde zou zijn geweest.

7 Het wetsvoorstel (nu: de nieuwe wet) bood aanknopingspunten waarbij de rechtbank in dit geval had kunnen aansluiten. De rechtbank heeft er niettemin voor gekozen dit wetsvoorstel niet bij haar overwegingen te betrekken. In toekomstige jurisprudentie zal moet blijken hoe zaken als deze zullen worden beoordeeld onder de nieuwe wetgeving. M.M. Groothuis Departement Publiekrecht, Universiteit Leiden Cumulatief chronoligisch register» Voetnoten [1] Stb. 2004, 260. [2] p. 2. [3] LJN AO0340. [4] AB 2005/193, m.nt. RO [5] Zie o.a. ABRvS 2 september 1996, AB 1997/51, m.nt. NV onder nr. 55; zie ook: B.J.P.G. Roozendaal, De verzending van besluiten, bezwaar- en beroepschriften, NTB 2001, p [6] Zie over de omkering van de bewijslast bij bewijsnood: Y.E. Schuurmans, Bewijslastverdeling in het bestuursrecht. Zorgvuldigheid en bewijsvoering bij beschikkingen (diss. UL), Deventer: Kluwer 2006, p. 205 e.v. [7] Zie over de omkering van de bewijslast bij bewijsnood: Y.E. Schuurmans, Bewijslastverdeling in het bestuursrecht. Zorgvuldigheid en bewijsvoering bij beschikkingen (diss. UL), Deventer: Kluwer 2006, p. 205 e.v. [8] p [9] H. Franken, Kanttekeningen bij het automatiseren van beschikkingen, Deventer: Kluwer 1993, p. 18 e.v. [10] p. 13. [11] Kamerstukken II 2000/01, , nr. 3, p [12] p. 10. [13] Kamerstukken II 2004/05, , nr. 18, p. 11