OVER LEIDERS, PROFESSIONALS EN GRENZEN

Transcriptie

1 OVER LEIDERS, PROFESSIONALS EN GRENZEN ECBO, 27 November 2014 Marco Snoek

2 INHOUD Beelden over leiderschap Flipping the system Leiderschap en professionele ruimte Theory of improvement Transfer of learning Grensoverschrijdend gedrag Leiderschap in de school: Structuur of cultuur? 2

3 BEELDEN VAN LEIDERSCHAP Hierarchische structuur: beeld van de enkele individuele leider Leider = baas en supervisor/eindverantwoordelijke Onderwijskundig en transformationaal leiderschap: de leider als held

4 WAAR ZIJN DE PROFESSIONALS? Beelden van leiders en ondergeschikten belemmeren een professionele cultuur 4

5 SCHOLEN ALS HIERARCHISCHE ORGANISATIES? College van Bestuur Directeuren Teamleiders Leraren Formeel, positioneel

6 VERANTWOORDING OMKEREN? Flipping the classroom Flipping the system: Bestuurders en managers leggen verantwoording af aan leraren 6

7 LERAREN ALS INFORMELE INNOVATIELEIDERS Wie vraag je om advies om je onderwijspraktijk te verbeteren? 7

8 DE ROEP OM PROFESSIONELE RUIMTE De zeggenschap van leraren over Professionalisering? Ontwikkeling van didactiek en curriculum? Ontwikkeling van de school? 8

9 BUREAUCRATISCHE ORGANISATIES Functiebouwwerken Verantwoordelijkheden opgedeeld Segmentatie en separatie (lesgeven, management) Verhindert onderling collegiaal overleg Culture of sameness, autonomie, non-interventie, professional privacy Stimuleert individuele ipv collectieve accountability/ verantwoordelijkheid

10 TWEE TYPEN TAKEN Primaire rol: ondersteunen, sturen en voeden van het leren van leerlingen Secundaire rol: lid van een moderne professionele organisatie en een modern beroep (TALIS 2010): Leraar als onderzoeker Leraar als collega (collegiale feedback) Leraar als innovator Leraar als samenwerker Leraar als leider teacher leadership the process by which teachers, individually and collectively, influence their colleagues, principals, and other members of school communities to improve teaching and learning practices with the aim of increased student learning and achievement (York-Barr & Duke, 2004)

11 BRONNEN VAN LEIDERSCHAP Diepgaande kennis van leren, lesgeven en begeleiden Kennis van onderzoeksuitkomsten en onderzoeksprocessen Kennis van organisaties, organisatieprocessen en veranderprocessen Kennis over professionaliteit en leren van leraren Kennis van context en omgeving (helicopterview) Ondernemerschap en leiderschap Bereidheid om verantwoording af te leggen over de kwaliteit van het (collectieve) handelen Gerichtheid op kennisdelen Analyserend ipv oplossingsgericht (duurzaam ipv ad hoc)

12 DAT ZIT NIET IN DE OPLEIDING Dus valt er nog iets te ontwikkelen! Aandachtspunt voor Leraren die hun leiderschap willen vormgeven Leidinggevenden die het leiderschap van docenten willen stimuleren

13 VORMEN VAN PROFESSIONALISERING Peer review, collegiale consultatie Professionele leergemeenschappen / CoPs Actie-onderzoek / Praktijkonderzoek Kwalificerende cursussen 13

14 ROLLEN VAN SCHOOL EN OPLEIDING?? School system TE institute system School system TE institute system School-intern School-extern (masters enzo) School system? TE institute system

15 THEORY OF IMPROVEMENT Scholings/opleidingsprogramma? Competenties van leraren? Nieuwe rollen? Schoolontwikkeling/Leerlingresultaten Individuele professionalisering Schoolontwikkeling

16 TRANSFER OF LEARNING Drie factoren: Ontwerp training Competenties en motivatie cursist Organisatieklimaat op de werkplek (Baldwin & Ford 1988, Bunch 2007, Arthur et al. 2003)

17 STUDENTMOTIVATIE Aanvankelijke motivatie: persoonlijke verdieping, nieuwe uitdaging Uiteindelijke motivatie: ik kan zoveel meer betekenen voor de school ondersteunen van collega s

18 ORGANIZATIONAL TRANSFER CLIMATE Strategische inbedding (alignment) Prikkels om toe te passen Werkroutines, erkenning/beloning, accountability Mogelijkheden om toe te passen Werkdruk Autonomie Tijdsinterval Ondersteuning en feedback van leidinggevenden Verwachtingen, feedback, betrokkenheid, ondersteuning Ondersteuning en feedback door collega s Culturele inbedding Vrijwillig/vrijblijvend? Leren is lust of last/kostenpost of investering voor de organisatie? (Rouiller and Goldstein 1993; Burke and Hutchins 2007; Baldwin and Ford 1988; Clarke 2002; Tracey and Tews 2005; Holton III, Bates, and Ruona 2000)

19 LAGE MATE VAN TRANSFER Geen verwachtingen door de school bij de start (persoonlijke ipv schoolontwikkeling) Beperkte inzet op nieuwe rollen Geen noodzaak tot verantwoording Weinig erkenning binnen de school Grote autonomie binnen het klaslokaal, maar niet daarbuiten Weinig feedback, ondersteuning, commitment en eigenaarschap bij schoolleiding Weinig oog voor theorie en onderzoek Zowel nieuwe verwachtingen als vijandigheid bij collega s

20 HOGE MATE VAN TRANSFER Gunstig transfer klimaat Strategisch partnerschap met leidinggevende Tijd voor interactie met collega s (door niet-lesgebonden taken) Wisselwerking: teacher leaders beinvloeden zelf hun omgeving transferklimaat is niet statisch

21 GESCHEIDEN SYSTEMEN? School system TE institute system Boundaries en boundary crossers

22 GESCHEIDEN SYSTEMEN Versterking van grensoverschrijdingen! School system TE institute system Externe curriculumconsistentie

23 VERSTERKING VAN BOUNDARY CROSSING Ontwerp Strategisch alignment Gedeeld eigenaarschap Uitvoering Verbinding tussen opleidingsinhoud en schoolagenda Collectief traject Boundary crossing door leidinggevenden Boundary crossing door opleiders

24 NIEUW TRAJECT Drie ROCs Strategische afstemming: veranderagenda professionalisering functiemix Betrokkenheid bij ontwerp Gezamenlijk monitoren 45 LD-docenten Leidinggevenden bij hoorcolleges en besprekingen onderzoek

25 UITKOMSTEN Beperkt nieuwe rollen, wel nieuwe invulling: Meer vanuit theorie (zelfverzekerdheid, stevigheid) Meer analytisch, reflectie ipv snelle oplossing Meer strategisch bewustzijn en eigen rol Veel in gang gezet: 20 broedplaatsen van innovatie Impact op werkpraktijken (o.a. door coaching van collega s) en op leiderschapspraktijk/zelfbewustzijn van teams (o.a. teamleren)

26 SUCCESFACTOREN Strategisch alignment Collectiviteit Koppeling aan functiebouwwerk Belemmeringen Eigenaarschap leidinggevenden Boundary crossing door opleiders Nadruk op onderzoek?

27 LEIDERSCHAP VAN LERAREN Als onderdeel van de organisatiestructuur? Op basis van selectie en benoeming Met formeel mandaat Ik wel, jij niet Als onderdeel van de organisatiecultuur? In potentie kan iedereen een leiderschapsrol pakken Op een bepaald moment, een bepaald thema Leiders en volgers wisselen

28 Strategisch management?? Docententeams TL? Opdrachten Strategische vraagstukken Dilemma s Praktijkvraagstukken TL? 2 8

29 Strategisch Boundary crossing Pendel strategie en praktijk management?? TL? Docententeams 2 9

30

31 UW TAAISTE PROBLEMEN

32 33