De schoolleider van de toekomst: onderzoeksmatig leiderschap

Transcriptie

1 De schoolleider van de toekomst: onderzoeksmatig leiderschap Congres VO-Raad: kiezen voor klasse Nieuwegein,14 maart 2013 Meta Krüger Lector Leiderschap in het Onderwijs

2 Op zoek naar nieuw leiderschap: welk leiderschap is nodig in de 21 ste eeuw? Onderzoeksmatig leiderschap in onderzoekende scholen De rol van de schoolleider

3 Zoektocht naar nieuw leiderschap Betekenis voor leiderschap in het onderwijs?

4 21 ste eeuw: overgangsfase tussen het afbrokkelende oude en het zich al aandienende nieuwe eigenbelang wordt synoniem aan ons aller belang Zingeving, principes Leiders en managers moeten zich laten doorsmeren

5 Jeroen Smit

6 20 ste eeuw 21 ste eeuw Winst maken en efficiënt produceren Ethisch ondernemen: duurzaamheid, milieu, werkplezier, vakmanschap, moraal en loyaliteit aan de organisatie en aan elkaar Hoe dienen we de belangen van de aandeelhouders? Werknemer is productiefactor Autoritair leiderschap van bovenaf Er zijn leiders en volgers Stabiliteit van de organisatie Interne gerichtheid Presteren en beoordelen Wat is onze bijdrage aan de samenleving en de aarde? Werknemer is eigenaar van de visie en de waarden van de organisatie Leiderschap dat mensen verbindt Gespreid leiderschap: goede leiders maken leiders Veranderen is een continu proces Externe gerichtheid Leren en ontwikkelen

7

8 Oud leiderschap!

9 Leidinggeven is teamwerk

10 Toe naar platte en gespreide leiderschapsstructuren Gespreid leiderschap

11 Gespreid leiderschap is niet gedeeld leiderschap Teacher, student, community leadership Redenen: - De eenhoofdige heroïsche leider is niet meer van deze tijd - Externe eisen en druk op scholen wordt groter - Empirische evidentie: organisatieresultaten en leerlingprestaties omhoog Spillane 2005: GL is de interactie tussen leiders, leraren en omgeving zodanig dat de onderwijspraktijk wordt beïnvloed

12 Peters en Strijp (2011) leiderschap in evenwicht; nieuwe tijden vragen nieuwe leiders Traditioneel transactioneel leiderschap (stabiliteit) hiërarchisch en directief leiderschap (tot jaren 70): karakter, stijl, situationeel leiderschap Transformationeel leiderschap (verandering) visie, inspiratie, individuele steun, intellectuele uitdaging 21 ste eeuw: Contextueel leiderschap (dynamiek) onvoorspelbaarheid, open grenzen, continue ontwikkeling en innovatie collaborative leadership, leading coalitions: context doorzien en interactie

13 Effectief leiderschap? Verbinding met de strategie Stabiliteit: groei, marktaandeel, winst Verandering: concurrentiekracht, innovatie, toegevoegde waarde Dynamiek: waarden, duurzaamheid, moraliteit snelle strategiewijziging, vorming van allianties, samenwerking, netwerken

14 Thomas Friedman (2005) The world is flat Onderwijs is zeer traag geweest in het profiteren van de digitale omgeving en de informatietechnologie Er zijn heel veel aanwezig in school, maar ze worden nauwelijks benut. Onderzoeksmatig leiderschap en onderzoekende scholen

15 Scholen doen op dit moment weinig met

16 OCW 2011: Slechts 20% van de scholen VO werkt opbrengstgericht Streven: 90% van de scholen werkt opbrengstgericht in 2018 Eerste onderzoeken: Werken met leidt tot beter onderwijs én tot betere leerlingresultaten (zie bijvoorbeeld McNaughton, Lai & Hsiao, 2012)

17 Scholen zijn voortdurend in ontwikkeling (dynamiek) Doorlopende schoolontwikkeling kent zes stappen (IJLE 2012) 1. Analyse van de status quo 2. Visie initiëren op de gewenste toekomst gap 3. Missieformulering: strategieën, doelen, streef, processen 4. Implementatie van het plan 5. Feedback (monitoring, rapporteren, beoordelen, aanpassen) 6. Evaluatie en beoordeling belangrijk!! onderzoeksmatig leiderschap

18 Opbrengstgericht werken OCW: Leraren zijn gericht op leeropbrengsten gestuurd door gegevens Inspectie: het systematisch, doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties Risico: technische vaardigheid!!

19 De onderzoekende school In de onderzoekende school gaat het om het benutten van (interne en externe) onderzoeksgegevens voor school- en onderwijsontwikkeling Onderzoeksgegevens?? Kwantitatief en kwalitatief op schoolniveau en klassenniveau

20 Anderson, Leithwood & Strauss (2010): leading use in schools The systematically collected type of available to schools is often limited in its breadth to the current status of student achievement. Accountability oriented organizational learning oriented Verantwoordingsgericht ontwikkelingsgericht Glimmende oogjes!!

21 Scholen: overgang van gebruik voor externe verantwoording naar gebruik voor interne school- en onderwijsontwikkeling Dus: scholen gaan op weg naar de onderzoekende school Focus: leren en ontwikkelen i.p.v. beoordelen en verantwoorden Vereist een cultuuromslag (i.p.v. een technische vaardigheid)

22 Besluitvorming op basis van (kwantitatief én kwalitatief): - Leerlinggegevens op leerling-, groeps- en schoolniveau - Gegevens over schoolcontext, schoolcondities, klassencondities, leiderschapspraktijken, wijze van leren door leerlingen, oudertevredenheid, arbeidssatisfactie enz.

23 OGW is onderdeel van de onderzoekende school Opbrengstgericht werken? Onderzoekend werken (of werken met )!

24 De rol van de schoolleider in het creëren van een PLG met een onderzoekende cultuur teneinde de leerlingresultaten te verhogen Hoe het onderzoeksmatig denken en handelen in gang te zetten in je school? Hoe het leren van leraren te stimuleren? Hoe het onderzoeken en leren te organiseren in de school? Hoe een cultuuromslag in de school te bewerkstelligen? Nieuw leiderschap!

25 Hoofdstuk 5 (Meta) Onderzoekend leidinggeven in de onderzoekende school Meten is weten (alleen wat we kunnen meten is waar) versus Weten is meten (als je iets kunt meten, weet je meer)

26 Rol schoolleider Hoe krijgen leraren plezier in werken met? Hoe neem je het wantrouwen tegen weg? Hoe beleven leraren onderzoek doen? Hoe bouw je een samenwerkingscultuur?

27 Leren van leraren is sleutelfactor voor onderwijs- en schoolontwikkeling Maar ook: De schoolleider als leerling Rikkerink & Verbeeten, 2011: Leidinggeven aan leren In scholen met een lerende cultuur nemen leidinggevenden actief deel aan het proces van gezamenlijk leren en scheppen daar voorwaarden voor.

28 De invloed van onderzoeksmatig leiderschap op het leren van leraren (Krüger, 2010) Onderzoeksmatig leiderschap (visie op werken met, stimuleren oz houding en oz vaardigheden) is van invloed op de mate waarin leraren onderzoekend en innoverend zijn Belang van self-efficacy Onderzoekende houding Onderzoeksvaardigheden Innoveren eigen onderwijs

29 Lorna M. Earl & Steven Katz (2006) Leading schools in a -rich world: Harnessing for school improvement Vereist een omslag (mind shift): onbewuste impliciete kennis expliciete kennis tacit knowledge (weerstand) evidence-based (verandering)

30 Onderzoeksmatig leiderschap? Onderzoekende houding Onderzoeksvaardigheden Creëren van een onderzoekende cultuur

31 De professionele leergemeenschap met een onderzoekende cultuur

32 De onderzoeksmatige schoolleider in de onderzoekende school Het creëren van een professionele leergemeenschap met een onderzoekende cultuur Stimuleren van het leren van leraren!! Gebruikmaken van beschikbare in school Verrichten van onderzoek door leraren Verrichten van onderzoek door externe onderzoekers Raadplegen van onderzoeksliteratuur in de school: evidence based werken Cultuuromslag! Gespreid leiderschap moet!

33 Using for school improvement: informatie kennis wijsheid Planning Beslissingen Earl & Katz 2006

34 Cyclisch werken

35 Professionele dialoog in organisaties - gevoed door - inhoud: hoe te benutten voor onderwijs- en schoolontwikkeling? Geen aanbevelingen, maar ruwe : wat betekenen de voor ons? Samen interpreteren van gegevens = - samen werken aan schoolontwikkeling - verkleining kloof tussen leiding en medewerkers - vergroting eigenaarschap

36 1. Focus op leerprocessen - onderzoek: verzameling, analyse, reflectie en verandering - coaching, mentoring, peer-learning - van individueel leren naar collectief leren: dialoog = interactie over de beschikbare en info 2. Vertrouwen, respect en positieve werkrelaties leraren die zich veilig voelen participeren in klassenobservatie en feedback, discussies over pedagogische issues, curriculum vernieuwing. 3. Managen van de structuur - maak tijd! - creëer ruimtes: werkkamers, nabijheid, enz. Hoe PLG s met onderzoekende cultuur te creëren? 4. Interacteren met externe partijen (critical friend) - steun van buiten bijv. bij -analyse, interpretatie en gebruik - partnerschappen (ouders, besturen, community, hoger onderwijs) - netwerken met andere scholen / organisaties

37 De onderzoekende school Onderzoekende houding van schoolleiding, leraren, leerlingen Zoeken naar bewijs (uit oz) voor het nemen van beslissingen Leraren gericht op leeropbrengsten gestuurd door gegevens De schoolleiding maakt gebruik van gegevens om samen met het team beslissingen te nemen (visie, strategie, onderwijs) Onderzoek door groepen leraren, schoolleiding en leerlingen Leraren zijn in staat om leerlingen te begeleiden in het doen van onderzoek Schoolleiders zijn in staat om leraren te motiveren: onderzoekende houding, doen van onderzoek, gebruikmaken van onderzoeksgegevens bij het vernieuwen van onderwijs Iedereen leert

38 Hoe zit dat op uw school? Onderzoeksmatig leidinggeven

39 Meso Focus Duurzaam de leerresultaten verhogen gebeurt niet door leraren een technische vaardigheid bij te brengen, maar door hen te helpen leren en ontwikkelen, door hen de ruimte te geven te innoveren en te werken vanuit een onderzoekende houding. Daar ligt de opdracht voor de schoolleider van de 21 ste eeuw: leidinggeven aan leren.