Opleiden op school. nieuw denken. nieuw doen?

Transcriptie

1 Opleiden op school nieuw denken en nieuw doen? 1

2 Leraren opleiden in twee contexten School Inst. Theo Thijssen Werkplekleren: Leren docent te worden door het te zijn, erover te praten en na te denken met collega s po/vo. student Instituutsleren: Leren docent te worden door te praten, te oefenen en te studeren onder leiding van docenten. Leren handelen, denken en redeneren als leraar 2

3 Rollen 1. Verzorgen van feedback en ondersteunen reflectie 2. Bieden van context en bewust maken van invloed van context 3. Relaties onderhouden (binnen school en met instituut 4. Bemiddelen bij socialisatie (hoe doen we dat bij ons) 5. Rolmodel (impliciet en expliciet) 6. Poortwachter (bewaken kwaliteit) 7. Verdedigers belang van de praktijk 8. Kenniszoeker t.b.v. innovatie praktijk 9. Ondersteunen verandering praktijk 10. Leraar Clarke, A., Triggs, V., & Nielsen, W. (2014). Cooperating teacher participation in teacher education: A review of the literature Review of Educational Research 84, Opleider/ begeleider op school: Opleider op instituut: 1. Leraar van leraren 2. Onderzoeker 3. Begeleider 4. Leerplanontwikkelaar 5. Poortwachter 6. Bruggenbouwer tussen instituut en school Lunenberg,M., Dengerink, J., & Korthagen, F. (2013). Het beroep van lerarenopleider Professionele rollen, professioneel handelen en professionele ontwikkeling van lerarenopleiders. NWO/VU Amsterdam 3

4 Didactiek voor opleiden op school: drie aspecten Wat kunnen ze er leren? Wat moeten ze er leren? Wat mogen ze er leren? Affordance (leerpotentieel) van de school Wat willen ze er leren? Hoe kunnen ze dat leren en van wie? Agency van de student (Timmermans, 2013) Begeleiding op school 4

5 Begeleiden als onderdeel didactiek voor opleiden op school Begeleiding door ervaren collega s: in hier en nu: ontwikkelen handelen en denken als leraar in actuele situatie (met de praktijkopleider) naar daar en dan: uitbreiden kennis t.b.v. andere of nieuwe omstandigheden (met de schoolopleider) 5

6 Begeleiden op de werkplek drie verschillende doelen: 1. (emotionele) ondersteuning, zelfvertrouwen krijgen, kennismaken met school etc.: ontwikkeling als persoon 2. delen van praktijkkennis: ontwikkeling tot professionele leraar 3. samen nieuwe kennis maken: ontwikkeling tot onderzoekende /vernieuwende leraar 6

7 Praktijkkennis mix van gedeelde en persoonlijke kennis, verkregen door opleiding en werk; betreft: alle aspecten leraarschap, opvattingen, zelfkennis, normen en waarden; verbonden met vragen, uitdagingen, problemen en dilemma's van de praktijk; interactief ontwikkeld in de dagelijkse praktijk door doen en gesprekken; zichtbaar in (non- verbaal) gedrag; gedeeld middels uitspraken en verhalen. 7

8 Begeleiden op de werkplek: delen van praktijkkennis Begeleidingsaanpak, waarom? o Praktijkkennis is niet simpel te zien o Praktijkkennis is niet simpel te delen o Praktijkopleiders praten met studenten over studenten gedrag maar niet over zichzelf o Praktijkkennis werd gezien als niet belangrijk 8

9 Begeleiden op de werkplek: delen van praktijkkennis Begeleidingsaanpak: o Doel: ontwikkelen van handelen en denken als leraar in actuele lessituatie o Wanneer: in lesgesprekken en tijdens samen lesgeven o Hoe: via het delen van praktijkkennis o Vraagt: verantwoorden eigen leraarsgedrag 9

10 Delen van praktijkkennis: in voor- en nagesprekken Opleiden tijdens praten over lesgeven praktijkopleider en student bespreken iedere les kritisch* voor- en na: wat, hoe, waarom en waarom zo focus: leervragen student, geformuleerd samen met schoolopleider ook aandacht voor verwachte en onverwachte gebeurtenissen en processen inbreng praktijkopleider: praktijkkennis student: kennis vanuit instituut *Delen doe als ik! 10

11 Praktijkkennis delen: praten over lesgeven Mogelijkheden om praktijkkennis te delen: Welke gebruikt u al/ worden gebruikt? Welke zou u kunnen/willen gebruiken? Welke zeker niet? Welke nieuwe manier heeft u bedacht? 11

12 Praktijkkennis delen: begeleiden tijdens lesgeven Opleiden tijdens lesgeven zelf drie lessen gegeven door: Les 1: praktijkopleider Les 2: samen lesgeven Les 3: student focus: leervragen student, geformuleerd samen met schoolopleider NB: alle lessen worden dus samen voorbereid en nabesproken door praktijkopleider en student! 12

13 Praktijkkennis delen: tijdens lesgeven Les 1: praktijkopleider geeft les praktijkkennis laten zien (student observeert) 13

14 Praktijkkennis delen: begeleiden tijdens lesgeven Les 2: samen lesgeven a. als praktijkopleider lesgeeft praktijkkennis laten zien (student observeert) b. als de student lesgeeft: praktijkopleider stapt in, en: richt zich tot leerlingen (student observeert) of richt zich tot student (bespreken samen suggesties) praktijkopleider stapt uit; student stapt in, vervolgt de les en oefent met nieuw gedrag! 14

15 Praktijkkennis delen: tijdens lesgeven student Sorry, de video komt niet mee. Maar misschien kun je er zelf eentje maken, met jouw student! 15

16 Samen voorbereiden, lesgeven en nabespreken Tijdens het voor en nabespreken van lessen: kritisch bespreken van gedrag, achterliggend denken uitleggen en verantwoorden in gesprekken over lesgeven. Tijdens het lesgeven: laten zien, samen lesgeven en zelf doen. Focus: De praktijkopleider als rolmodel leervraag van de student 16

17 Praktijkkennis delen: nieuw didactisch repertoire Kritisch voor- en nabespreken Les 1 praktijkopleider geeft les Les 2 samen lesgeven a. de praktijkopleider geeft les b. als de student lesgeeft: o praktijkopleider stapt in, richt zich tot leerlingen expliciet modellen impliciet modellen impliciet modellen expliciet modellen o praktijkopleider stapt in, richt zich tot student scaffolding 17

18 Delen praktijkkennis: afwisselende rollen Kennis over leren studenten Modelling en scaffolding dubbelrol praktijkopleider en wisselen tussen die rollen leraar praktijkopleider lerarenopleider Kennis over leren leerlingen 18

19 Wat levert het op? Heldere begeleidingsstructuur Betere begeleidingsgesprekken, meer diepgang Sneller opkomen van nieuwe leervragen Gerichte observatiemogelijkheden voor student Directe feedback en oefenen met nieuw gedrag Leren door zowel student als praktijkopleider 19

20 Wat vraagt het: nieuw denken, nieuw doen? Praktijkopleiders Bereid zijn te delen, risico s te nemen, leerlingen mee te nemen Pedagogisch-didactische en schoolvakkennis up to date Basis begeleidings- en gespreksvaardigheden jong volwassenen Ondersteuning krijgen bij (leren) modellen en scaffolden Studenten (agency) Bereiden zo te leren Verantwoordelijkheid nemen voor eigen leren School (affordance) Ruimte voor alle activiteiten en begeleiding Lerende cultuur Professionele relatie praktijkopleider en student Tijd, ruimte, ontmoeting. 20

21 Wat vraagt het: nieuw denken, nieuw doen? Schoolopleiders: Instituutsopleiders: Bewaken rolverdeling Aandacht leer- en ontwikkelingsvragen student en praktijkopleider Kennis school en instituut: vragen, mogelijkheden en beperkingen Ondersteuning geven bij (leren) modellen en scaffolden Voorbereiden van studenten op werkplek leren Bewaken rolverdeling Aandacht leer- en ontwikkelingsvragen student, schoolopleider en praktijkopleider Vertrouwen in affordance, agency en begeleiders Professionele relatie praktijkopleider, schoolopleider en instituutsopleider. Tijd, ruimte, ontmoeting. 21

22 Delen van praktijkkennis: bijdrage aan een didactiek voor opleiden op school Dank voor de aandacht! Meer weten? Meer leren? Meer lezen? Meer nieuw doen? Zie ook uw mapje! 22