Vragenlijst Leiderschap in Professionele Leergemeenschappen

Transcriptie

1 Vragenlijst Leiderschap in Professionele Leergemeenschappen Geachte schoolleider, Met deze brief vraag ik u om mee te werken aan een onderzoek naar de ontwikkeling van leiderschap in onderwijs. Dit onderzoek maakt deel uit van een trainingstraject voor directieleden van VGPO De Oosthoek. Om te kunnen onderzoeken hoe directeuren leiding geven aan de ontwikkeling van onderzoekmatig denken en handelen binnen De Oosthoek wordt onder andere een uitvoerige vragenlijst gebruikt. De resultaten van deze vragenlijst worden verwerkt tot een overzicht van ruwe gegevens. Deze gegevens worden in samenwerking met u als schoolleider in de vorm van een feedbacksessie aan u en uw team teruggekoppeld. Ook de informatie die deze sessie oplevert, wordt gebruikt voor het onderzoek. Met uw medewerking aan dit onderzoek hopen we beter zicht te krijgen op wat er nodig is voor de ontwikkeling van schoolleiders die effectief leiding kunnen geven aan opbrengst- en handelingsgericht onderwijs in de 21 e eeuw. Daarom verzoeken we u om deze vragenlijst zo waarheidsgetrouw mogelijk in te vullen. Dit onderzoek wordt uitgevoerd vanuit het lectoraat Leiderschap in Onderwijs. Het lectoraat is verbonden aan Penta Nova, academie voor schoolleiderschap. De vragenlijst bestaat uit 2 versies: een versie voor schoolleiders en een versie voor teamleden inclusief IB ers, adjuncten, bouwcoördinatoren etc. De door u ingevulde gegevens worden vertrouwelijk behandeld. Uw persoonlijke gegevens zullen niet te herleiden zijn door derden. De resultaten van het onderzoek worden met u besproken en vervolgens gepubliceerd in geanonimiseerde vorm. Al vast hartelijk dank voor uw medewerking. (naam directeur) Cor van den Berg (onderzoeker lectoraat) 1

2 Instructie Dit is een vragenlijst die handmatig op een computer ingevuld moet worden. Het invullen doet u door op de aangegeven plek een X (kruisje) te zetten. Voorbeelden: Voorbeeld 1 De vraag ziet er alsvolgt uit: 1. Sexe: 1. man 2. vrouw U bent man. U plaatst dan het x alsvolgt: 1. Sexe: 1. Man x 2. Vrouw Voorbeeld 2 a. organisatiedoelen en strategie 8. de doelen van onze school zijn voor mij duidelijk x 9. op onze school zijn we het eens over de doelen x 10. op onze school is duidelijk op welke wijze we onze doelen willen bereiken 11. bij het vaststellen van doelen wordt door ons veel aandacht geschonken aan de eisen die onze omgeving stelt 12. op onze school spelen we op een flexibele manier in op eisen van de omgeving x x x Ga door naar de volgende pagina! 2

3 Vragenlijst Leiderschap in Professionele Leergemeenschappen Versie: schoolleiders Naam van de school:. Persoonlijke gegevens 1. Sexe: 1. man 2. vrouw 2. Leeftijd 1. O< 20 jaar > 60 jaar 3. jaren werkzaam in het onderwijs jaren jaren jaren jaren jaren jaren of meer 4. aantal jaren werkzaam op huidige school: 1. minder dan 1 jaar jaren jaren jaren jaren jaren jaren of meer 5. Mijn huidige functie is: 1. locatiedirecteur van 1 school 2. meerschools directeur 3. locatiedirecteur met bovenschoolse taken 3

4 6. Ik werk met een managementteam, bestaande uit: : 1. IB er en ik als locatiedirecteur 2. IB er, bouwcoördinatoren en ik als locatiedirecteur 3. IB er, adjunctdirecteur, bouwcoördinatoren en ik als locatiedirecteur 4. anders, namelijk 7. Ik maak deel uit van de projectgroep die deze innovatie aanstuurt en begeleidt. 1. JA 2. NEE Ga door naar de volgende pagina! 4

5 Kenmerken en patronen van de schoolorganisatie Schalen en Variabelen: Scoremogelijkheden 1. helemaal mee oneens 2. enigszins mee oneens 3. enigszins mee eens 4. helemaal mee eens a. organisatiedoelen en strategie 8. de doelen van onze school zijn voor mij duidelijk 9. op onze school zijn we het eens over de doelen 10. op onze school is duidelijk op welke wijze we onze doelen willen bereiken 11. bij het vaststellen van doelen wordt door ons veel aandacht geschonken aan de eisen die onze omgeving stelt 12. op onze school spelen we op een flexibele manier in op eisen van de omgeving b. hulpmiddelen/faciliteiten 13. op onze school beschikken we over voldoende faciliteiten en hulpmiddelen om ons werk te kunnen doen 14. voor mij is duidelijk hoe ik de beschikbare faciliteiten en hulpmiddelen kan inzetten voor het werk op school 15. ik word goed geïnformeerd over de stand van zaken op onze school 16. de middelen die gebruikt worden om ons te informeren, werken goed 17. de middelen en manieren van informatievoorziening helpen mij om mijn werk goed te kunnen doen 5

6 c. structuur 18. op onze school zijn er te veel regels 19. op onze school zijn we te sterk gericht op orde en systematisch werken 20. de richtlijnen voor het werken in de klas zijn gedetailleerd 21. we weten goed wat onze taken en verantwoordelijkheden zijn 22. de manier waarop we ons werk op school doen wordt regelmatig gecontroleerd. d. cultuur en leidinggeven 23. in onze school is een cultuur waarin we oprecht aandacht hebben voor elkaars opvattingen 24. op onze school heerst een cultuur waarin leiderschap positief gewaardeerd wordt 25. op onze school is een cultuur die leerkrachten uitdaagt tot het nemen van eigen initiatieven 26. op onze school geven we samen vorm aan onze cultuur 27. op onze school heerst een gevoel van eenheid e. werkproces 28. op onze school wordt door iedereen goed samengewerkt 29. ik ben tevreden over ons werkoverleg 30. het werk op onze school is zo georganiseerd, dat er voldoende tijd en gelegenheid is voor scholing en professionalisering 31. bij het verdelen van werkzaamheden wordt op onze school goed rekening gehouden met de kennis en vaardigheden van medewerkers 32. op onze school hebben we te maken met een sterke werkdruk 33. op onze school evalueren we ons werkproces regelmatig 34. medewerkers hebben voldoende afwisseling in hun dagelijks werk op school 35. ik ben tevreden over onze primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden 6

7 f. politieke relaties 36. op onze school zijn er collega s (directeur, IB er, coördinator, leerkracht) die sterk gericht zijn op de eigen positie 37. bij ons zijn de bovenbouw en/of de onderbouw gericht op zowel eigen als elkaars belangen 38. tussen de onder- en bovenbouw heerst op onze school een op samenwerking gerichte sfeer 39. op onze school oefent de bovenbouw te veel invloed uit 40. op onze school oefent de onderbouw te veel invloed uit 41. op onze school hebben de ouders te veel invloed Ga naar volgende pagina! 7

8 Kenmerken en patronen van het Innovatieproces Het gaat hier om de invoering van OPBRENGST GERICHT WERKEN. Schalen en variabelen: Scoremogelijkheden 1. helemaal mee oneens 2. enigszins mee oneens 3. enigszins mee eens 4. helemaal mee eens a. veranderkoers- en doelen 42. de koers van het innovatieproces is duidelijk 43. op onze school is er overeenstemming over de koers van het innovatieproces 44. voor ons is duidelijk hoe de koers uitgewerkt kan worden 45. de veranderingen die plaatsvinden, helpen ons om onze koers te realiseren b. hulpmiddelen/faciliteiten 46. de hulpmiddelen in dit innovatieproces zijn goed te hanteren 47. we beschikken over voldoende tijd, hulpmiddelen en faciliteiten in dit innovatietraject 48. er vindt goed overleg plaats over de manier van informatievoorziening 49. we beschikken over een goed systeem om informatie uit te wisselen en op te slaan c. informatievoorziening 50. ik informeer mijn leerkrachten goed over de noodzaak van dit innovatieproject 51. de informatie over het innovatieproject is duidelijk 52. ik informeer mijn leerkrachten goed over de voortgang van het innovatieproces 53. de informatie over het project krijgen leerkrachten eerst via geruchten 8

9 d. spanningen 54. het project leidt tot toename van spanningen tussen teamleden 55. het project leidt tot toename van spanningen tussen team en managementteam 56. het project leidt tot toename van spanningen tussen boven- en onderbouw 57. het project leidt tot spanningen binnen de boven- of onderbouw e. timing 58. op onze school hebben we te maken met veel veranderingen tegelijkertijd 59. het innovatieproces vindt plaats in duidelijke stappen 60. voor iedere stap in het proces is voldoende tijd beschikbaar 61. tijdens het proces wordt ons voldoende tijd gegund om de vernieuwingen te accepteren. 62. er zijn voldoende mogelijkheden om veranderingen op tijd bij te sturen f. draagvlak creëren 63. bij de invoering van de vernieuwing is er voldoende aandacht voor de inbreng van ideeën van alle betrokkenen 64. het team wordt goed betrokken bij het proces van vernieuwing 65. voor alle betrokkenen zijn er goede mogelijkheden om ervaringen met de vernieuwing naar voren te brengen 66. leerkrachten worden goed geïnformeerd over de noodzaak van deze vernieuwing 67. zowel de onder- als de bovenbouw worden goed betrokken bij de uitvoering van project 9

10 g. rol van veranderteam Let op: dit alleen invullen als het veranderteam bestaat uit leerkrachten die geen deel uit maken van de schoolleiding of het MT 68. ik heb een positieve indruk van het veranderteam 69. het veranderteam communiceert de aanpak op een duidelijke manier 70. het veranderteam begeleidt het proces op een goede manier 71. het veranderteam staat open voor vragen van leerkrachten 72. het veranderteam legt te veel de nadruk op oplossingen 73. het veranderteam let goed op belangentegenstellingen binnen het team h. veranderstrategie 74. in dit innovatieproces maken we medewerkers bewust van hun eigen mentale model en eigen tekortkomingen 75. in dit innovatieproces motiveren we medewerkers om nieuwe concepten uit te proberen 76. als leidinggevenden stimuleren we de leerkrachten in dit innovatieproces om gezamenlijke leersituaties te creëren 77. als leidinggevenden geven we leerkrachten voldoende ruimte om zelf betekenis te geven aan deze innovatie 78. als leidinggevenden stimuleren we leerkrachten om zich vanuit eigen passie en ambitie te verbinden aan dit innovatieproces 79. bij de aanpak in dit innovatieproces gaan we uit van het vermogen tot veranderen van de teamleden 80. de doelen en aanpak van het innovatieproject evalueren we regelmatig in het team en worden zo nodig aangepast 81. als leidinggevenden hebben we er moeite mee om onze stijl van leidinggeven aan te passen aan veranderingen 82. in dit innovatieproces bespreken we weerstanden openlijk en gebruiken we dit als gezamenlijk leerproces Ga door naar volgende pagina! 10

11 Kenmerken en gedragspatronen van de schoolleider in het proces van lerend vernieuwen Het gaat hier om de invoering van OPBRENGST GERICHT WERKEN. Scoremogelijkheden 1. helemaal mee oneens 2. enigszins mee oneens 3. enigszins mee eens 4. helemaal mee eens Schalen en Variabelen: a. onderzoekmatig leidinggeven a.1. Visie van de schoolleider op onderzoekmatig werken in de school 83. verduidelijk ik voor het team de relatie tussen beschikbare gegevens over de school en de visie van de school op waar we met ons onderwijs heen willen 84. verduidelijk ik voor het team de relatie tussen gegevens over de school en de prioriteiten voor wat er aangepakt moet worden 85. formuleer ik wat de consequenties zijn van de visie op ons onderwijs voor te onderzoeken thema s in de school 86. draag ik de visie op het nut van onderzoekmatig werken uit naar het team. a.2. Stimuleren van een onderzoekende houding 87. vraag ik van het team een gezamenlijke reflectie op de uitkomsten van evaluaties (b.v. inspectierapportages en leerling prestaties) 88. stimuleer ik het team om informatie en kennis met elkaar te delen 89. stimuleer ik discussies in de school op grond van onderzoekgegevens 90. betrek ik de leerkrachten bij het interpreteren van onderzoekgegevens over de school 91. verwijs ik tijdens besluitvormingsprocessen naar onderzoekgegevens die de besluitvorming kunnen sturen 11

12 a.3. Stimuleren van onderzoekvaardigheden 92. moedig ik leerkrachten aan om zelf onderzoek te doen naar de eigen lespraktijk en/of zaken op schoolniveau 93. stimuleer ik leerkrachten om zich te bekwamen in onderzoekvaardigheden 94. trek ik mensen van buiten aan (b.v. onderzoekers, trainers, coaches) om ons ondersteuning te bieden bij het doen van onderzoek 95. organiseer ik ondersteuning voor de leerkrachten bij het verwerken en analyseren van gegevens. 96. denk ik mee over knelpunten in onderzoek dat plaatsvindt in onze school b. Leiderschapsstijl b.1. Collectief leiderschap 97. zorg ik er voor, dat ouders, leerlingen, bestuur en teamleden voldoende invloed hebben op de koers en het proces van dit innovatieproject 98. zorg ik er voor, dat ouders, teamleden, bestuur en leerlingen goed geïnformeerd worden over onderwijsvernieuwing en schoolontwikkeling op onze school 99. betrek ik ouders, teamleden, bestuur en leerlingen bij het nadenken over onderwijsvernieuwing en schoolontwikkeling 100. betrek ik ouders, teamleden, bestuur en leerlingen bij de evaluatie van onderwijsontwikkeling en schoolvernieuwing 12

13 b.2. Gedeeld leiderschap 101. stimuleer ik leerkrachten om bij het nemen van besluiten gebruik te maken van onderzoekgegevens om richting te geven aan onderwijsvernieuwing en schoolontwikkeling 102. zorg ik er voor dat in besluitvormingsprocessen ieders opvattingen en argumenten binnen het team worden gehoord en gewogen moedig ik leerkrachten aan om bij verschil in opvatting en visie goed naar elkaar te luisteren om zo tot gedeelde opvattingen en visie te komen moedig ik leerkrachten aan om bij het nemen van beslissingen over onderwijsvernieuwing en schoolontwikkeling actief te luisteren en te vragen naar opvattingen van ouders en andere betrokkenen rond de school 105. laat ik ouders, teamleden en leerlingen een actieve rol spelen in het vernieuwen van onderwijs en schoolontwikkeling 106. vraag ik ouders, leerkrachten en leerlingen actief om feedback bij de aanpak van onderwijsvernieuwing en schoolontwikkeling b.3. Onderwijskundig leiderschap 107. moedig ik leerkrachten aan om zelf initiatieven te nemen in het uitproberen van nieuwe concepten en/of methodes 108. zorg ik ervoor, dat leerkrachten bij alles wat ze doen voortdurend gericht blijven op de doelen en verwachtingen m.b.t. leerling resultaten 109. bespreek ik regelmatig met iedere leerkracht zijn of haar persoonlijke professionele ontwikkelbehoeften 110. breng ik klassenbezoeken en geef ik leerkrachten waardevolle professionele feedback 111. leer ik leerkrachten zicht te krijgen op praktische consequenties van de schoolvisie en het onderwijs vernieuwingsproject 112. leer ik leerkrachten om bestaande ideeën te expliciteren over hoe met leerlingen om te gaan en hen te motiveren 13

14 b.4. Transformationeel leiderschap 113. help ik leerkrachten om zicht te krijgen op de relatie tussen externe ontwikkelingen en de missie van de school 114. initieer ik processen waarin teamleden samen een gedeelde visie en missie ontwikkelen 115. verwacht ik van leerkrachten, dat ze innovatief zijn en professioneel handelen 116. stel ik hoge eisen aan de kwaliteit van ons onderwijs en aan ons professioneel handelen 117. vraag ik van leerkrachten om hoge verwachtingen te hebben van het lerend vermogen van kinderen 118. geef ik leerkrachten veel vertrouwen, omdat ik hoge verwachtingen heb van onze leerkrachten 119. stimuleer ik leerkrachten om regelmatig buiten de eigen school te kijken om zo tot verrijking en verdieping van eigen opvattingen en inzichten te komen c. Veranderstrategie en Interventies c.1. Interactieve veranderstrategie 120. geef ik leerkrachten veel mogelijkheden om in dialoog gezamenlijk te werken aan de ontwikkeling van nieuw onderwijs 121. richt ik mijn begeleiding van de onderwijsvernieuwing vooral op het proces 122. gebruik ik het proces van onderwijsvernieuwing als een gezamenlijk leerproces 123. confronteer ik leerkrachten regelmatig met externe trends en ontwikkelingen die te maken hebben met ons vernieuwingsproject 14

15 c.2. Programmatische strategie 124. bied ik het team een duidelijk plan voor onderwijsvernieuwing aan, waarop zij mogen reageren en aanvullingen mogen inbrengen 125. leg ik het team uit waarom deze onderwijsvernieuwing noodzakelijk en urgent is 126. geef ik het team voldoende gelegenheid om tijdens de uitvoering van het proces van onderwijsvernieuwing met elkaar te praten over aanpassingen van het vastgestelde plan van aanpak 127. geef ik het team regelmatig een overzicht van de voortgang van het proces c.3. Onderhandelingsstrategie 128. overleg ik met het team hoe ik dit innovatieproces het beste zou kunnen aansturen 129. geef ik het team alle ruimte om met elkaar te onderhandelen over onze toekomstvisie, over de noodzaak van dit vernieuwingsproject en over het plan van aanpak 130. probeer ik het team er van te overtuigen, dat dit vernieuwingsproject ook in hun voordeel is 131. onderhandel ik met het team over de uren en faciliteiten die nodig zijn voor de realisering van dit innovatieproject c.4. Planmatige strategie met macht 132. vraag ik van het team om in dit innovatieproces te werken op basis van een door mij vastgestelde stapsgewijze planning 133. vraag ik van het team om in dit innovatieproces te werken op basis van heldere deadlines en tijdscontroles 134. ben ik eventueel bereid om van mijn planning en deadlines af te wijken, als het team mij overtuigt, dat het zo echt niet gaat 135. spreek ik teamleden aan als zij afgesproken resultaten niet hebben gerealiseerd 15

16 c.5. Machtsstrategie 136. heb ik het team in een overleg meegedeeld, wat het innovatieproject inhoudt en wat ik van leerkrachten verwacht in dit innovatieproject 137. voer ik aparte gesprekken met leerkrachten die laten merken niet overtuigd te zijn van nut en noodzaak van dit innovatieproject 138. zie ik het team als uitvoerders van mijn, visie, opvattingen en plannen 139. controleer ik leerkrachten regelmatig of ze innovatie ook uitvoeren zoals is voorgeschreven Ga door naar volgende pagina! 16

17 Kenmerkende psychologische interactiepatronen in het proces van lerend vernieuwen Het gaat hier om de invoering van OPBRENGST GERICHT WERKEN. Scoremogelijkheden 1. helemaal mee oneens 2. enigszins mee oneens 3. enigszins mee eens 4. helemaal mee eens Kernbegrippen en Variabelen: a. self-efficacy 140. het lukt de leerkrachten al best goed om te werken volgens de principes en ideeën van ons innovatieproject 141. de leerkrachten zijn in staat om aan elkaar uit te leggen hoe ze het beste deze innovatie kunnen gebruiken voor hun werk als leerkracht 142. door te werken volgens de principes en de methodiek van het vernieuwingsproject, is de leerkrachten gelukt om hun invloed op de prestaties van hun leerlingen te vergroten en te verrijken 143. leerkrachten weten wat ze moeten doen om nog meer volgens de principes en de methodiek van het vernieuwingsproject te werk te gaan b. internaliseren van doelen 144. de leerkrachten zetten zich er voor in om het vernieuwingsproces tot een succes te maken 145. de leerkrachten zijn zich bewust welke competenties van hen gevraagd worden om deze vernieuwing te kunnen toepassen in hun dagelijks werk 146. de leerkrachten doen hun best om de principes en methodiek van het vernieuwingsproject toe te passen in hun dagelijks werk 147. de leerkrachten ervaren dat ze steeds beter in staat zijn te werken volgens de principes en methodiek van het vernieuwingsproject 17

18 c. uitkomstverwachting 148. teamleden zijn er onzeker over of deze innovatie wel nodig en haalbaar is 149. vanwege negatieve ervaringen met eerdere vernieuwingen zijn de leerkrachten bang dat ook deze vernieuwing op niets uitloopt 150. gelet op de kwaliteiten van leidinggevenden en van het team hebben teamleden hoge verwachtingen van de resultaten van dit vernieuwingsproject 151. leerkrachten zijn er van overtuigd, dat we met deze vernieuwing de leerprestaties van onze leerlingen aanmerkelijk kunnen verbeteren 152. leerkrachten zijn er van overtuigd, dat we als gevolg van deze vernieuwing onze leerlingen een rijker en uitdagender leerklimaat kunnen bieden d. steun en inzet 153. onze leerkrachten leveren een actieve bijdrage aan dit vernieuwingsproject en nemen ook zelf initiatieven 154. onze leerkrachten zijn bereid om energie te steken in deze innovatie 155. leerkrachten zijn echt enthousiast over deze innovatie 156. leerkrachten moedigen elkaar aan om actief samen te werken aan dit vernieuwingsproject 157. door deze vernieuwing komen leerkrachten niet voldoende toe aan hun normale werk 18

19 e. wederzijds vertrouwen 158. leerkrachten zoeken en maken actief gebruik van feedback van hun leidinggevende en/of collega s 159. leerkrachten zijn niet bang om fouten en/of vragen voor evaluatie en reflectie voor te leggen aan hun leidinggevende en/of hun collega s 160. leerkrachten kunnen hun leidinggevende en/of collega s gevraagd en ongevraagd advies geven over hun doen en handelen 161. in ons team kunnen leerkrachten goed leven met verschillen zonder elkaar te veroordelen 162. in ons team respecteren leerkrachten elkaar zonder aanzien van persoon 19

20 Kenmerken van de Innovatie. Het gaat hier om de invoering van OPBRENGST GERICHT WERKEN. Let op! Bij de hier volgende 7 vragen kunt u per vraag steeds 1 hokje aankruisen! 1. Wat was de belangrijkste aanleiding tot innovatie? 1,00 verbeteren van de kwaliteit van onderwijs 2,00 beoordeling inspectie 3,00 externe eisen van overheidswege 4,00 ingrijpen bij een crisissituatie 5,00 fusie en/of samenwerking met andere scholen 6,00 anders, namelijk: score 2. Wie nam initiatief tot innovatie? 1,00 bovenschools manager/centrale directeur 2,00 bovenschools zorgcoördinator 3,00 locatiedirecteur 4,00 locatiedirecteur en IB er 5,00 managementteam 6,00 team van leerkrachten 7,00 anders, namelijk 3. Hoe en door wie wordt de innovatie gestuurd en uitgevoerd? 1,00 locatiedirecteur 2,00 IB er 3,00 managementteam 4,00 Veranderteam/projectteam van leerkrachten 5,00 externe adviseurs 20

21 4. Hoe lang geleden is dit innovatieproces gestart? 1, maanden geleden 2, maanden geleden 3, maanden geleden 4, maanden geleden 5,00 1-1,5 gelden 6,00 1,5 2 jaar geleden 7, jaar geleden 8, jaar geleden 9,00 > 5 jaar geleden 5. In welke fase bevindt het innovatieproject zich? 1,00 oriëntatiefase 2,00 diagnosefase 3,00 doelbepalingsfase 4,00 start implementatiefase 5,00 implementatiefase 6,00 eind implementatiefase 7,00 evaluatiefase 8,00 voortdurend ontwikkeltraject 9,00 anders, namelijk 6. Uit hoeveel leden bestaat de schoolorganisatie 1, leden 2, leden 3, leden 4, leden 5, leden 6, leden 7, leden 8, leden 9, leden 10, leden 11, leden 12, leden 13,00 60 leden of meer 21

22 7. De innovatie betreft 1,00 alleen de onderbouw 2,00 alleen de bovenbouw 3,00 de boven- en onderbouw Hebt u alles ingevuld? Hartelijk dank! 22