Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner"

Transcriptie

1 Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner

2 Wat is een broodje aap verhaal? Weergave van een (vaak fictieve) gebeurtenis Breed gecirculeerd / doorverteld Vaak gezien (door de verteller) als waar Dat men graag wil geloven Maar waar geen enkel bewijs voor is

3 Titel Spreker

4 Wat is een broodje aap? Weergave van een al dan niet fictieve gebeurtenis Breed gecirculeerd (doorverteld) Vaak gezien (door de verteller) als waar Dat men graag wil geloven Ook in het onderwijs?

5 Vraag 1: Wie heeft er wel eens gehoord van de leerpiramide van Bale?

6 De leerpiramide*

7 Vraag 2: Wie meent dat deze leerpiramide nuttig is voor het ontwerpen / inrichten van het onderwijs?

8 Dale, E. (1946) Audio visual methods in teaching. New York: The Dryden Press.

9 Problemen Te veel afhankelijkheden: aard van het materiaal leeftijd lerenden vertraging tussen studeren en toetsen instructies bij het bestuderen toetswijze voorkennis lerenden "NTL meent dat het accuraat is maar kan geen onderzoek vinden om de getallen te ondersteunen Gewoon te mooi!

10

11

12 Geloof Vertrouwen gebaseerd op vermoeden / overtuiging zonder toetsing Wetenschap Kennis gebaseerd op systematisch en streng getoetste theorieën

13 Geloof Vertrouwen gebaseerd op vermoeden / overtuiging zonder toetsing Wetenschap Kennis gebaseerd op systematisch en streng getoetste theorieën Acceptatie zonder bewijs van juistheid Acceptatie / verwerping na bewijs

14 Geloof Vertrouwen gebaseerd op vermoeden / overtuiging zonder toetsing Wetenschap Kennis gebaseerd op systematisch en streng getoetste theorieën Acceptatie zonder bewijs van juistheid Acceptatie / verwerping na bewijs Statisch, moeilijk uitroeibaar Dynamisch, veranderbaar

15 Vraag 3: Kunnen kinderen multitasken?

16 De multitaskende mens Kan twee denk of informatieverwerkende processen tegelijk uitvoeren Geen snelheidsverlies Geen accuratesse verlies

17 BLAUW GROEN ROOD PAARS ZWART PAARS ZWART BLAUW GROEN ROOD GROEN ROOD ZWART BLAUW PAARS

18 BLAUW GROEN ROOD PAARS ZWART PAARS ZWART BLAUW GROEN ROOD GROEN ROOD ZWART BLAUW PAARS

19 BLAUW GROEN ROOD PAARS ZWART PAARS ZWART BLAUW GROEN ROOD GROEN ROOD ZWART BLAUW PAARS

20 Stroopeffect (1935) Stroop J. (1935). Studies of interference in serial verbal reaction. Journal of Experimental Psychology, 18,

21 De multitaskende mens? Neen! Zelfs bijna geautomatiseerde processen kunnen moeilijk tegelijkertijd (Herman et al., 2011) Twee dingen achter elkaar effectiever en efficiënter dan twee tegelijk (Meyer, 2005) Op het niveau van neuronen vindt men een flessenhalseffect dat tot fouten en vertraging leidt (Janssen et al., 2010)

22 Vraag 4: Gezien de aard van de huidige maatschappij / generatie leerlingen, moeten wij het reguleren van het leren aan hen overlaten?

23 Zelf leren sturen en reguleren

24 Zelfgestuurd leren Taak: Orienteren Plannen Monitoren Toetsen Nodige materialen bepalen Leerwensen bepalen Leerdoelen stellen

25 Zelfgereguleerd leren Orienteren Toetsen Plannen Monitoren

26 Expert Veel relevante schema s beschikbaar Noviet Geen relevante schema s beschikbaar

27 Expert Veel relevante schema s beschikbaar Vaardigheid zonder noodzaak regel te herinneren Noviet Geen relevante schema s beschikbaar Individuele elementen moeten herinnerd en verwerkt worden

28 Expert Veel relevante schema s beschikbaar Vaardigheid zonder noodzaak regel te herinneren Veel processen zijn geautomatiseerd voor makkelijke transfer Noviet Geen relevante schema s beschikbaar Individuele elementen moeten herinnerd en verwerkt worden Veel cognitieve capaciteit voor inefficiënt probleem oplossen

29 Expert Veel relevante schema s beschikbaar Vaardigheid zonder noodzaak regel te herinneren Veel processen zijn geautomatiseerd voor makkelijke transfer Werkt vooruit Noviet Geen relevante schema s beschikbaar Individuele elementen moeten herinnerd en verwerkt worden Veel cognitieve capaciteit voor inefficiënt probleem oplossen Werkt achteruit

30 Zelfregulatie... Neen!

31 Vraag 5: Moeten wij nog onderwijs geven / feiten aan kinderen leren als alles op het Internet al staat?

32 Kennisverwerving niet meer nodig Kind is een: homo zappiens en kan intelligent met ICT omgaan Kennis is: even houdbaar als verse vis Onnodig omdat: het allemaal op het internet staat

33 Homo zappiens Generatie lerenden die zelfstandig, spelend en zonder instructie metacognitieve vaardigheden ontwikkelt voor onderzoekend leren leren in netwerken experimenteren samenwerkend leren actief leren zelforganisatie probleemoplossend leren

34 Homo zappiens? of Attention Deficit Hyperlink Disorder

35 Houdbaarheid van kennis

36 Houdbaarheid van kennis? Grote toename in beschikbare informatie Grote toename van bereikbare bronnen Maar het oude is niet ineens onjuist Het oude is broodnodig om nieuwe informatie te beoordelen

37 Het staat allemaal op het internet Maar hoe kies je Van vele vaak onbetrouwbare bronnen Gaat niet om het zoeken maar het vinden, beoordelen en goed gebruiken

38 Sir Francis Bacon Natuurfilosoof: Kunstenaar:

39

40

41 Vraag 6: Zijn er nog meer?

42 Jazeker Leerstijlen Digitale autochtonen Geslacht gerelateerd onderwijs Left brain / Right brain Brain based onderwijs

43 Kinderen vandaag Kinderen houden van luxe, hebben slechte manieren hebben geen respect voor oudere mensen zijn verwende tirannen spreken hun ouders tegen en tiranniseren hun leraren. Het gaat slecht met de wereld. Kinderen vandaag denken alleen aan zichzelf kunnen hun driften nauwelijks beheersen, praten alsof zij alles weten en vinden wat wij onzin spreken.

44 Socrates (300BC) Pieter de Kluizenaar ( )

45 In religie en de politiek komen de meningen en overtuigingen van mensen vooral uit de tweede hand, en worden zonder inspectie overgenomen van andere autoriteiten die op hun beurt zelf ook zonder inspectie overgenomen zijn van andere non inspecteurs wiens meningen geen stuiver waard waren. Mark Twain (Samuel Clemens)

46 Wat te doen?

47 Wat te doen? Leren en Doceren in een met Technologie Verrijkte Leeromgevingen Leren en Lerenden in hun Leeromgeving (3L) Met Technologie Verrijkte Leeromgevingen voor Doceren en Leren (TEL) Doceren en DocentProfessionalisering (DDP)

48

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Vooraf 1: Ben jij student? docent? onderzoeker? ondernemer? geïnteresseerde publiek? anders??? Vooraf 2: Geloof jij

Nadere informatie

De Multitaskende Digital Native en andere Broodje Aap Verhalen in het Onderwijs

De Multitaskende Digital Native en andere Broodje Aap Verhalen in het Onderwijs De Multitaskende Digital Native en andere Broodje Aap Verhalen in het Onderwijs Prof. dr. Paul A. Kirschner Vooraf 1: Ben jij student? docent? onderzoeker? ondernemer? geïnteresseerd publiek? anders???

Nadere informatie

Broodje Aap in het Onderwijs Onderwijs, Onderzoek en Mythes. Prof. dr. Paul A. Kirschner

Broodje Aap in het Onderwijs Onderwijs, Onderzoek en Mythes. Prof. dr. Paul A. Kirschner Broodje Aap in het Onderwijs Onderwijs, Onderzoek en Mythes Prof. dr. Paul A. Kirschner Waarschuwingen vooraf / Disclaimer 1. U komt veel dingen te horen in de komende 90 minuten waar u misschien niet

Nadere informatie

Onderwijsmythes Wat Zegt de Wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit

Onderwijsmythes Wat Zegt de Wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit Onderwijsmythes Wat Zegt de Wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit Maar eerst: Bij de les blijven a.u.b. Mythes? 1. Kinderen/mensen kunnen multitasken De multitaskende mens

Nadere informatie

Mythes Rondom Leren en ICT/Moderne Media. Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit

Mythes Rondom Leren en ICT/Moderne Media. Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit Mythes Rondom Leren en ICT/Moderne Media Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit Eerst: Bij de les blijven a.u.b. Mythes? en in het onderwijs? Helaas wel! 1. Kinderen/mensen kunnen multitasken

Nadere informatie

Vijf Onderwijsmythes Wat Zegt de Wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Open Universiteit

Vijf Onderwijsmythes Wat Zegt de Wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Open Universiteit Vijf Onderwijsmythes Wat Zegt de Wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Open Universiteit Actueel? Maar eerst: Bij de les blijven a.u.b. Mythes? 1. Kinderen/mensen kunnen multitasken De multitaskende

Nadere informatie

Zin en onzin over het onderwijs van nu en voor de toekomst: Wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c.

Zin en onzin over het onderwijs van nu en voor de toekomst: Wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Zin en onzin over het onderwijs van nu en voor de toekomst: Wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Uw aandacht aub Mythes? 1. Multitasken Twee of meer denk- of informatieverwerkende

Nadere informatie

De Ideale Leeromgeving: Don ts and Do s Volgens de Wetenschap. Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit

De Ideale Leeromgeving: Don ts and Do s Volgens de Wetenschap. Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit De Ideale Leeromgeving: Don ts and Do s Volgens de Wetenschap Prof. dr. Paul A. Kirschner, dr.h.c. Open Universiteit Wat is een ideale leeromgeving? Effectief Bevredigend Efficiënt Wat belemmert een ideale

Nadere informatie

Zelfgestuurd leren met Acadin

Zelfgestuurd leren met Acadin Zelfgestuurd leren met Acadin 1. Wat is zelfgestuurd leren? Zelfgestuurd leren wordt opgevat als leren waarbij men zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing voor de eigen leerprocessen

Nadere informatie

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology

Nadere informatie

De plaats van e-learning. Aanpak. Modaal. Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? Voordelen van online training

De plaats van e-learning. Aanpak. Modaal. Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? Voordelen van online training Wat kan E-learning onderwijskundig nu echt bijdragen? De plaats van e-learning dr. Wiebe de Vries Aanpak Waarom Onderwijsmethode Educatie items Evidence based Nadelen Treatment recommendation. Instruction

Nadere informatie

LA KOL 12-13 Bijeenkomst 4

LA KOL 12-13 Bijeenkomst 4 LA KOL 12-13 Bijeenkomst 4 Terugblik bijeenkomst 3: 4: cognitieve ontwikkeling - ontwikkeling/leren/rijpen - geheugen - vormen van leren Opdrachten: - Deskundigen verdiepen - lezen H7 - Presentatie materialen

Nadere informatie

Werken met TPACK. Wilfred Rubens

Werken met TPACK. Wilfred Rubens Werken met TPACK Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com Introductie TPACK Video TPACK Wat weten jullie over TPACK? Korte herhaling Werken met TPACK aan de hand van opdrachten Sterke en minder sterke

Nadere informatie

Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen?

Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen? Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen? Dr. Mary Dankbaar programma manager e-learning, Erasmus MC Inhoud Ontwikkelen en beoordelen kennis Ontwikkelen en beoordelen van vaardigheden

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen

Rijksuniversiteit Groningen De adolescentiefase: over puberen, hersenontwikkeling, studiekeuze, risicogedrag en de relatie met ouders. Dr. Saskia Kunnen i.s.m. Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Leren leren in onze school. Ons praktijkverhaal

Leren leren in onze school. Ons praktijkverhaal Leren leren in onze school Ons praktijkverhaal Leren leren leren De leerkracht coacht leerlingen die hun eigen leerproces in handen leren nemen. G.V. BASISSCHOOL ST.-MICHIEL 3600 GENK-Winterslag Beginsituatie

Nadere informatie

ONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE

ONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE ONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE Onderwijs zoals we dat vroeger kenden, bestaat al lang niet meer. Niet dat er toen slecht onderwijs was, maar de huidige maatschappij vraagt meer van de leerlingen

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs

Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Wat is opbrengstgericht werken? Opbrengstgericht werken is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van leerlingen.

Nadere informatie

Samenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht

Samenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht Samenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar metacognitieve vaardigheden van leerlingen

Nadere informatie

Onderwijs met ict - studenten lerarenopleiding Bijlage: Tabellen

Onderwijs met ict - studenten lerarenopleiding Bijlage: Tabellen Onderwijs met ict - studenten lerarenopleiding Bijlage: Tabellen 1 Repons en achtergrondkenmerken van studenten 2 2 Gebruik van ict door studenten 4 3 Competentie op ict-gebied 5 4 Opvattingen over leerlingen

Nadere informatie

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén

Nadere informatie

Leren en lesgeven met ict: wie is het rolmodel? Dana Uerz Senior onderzoeker Leren met ict Marijke Kral Lector Leren met ict

Leren en lesgeven met ict: wie is het rolmodel? Dana Uerz Senior onderzoeker Leren met ict Marijke Kral Lector Leren met ict Leren en lesgeven met ict: wie is het rolmodel? Dana Uerz Senior onderzoeker Leren met ict Marijke Kral Lector Leren met ict Leren en lesgeven met ict Wat moet een leraar daarvoor kunnen? Wat kunnen en

Nadere informatie

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Christelijke identiteit De Koningin Julianaschool is een open christelijke basisschool. Dat wil zeggen: iedereen is welkom. Daarbij is acceptatie van en respect

Nadere informatie

Innovatief onderwijs. Stap 1. Instructie probleem

Innovatief onderwijs. Stap 1. Instructie probleem Innovatief onderwijs In het kader van innovatief onderwijs heb ik gekozen voor een groep 1 e jaars leerlingen niveau 3. Wanneer het gaat over rassenkennis blijken steeds weer een groot aantal leerlingen

Nadere informatie

HET LERENDE MAAR KWETSBARE BREIN

HET LERENDE MAAR KWETSBARE BREIN HET LERENDE MAAR KWETSBARE BREIN C. Lafosse Christophe.lafosse@revarte.be Neuro-Fylogenese Postnatal brain elaboration Dentritale en axonale arborisatie Vorming van nieuwe connecties Plasticity is a double-edged

Nadere informatie

Promoveren: Geschikt / Ongeschikt?

Promoveren: Geschikt / Ongeschikt? Promoveren: Geschikt / Ongeschikt? Naam: Email: Is promoveren bij het Welten-instituut (Open Universiteit) iets voor mij? Vraag 1 van 15 Ik voldoe aan de eisen van voldoende vooropleiding om te promoveren,

Nadere informatie

het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP

het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP 15-03-2013 Inhoud Het neuropsychologisch denkkader De schoolsetting Ter ondersteuning bij het kind met

Nadere informatie

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel

Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Authentieke instructiemodel Workshop voorbereiden Uitleg Start De workshop start met een echte, herkenbare en uitdagende situatie. (v.b. het is een probleem, een prestatie, het heeft

Nadere informatie

Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool

Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool 1 Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool Milou de Smet, Saskia Brand-Gruwel & Paul Kirschner Open Universiteit Goed schrijven is een belangrijke, maar complexe vaardigheid. De schrijver

Nadere informatie

Het landschap van methodieken en tools voor blended learning

Het landschap van methodieken en tools voor blended learning Het landschap van methodieken en tools voor blended learning Jos Fransen Lector Teaching, Learning & Technology SURF SIG Blended Learning - 20-09-2017 definities van blended learning blended learning of

Nadere informatie

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.

Functieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid

Nadere informatie

Making Shift Happen OVER LOAD

Making Shift Happen OVER LOAD Making Shift Happen OVER LOAD WAT ELKE LERAAR MOET WETEN COGNITIEVE BELASTING IN DE KLAS Tim Surma @timsurma Education is a technology that tries to make up for what the human mind is innately bad at.

Nadere informatie

Recensie: Wat wij moeten weten over jongeren en hun digitale wereld

Recensie: Wat wij moeten weten over jongeren en hun digitale wereld reageren bijlagen attenderen printversie Recensie: Wat wij moeten weten over jongeren en hun digitale wereld Datum 01/02/2007 Auteur publicatie Guus Wijngaards, Jos Fransen, Pieter Swager (INHOLLAND) Titel

Nadere informatie

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop?

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com LEARNING LAB 1 Sessieleider: Wilfred Rubens 14.15 17.15 uur / zaal E-1.20 http://www.slideshare.net/wrubens http://www.wilfredrubens.com

Nadere informatie

2013-2017. Huiswerkbeleid

2013-2017. Huiswerkbeleid 01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het

Nadere informatie

21 e eeuw vaardigheden

21 e eeuw vaardigheden 21 e eeuw vaardigheden Filmpje: Tweepraat Wat vind je hiervan? Even sparren met je buurman/buurvrouw Nog wat quotes: We kunnen problemen niet oplossen door op dezelfde manier te denken als toen we ze

Nadere informatie

het lerende puberbrein

het lerende puberbrein het lerende puberbrein MRI / fmri onbalans hersenstam of reptielenbrein automatische processen, reflexen, autonoom het limbisch systeem of zoogdierenbrein cortex emotie, gevoel, instinct, primaire behoeften

Nadere informatie

Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling

Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Wat is zelfgestuurd leren? Aanleiding Doelen Zeven ontwerpprincipes Diagnostisch instrument Interventies op basis van

Nadere informatie

https://commons.wikimedia.org/wiki/file:rubric.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/file:rubric.jpg https://commons.wikimedia.org/wiki/file:rubric.jpg Bron: Ministry of education, New Zealand samenwerken presenteren informatievaardigheid Verbeteren Viewbrics : Beeldvorming van vaardigheid? Kwaliteit

Nadere informatie

Excellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij

Excellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij Excellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij EXCELLENT ONDERWIJS NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs Kenniscentrum Expertis Motto Excellente scholen zijn

Nadere informatie

Bijlage. Handreiking voor docenten

Bijlage. Handreiking voor docenten Bijlage Handreiking voor docenten 1. Samen normen bepalen Bij het maken van de gepersonaliseerde leerreis voor de kinderen is het allereerst belangrijk dat bij jullie op het kindcentrum duidelijk is of

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89

Inhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89 Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op

Nadere informatie

Voorwaarden voor effectieve formatieve toetsing

Voorwaarden voor effectieve formatieve toetsing Voorwaarden voor effectieve formatieve toetsing Kim Schildkamp, Bernard Veldkamp, Maaike Heitink, Fabienne van der Kleij, Anne Dijkstra, Inge Hoogland, Wilma Kippers Het gebruik van toetsresultaten Review

Nadere informatie

Appendix A Checklist voor visible learning inside *

Appendix A Checklist voor visible learning inside * Appendix A Checklist voor visible learning inside * * Op www.bazalt.nl/lerenzichtbaarmaken kunt u dit formulier downloaden en vervolgens printen. Het is belangrijk dat de medewerkers van de school deze

Nadere informatie

Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling

Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Ø Waarom zelfgestuurd leren? Ø Wat is zelfgestuurd leren? Ø Instrumenten voor de praktijk Ø Aan de slag met modelleren

Nadere informatie

Kris Verbeeck (KPC Groep) en Liesbeth Baartman (TU Eindhoven) Waarom samenhangend toetsbeleid?

Kris Verbeeck (KPC Groep) en Liesbeth Baartman (TU Eindhoven) Waarom samenhangend toetsbeleid? Opbrengstgericht werken: samenhangend beleid bij toetsen en volgen van de ontwikkeling van leerlingen in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs Kris Verbeeck (KPC Groep) en Liesbeth Baartman (TU

Nadere informatie

Soms geeft de begeleidende informatie misleidende informatie; doet de applicatie niet wat hij belooft te doen.

Soms geeft de begeleidende informatie misleidende informatie; doet de applicatie niet wat hij belooft te doen. Inhoud Als er leerdoelen gehaald moeten worden moeten we als docent wel enige zekerheid hebben omtrend het effect van een interactieve multimediale applicatie. Allereerst moet de applicatie beken worden

Nadere informatie

Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen

Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen Aantal respondenten: 60 01-04-2011 Borgloschool, locatie Groenewold, Deventer, Leerlingen 1 / 10 Welkomstblad Fijn dat je mee wilt werken aan dit

Nadere informatie

Het puberbrein een handleiding. Hoofdvaart College Ouderavond 20 oktober 2014 dr. Aletta Smits

Het puberbrein een handleiding. Hoofdvaart College Ouderavond 20 oktober 2014 dr. Aletta Smits Het puberbrein een handleiding Hoofdvaart College Ouderavond 20 oktober 2014 dr. Aletta Smits Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan? Wie

Nadere informatie

Gemiddelde. Gemiddelde

Gemiddelde. Gemiddelde Aantal respondenten: 79 Leerlingen 2014 Vensters PO -- - + ++ Schoolklimaat 3,2 BHoe graag ga je naar school? 3,0 3 9 50 17 BHoe veilig voel je je op school? 3,3 1 6 38 34 BHoe duidelijk vind je de regels

Nadere informatie

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente) Vragenlijst formatief toetsen - Docent Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en leerlingen

Nadere informatie

Systematisch Ontwerpen van Blended Learning

Systematisch Ontwerpen van Blended Learning Systematisch Ontwerpen van Blended Learning Jeroen J.G. van Merriënboer Lezing voor KU Leuven Kulak, 6 december 2012, Kortrijk Inhoud Waarom bestaat 4C/ID? 4C/ID en gebruik van ICT Hoe blended mag het

Nadere informatie

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL

Nadere informatie

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015

Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van

Nadere informatie

Visual Storytelling Analyse van een Infographic. Het Frisia-Nederland conflict

Visual Storytelling Analyse van een Infographic. Het Frisia-Nederland conflict Visual Storytelling Analyse van een Infographic Het Frisia-Nederland conflict Student: Yannick van Hierden Id-code : 1609791 E-mail : Yannickvanhierden@student.hu.nl Docent: Gerard Smit Minor: Editorial

Nadere informatie

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Liesbeth Kester Inhoud Instructie Gagné s instructietheorie (hoofdstuk 10) Constructivisme (hoofdstuk 11) Leren Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk

Nadere informatie

Waarom toetsen we? Om te controleren of de onderwijsdoelen bereikt zijn

Waarom toetsen we? Om te controleren of de onderwijsdoelen bereikt zijn Toetsen (terugblik) Waarom toetsen we?.. Om te controleren of de onderwijsdoelen bereikt zijn Leeromgeving en ontwikkeling WAT IS EEN LEEROMGEVING? Een krachtige leeromgeving: - Bevat alle onderdelen die

Nadere informatie

Adaptief onderwijs met ICT Alumni dag Inge Molenaar Universiteit van Amsterdam

Adaptief onderwijs met ICT Alumni dag Inge Molenaar Universiteit van Amsterdam Adaptief onderwijs met ICT Alumni dag 2009 Inge Molenaar Universiteit van Amsterdam Introductie Voorstellen Wie zijn jullie? Doen jullie wat met E-learning? Adaptieve ondersteuning Adaptief onderwijs materiaal

Nadere informatie

Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers

Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers VMBO-conferentie 13-3-2019 Lilian van der Bolt Zelfsturing en pubers Inleiding: wat is

Nadere informatie

Avans visie Onderwijs & ICT

Avans visie Onderwijs & ICT Avans visie Onderwijs & ICT Samen het maximale uit jezelf halen met ICT Algemeen De visie op Onderwijs en ICT is afgeleid van de Avans Onderwijsvisie en opgesteld vanuit de overtuiging dat we onze ambitie

Nadere informatie

9. Een educatief computerspel voor rekenen bij kleuters

9. Een educatief computerspel voor rekenen bij kleuters 9. Een educatief computerspel voor rekenen bij kleuters It s all-in the game Femke Kirschner, Evelyn Kroesbergen, Patricia van Soest & Marielle van Vliet Een educatief computerspel voor getalbegrip bij

Nadere informatie

LEERPLAN WISKUNDE OVSG

LEERPLAN WISKUNDE OVSG LEERPLAN WISKUNDE OVSG 1 Publicatie Papieren versie 1998 2008 2013 2010 Digitale versie 2008 / 2013 2 Opbouw en gebruik leerplan Structuur Deel 1 richtsnoer Visie Evaluatie Gebruik van het leerplan Deel

Nadere informatie

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen

Nadere informatie

Mindfulness en onderwijs..nee toch? De kracht van aandacht als pijler onder veerkracht. Masterclass 20 april 2018

Mindfulness en onderwijs..nee toch? De kracht van aandacht als pijler onder veerkracht. Masterclass 20 april 2018 Mindfulness en onderwijs..nee toch? Of.? De kracht van aandacht als pijler onder veerkracht Masterclass 20 april 2018 Wat is mindfulness niet? Alleen leren ontspannen. Niet-denken Een religie Moeilijk

Nadere informatie

Tien competenties voor de 21 e eeuw

Tien competenties voor de 21 e eeuw Tien competenties voor de 21 e eeuw Natuurlijk leren in de 21 e eeuw 28 september, Keete Voerman en Anne Remmerswaal Programma Introductie Waar denk je aan? Uitwerking model Aan de slag met aanpak voor

Nadere informatie

Bijeenkomst 1. Opdracht 1 Doel: Aansluiten bij voorkennins en ervaring van studenten.

Bijeenkomst 1. Opdracht 1 Doel: Aansluiten bij voorkennins en ervaring van studenten. Bijeenkomst 1 Leerdoelen: Studenten kunnen Uitleggen waarom sommige informayie makkelijk vergeten wordt en welke factoren een rol spelen Expliciteren hoe hij zelf leert Opdracht 1 Doel: Aansluiten bij

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22735 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Yeniad Malkamak, Nihal Title: Self-regulation in ethnic minority children : associations

Nadere informatie

Faalangst en rekenen. Agenda. 22 februari 2012 13.30 16.00 uur. Berber Klein b.klein@vu.nl

Faalangst en rekenen. Agenda. 22 februari 2012 13.30 16.00 uur. Berber Klein b.klein@vu.nl Faalangst en rekenen 22 februari 2012 13.30 16.00 uur Berber Klein b.klein@vu.nl Agenda 1. Introductie 2. Wat is faalangst 3. (faal) angst bij rekenen 4. Oorzaken van angst bij rekenen 5. Gevolgen van

Nadere informatie

In het kleuteronderwijs is dat al zo, in leerjaar 3 wordt hierop voortgebouwd. Early childhood education besteedt daar ook aandacht aan.

In het kleuteronderwijs is dat al zo, in leerjaar 3 wordt hierop voortgebouwd. Early childhood education besteedt daar ook aandacht aan. STAKEHOLDERS CONFERENTIE donderdag 11 augustus 2011 Methodeontwikkeling - 3 (MO-3) Stellingen Eens Weet Oneens 1. Het onderwijs moet aansluiten bij de situatie waar kinderen naar de universiteit gaan.

Nadere informatie

Begeleiding van studievaardigheden in het Mentoraat. Frans Ottenhof

Begeleiding van studievaardigheden in het Mentoraat. Frans Ottenhof Begeleiding van studievaardigheden in het Mentoraat Frans Ottenhof De rol van de mentor * Wat is motiverend voor leerlingen? * Aan welke studievaardigheden kun je werken? Welke niet? * Wat heb je nodig

Nadere informatie

Informatieavond groep 3-4

Informatieavond groep 3-4 Welkom allemaal. Informatieavond groep 3-4 Schooljaar 2014-2015-2016 Maandag 7 september 2015 Groep 3-4 groep 3: 15 kinderen groep 4: 15 kinderen Na vanavond hebben jullie hopelijk antwoord op de vraag.

Nadere informatie

UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP 1/25/2017 FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES

UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP 1/25/2017 FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES Kim Schildkamp Wilma Kippers Christel Wolterinck Fer Coenders 1 IN DEZE WORKSHOP: 1. 2. 3. 4. 5. LEERDOELEN THEORIE VRAGENLIJST

Nadere informatie

Eindtermen Wonen en leven in India

Eindtermen Wonen en leven in India Eindtermen Wonen en leven in India Leergebiedgebonden eindtermen Wereldoriëntatie Natuur ET 1.1. De leerlingen kunnen gericht waanemen met alle zintuigen en kunnen waarnemingen op een systematische wijze

Nadere informatie

Handelingsplan. Dyscalculie

Handelingsplan. Dyscalculie Handelingsplan Dyscalculie Datum van invullen: Omschrijving van dit plan: Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de basisvaardigheden van het

Nadere informatie

Methodes rekenen en taal zijn de leidraad en onderwijs doelgericht* en waar mogelijk vakoverstijgend of in een rijke context.

Methodes rekenen en taal zijn de leidraad en onderwijs doelgericht* en waar mogelijk vakoverstijgend of in een rijke context. Curriculum Analyse Deel A Visie Curriculumaspecten â Basisschool de Borne maakt onderwijs tot beleving en begeleidt leerlingen om op een betekenisvolle manier te onderzoeken en te ontdekken Intended (beoogt,

Nadere informatie

LES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6

LES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6 LES 1: VOORLEZEN met STRATEGIE WEEK 1.1 0, 1, 4 en 6 Lesdoel: De kinderen vergroten hun tekstbegrip door interactie over het verhaal en hun metacognitieve vaardigheden door het oefenen en toepassen van

Nadere informatie

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands

BKO cursus. Leertheorieën en didactiek. 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands BKO cursus Leertheorieën en didactiek Olga Firssova, CELSTEC, Open University of the Netherlands 20 februari 2012 (Virtuele cursus BKO) BKO Leertheorieën en didactiek online 20 februari 9.00-10.30 - Even

Nadere informatie

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren

1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren Stellingen visie 1. Ik zorg voor een inspirerende leeromgeving waarin de leerlingen zelfstandig leren 2. Ik heb voldoende vertrouwen in mijn leerlingen om ze op afstand te coachen en begeleiden 3. Ik houd

Nadere informatie

Het chemobrein. concentratie- en geheugenverlies na chemo

Het chemobrein. concentratie- en geheugenverlies na chemo Het chemobrein concentratie- en geheugenverlies na chemo Vriendin op visite. Ik probeer normaal te doen, maar: Het lukt me nauwelijks om haar aan te kijken, ik weet niet wat te zeggen en heb ook helemaal

Nadere informatie

Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy

Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy Algemeen Dit artikel gaat in op het rapport Improving Adolescent Literacy: Effective Classroom and Intervention Practices. De publicatie

Nadere informatie

Whitepaper Gepersonaliseerd leren

Whitepaper Gepersonaliseerd leren Whitepaper Gepersonaliseerd leren op weg naar eigenaarschap Frank Coert In deze tijd gebeurt er veel in de samenleving en in onderwijs. Een belangrijke stroom betreft eigenaarschap en gepersonaliseerd

Nadere informatie

Taalvaardigheid Preventie en remediëring. -betrokkenheid verhogende werkvormen creëren -een maximale -herformuleren de lln het probleem

Taalvaardigheid Preventie en remediëring. -betrokkenheid verhogende werkvormen creëren -een maximale -herformuleren de lln het probleem Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET LEREN LEREN EN GOK Voet@2010 leren leren en thema s gelijke onderwijskansen Socio-emotionele ontwikkeling (1ste graad)

Nadere informatie

Cursus Onderwijs en ICT. Remediëren met ICT

Cursus Onderwijs en ICT. Remediëren met ICT Cursus Onderwijs en ICT Jaargang 2, deel 19 (versie 1.0 NL 25-02-2011) Remediëren met ICT door Serge de Beer Inleiding Niet voor elke leerling is het makkelijk leren even vanzelfsprekend. Een klein beetje

Nadere informatie

Onderwijs met ict Tabellen leraren

Onderwijs met ict Tabellen leraren Onderwijs met ict 2007 Tabellen leraren 1 Achtergrondkenmerken van leraren 1 2 Gebruik van ict door leraren 3 3 Competentie op ict-gebied 4 4 Opvattingen over leerlingen en leren 5 5 Didactisch handelen

Nadere informatie

De zesde rol van de leraar

De zesde rol van de leraar De zesde rol van de leraar De leercoach Susan Potiek Ariena Verbaan Ten behoeve van de leesbaarheid van dit boek is in veel gevallen bij de verwijzing naar personen gekozen voor het gebruik van hij. Het

Nadere informatie

Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs. Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen

Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs. Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen Eindrapport MOOJ-onderzoek: Verschillen tussen meisjes en jongens bij het vak

Nadere informatie

Taal en rekenen in het vo. Waarom? Wat? Hoe? Beeldvorming en een paar bespiegelingen

Taal en rekenen in het vo. Waarom? Wat? Hoe? Beeldvorming en een paar bespiegelingen Taal en rekenen in het vo Waarom? Wat? Hoe? Beeldvorming en een paar bespiegelingen Trends Taal en Rekenen Eind 20 e eeuw Verbreding onderwijsprogramma s Aanboren nieuwe kennisgebieden Thematische aanpakken

Nadere informatie

1. Wat is een controverse? Praktijk en theorie. 2. Vaardigheden: empathie, denken vanuit meerdere perspectieven en een kritische houding

1. Wat is een controverse? Praktijk en theorie. 2. Vaardigheden: empathie, denken vanuit meerdere perspectieven en een kritische houding Lesgeven over controversiële thema s Docentendag maatschappijleer 2019 Geerte Savenije Inhoud van deze workshop: 1. Wat is een controverse? Praktijk en theorie 2. Vaardigheden: empathie, denken vanuit

Nadere informatie

De kenniswerker. Prof. Dr. Joseph Kessels. Leuven 31 mei 2010

De kenniswerker. Prof. Dr. Joseph Kessels. Leuven 31 mei 2010 De kenniswerker Prof. Dr. Joseph Kessels Leuven 31 mei 2010 Is werken in de 21 ste eeuw een vorm van leren? Het karakter van het werk verandert: Van routine naar probleemoplossing Van volgend naar anticiperend

Nadere informatie

Beleid (hoog)begaafdheid. Hoe gaan we om met begaafde en hoogbegaafde kinderen op De Krommen Hoek

Beleid (hoog)begaafdheid. Hoe gaan we om met begaafde en hoogbegaafde kinderen op De Krommen Hoek Beleid (hoog)begaafdheid Hoe gaan we om met begaafde en hoogbegaafde kinderen op De Krommen Hoek Uitgangspunt missie en visie n Het onderwijs wordt zodanig ingericht dat de leerlingen een ononderbroken

Nadere informatie

Ontwerpsessie professionaliseringstraject digitale media. Wilfred Rubens

Ontwerpsessie professionaliseringstraject digitale media. Wilfred Rubens Ontwerpsessie professionaliseringstraject digitale media Wilfred Rubens Trouw, 21 oktober 2014 Uit de peiling blijkt dat het aantal scholen voor voortgezet onderwijs dat structureel overschakelt met een

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Zorg om je toekomst. Wat is. dyscalculie?

Zorg om je toekomst. Wat is. dyscalculie? Zorg om je toekomst Wat is dyscalculie? 2 Inleiding Patrick is 14 jaar, maar weet in een winkel niet hoe hij met briefjes en muntstukken moet betalen en heeft geen idee hoeveel hij terug kan verwachten.

Nadere informatie

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.

Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van

Nadere informatie

Het puberbrein een handleiding. Eindhoven Bisschop Bekkers Lyceum 15 april 2015 dr. Aletta Smits

Het puberbrein een handleiding. Eindhoven Bisschop Bekkers Lyceum 15 april 2015 dr. Aletta Smits Het puberbrein een handleiding Eindhoven Bisschop Bekkers Lyceum 15 april 2015 dr. Aletta Smits Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan? Wie

Nadere informatie

Het puberbrein een handleiding. Calibris dr. Aletta Smits

Het puberbrein een handleiding. Calibris dr. Aletta Smits Het puberbrein een handleiding Calibris dr. Aletta Smits Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan? Wie zijn pubers? En wie zijn wij? Wie zei

Nadere informatie

Effectieve strategieën voor zelfgereguleerd leren

Effectieve strategieën voor zelfgereguleerd leren Effectieve strategieën voor zelfgereguleerd leren NWO Onderzoek van Hester de Boer, Anouk S. Donker-Bergstra, Danny D.N.M. Kostons (2012, GION) Samengevat door Irma van der Neut (IVA Onderwijs) Zelf gereguleerd

Nadere informatie

Het puberbrein een handleiding. 26 juni 2014 dr. Aletta Smits

Het puberbrein een handleiding. 26 juni 2014 dr. Aletta Smits Het puberbrein een handleiding 26 juni 2014 dr. Aletta Smits Waar gaan we het over hebben? Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Hoe kunnen wij er mee omgaan? Wie zijn pubers? En wie zijn wij? Twee

Nadere informatie

Samenwerking onderwijs autismebehandeling: Samen staan we sterker!

Samenwerking onderwijs autismebehandeling: Samen staan we sterker! Opzet Leerkrachttraining KAIRO Samenwerking onderwijs autismebehandeling: Rijn IJssel en Da Vinci college leiden jongeren op voor een beroep met arbeidsperspectief Het dr. Leo Kannerhuis en De Steiger

Nadere informatie

Spelenderwijs werken aan de vaardigheden van de 21e eeuw

Spelenderwijs werken aan de vaardigheden van de 21e eeuw Spelenderwijs werken aan de vaardigheden van de 21e eeuw Mag ik aan u voorstellen (her)ontwerpen van leergangen, leermethoden en trainingen. Samen met u bekijken wij de criteria die iemand in algemene

Nadere informatie