HOOFDSTUK 23 Het stelsel van rechtsbescherming tegen de overheid, grondslagen van het bestuursprocesrecht en klachtrecht /1

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "HOOFDSTUK 23 Het stelsel van rechtsbescherming tegen de overheid, grondslagen van het bestuursprocesrecht en klachtrecht /1"

Transcriptie

1 INHOUDSOPGAVE VOORWOORDEN / V LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN / XXVII HOOFDSTUK 23 Het stelsel van rechtsbescherming tegen de overheid, grondslagen van het bestuursprocesrecht en klachtrecht / INLEIDING / Bestuursrechtspraak als waarborg / Het begrip bestuursrechtelijke rechtsbescherming / Varianten van bestuursrechtelijke rechtsbescherming / Het begrip rechtspraak / Het begrip bestuursrechtspraak / Argumenten voor en tegen afzonderlijke bestuursrechtspraak; enkele randvoorwaarden / Het begrip bestuursrechter / Verschillende bestuursrechters en rechtsgangen; het systeem van rechtsbescherming tegen de overheid / De karakteristieken van het bestuursprocesrecht / Klachtrecht / CONSTITUTIONELE ASPECTEN EN DE GESCHIEDENIS VAN DE BESTUURSRECHTSPRAAK / Constitutioneel kader / Bestuursrechtspraak en Grondwet / Administratief beroep / Recht op een rechter en andere constitutionele waarborgen / Belang van art. 6 EVRM en art. 47 Handvest Grondrechten EU voor het bestuursprocesrecht / Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van rechtspraak / Rechtspraak door de Raad van State / 23 XI

2 Korte geschiedenis van de algemene bestuursrechtspraak ( ) / De periode tot 1887 / De Grondwet van 1887 en het stranden van de voorstellen van Loeff / De commissies Koolen en De Monchy; de Wet Bab / De komst van de Wet AROB / De gespecialiseerde bestuursrechtspraak / De komst van de bijzondere bestuursrechters / De TwK-rechtspraak; een bijzonder geval / De herziening van de rechterlijke organisatie / Knelpunten in het stelsel van bestuursrechtspraak / Staatscommissie / Herziening van de rechterlijke organisatie / Voltooiing eerste fase / Het stelsel van bestuursrechtspraak en het vraagstuk van de rechtseenheid / Algemene ontwikkelingen, minder versnippering, twee instanties / Vergroten inzichtelijkheid van de competentieverdeling tussen de bestuursrechters / Verdere integratie en het vraagstuk van de rechtseenheid / Informele afstemming en overleg; rechterlijk beleid; institutionele voorzieningen / GRONDSLAGEN, ALGEMENE LEERSTUKKEN EN KENMERKEN VAN HET BESTUURSPROCESRECHT / Constitutionele randvoorwaarden / Grondslagen, beginselen en kenmerken / Invloed van het EVRM op het bestuursprocesrecht / Toegang tot de rechter / Fair trial en equality of arms / Full jurisdiction / Redelijke termijn / De invloed van het EU-recht op het bestuursprocesrecht / Gevolgen voor het nationale bestuursprocesrecht / 69 XII

3 Het uniforme bestuursprocesrecht; doelstellingen / Totstandkoming van het uniforme procesrecht / Verdere relativering van de uniformiteit van het bestuursprocesrecht / Recours objectif versus recours subjectif / Het uniforme bestuursprocesrecht: een mengvorm / Verbod op reformatio in peius / Verbod op ultra petita / Discussies over de doelstellingen van het bestuursprocesrecht / Relativiteitstoets, Schutznormleer, Europese implicaties / Overige karakteristieken en kenmerken van het bestuursprocesrecht / Toetsing van besluiten ex tunc / Grenzen aan de ex tunc-toetsing / Actieve rechter; uitgangspunt van niet-lijdelijkheid / Vrij-bewijsleer; bewijsrechtelijke ontwikkelingen / Materieel en formeel bewijsrecht; bewijslevering in het bestuursprocesrecht / Bronnen van bestuursrechtelijke bewijsregels; de bewijslastverdeling bij beschikkingen / Bijzondere wetgever en vuistregels inzake bewijslevering / Binding aan rechterlijke bewijsoordelen; onrechtmatig verkregen bewijs / Overige karakteristieken van het bestuursprocesrecht / Ontwikkelingen in het uniform bestuursprocesrecht / Formalisering van het bestuursprocesrecht / Het trechtermodel, de gronden- en bewijsfuik; algemene aspecten / Uitdrukkelijk en zonder voorbehoud in eerste aanleg verworpen gronden / Tijdigheid en finaliteit van bestuursrechtspraak / Tijdigheid / Finale geschilbeslechting en het besluitmodel / Finaliteit, bestuur en rechter / Alternatieve geschilbeslechting / 133 XIII

4 23.4 AANVULLENDE RECHTSBESCHERMING DOOR DE BURGERLIJKE RECHTER / Restrechter met een vangnetfunctie / Algemene karakteristieken / Bevoegdheid van de burgerlijke rechter / De keuze voor de objectum litis-leer / Consequente toepassing / Ontvankelijkheid van de eiser in zijn vordering / Algemeen / Ontvankelijkheid; algemene en publieke belangen / Burgerlijke rechter en trias politica / Ontvankelijkheidsleer; bijzondere rechtsgang levert potentieel hetzelfde resultaat / Ontvankelijkheidsleer; onvoldoende rechtsbescherming bijzondere rechtsgang / Ontvankelijkheidsleer; schadevergoeding voor appellabele besluiten / Alleen bij vorderingen tegen de overheid / OMBUDSMAN EN INTERNE KLACHTPROCEDURES / Inleiding / Vormen / De ombudsmanvoorziening / Ontstaan / Functies ombudsmanvoorziening / Aanvullend karakter ten opzichte van rechtsbescherming / Nationale ombudsman en decentrale ombudsmannen en -commissies / Benoeming en ontslag Nationale ombudsman / Instelling decentrale ombudsmannen en -commissie / Landelijk dekkend stelsel / 156 XIV

5 Klachtrecht bij een ombudsman / Bevoegdheid / Procedure. Kenbaarheidsvereiste / Onderzoek op eigen initiatief / Afgrenzing met andere rechtsgangen / Oordeel / Interne klachtprocedures / Awb-regeling / Algemene bepalingen klachtrecht / Behandeling van klaagschriften / Klachtadviesprocedure / 166 HOOFDSTUK 24 Het uniforme bestuursprocesrecht, de procedure in eerste aanleg, voorlopige voorziening en hoger beroep / INLEIDING / Bestuursprocesrecht in beweging / Actuele ontwikkelingen en de maatschappelijke context / Invloed van de bestuursrechtspraak op de vormgeving van het procesrecht / SYSTEMATIEK VAN HET BESTUURSPROCESRECHT / Verhouding tussen hoofdstuk 6 en 8 van de Algemene wet bestuursrecht / Verhouding tot hoofdstuk 7 / Verplichte voorprocedure; samenloop voorprocedures / ALGEMENE BEPALINGEN / Twee afdelingen / De gelijkstelling van art. 6:2 Awb / Rechtsbescherming bij niet tijdig beslissen; algemeen / Beroep bij niet tijdig beslissen / Voorbereidingsbeslissingen / Overige algemene bepalingen / Eisen bezwaar- of beroepschrift / Bezwaar- of beroepstermijn; aanvang en einde van de termijn; bewijs / 189 XV

6 823 Tijdige indiening; ontvangst- en verzendtheorie / Premature indiening; verschoonbaarheid van een termijnoverschrijding / Termijn bij niet tijdig besluit / Beperking beroepsrecht; procedurele uitsluiting / Onderdelentrechter / Ontvangstbevestiging; procedurele informatie / Doorzendplicht / Geen schorsende werking / Toezending van stukken aan de gemachtigde / Intrekking, wijziging en vervanging hangende bezwaar en beroep / Het van rechtswege meenemen van nieuwe besluiten nader bezien / Beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit; alsnog reëel besluit / Intrekken bezwaar en beroep / Het passeren van een schending van het recht / Overige bepalingen hoofdstuk 6 / BEZWAAR EN ADMINISTRATIEF BEROEP / De bezwaarschriftprocedure / De functies van de bezwaarschriftprocedure / De rechtsbeschermingsfunctie / De leer-, filter- en verduidelijkingsfunctie / Uitzondering van bezwaar / Rechtstreeks beroep (prorogatie); algemeen; procedure / Rechtstreeks beroep; geschiktheidscriterium / Hoorplicht / Uitzonderingen / Voorbereiding van de hoorzitting / De hoorzitting / Beslistermijnen / Aard en grondslag van de heroverweging / Gegrondheid van het bezwaar en de herroeping van het primair besluit / Beslissingsbevoegdheid in bezwaar; delegatie en mandaat / Adviescommissie / Overige bepalingen / Massaal bezwaar / 246 XVI

7 Administratief beroep / Verhouding tussen bezwaar en administratief beroep / Hoorplicht / Procedure en beslistermijn / PROCEDEREN BIJ DE BESTUURSRECHTER / Introductie hoofdstuk 8 Awb / Algemene bepalingen over het beroep in eerste aanleg / Rechtsmacht en absolute competentie / De keuze voor het besluitbegrip / Gelijkstelling met besluit; feitelijke handelingen / Overige gelijkstellingen / Geen beroep tegen algemeen verbindende voorschriften en beleidsregels / Geen beroep tegen besluiten ter voorbereiding van een privaatrechtelijke rechtshandeling / Uitgezonderde besluiten en negatieve lijst / Verhouding van administratief beroep en bestuursrechtelijke rechtsgangen / Relatieve competentie / Enkelvoudige of meervoudige kamers; grote kamer / Conclusie / Verwijzing, voeging en splitsing / Wraking en verschoning / Partijen in het geding / Procesvertegenwoordiging en bijstand / Elektronisch bestuurlijk procederen / Behandeling van het beroep in eerste aanleg / Griffierecht / Vooronderzoek en bestuurlijke lus / Verweerschrift en ambtsberichten / Informatieplicht; cautie in bestuurlijke boetezaken / Geheimhoudingsregeling; recht doen op geheime stukken / Repliek en dupliek / Verzoek om inlichtingen en stukken / Horen van partijen, comparitie en getuigen / 283 XVII

8 882 Deskundigen, tolken en onderzoek ter plaatse / Bestuurlijke lus / Versnelde en vereenvoudigde behandeling / Wettelijk kader versnelde behandeling / Termijnbekorting en beëindiging versnelde behandeling / Wettelijk kader vereenvoudigde behandeling / Criteria vereenvoudigde behandeling / Verzet / Behandeling verzet / Beroep bij niet tijdig beslissen / Gewone behandeling / Afdoening zonder zitting / Voorbereiding van de zitting en indiening nadere stukken; tiendagentermijn / Getuigen, deskundigen en tolken / Zitting en openbaarheid / Horen wederpartij en getuigen / Schorsing onderzoek ter zitting, laatste woord en sluiting onderzoek / Uitspraak / Schriftelijk of mondeling; termijn / Omvang van het geding; grondslag voor de uitspraak / Beroepsgronden en ambtshalve aanvulling van rechtsgronden / Ambtshalve toetsing; bepalingen van openbare orde / EVRM en Unierecht / Ambtshalve feitenaanvulling / Relativiteitsvereiste / Dicta / Niet-ontvankelijkheid en procesbelang / Gegrondheid en ongegrondheid van het beroep / De vernietiging / Gedektverklaring; in stand laten van de rechtsgevolgen / Zelf in de zaak voorzien / Zelf voorzien en primair besluit / Opnieuw voorzien door het bestuursorgaan; effect aangeklede uitspraak / Bestuurlijke lus, tussenuitspraak en afdoening / Schadevergoeding; verzoekschriftprocedure / 347 XVIII

9 914 Vergoeding van griffierecht / Proceskostenveroordeling: algemeen / Kostenveroordeling ten bate en ten laste van partijen / Forfaitair stelsel / Overige bepalingen; dictum en motivering van de uitspraak / Voorlopige voorziening en kortsluiting / Kenmerken van de voorlopige voorziening / Rechtsmacht voorzieningenrechter / Onverwijlde spoed / Toewijsbaarheid van een voorziening / Eisen op grond van het Unierecht / Procedure / Termijn voor het doen van een verzoek / Zitting / Uitspraak / Werking in de tijd / Opheffing of wijziging / Kortsluiting / HOGER BEROEP / Hoger beroep versus cassatie; functies van het hoger beroep / Hoofdregel: bestuursrechtspraak in twee feitelijke instanties / Sprongberoep; judiciële lus / Rechtsmacht in hoger beroep / Wettelijke appelverboden; doorbreking appelverboden / Partijen / Slechts hoger beroep tegen einduitspraken; niet tegen procesbeslissingen / Tussenuitspraak / Procesbelang en gezag van gewijsde / Rechtsoverwegingen ten overvloede / Procesbelang bij hoger beroep; gegrond en ongegrond beroep, uitdrukkelijk verworpen gronden en onbesproken gronden / Incidenteel hoger beroep / Schorsende werking / Devolutieve werking; omvang geding / Afdoening, uitspraak en dicta / HERZIENING / Algemeen; het stellen van nova; misslagen / 390 XIX

10 HOOFDSTUK 25 Overheidsaansprakelijkheid: algemene leerstukken / HET OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEIDSRECHT / Overheidsaansprakelijkheid: twee bloedgroepen / Overheidsaansprakelijkheid en rechtsstaat: de onrechtmatige overheidsdaad / Overheidsaansprakelijkheid en rechtsstaat: de rechtmatige overheidsdaad / VORMEN VAN OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID / Vermogensrechtelijke overheidsaansprakelijkheid / Aansprakelijkheid voor justitieel optreden / Strafrechtelijke overheidsaansprakelijkheid / Staatsrechtelijke verantwoordelijkheid / Overheidsaansprakelijkheid: gewone aansprakelijkheid? / Buitenlandse rechtsstelsels / ALGEMENE ASPECTEN VAN VERMOGENSRECHTELIJKE OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID / De aansprakelijke persoon / Rechtsgrond van aansprakelijkheid wegens onrechtmatige overheidsdaad / Rechtsgrond van aansprakelijkheid bij rechtmatige overheidsdaad / Uitdijende overheidsaansprakelijkheid? / Overmatige aandacht voor rechtsmachtkwesties / TWEE DECENNIA ONTWIKKELINGEN IN DE BEVOEGDHEID OM OVER SCHADECLAIMS TE OORDELEN / Onrechtmatig overheidshandelen: geen terugtocht van de burgerlijke rechter; situatie tot medio 2013 / Nadeelcompensatie: terugtred van de burgerlijke rechter / Discussies over de rechtsmachtverdeling / De nieuwe taakverdeling tussen burgerlijke rechter en bestuursrechter / 416 XX

11 HOOFDSTUK 26 Overheidsaansprakelijkheid voor onrechtmatig handelen / INLEIDING / De onrechtmatige overheidsdaad / GESCHIEDENIS VAN DE ONRECHTMATIGE OVERHEIDSDAAD / Het leerstuk van de onrechtmatige overheidsdaad: toepassing van het gemene recht / De onrechtmatige overheidsdaad: de verfijning van een algemeen leerstuk / Onrechtmatigheid: rechtsinbreuk en handelen in strijd met de wet / Onrechtmatigheid: schending van ongeschreven recht / Onrechtmatigheid en bestuurlijke discretie / AANSPRAKELIJKHEID VOOR APPELLABELE BESLUITEN / Algemeen / Burgerlijke rechter en bestuursrechtelijke kolom: de noodzaak van taakafbakening / Het leerstuk van de formele rechtskracht / Ratio van de leer van formele rechtskracht; verhouding tot de ontvankelijkheidsleer / Strikte toepassing formele rechtskrachtleer / Formele rechtskracht bij meerdere belanghebbenden / Formele rechtskracht: de uitzonderingen / Heesch/Van de Akker en de eerste uitzondering / Tweede uitzondering: erkenning door bestuursorgaan / Derde uitzondering: bestuursrechter schond fundamentele rechtsbeginselen / Vierde uitzondering: benadeelde is geen belanghebbende / Niet tijdig beslissen valt buiten formele rechtskrachtsleer / Feitelijke voorbereidingshandelingen soms binnen formele rechtskracht / Feitelijke voorbereidingshandelingen voor vernietigd besluit; aansluitingsregel / Formele rechtskracht en Unierecht / De heroverwegingsplicht uit Kühne & Heitz / Niet-uitputting rechtsmiddelen; toch heroverwegingsplicht? / Besluit blijkt achteraf in strijd met Unierecht; aansprakelijkheid? / Formele rechtskracht en Internationale mensenrechten / 453 XXI

12 990 Onrechtmatige besluiten; oordeel bestuursrechtelijke kolom primeert in aansprakelijkheidsprocedure / Primaat van de bestuursrechtelijke kolom; (on)rechtmatigheid primair besluit / Primaat van de bestuursrechtelijke kolom: oneigenlijke formele rechtskracht van vernietigde besluiten / Primaat van de bestuursrechtelijke kolom: (on)rechtmatigheid primair besluit en verlengde besluitvorming / Ratio oneigenlijke formele rechtskracht/primaat bestuursrechtelijke kolom / Formele en oneigenlijke formele rechtskracht: de kritiek / Primaat van de bestuursrechtelijke kolom en verjaring / Intermezzo: toetsing van appellabele besluiten door de strafrechter / Het toerekenbaarheidsvereiste / Art. 6:163 BW en art. 6:69a Awb: twee verschillende relativiteitsvereisten / Het relativiteitsvereiste in het overheidsaansprakelijkheidsrecht / Het relativiteitsvereiste bij schending van formele a.b.b.b. / Aanvullende beoordeling via de maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm / Causaal verband / De leer van het hypothetisch rechtmatig besluit / Redelijke toerekening; schadebeperking; aan benadeelde toe te rekenen omstandigheden / Geen doorbreking causaal verband door latere alternatieve schadeoorzaak / De bestuursrechter als schadevergoedingsrechter; aansluiting bij het civiele aansprakelijkheidsrecht / Achtergrond van Titel 8.4 Awb (Schadevergoeding) / De schadevergoedingsbevoegdheid van de bestuursrechter, art. 8:88 en 8:89 Awb / De verzoekschriftprocedure / De bestuursrechter: formele en oneigenlijke formele rechtskracht / De bestuursrechtelijke schadevergoedingsrechter; onrechtmatigheid primair besluit na een succesvol vernietigingsberoep / De bestuursrechtelijke schadevergoedingsrechter: causaal verband / Materiële schadevergoeding; wettelijke rente / Immateriële schadevergoeding; compensatie bij schending redelijke termijn / Kostenvergoeding bestuurlijke voorprocedure en beroep / 497 XXII

13 26.4 AANSPRAKELIJKHEID VOOR NIET-APPELLABELE BESLUITEN / Niet-appellabele besluiten / AANSPRAKELIJKHEID VOOR FEITELIJK BESTUURSHANDELEN / Feitelijk bestuurshandelen / Overheidsaansprakelijkheid voor openbare opstallen / Onjuiste informatieverstrekking en niet waargemaakte toezeggingen / Algemene informatieverstrekking / AANSPRAKELIJKHEID VOOR GEBREKKIG TOEZICHT EN GEBREKKIGE HANDHAVING / De problematiek van het falend toezicht / Een afgeleide aansprakelijkheid; terughoudendheid geboden? / IJkpunten voor aansprakelijkheid / De rechtsontwikkeling gewogen / AANSPRAKELIJKHEID VOOR WET- EN REGELGEVING / Wetgeving in formele zin, lagere algemeen verbindende voorschriften en beleidsregels: de rol van de burgerlijke rechter / Exceptieve toetsing door straf- of bestuursrechter / Het civiele wetgevingsgeding: ontvankelijkheidsregels / Het civiele wetgevingsgeding: volgplichtjurisprudentie / Het civiele wetgevingsgeding: uitspraakbevoegdheden / Lagere regelgeving: materiële beoordeling / Wetgeving in formele zin: het toetsingsverbod van art. 120 Gw / Contra legem-werking van ongeschreven recht / Onrechtmatige formele wetgeving: belang van het supranationale recht / AANSPRAKELIJKHEID VOOR ONRECHTMATIGE RECHTSPRAAK / Nationaal recht: beperkte rechtspraakaansprakelijkheid / Unierecht: ruimere erkenning rechtspraakaansprakelijkheid / Uitbreiding gewenst? / Schending van de redelijke termijn / 539 XXIII

14 26.9 OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID OP GROND VAN EU-RECHT / Overheidsaansprakelijkheid als onmisbaar element van het unierecht / Francovich-aansprakelijkheid / Bescheiden impact op het nationale overheidsaansprakelijkheidsrecht / 546 HOOFDSTUK 27 Overheidsaansprakelijkheid voor rechtmatig handelen / INLEIDING EN KORTE HISTORIE / Een versnipperd leerstuk / Beknopte schets van de rechtsontwikkeling / RECHTSGROND EN MATERIEEL RECHT / Geldend recht: rechtsgrond of rechtsgronden voor nadeelcompensatie / Het égalitébeginsel; algemeen / Égalité: de abnormale last; normaal maatschappelijk of ondernemersrisico / Égalité: de abnormale last; drempels en kortingen / Égalité: de speciale last; referentiegroep / Égalité en draagkracht van de benadeelde / Égalité en evenredigheidsbeginsel: verschil / Evenredigheidsbeginsel als kapstok voor nadeelcompensatie / Het streven naar systematiek; andere rechtsgronden voor nadeelcompensatie / Overige vereisten voor nadeelcompensatie / Nadeelcompensatie en causaliteit / Nadeelcompensatie en risicoaanvaarding / Nadeelcompensatie en voordeelstoerekening / Nadeelcompensatie en schadebeperkingsplicht / Aard van de nadeelcompensatie / Afwenteling nadeelcompensatieplicht / Buitenwettelijke afwenteling; rechtsstatelijke bezwaren / Rechtsgrond voor afwenteling / JURISPRUDENTIEEL NADEELCOMPENSATIERECHT / Algemeen / Geldend recht (2018): rechtsmacht en rechtsingang bij nadeelcompensatie / 580 XXIV

15 Rechtspraak burgerlijke rechter / Onrechtmatig of rechtmatig? / Evolutie van de civiele rechtspraak: opkomst van de égalité / Rechtspraak bestuursrechter / Het onzelfstandig of onzuiver schadebesluit / Paul Krugerbrug-uitspraken / Onzelfstandig schadebesluit; afsluitende opmerkingen / Nadeelcompensatie: ontwikkeling in de bestuurspraktijk / De gepubliceerde beleidsregel als grondslag voor appellabele compensatiebesluiten / Buitenwettelijke nadeelcompensatieregelingen / Zelfstandige schadebesluiten; formele en materiële connexiteitseis / De verhouding tussen de procedurele wegen / Onzuivere schadebesluiten en formele rechtskracht; algemeen / Burgerlijke rechter, onzelfstandig schadebesluit en formele rechtskracht / Bestuursrechter: oordeel over égalité ontkoppeld van formele rechtskracht / WETTELIJK GEREGELDE SCHADEVERGOEDING BIJ RECHTMATIGE OVERHEIDSDAAD / Volledige schadevergoeding versus compensatie / Onteigening / Procedure en onteigeningsnoodzaak / Volledige schadeloosstelling / Belemmeringenwet Privaatrecht / Wettelijke nadeelcompensatie / Verschillende bijzondere nadeelcompensatiebepalingen / Planschadevergoeding / Begripsvorming: planschade en planschadevergoeding / Ontwikkeling van de rechtsgrond voor planschadevergoeding / Planvergelijking en schadevaststelling / 603 XXV

16 1084 Vergoedbaarheid van de schade: normaal maatschappelijk risico / Omstandigheden die aan vergoeding van schade in de weg staan: risicoaanvaarding, voordeelstoerekening, anderszins verzekerd zijn / Titel 4.5 Awb Nadeelcompensatie / Inleiding / Rechtsgrond en reikwijdte van de regeling; bevoegde rechter / Overige materiële aspecten / Procedurele aspecten / 612 TREFWOORDENREGISTER / 615 XXVI

INHOUDSOPGAVE. HOOFDSTUK 6 Bestuursrechtelijke rechtsbescherming / INLEIDING / 1

INHOUDSOPGAVE. HOOFDSTUK 6 Bestuursrechtelijke rechtsbescherming / INLEIDING / 1 INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK 6 Bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 1 6.1 INLEIDING / 1 1. Algemeen / 1 2. Het begrip bestuursrechtelijke rechtsbescherming / 1 3. Varianten van bestuursrechtelijke rechtsbescherming

Nadere informatie

Uitgebreide inhoudsopgave

Uitgebreide inhoudsopgave Uitgebreide inhoudsopgave Woord vooraf 5 Verkorte inhoudsopgave 7 Uitgebreide inhoudsopgave 9 Lijst van afkortingen 17 1 Plaatsbepaling rechtsbescherming 21 1.1 Inleiding 21 1.2 Bestuursrechtelijke geschillen

Nadere informatie

Rechtsbescherming en bestuurlijke voorprocedure

Rechtsbescherming en bestuurlijke voorprocedure Rechtsbescherming en bestuurlijke voorprocedure Prof. mr. M. Schreuder-Vlasblom Vierde druk Kluwer a Wolters Kluwer business Deventer - 2011 1 VERKENNING 1 1.1 Inleiding 1 1.2 Bestuur en rechter 2 1.2.1

Nadere informatie

Inhoud. Afkortingen 15

Inhoud. Afkortingen 15 Inhoud Afkortingen 15 1 Introductie en overzicht 19 1.1 Besturen en bestuursrecht 19 1.1.1 Wat doet het bestuur? 22 1.1.2 De ontwikkeling van het openbaar bestuur in vogelvlucht 26 1.1.3 Bevoegdheden en

Nadere informatie

Rechtsbescherming en bestuurlijke voorprocedure

Rechtsbescherming en bestuurlijke voorprocedure Rechtsbescherming en bestuurlijke voorprocedure Prof. mr. M. Schreuder-Vlasblom Staatsraad in buitengewon^l^mtoyo^aid Van State Raadsheer-plaatsvervanger in net CoUegi van Beroep voor het bedrijfsleven

Nadere informatie

Staats- en bestuursrecht

Staats- en bestuursrecht F.C.M.A. Michiels (red.) Staats- en bestuursrecht Tekst en materiaal Met bijdragen van Gio ten Berge Leonard Besselink Henk Kummeling Lex Michiels Rob Widdershoven KLUWER J ^ Deventer - 2003 Thema 1 -

Nadere informatie

Uitvoering van bindende besluiten van organen van de Europese Unie / 15. Hoofdstuk 2 Verkeer tussen burgers en bestuursorganen / 16

Uitvoering van bindende besluiten van organen van de Europese Unie / 15. Hoofdstuk 2 Verkeer tussen burgers en bestuursorganen / 16 INHOUD Voorwoord / 5 Algemene wet bestuursrecht / 13 Hoofdstuk 1 Inleidende bepalingen / 13 Titel 1.1 Definities en reikwijdte / 13 Titel 1.2 Uitvoering van bindende besluiten van organen van de Europese

Nadere informatie

3 Onrechtmatige overheidsdaad

3 Onrechtmatige overheidsdaad Monografieen Privaatrecht 3 Onrechtmatige overheidsdaad Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter Prof. mr. G.E. van Maanen Prof. mr. R. de Lange Vierde druk Deventer - 2005 Inhoud VERKORT AANGEHAALDE

Nadere informatie

Inhoud. Lijst van afkortingen 15. Inleiding 17. Deel A Verhouding tot bestuursorganen Kernbegrippen Awb

Inhoud. Lijst van afkortingen 15. Inleiding 17. Deel A Verhouding tot bestuursorganen Kernbegrippen Awb Inhoud Lijst van afkortingen 15 Inleiding 17 Begrip bestuursrecht 17 Doelstellingen, opzet en indeling Awb 18 Opbouw boek 21 Website 22 Deel A Verhouding tot bestuursorganen 23 1 Kernbegrippen Awb 25 Leerdoelen

Nadere informatie

Tien jaar jurisprudentie schadevergoeding in het bestuursrecht

Tien jaar jurisprudentie schadevergoeding in het bestuursrecht Tien jaar jurisprudentie schadevergoeding in het bestuursrecht 2e druk Mr. B.J. van Ettekoven, Mr. R.C.S. Bakker & Mr. R. P Hoogenboom KLUWER Deventer - 2004 Inhoudsopgave Voorwoord, inleiding, gebruiksaanwijzing

Nadere informatie

Onrechtmatige overheidsdaad

Onrechtmatige overheidsdaad s tu diepock et s p r i v a a t r e c h t 28 Onrechtmatige overheidsdaad Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter derde druk Prof. mr. G.E. van Maanen Prof. mr. R. de Lange 2000 W.E.J. Tjeenk Willink

Nadere informatie

DE GEWONE RECHTER EN DE BESTUURSRECHTSPRAAK. mr. J.A.M. van Angeren. Tweede druk

DE GEWONE RECHTER EN DE BESTUURSRECHTSPRAAK. mr. J.A.M. van Angeren. Tweede druk DE GEWONE RECHTER EN DE BESTUURSRECHTSPRAAK mr. J.A.M. van Angeren Tweede druk Kluwer - Deventer - 2008 DEEL I DE RECHTSMACHT 1 1 De Grondwet 3 1. Waarborg 3 2. Exclusiviteit 4 3. Doorbreking bij de wet

Nadere informatie

De grenzen van de rechtsstrijd in het bestuursrechtelijk beroep en hoger beroep in rechtsvergelijkend perspectief

De grenzen van de rechtsstrijd in het bestuursrechtelijk beroep en hoger beroep in rechtsvergelijkend perspectief De grenzen van de rechtsstrijd in het bestuursrechtelijk beroep en hoger beroep in rechtsvergelijkend perspectief The limits of the administrative law dispute in appeal to a court of first instance and

Nadere informatie

HC 13, , Bestuursprocesrecht

HC 13, , Bestuursprocesrecht HC 13, 08-01-2018, Bestuursprocesrecht Moeilijke vragen thuistoets 1. Onjuist, het is een beschikking. 2. Onjuist, zie art. 4:84 Awb ( tenzij ). 3. Onjuist, want het betreft een last onder bestuursdwang:

Nadere informatie

Actualiteiten Awb. Liesbeth Berkouwer, Kennedy Van der Laan 29 oktober 2013

Actualiteiten Awb. Liesbeth Berkouwer, Kennedy Van der Laan 29 oktober 2013 Actualiteiten Awb Liesbeth Berkouwer, Kennedy Van der Laan liesbeth.berkouwer@kvdl.nl 29 oktober 2013 Programma Gewijzigde Awb aanpassing bestuursprocesrecht schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten

Nadere informatie

Kern van het bestuursrecht

Kern van het bestuursrecht Kern van het bestuursrecht prof. mr. RJ.N. Schlösseis prof. mr. F.A.M. Stroink met medewerking van mr. C.L.G.RH. Albers mr. S. Hillegers Boom Juridische uitgevers Den Haag 2003 Inhoud Afkortingen 13 1

Nadere informatie

Voorwoord. Zoals elk jaar verschijnt de Awb-pocket bij aanvang van een nieuw academisch jaar.de bundel is bijgewerkt tot en met 1 juli 2014.

Voorwoord. Zoals elk jaar verschijnt de Awb-pocket bij aanvang van een nieuw academisch jaar.de bundel is bijgewerkt tot en met 1 juli 2014. Voorwoord Deze bundel met de Algemene wet bestuursrecht en de voor het bestuursrecht relevante wet- en regelgeving is bedoeld voor de student of praktijkjurist die een handzame en betaalbare Awb-teksteditie

Nadere informatie

Doeltreffend verweren in de bezwaar- en beroepsfase. Mr. R. Snel

Doeltreffend verweren in de bezwaar- en beroepsfase. Mr. R. Snel Doeltreffend verweren in de bezwaar- en beroepsfase Mr. R. Snel 2008 Programma 13.00-14.30 Introductie Recente ontwikkelingen Maken verweer 14.45-16.00 H6, 7 en 8 Inleiding Even voorstellen.. Wat gaan

Nadere informatie

Aansprakelijkheid en schadevergoeding Awb

Aansprakelijkheid en schadevergoeding Awb Aansprakelijkheid en schadevergoeding Awb Contactgroep Algemeen Bestuur Prof. mr. G.A. van der Veen AKD Rotterdam Rijksuniversiteit Groningen 9 april 2014 Inhoud lezing 1. Inleiding: de nieuwe regeling

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE. Voorwoord /V. Lijst van gebruikte afkortingen / XIII. HOOFDSTUK 1 Aard en wezen van het bestuursprocesrecht /1

INHOUDSOPGAVE. Voorwoord /V. Lijst van gebruikte afkortingen / XIII. HOOFDSTUK 1 Aard en wezen van het bestuursprocesrecht /1 INHOUDSOPGAVE Voorwoord /V Lijst van gebruikte afkortingen / XIII HOOFDSTUK 1 Aard en wezen van het bestuursprocesrecht /1 1.1 Inleiding / 1 1.2 Bepalende factoren / 2 1.3 Consequenties / 5 1.3.1 Welke

Nadere informatie

A26a Overheidsprivaatrecht

A26a Overheidsprivaatrecht MONOGRAFIEËN BW A26a Overheidsprivaatrecht Algemeen deel Mr. G. Snijders Raadsheer in de Hoge Raad, Staatsraad in buitengewone dienst Tweede druk Kluwer a Wolters Kluwer business Deventer - 2011 INHOUD

Nadere informatie

Ongelijkheidscompensatie bij stelplicht en bewijslast in het civiele arbeidsrecht en het ambtenarenrecht

Ongelijkheidscompensatie bij stelplicht en bewijslast in het civiele arbeidsrecht en het ambtenarenrecht Ongelijkheidscompensatie bij stelplicht en bewijslast in het civiele arbeidsrecht en het ambtenarenrecht Naar een eenvormig stelsel? Mr.H.JW.AÜ Kluwer - Deventer - 2009 Lijst van gebruikte afkortingen

Nadere informatie

Voorwoord. De redactie Januari 2014. Sdu Uitgevers

Voorwoord. De redactie Januari 2014. Sdu Uitgevers Voorwoord In deze Sdu Wettenverzameling Awb Bestuurs(proces)recht is de wet- en regelgeving opgenomen die onmisbaar is om juridische vragen en problemen te behandelen in de rechtspraktijk van het algemeen

Nadere informatie

HC 5, 14 mei 2019, Uitspraak. Tijdige en finale geschilbeslechting.

HC 5, 14 mei 2019, Uitspraak. Tijdige en finale geschilbeslechting. HC 5, 14 mei 2019, Uitspraak. Tijdige en finale geschilbeslechting. In dit hoorcollege wordt de uitspraak van de bestuursrechter besproken, de instrumenten die de bestuursrechter tot zijn beschikking heeft

Nadere informatie

Petra Vries Trainingen. Het Nieuwe Procederen bij de bestuursrechter. de wijzigingen in de Awb

Petra Vries Trainingen. Het Nieuwe Procederen bij de bestuursrechter. de wijzigingen in de Awb Het Nieuwe Procederen bij de bestuursrechter & de wijzigingen in de Awb Introductie Dit document is een bijlage bij de presentatie over Het Nieuwe Procederen bij de bestuursrechter. Hierin bespreek ik

Nadere informatie

Actualiteiten Awb 2014. Liesbeth Berkouwer www.kvdl.nl

Actualiteiten Awb 2014. Liesbeth Berkouwer www.kvdl.nl Actualiteiten Awb 2014 Liesbeth Berkouwer www.kvdl.nl Programma Wijzigingen in de Awb - aanpassing bestuursprocesrecht - schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten - toekomstig: nadeelcompensatie Jurisprudentie

Nadere informatie

Overheidsaansprakelijkheid een klein variété van wetgeving en rechtspraak. VMR 20 maart 2014

Overheidsaansprakelijkheid een klein variété van wetgeving en rechtspraak. VMR 20 maart 2014 Overheidsaansprakelijkheid een klein variété van wetgeving en rechtspraak VMR 20 maart 2014 Titel 8.4 Awb Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (Stb. 2013/50) 2 onderwerpen:

Nadere informatie

Inhoudsopgave Hoofdstuk I Inleiding Hoofdstuk II Europeanisering van het nationale bestuursrecht in hoofdlijnen

Inhoudsopgave Hoofdstuk I Inleiding Hoofdstuk II Europeanisering van het nationale bestuursrecht in hoofdlijnen Inhoudsopgave Hoofdstuk I Inleiding 1 De ontmoeting van twee disciplines............................. 1 2 Benadering en structuur van dit boek............................ 2 3 Europees bestuursrecht. Enkele

Nadere informatie

Beginselen van de democratische rechtsstaat

Beginselen van de democratische rechtsstaat Beginselen van de democratische rechtsstaat Prof. mr. M.C. Burkens Prof. mr. H.R.B.M. Kummeling Prof. mr. drs. B.P. Vermeulen Prof. mr. R.J.G.M. Widdershoven Inleiding tot de grondslagen van het Nederlandse

Nadere informatie

VNG Juridische 2-daagse. Actualiteiten Awb Liesbeth Berkouwer 11 oktober 2011

VNG Juridische 2-daagse. Actualiteiten Awb Liesbeth Berkouwer 11 oktober 2011 VNG Juridische 2-daagse Actualiteiten Awb Liesbeth Berkouwer Liesbeth.berkouwer@kvdl.nl 11 oktober 2011 Programma Finale geschilbeslechting - toepassing 8:72 - bestuurlijke lus - zaaksdifferentiatie Wetsvoorstel

Nadere informatie

EVALUATIE VAN HET HERZIENE FISCALE PROCESRECHT. Erasmus Universiteit Rotterdam Oktober 2004 Dr E.B. Pechler; prof. dr M.W.C.

EVALUATIE VAN HET HERZIENE FISCALE PROCESRECHT. Erasmus Universiteit Rotterdam Oktober 2004 Dr E.B. Pechler; prof. dr M.W.C. EVALUATIE VAN HET HERZIENE FISCALE PROCESRECHT Erasmus Universiteit Rotterdam Oktober 2004 Dr E.B. Pechler; prof. dr M.W.C. Feteris 2004 WODC Samenvatting van de onderzoeksresultaten xiv 1 Inleiding 1

Nadere informatie

Voor u ligt de tweede editie van de Uitsprakenbundel bestuursrecht.

Voor u ligt de tweede editie van de Uitsprakenbundel bestuursrecht. Voorwoord Voor u ligt de tweede editie van de Uitsprakenbundel bestuursrecht. Het algemeen bestuursrecht heeft sinds de inwerkingtreding van de Algemene wet bestuursrecht in 1994 aan importantie gewonnen.

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE. Woord vooraf /V. Lijst van afkortingen / XIII. HOOFDSTUK 1 Inleiding /1

INHOUDSOPGAVE. Woord vooraf /V. Lijst van afkortingen / XIII. HOOFDSTUK 1 Inleiding /1 INHOUDSOPGAVE Woord vooraf /V Lijst van afkortingen / XIII HOOFDSTUK 1 Inleiding /1 1.1 Aanleiding / 1 1.2 Vraag- en doelstelling / 3 1.3 Enkele begrippen / 5 1.4 De norm van art. 6 EVRM / 5 1.5 Afbakening

Nadere informatie

ECGR/U201300637 Lbr. 13/058

ECGR/U201300637 Lbr. 13/058 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten uw kenmerk ons kenmerk ECGR/U201300637 Lbr. 13/058 bijlage(n)

Nadere informatie

VMR Actualiteiten. Actualiteiten bestuurs(proces)recht. Kars de Graaf faculteit rechtsgeleerdheid

VMR Actualiteiten. Actualiteiten bestuurs(proces)recht. Kars de Graaf faculteit rechtsgeleerdheid Datum 29-03-2012 1 VMR Actualiteiten Actualiteiten bestuurs(proces)recht Kars de Graaf k.j.de.graaf@rug.nl 050 363 5787 Algemeen belanghebbende Datum 29-03-2012 2 Herinnert u zich deze nog? Vz. ABRvS 31

Nadere informatie

BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS INLEIDING

BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS INLEIDING BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS INLEIDING BESTUURSRECHT (R08181) (onderdeel traject Propedeuse Rechten) studiecentrum: Zwolle tijdvak: november 2010 t/m januari 2011 begeleider: mr drs G.E.P. ter Horst

Nadere informatie

VERKORTE INHOUDSOPGAVE

VERKORTE INHOUDSOPGAVE VERKORTE INHOUDSOPGAVE Voorwoord /V Gebruikte afkortingen / XXIII 1. Inleiding /1 2. Getuigenbewijs in de civiele procedure /5 2.1 Getuigenbewijs en waarheidsvinding / 5 2.2 Getuigenbewijs waarover? /

Nadere informatie

De bestuursrechter en de bestuurlijke lus

De bestuursrechter en de bestuurlijke lus De bestuursrechter en de bestuurlijke lus Prof. dr. A.J.C. de Moor-van Vugt 3-4-2014 pag. 1 Einde Afdeling bestuursrechtspraak? Regeerakkoord : De Raad van State wordt gesplitst in een rechtsprekend deel

Nadere informatie

Planschadevergoeding. t Mr. G.M. van den Broek. Het recht op schadevergoeding bij wijziging van het pianologische regime. door

Planschadevergoeding. t Mr. G.M. van den Broek. Het recht op schadevergoeding bij wijziging van het pianologische regime. door Planschadevergoeding Het recht op schadevergoeding bij wijziging van het pianologische regime door t Mr. G.M. van den Broek Kluwer - Deventer - 2002 Inhoudsopgave Voorwoord Lijst van gebruikte qflcortingen

Nadere informatie

Lijst van afkortingen. 1 Inleiding Inleiding Opzet van het boek; terminologie Opzet van het boek

Lijst van afkortingen. 1 Inleiding Inleiding Opzet van het boek; terminologie Opzet van het boek Inhoud Voorwoord V Lijst van afkortingen XVII 1 Inleiding 1 1.1 Inleiding 1 1.2 Opzet van het boek; terminologie 3 1.2.1 Opzet van het boek 3 1.2.2 Terminologie 3 2 Overheidshandelen en schade 7 2.1 Inleiding

Nadere informatie

HC 9, , Nadeelcompensatie

HC 9, , Nadeelcompensatie HC 9, 01-10-2018, Nadeelcompensatie Nadeelcompensatie wegens rechtmatige overheidsdaad Een voorbeeld van schade na een rechtmatige overheidsdaad is de schade die winkeliers lijden wanneer een hele straat

Nadere informatie

Uitgebreide inhoudsopgave

Uitgebreide inhoudsopgave 1 Bestuursrecht 1 1 Bestuursrecht, administratief recht 1 1 Wat is bestuursrecht? 1 2 Instrumenten en waarborgen 2 3 Besturen, wetgeven en rechtspreken 4 2 De onderverdeling van het bestuursrecht 5 4 Algemeen

Nadere informatie

Actualiteiten aansprakelijkheid

Actualiteiten aansprakelijkheid Actualiteiten aansprakelijkheid Zo, nu eerst overheidsaansprakelijkheid en nadeelcompensatie! Mr.dr. C.N.J. Kortmann 7 november 2016 Sessie 1G Onderwerpen vandaag Korte verkenning van het veld en de spelers

Nadere informatie

M.G.O. de Lange. 1 C.L.G.F.H. Albers, De Gemeentestem, Het wetsvoorstel aanpassing bestuursprocesrecht, 2011/50.

M.G.O. de Lange. 1 C.L.G.F.H. Albers, De Gemeentestem, Het wetsvoorstel aanpassing bestuursprocesrecht, 2011/50. M.G.O. de Lange Wet aanpassing bestuursprocesrecht In deze korte bijdrage een bespreking van de Wet aanpassing bestuursprocesrecht (hierna: Wab). Beoogd is een contourschets, waarin een aantal highlights

Nadere informatie

HC 6, , I. Hoger beroep II. Voorlopige voorzieningen 6.1. Hoger beroep

HC 6, , I. Hoger beroep II. Voorlopige voorzieningen 6.1. Hoger beroep HC 6, 29-05-2018, I. Hoger beroep II. Voorlopige voorzieningen 6.1. Hoger beroep 6.2. voorlopige voorzieningen (vovo) 6.1. Hoger beroep De procedure in hoger beroep lijkt heel veel op de procedure in eerste

Nadere informatie

Inhoud. Algemene wet bestuursrecht

Inhoud. Algemene wet bestuursrecht Inhoud Voorwoord... 3 De Langhenkel Groep... 4 Afkortingen... 20 Opleidingsaanbod Langhenkel Opleiding Training & Advies... 646 Overige publicaties... 657 Algemene wet bestuursrecht Hoofdstuk 1 Inleidende

Nadere informatie

Inhoudsopgave 1 INLEIDING 1

Inhoudsopgave 1 INLEIDING 1 Inhoudsopgave WOORD VOORAF VAN DE REDACTIE V 1 INLEIDING 1 1.1 Drie nieuwe procedures in het schuldsaneringsrecht 1 1.2 De wettelijke schuldsaneringsregeling en de rechtersregelingen 5 1.2.1 De wettelijke

Nadere informatie

ALGEMENE WET BESTUURSRECHT

ALGEMENE WET BESTUURSRECHT ALGEMENE WET BESTUURSRECHT Besluitvorming Toezicht Sancties Rechtsgebied bestuursrecht oktober 2011 Rechtsgebied bestuursrecht Verhoudingen tussen bestuursorgaan/belanghebbende - stelt het bestuur is staat

Nadere informatie

Leidraad voor het nakijken van de toets BESTUURSPROCESRECHT 19 juni 2009

Leidraad voor het nakijken van de toets BESTUURSPROCESRECHT 19 juni 2009 Leidraad voor het nakijken van de toets BESTUURSPROCESRECHT 19 juni 2009 OPGAVE 1 (34 punten) Vraag 1.1 (5 punten) Er staan geen bestuursrechtelijke rechtsmiddelen open. Het voorbereidingsbesluit van artikel

Nadere informatie

Verkorte inhoudsopgave

Verkorte inhoudsopgave Verkorte inhoudsopgave Woord vooraf 5 Verkorte inhoudsopgave 7 Uitgebreide inhoudsopgave 9 Lijst van afkortingen 21 1 Inleiding 25 2 Personen in het bestuursrecht 77 3 Verlening van een publiekrechtelijke

Nadere informatie

NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen 25 november 2011 HOOFDSTUK 8 BIJZONDERE BEPALINGEN OVER DE WIJZE VAN PROCEDEREN BIJ DE BESTUURSRECHTER

NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen 25 november 2011 HOOFDSTUK 8 BIJZONDERE BEPALINGEN OVER DE WIJZE VAN PROCEDEREN BIJ DE BESTUURSRECHTER 32 621 Aanvulling van de Algemene wet bestuursrecht met bepalingen over nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige overheidsdaad (Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige

Nadere informatie

Martijn Scheltema. Onrechtmatige overheidsdaad (i.h.b. in verband met onrechtmatige besluiten) vrijdag 27 maart 2015

Martijn Scheltema. Onrechtmatige overheidsdaad (i.h.b. in verband met onrechtmatige besluiten) vrijdag 27 maart 2015 Martijn Scheltema Onrechtmatige overheidsdaad (i.h.b. in verband met onrechtmatige besluiten) vrijdag 27 maart 2015 Onrechtmatige daad Onderwerpen bijdrage: -rechtsmachtverdeling -Wet schadevergoeding

Nadere informatie

Actualiteiten Awb 2015

Actualiteiten Awb 2015 Actualiteiten Awb 2015 Programma 1. Herziening bestuursrechtspraak 2. Procederen: beroep en hoger beroep 3. Relativiteitseis 4. Jurisprudentie HERZIENING BESTUURSRECHTSPRAAK Inhoud voorstel Brief juni

Nadere informatie

Bezwaarschriftprocedure: Kernelementen en actualiteiten. Prof.mr. K.J. (Kars) de Graaf Rijksuniversiteit Groningen 23 maart 2015

Bezwaarschriftprocedure: Kernelementen en actualiteiten. Prof.mr. K.J. (Kars) de Graaf Rijksuniversiteit Groningen 23 maart 2015 Bezwaarschriftprocedure: Kernelementen en actualiteiten Prof.mr. K.J. (Kars) de Graaf Rijksuniversiteit Groningen 23 maart 2015 Inhoud 1. Bezwaarschriftprocedure algemeen 2. Wanneer bezwaarschriftprocedure?

Nadere informatie

INHOUD. Voorwoord... v Verkorte inhoudsopgave... vii Lijst van verkort geciteerde werken... xv DE CORRECTIONELE TERECHTZITTING

INHOUD. Voorwoord... v Verkorte inhoudsopgave... vii Lijst van verkort geciteerde werken... xv DE CORRECTIONELE TERECHTZITTING INHOUD Voorwoord............................................................ v Verkorte inhoudsopgave............................................... vii Lijst van verkort geciteerde werken......................................

Nadere informatie

BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS INLEIDING

BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS INLEIDING BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS INLEIDING BESTUURSRECHT (R08191) (onderdeel traject Propedeuse Rechten) studiecentrum: Enschede tijdvak: november 2011 t/m januari 2012 begeleider: mr drs G.E.P. ter Horst

Nadere informatie

RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN. Gedogen door bestuursorganen. Proefschrift

RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN. Gedogen door bestuursorganen. Proefschrift RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN Gedogen door bestuursorganen Proefschrift ter verkrijging van het doctoraat in de Rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de Rector Magnificus, dr.

Nadere informatie

Inhoud 1 Recht Indelingen in het recht 3 Rechtsbronnen

Inhoud 1 Recht Indelingen in het recht 3 Rechtsbronnen Inhoud 1 Recht 21 1 Rechtsregels 21 2 Rechtsregels en andere sociale regels 22 3 Rechtssysteem 23 3.1 Functies van het rechtssysteem 23 3.2 Functies van staatsorganen 23 4 Soorten rechtsregels 24 4.1 Gedragsnormen

Nadere informatie

DEEL III. Het bestuursprocesrecht

DEEL III. Het bestuursprocesrecht DEEL III Het bestuursprocesrecht Inleiding op deel III In het voorgaande deel is het regelsysteem van art. 48 (oud) Rv besproken voor zover dit relevant was voor art. 8:69 lid 2 en 3 Awb. In dit deel

Nadere informatie

3.4.4 De intensiteit van de toets 3.5 Consequenties van een schending van het gelijkheidsbeginsel 3.6 De betekenis van het Unierechtelijke

3.4.4 De intensiteit van de toets 3.5 Consequenties van een schending van het gelijkheidsbeginsel 3.6 De betekenis van het Unierechtelijke Hoofdstuk I Inleiding S. Prechal, R.J.G.M. Widdershoven 1 De ontmoeting van twee disciplines 2 Benadering en structuur van dit boek 3 Europees bestuursrecht. Enkele kernbegrippen 4 Bronnen van Europees

Nadere informatie

VNG Juridische 2-daagse

VNG Juridische 2-daagse VNG Juridische 2-daagse Deelsessies: 1 en 31 Nadeel compenseren of schade vergoeden? Mr. C.N.J. (Tijn) Kortmann Het wilde woud Brief van de Koning (32 621 nr. 1) Wetsvoorstel nadeelcompensatie en schadevergoeding

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding / 11. Deel A Materieel ambtenarenrecht / 17

Inhoudsopgave. Inleiding / 11. Deel A Materieel ambtenarenrecht / 17 Inhoudsopgave Inleiding / 11 Deel A Materieel ambtenarenrecht / 17 1. Structuur rechtspositie ambtenaren / 19 1.1 Formeel wettelijke grondslag / 19 1.2 Bijzondere functies / 19 1.3 Wettelijke regelingen

Nadere informatie

Schadevergoeding in de Waterwet Seminar VVOR17 januari 2013. Dr.mr. Frank Groothuijse

Schadevergoeding in de Waterwet Seminar VVOR17 januari 2013. Dr.mr. Frank Groothuijse Schadevergoeding in de Waterwet Seminar VVOR17 januari 2013 Dr.mr. Frank Groothuijse Plan van behandeling 1. Hoofdlijnen Waterwet 2. Schadevergoedingsregeling: 7.14 Wtw 3. Gedoogplicht aanleg/wijziging

Nadere informatie

De bestuurlijke lus. Van toegevoegde waarde voor de finale beslechting van een geschil?

De bestuurlijke lus. Van toegevoegde waarde voor de finale beslechting van een geschil? De bestuurlijke lus Van toegevoegde waarde voor de finale beslechting van een geschil? Auteur: Rosalie Klasen - s0702285 Begeleider: B. Kaya Tweede beoordelaar: J.A.F. Peters Oktober 2013 Inhoudsopgave

Nadere informatie

2.3.3 Overeenkomst is in strijd met de wet, goede zeden of openbare orde 58

2.3.3 Overeenkomst is in strijd met de wet, goede zeden of openbare orde 58 Inleiding 12 1 Terreinverkenning 15 1.1 Is recht saai? 15 1.2 Waarom recht? 16 1.3 Waar vinden we het recht? 17 1.3.1 Wet 18 1.3.2 Verdrag 27 1.3.3 Jurisprudentie 27 1.3.4 Gewoonte 33 1.4 Enkele onderscheidingen

Nadere informatie

Actualiteiten rechtspraak bestuursprocesrecht. 2 september :00 uur - 17:00 uur Online

Actualiteiten rechtspraak bestuursprocesrecht. 2 september :00 uur - 17:00 uur Online Actualiteiten rechtspraak bestuursprocesrecht 2 september 2015 16:00 uur - 17:00 uur Online Wat gaan we doen: rechtspraak over.. 1. De 3 B s (bestuursorgaan-, belanghebbende- en besluitbegrip) 2. Schadevergoeding

Nadere informatie

De buitengerechtelijke afdoening van strafbare feiten door het openbaar ministerie

De buitengerechtelijke afdoening van strafbare feiten door het openbaar ministerie De buitengerechtelijke afdoening van strafbare feiten door het openbaar ministerie G.J.M. van den Biggelaar Gouda Quint bv (S. Gouda Quint - D. Brouwer en Zoon) Arnhem 994 Inhoudsopgave Lijst van gebruikte

Nadere informatie

Bestuurs(proces)recht II- B Samenvatting van de stof - Bestuursrecht in het Awb- tijdperk, T. Barkhuysen e.a., Kluwer 2014.

Bestuurs(proces)recht II- B Samenvatting van de stof - Bestuursrecht in het Awb- tijdperk, T. Barkhuysen e.a., Kluwer 2014. AthenaSummary Universiteit van Amsterdam Faculteit der Rechtsgeleerdheid Bachelorjaar 2 Bestuurs(proces)recht II- B Samenvatting van de stof - Bestuursrecht in het Awb- tijdperk, T. Barkhuysen e.a., Kluwer

Nadere informatie

ASSER-SERIE PROCESRECHT CASSATIE IN BURGERLIJKE ZAKEN MR. D.J. VEEGENS MR. E. KORTHALS ALTES MR. H.A. GROEN KLUWER DEVENTER 2005

ASSER-SERIE PROCESRECHT CASSATIE IN BURGERLIJKE ZAKEN MR. D.J. VEEGENS MR. E. KORTHALS ALTES MR. H.A. GROEN KLUWER DEVENTER 2005 ASSER-SERIE PROCESRECHT CASSATIE IN BURGERLIJKE ZAKEN MR. D.J. VEEGENS VIERDE BEWERKT DRUK DOOR MR. E. KORTHALS ALTES EN MR. H.A. GROEN KLUWER DEVENTER 2005 /. Geschiedenis en rechtsvergelijking 1 1. De

Nadere informatie

Inhoudsopgave Leergang Pensioenrecht Najaar 2018 Module I

Inhoudsopgave Leergang Pensioenrecht Najaar 2018 Module I Inhoudsopgave Leergang Pensioenrecht Najaar 2018 Module I College 9: Procesrecht Datum: 27 november 2018 Docent: Mr. Wim P.M. Thijssen (Advocaat bij Pensioenadvocaten.nl; tevens verbonden aan het VU Expertisecentrum

Nadere informatie

Toegang tot de rechter: strategisch procederen in het milieurecht

Toegang tot de rechter: strategisch procederen in het milieurecht Toegang tot de rechter: strategisch procederen in het milieurecht De rol van de civiele rechter Prof.mr. E. Bauw Molengraaff Instituut voor Privaatrecht Montaigne Centrum voor Rechtsstaat en Rechtspleging

Nadere informatie

Nederlands burgerlijk procesrecht. prof. mr. HJ. Snijders mr. M. Ynzonides mr. GJ. Meijer

Nederlands burgerlijk procesrecht. prof. mr. HJ. Snijders mr. M. Ynzonides mr. GJ. Meijer Nederlands burgerlijk procesrecht prof. mr. HJ. Snijders mr. M. Ynzonides mr. GJ. Meijer W.EJ.TjeenkWillink ZwoUe 1993 INHOUDSOPGAVE Afkortmgen Verkort geciteerde Hteratuur XVIII 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Nadere informatie

Lijst van afkortingen Inleiding Een korte schets van het tuchtrecht Opzet van dit boek Afronding 17

Lijst van afkortingen Inleiding Een korte schets van het tuchtrecht Opzet van dit boek Afronding 17 Lijst van afkortingen 11 1 Inleiding 13 1.1 Een korte schets van het tuchtrecht 13 1.2 Opzet van dit boek 16 1.3 Afronding 17 2 Ontwikkelingsgeschiedenis 19 2.1 Inleiding 19 2.2 Het keizerlijk decreet

Nadere informatie

Bijdrage. De losse eindjes van Titel 8.4 Awb. B.J. Schueler en B.J. van Ettekoven Inleiding. 2. Hoe was het tot 1 juli 2013?

Bijdrage. De losse eindjes van Titel 8.4 Awb. B.J. Schueler en B.J. van Ettekoven Inleiding. 2. Hoe was het tot 1 juli 2013? B.J. Schueler en B.J. van Ettekoven 1 De losse eindjes van Titel 8.4 Awb 34 1. Inleiding De aanleiding voor de nieuwe regeling was vooral de wens om te komen tot procedurele vereenvoudiging. De oude situatie

Nadere informatie

Afkortingen. Inleiding

Afkortingen. Inleiding Inhoud Afkortingen 11 I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Deel 1 II 12 III 13 14 15 16 Inleiding Inhoud internationaal privaatrecht (ipr) Bestaansgrond ipr Primair doel ipr Hoofdonderdelen ipr Internationale rechtshulp

Nadere informatie

Voorwoord. Voor opmerkingen houdt de redactie zich aanbevolen: als iets (nog) beter kan, dan graag!

Voorwoord. Voor opmerkingen houdt de redactie zich aanbevolen: als iets (nog) beter kan, dan graag! Voorwoord Deze tekstuitgave bevat de tekst van de Algemene wet bestuursrecht zoals die gold op 1 oktober 2017. Elk artikel is voorzien van een kopje waarin kort het onderwerp van de bepaling beschreven

Nadere informatie

Hoofdlijnen van het ambtenarenrecht

Hoofdlijnen van het ambtenarenrecht Hoofdlijnen van het ambtenarenrecht mr. M.J.S. Korteweg-Wiers mr. P.M.B. Schrijvers mr. K.F.A.M. Weijling vijfde druk 2003 Kluwer - Alphen aan den Rijn Inhoud Voorwoord 14 Aikortingen 17 DEELI ALGEMEEN

Nadere informatie

Leidraad voor het nakijken van de toets BESTUURSPROCESRECHT

Leidraad voor het nakijken van de toets BESTUURSPROCESRECHT Leidraad voor het nakijken van de toets BESTUURSPROCESRECHT 18 december 2009 (Uit het antwoord moet blijken dat de cursist de stof heeft begrepen en juist heeft toegepast; een enkel ja of nee is niet voldoende)

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 389 Wijziging van de Wet op de Raad van State, de Algemene wet bestuursrecht, de Wet op de rechterlijke organisatie en enkele andere wetten

Nadere informatie

Rechtsbescherming tegen bestraffing in het strafrecht en het bestuursrecht

Rechtsbescherming tegen bestraffing in het strafrecht en het bestuursrecht Rechtsbescherming tegen bestraffing in het strafrecht en het bestuursrecht Een rechtsvergelijking tussen het Nederlandse strafrecht en bestraffende bestuursrecht, mede in Europees perspectief Legal protection

Nadere informatie

Doorwerking van Europees recht

Doorwerking van Europees recht Doorwerking van Europees recht De verhouding tussen directe werking, conforme interpretatie en overheidsaansprakelijkheid Jolande M. Prinssen KLUWER Deventer - 2004 INHOUD Lijst van gebruikte afkortingen

Nadere informatie

Voorwoord. Materieel strafrecht. Inleiding. 2 Bronnen van strafrecht 3 Voorwaarden voor strafbaarheid. De menselijke gedraging

Voorwoord. Materieel strafrecht. Inleiding. 2 Bronnen van strafrecht 3 Voorwaarden voor strafbaarheid. De menselijke gedraging Inhoud Voorwoord 9 Deel I Materieel strafrecht 11 1 Strafrecht 2 Bronnen van strafrecht 3 Voorwaarden voor strafbaarheid 13 13 14 18 I 4 5 II 6 7 8 9 10 11 De menselijke gedraging De gedraging Causaal

Nadere informatie

Afkortingen Inleiding Opzegging en de UWV-ontslagprocedure Inleiding Toepassingsgebied Procedure bij het UWV 22

Afkortingen Inleiding Opzegging en de UWV-ontslagprocedure Inleiding Toepassingsgebied Procedure bij het UWV 22 Afkortingen 11 1 Inleiding 15 2 Opzegging en de UWV-ontslagprocedure 19 2.1 Inleiding 19 2.2 Toepassingsgebied 20 2.3 Procedure bij het UWV 22 2.3.1 Inleiding 22 2.3.2 Verzoek om toestemming 22 2.3.3 Verweer

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2011 2012 32 621 Aanvulling van de Algemene wet bestuursrecht met bepalingen over nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige overheidsdaad (Wet

Nadere informatie

Procedure Bezwaar en beroep. Procedure bezwaar en beroep

Procedure Bezwaar en beroep. Procedure bezwaar en beroep bezwaar en beroep Wat is bezwaar en wat is beroep? Iemand die het niet eens is met een beslissing van de school, kan bezwaar aantekenen. De bezwaarprocedure is bedoeld om de school de gelegenheid te geven

Nadere informatie

Werken met de Wet nadeelcompensatie. Wat, wie en hoe

Werken met de Wet nadeelcompensatie. Wat, wie en hoe Werken met de Wet nadeelcompensatie Wat, wie en hoe Uw inleider Mr. Olaf Schuwer Woonplaats: Zwolle Gewerkt bij: 4 gemeenten Werkzaam als: opleider/adviseur Awb en Gemeenterecht, tevens publicist Te behandelen

Nadere informatie

Titel 8.4 van de Awb: Een adequate oplossing of een voorzichtige eerste stap?

Titel 8.4 van de Awb: Een adequate oplossing of een voorzichtige eerste stap? Titel 8.4 van de Awb: Een adequate oplossing of een voorzichtige eerste stap? Drs. R. van Berkel 11 april 2017 Titel 8.4 van de Awb: Een adequate oplossing of een voorzichtige eerste stap? Scriptie Master

Nadere informatie

1.1 De noodzakelijke algemeenheid van wettelijke voorschriften, en billijkheidsuitzonderingen

1.1 De noodzakelijke algemeenheid van wettelijke voorschriften, en billijkheidsuitzonderingen 1 INLEIDING EN ONDERZOEKSOPZET 1.1 De noodzakelijke algemeenheid van wettelijke voorschriften, en billijkheidsuitzonderingen 1.1.1 Aristoteles inzicht 1.1.2 Billijkheidsuitzonderingen 1.1.3 Rechtswetenschap

Nadere informatie

VMR Actualiteitendag Bestuurs(proces)recht

VMR Actualiteitendag Bestuurs(proces)recht Datum 20-03-2014 1 VMR Actualiteitendag 2014 Bestuurs(proces)recht Mr. Kars J. de Graaf k.j.de.graaf@rug.nl / 050 363 5787 Datum 20-03-2014 2 Incidenteel hoger beroep: regeling Ter bevordering van een

Nadere informatie

ECLI:NL:RBMNE:2014:107

ECLI:NL:RBMNE:2014:107 ECLI:NL:RBMNE:2014:107 Instantie Datum uitspraak 15-01-2014 Datum publicatie 15-01-2014 Zaaknummer UTR 12/4508 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Rechtbank Midden-Nederland Bestuursrecht

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Samenvatting Inleiding In dit rapport wordt verslag gedaan van een onderzoek naar het functioneren van de Wet kosten bestuurlijke voorprocedures. De regeling trad in werking op 12 maart 2002. Tijdens de

Nadere informatie

HC 11, , Formeel Belastingrecht. Motivering

HC 11, , Formeel Belastingrecht. Motivering HC 11, 19-12-2017, Formeel Belastingrecht Motivering In de uitspraak moet altijd een motivering staan. Als het beroep gegrond is, moet ook vermeld worden welke rechtsregel geschonden is. Als een motivering

Nadere informatie

VERKORTE INHOUDSOPGAVE

VERKORTE INHOUDSOPGAVE VERKORTE INHOUDSOPGAVE Voorwoord /V 1. Plan van behandeling /1 2. De afbakening van het geschil door partijen /3 2.1 De vordering / 3 2.2 De juridische grondslag / 7 2.3 De feitelijke grondslag / 9 2.4

Nadere informatie

Academie voor bijzondere wetten

Academie voor bijzondere wetten Academie voor bijzondere wetten Auteur Academie voor bijzondere wetten Hoofdonderwerp Conclusie van staatsraad Advocaat-Generaal Widdershoven (hierna: A-G ) met betrekking tot het rechtskarakter van het

Nadere informatie

LRGD Symposium donderdag 26 november 2015

LRGD Symposium donderdag 26 november 2015 LRGD Symposium donderdag 26 november 2015 De deskundige in (toekomst)perspectief: uitwisseling gewenst. Mr. J.H.J. van Erk De deskundige bij planschade en nadeelcompensatie Advisering door een deskundige

Nadere informatie

LJN: BO7059, Rechtbank Amsterdam, AWB 09/3604 AOW. Datum uitspraak: Datum publicatie:

LJN: BO7059, Rechtbank Amsterdam, AWB 09/3604 AOW. Datum uitspraak: Datum publicatie: LJN: BO7059, Rechtbank Amsterdam, AWB 09/3604 AOW Datum uitspraak: 23-09-2010 Datum publicatie: 13-12-2010 Rechtsgebied: Sociale zekerheid Soort procedure: Eerste aanleg - enkelvoudig Inhoudsindicatie:

Nadere informatie

We are Stibbe Tax specialists. Actualiteiten algemeen bestuursrecht

We are Stibbe Tax specialists. Actualiteiten algemeen bestuursrecht Actualiteiten algemeen bestuursrecht Tom Barkhuysen en Annemarie Drahmann 1 oktober 2015 1. Introductie Inhoud 2. Algemeen bestuursprocesrecht 3. Oneigenlijke Wob-verzoeken 4. Toezicht en handhaving 5.

Nadere informatie

Mandaat en delegatie. mr. M.C. de Voogd

Mandaat en delegatie. mr. M.C. de Voogd Mandaat en delegatie mr. M.C. de Voogd Artikel 1:1 Awb 1. Onder bestuursorgaan wordt verstaan: a. een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld, of b. een ander persoon of college,

Nadere informatie

ECLI:NL:RBMNE:2016:7373

ECLI:NL:RBMNE:2016:7373 ECLI:NL:RBMNE:2016:7373 Instantie Datum uitspraak 19-10-2016 Datum publicatie 09-02-2017 Rechtbank Midden-Nederland Zaaknummer UTR 15/5158 en UTR 15/6439 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie

Nadere informatie