Hoofdlijnen van het ambtenarenrecht

Transcriptie

1 Hoofdlijnen van het ambtenarenrecht mr. M.J.S. Korteweg-Wiers mr. P.M.B. Schrijvers mr. K.F.A.M. Weijling vijfde druk 2003 Kluwer - Alphen aan den Rijn

2 Inhoud Voorwoord 14 Aikortingen 17 DEELI ALGEMEEN 1 Plaatsbepaling en bronnen van het ambtenarenrecht Het begrip 'ambtenaar' Ambtenaar en openbare dienst Omschrijving van het ambtenarenrecht Regelgeving in het ambtenarenrecht Historisch overzicht De Grondwet De Algemene wet bestuursrecht 28 2 Het materieel ambtenarenrecht: algemeen Artikel 125 AW en het materiele recht Het wettelijk voorbehoud Overgangsrecht Bijzondere regelingen en het materiele recht Ambtelijke rechtsvcrhouding en arbeidsvoorvvaardenvorming Uitwerking overleg Het interprovinciaal overleg Het College voor Arbeidszaken Het plaatselijk georganiseerd overleg 3/ 2.10 Het overeenstemmingsvereiste en de geschillenregeling j/ 2.11 Geen plaatselijk georganiseerd overleg 3J 2.12 Overige overlegplatformen Organisaties van overheidspersonecl Dc Raad voor het Ovcrheidspersoneclsbcleid 3g 2.15 Conflictoplossing: de advies- en arbitrageregeling jry 2.16 Conflictoplossing: collecticvc acties (stakingsrecht) Ontwikkeling \an het stakingsrecht in het algemeen Ontwikkeling van het stakingsrecht in de jurisprudentie Toezicht ex-artikel 126 AW jo

3 Inhoud 3 De Algemene wet bestuursrecht in relatie tot het ambtenarenrecht Inlciding JJ 3.2 Systematiek van de Awb De Awb in relatie tot andere regelgeving Algemene begrippen in de Awb Algemeen Bestuursorgaan Belanghebbende Besluit Indeling van besluiten Klachtprocesrecht in relatie tot het ambtenarenrecht De klachtenregeling Gevolgen voor ambtenarcn 63 4 Medezeggenschap en grondrechten Wet op de ondernemingsraden Inleiding 6j Begrippen WOR 6j Algemene taken OR Rechten van de ondernemingsraad De WOR in relatie tot het georganiseerd overleg (GO) Rechtsbescherming Arbeidsomstandighedenwet 1998 JJ 4.3 Ambtenaar en grondrechten jg DEEL II HET MATERIEEL AMBTENARENRECHT 5 Indienstneming en indiensttreding Inleiding 8g Indienstneming, -treding op basis van aanstelling en contract 8g Indienstneming, -treding en Ambtenarenwet go Indienstneming en pensioenregeling Stichting Pensioenfonds ABP go Indienstneming en sociale verzekeringswetten gi Besluit, verordening en reglement gi 5.2 Wcrving en sclectie g Algemeen g Gelijkheidsbeginsel, discriminatieverbod Algemene wet gelijke behandeling Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen g Wet stimulering evenredige arbeidsdeelname minderheden Werving- en selectieprocedure gj 5.3 Arbeidsovereenkomst g Algemeen g6

4 Inlmud Wanneer arbeidsovereenkomst? g Gevolgen arbeidsovereenkomst g8 5.4 Ambtelijke aanstelling gg Algemeen gg Vereisten voor aanstelling Bijzondere nadere aanstellingsvereisten Soorten aanstelling Algemeen Aanstelling in vaste dienst Aanstelling in tijdelijke dienst Weigering aanstelling Algemeen 7/ Weigering van een aanstelling aan iemand die niet reeds in dienst is (externe sollicitant) //j Weigering van een aanstelling aan iemand die reeds aangesteld is en die binnen het gezagsbereik van de eigen organisatie solliciteert naar een andere functie (weigering overplaatsing, bevordering of benoeming interne sollicitant) nj Weigering verdere aanstelling aan iemand die in tijdelijke dienst is aangesteld en waarvan het dienstverband afloopt Tot aanstellen bevoegd bestuursorgaan Akte van aanstelling of benoeming Gevolgen van indienstneming op basis van een ambtelijke aanstelling Bezoldiging Algemeen Vaststelling bezoldiging Bezoldiging rijkspersoneel 12J Bezoldiging personeel decentrale overheden Functiewaardering I2g Inleiding I2g De functiewaarderingssystemen Procedures De. conversie Dc garantieregcling De rechtsbescherming Functioneringsgesprekken en personcelsbeoordcling 13J 7 Aanspraken in geval van ziekte Inleiding 138 -J.I.I Algemeen Ziektewet ZW igg Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering :\VAO Ziekte 14J 7.3 Arbeidsongeschiktheid 14J

5 Inhoud 7.4 Beoordeling ziekte en het maken van bezwaar Beoordeling ziekte Het maken van bezwaar Zijn arbeid Bezoldiging bij ziekte Algemeen Nieuwe verhindering of voortzetting eerdere verhindering Recht op 100% bezoldiging na achttien maanden ziekte Aanvullende uitkering wegens ongeschiktheid na ontslag Gevallen waarin de ambtenaar geen aanspraak op ziekengeld kan maken en gevallen waarin hij zijn aanspraak verliest, alsmede anti-cumulatiebepalingen Slotopmerkingen bij aanspraak op bezoldiging in verband met verhindering wegens ziekte tijdens de duur van het dienstverband Aanspraken bij zwangerschap en bevalling ijg 8 Ambtenarentuchtrecht Algemeen De verhouding tussen strafrecht en (ambtenaren)tuchtrecht Levert het vastgestelde gedrag plichtsverzuim op? Het opleggen van een disciplinaire straf De soorten van disciplinaire straffen Procedurele bepalingen (Be)eindiging van het ambtelijk dienstverband Algemeen Eindiging van het dienstverband door overlijden Eindiging van het dienstverband door intrekking aanstellingsbesluit Eindiging van het dienstverband van rechtswege door een bepaalde gebeurtenis of gedraging van de ambtenaar Eindiging van het dienstverband van rechtswege wegens het verstrijken van de termijn bij (tijdelijke) aanstelling bepaald 77^ 9.6 Eindiging van het dienstverband door ontslag Algemeen 776^ Ontslag op verzoek 77$ Ontslag op verzoek wegens flexibel pensioen en uittreden Functioned leeftijdsontslag I8J Ontslag wegens bereiken pensioengerechtigde leeftijd 7^ Ontslag wegens bedrijfsorganisatorische reden igo Ontslag wegens ongeschiktheid tot het verrichten van zijn arbeid wegens ziekte igg Ontslag wegens onbekwaamheid of ongeschiktheid anders dan op grond van ziekten of gebreken Ontslag op andere gronden Ontslag wegens het verlies van een vereiste voor aanstelling of benoembaarheid 272

6 lnhttud Ontslag wegens het aangaan van een graad van zwagerschap die benoembaarheid tot het ambt zou uitsluiten 2V] Ontslag wegens ondercuratelestelling krachtens onherroepelijk geworden rechterlijke uitspraak Ontslag op grond van het ondergaan van lijfsdwang wegens schulden krachtens onherroepelijk geworden rechterlijke uitspraak 27^ Ontslag op grond van een onherroepelijk geworden veroordeling tot vrijheidsstraf wegens misdrijf Ontslag wegens revolutionaire gezindheid Ontslag na non-activiteit of buitengewoon verlof wegens benoeming tot Kamerlid, gedeputeerde, wethouder of na langdurig verlof wegens andere reden en na benoeming tot minister of staatssecretaris Ontslag wegens het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen Rechten bij werkloosheid 227 DEEL III HET FORMELE AMBTENARENRECHT 10 Het formele ambtenarenrecht in het licht van de Algemene wet bestuursrecht De Ambtenarenwet 1929, dc Ambtenarenwet en de Algemene wet bestuursrecht De Awb vergeleken met de tweede titel van de AW De Awb, gelaagde structuur 22g 10.4 De taakopvatting van de bestuursrechter De Ambtenarenwet (AW) Het ambtenaarsbegrip Ambtenaar in de zin van de Ambtenarenwet De aanstelling, voorzover van belang voor het ambtenaarsbegrip Het begrip openbare dienst, voorzover van belang voor het ambtenaarsbegrip O' 11 a ' s ambtenaar werkzaam te zijn. voorzover van belang voor het ambtenaarsbegrip Dc gewezen ambtenaar Uitzonderingen Van ambtenarenrecht naar arbeidsrecht voor de overheid binnen het bestuursprocesrecht Slotbeschouwing Begrippen in het kader van de Awb Het begrip bestuursorgaan in dc Awb De belanghebbende De (derde-^belanghebbende 245

7 Inhoud 11.4 Het besluitbegrip Algemeen Besluit versus beschikking (artikel 1:3) Besluiten niet op aanvraag Schriftelijke vastlegging (artikel 4:1) Besluit als bedoeld in hoofdstuk 8 (artikel 1.3 j 8:1) De handeling (artikel 8:1) 2^ De (fictieve) weigering (artikel 6:2, 6:12, 6:20 j 8:1) Algemeen verbindende voorschriften Besluiten van algemene strekking Het bevoegde bestuursorgaan Mandaat en delegatie Evaluatie Awb Normen voor bestuurlijk handelen Algemeen Beslistermijnen Wraking Internationale normen Bezwaar en beroep Algemeen Beslistermijnen De fictieve weigering De zogenaamde voorprocedure De bezwaarschriftprocedure Doorzendplicht (artikel 6:15) Ontvankelijk bezwaar of beroep Tijdig aangemerkt bezwaar of beroep Omvang van het geschil Schorsende werking door bezwaar en/of beroep? De formele rechtskracht van een beschikking Bezwaar en administratief beroep Heroverweging Problemcn om tot een schikking te komen Invulling van de bezwaarschriftprocedure De klachtadvicsprocedure (hoofdstuk 9 Awb) Het beroep Inleiding Rechtsmacht (artikel 8:7 Awb e.v.) Competentieregeling Het instellen van beroep De omvang van het geding in beroep (artikel 8:1 Awb) Partijen (artikel 8:21 e.v.) Deelname als partij aan het geding (artikel 8:26) 287

8 lnhimd 15.8 Verwijzing, voeging en splitsing (artikel 8:13 e.\'.) Wraking en verschoning (artikel 8:15 e.v.) 28g 16 De behandeling van het beroep Behandeling door een enkelvoudige kamer Altijd behandeling ter zitting 2go 16.3 Het vooronderzoek (artikel 8:42 Awb e.v.) 29/ 16.4 De comparitie van partijen (artikel 8:44 Awb) De 'descente' (artikel 8:50 Awb) 2g De instructierechter (artikel 8:12 Awb) Het onderzoek ter plaatse (artikel 8:51 Awb) Afzien van behandeling ter zitting (artikel 8:57 Awb) 2g De vereenvoudigdc behandeling (artikel 8:54 Awb) 2g r ] De versnelde behandeling (artikel 8:52 Awb) 2g Verdere uitwisseling van stukken 2g Partijen en getuigen, deskundigen en tolken 29^ Getuigen/deskundigen/tolken algemeen (artikel 8:33 Awb e.v.) 2gj Getuigen en deskundigen tijdens het vooronderzoek (artikel 8:46 e.v.) 2g Opvragen of inzenden nadere stukken Geheimhouding (artikel 8:29) De behandeling ter zitting 2g Oproepen van getuigen/deskundigen ter zitting (artikel 8:60 Awb) 2g Zitting en proces-verbaal (artikel 8:61 Awb] Het horcn van getuigen en deskundigen ter zitting (artikel 8:63 Awb; 2gg Schorsing van het onderzoek ter zitting (artikel 8:64 Awb, 2gg De sluiting van het onderzoek ter zitting (artikel 8:65 Awb Enkelvoudige-kamerbehandeling of meervoudige behandeling De Raadkamer De uitspraak Dc uitspraak en haar gevolgen Mondelinge uitspraak artikel 8:67 Awb Schriftelijk of mondeling uitspraak? Uitspraak in het openbaar artikel 8:67. lid 5 Awb Hcropening onderzoek artikel 8:68 Awb De strekking van de uitspraak dicta! De grondslag van de uitspraak artikel 8:69 Awb Ambtshalve aanvulling van de rechtsgronden (artikel 8:69. tweede lid. Awb Aanvullen van dc feitcn Bcvoegdheid van de burgerlijke rcchtcr artikel 8:71 Abw 313

9 Inhoud De 'reformatio in peius' Vernietiging van het bestreden besluit In stand laten van de rechtsgevolgcn (artikel 8:72, lid 3 Awb) Zelf in de zaak voorzien (artikel 8:72, lid 4, laatste zinsnede) De opdracht tot het nemen van een nieuw besluit 3ig Dwangsom (artikel 8:72, lid 7) Beoordelingskader en toetsing De Awb Karakteristieken van het bestuursprocesrecht Van rechtersproces naar partijenproces? Strijd met algemeen verbindende voorschriften De algemene rechtsbeginselen Rechtsnormen op drie niveaus? De algemene beginselen van behoorlijk bestuur ^ Rubricering van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur Schade(vergoeding) 332 ig.i Inleiding Artikel 8:73 Awb civiele of bestuursrechter? Schadevergoeding in het kader van artikel 8:73 Awb De zogenaamde schadestaatprocedure (artikel 8:73, tweede lid) Schadevergoeding na intrekking van het beroep (artikel 8:73a Awb) Proceskosten (artikel 8:75 en 8:75a Awb) Griffierecht (artikel 8:74 Awb) 337 ig.8 Een 'zuiver' schadcbesluit De wettelijke rente Vormen van schade Materiele schade(vergoeding) Toekomstige schade Immateriele schade Schade bij geen gevolg geven aan een uitspraak 344 ig.10.5 Bruto-netto Toewijzing schadevergoeding of heropening? Verhouding burgerlijke rechter Van rechtswege nietig of een rechtsfeit? Verjaring Aansprakelijkheid als werkgever De voorlopige voorziening (artikel 8:81 Awb e.v.) Spoedeisend belang Connexiteit met de bodemprocedure Een voorlopige voorziening tijdens de bezwarenprocedure of administratief beroep Ambtshalve toetsing

10 Inhuud 20.5 De opheffing of wijziging van een voorlopige voorziening 'j-yj 20.6 Een termijn stellen aan de voorlopige voorziening 'jyj 20.7 De zogenaamde 'kortsluiting' (artikel 8:86) Slotbeschouwing Het hoger beroep De Beroepswet Geen schorsende werking door hoger beroep Beperking van het geschil in hoger beroep Voorlopige voorziening in hoger beroep Ontwikkelingen ten aanzien van het hoger beroep De herziening (artikel 8:88 Awb) De tweede, derde en vierde titel van de Ambtenarenwet Europees recht De Europese (Economische) Gemeenschap De Europese Unie De drie pijlers Bronnen van gemeenschapsrecht Rechtsbescherming Toepassing van Europees recht De prejudiciele vraag Het verdrag van Nice (inwerkingtreding 1 januari 2005) Het Handvest van de Europese Unie Ambtshalve toepassing? 3&g De zogenaamde infractieprocedure Tenslotte 370 Artikelenregister 371 Jurisprudentieregister 386 Zakenregister 405