Steunmaatregel N 131/ Nederland Garantieregeling "Groeifaciliteit" Excellentie, 1. PROCEDURE

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, 12.X.2006 C(2006) 4358 def. Betreft: Steunmaatregel N 131/ Nederland Garantieregeling "Groeifaciliteit" Excellentie, 1. PROCEDURE (1) Bovengenoemde steunregeling werd bij brief van 24 februari 2006 door Nederland aangemeld. Aangezien de aanmeldingsbrief als gevolg van problemen bij de elektronische scanning deels onleesbaar was, verzocht de Commissie Nederland bij brief van 14 maart 2006 een leesbare versie toe te zenden, welke door Nederland werd verschaft bij brief van 23 maart 2006 (ingeschreven op 28 maart). (2) Bij brief van 10 april 2006 verzocht de Commissie om aanvullende inlichtingen over de inhoud van de regeling. De Nederlandse autoriteiten antwoordden bij brief van 15 mei 2006, ingeschreven op 16 mei. Op 24 mei 2006 werd een bijeenkomst gehouden met de Nederlandse autoriteiten om nog openstaande kwesties te bespreken. (3) De Nederlandse autoriteiten zonden bij brief van 30 juni 2006, ingeschreven op 5 juli 2006, aanvullende informatie, verklaringen en toezeggingen. In dezelfde brief verstrekten de Nederlandse autoriteiten het eindverslag van een onafhankelijke kostenevaluatie van de steunregeling. Vervolgens lichtten zij per van 24 juli 2006, ingeschreven op 25 juli 2006, de genoemde brief nader toe. (4) Bij brief van 31 juli 2006 verzocht de Commissie Nederland om uitleg inzake de onafhankelijke kostenevaluatie van de regeling. Deze uitleg werd verschaft bij brief van 21 augustus, welke op dezelfde dag werd ingeschreven. (5) Bij brief van 20 september 2006, welke de volgende dag werd geregistreerd, deelden de Nederlandse autoriteiten de Commissie nadere bijzonderheden mee inzake de jaarlijkse verslagen met betrekking tot de tenuitvoerlegging van de maatregel, welke aan de Commissie moeten worden toegezonden. Zijne Excellentie de Heer Bernard Rudolf BOT Minister van Buitenlandse Zaken Bezuidenhoutseweg 67 NL EB Den Haag Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique/Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefoon: (0)

2 2. BESCHRIJVING VAN DE MAATREGEL 2.1. Doel (6) De aangemelde regeling is bedoeld om garanties te verschaffen ter dekking van aan MKB-ondernemingen verstrekt risicokapitaal in de vorm van aandelenkapitaal of achtergestelde leningen. De garantiemaatregel dient om MKB-ondernemingen te helpen verder te groeien en om de overdracht van ondernemingen, waarvan de huidige eigenaren tot de babyboomgeneratie van na de Tweede Wereldoorlog behoren, aan een nieuwe generatie eigenaren te bevorderen. Nederland hoopt hiermee derhalve economische stagnatie tegen te gaan Rechtsgrond (7) De uitvoeringsbepalingen van de regeling, Groeifaciliteit Concept d.d. 22 februari 2006, zijn nog in de ontwerpfase. Zij zullen worden bekendgemaakt op basis van een kaderwet voor steun van het ministerie van Economische Zaken, de Wet van 29 februari 1996, houdende vaststelling regels inzake de verstrekking van subsidies door de Minister van Economische Zaken (Kaderwet EZ-subsidies); Staatsblad 1997, Duur (8) De "Groeifaciliteit" zal pas ten uitvoer worden gelegd wanneer de Commissie hieraan haar goedkeuring heeft gehecht, en loopt tot Budget (9) Bij regeling van de minister van Economische Zaken zal een bedrag van maximaal 250 miljoen EUR in de rijksbegroting worden opgenomen voor toekenning van garanties door de overheid. Verwacht wordt dat het totale budget 900 miljoen EUR zal bedragen. Voor 2006, het jaar waarin de regeling van start gaat, is het maximumbedrag bepaald op 85 miljoen EUR Mechanisme (10) Nederland wil door middel van de Groeifaciliteit overheidsgaranties verstrekken. Deze garanties dekken 50% van het aan MKB-ondernemingen verstrekte kapitaal in de vorm van aandelenkapitaal of achtergestelde leningen. De desbetreffende MKBondernemingen moeten redelijke rentabiliteits- en groeiperspectieven hebben. (11) Er mag geen kapitaal worden verschaft aan ondernemingen in moeilijkheden volgens de definitie van de communautaire richtsnoeren voor reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden 1. Evenmin worden garanties verleend voor steun aan ondernemingen in de sectoren landbouw, aquacultuur, visserij en scheepsbouw. (12) Enerzijds biedt de regeling in beginsel de mogelijkheid dat meerdere kapitaalverschaffers kapitaal aan één MKB-onderneming verstrekken. Anderzijds mag het totale financieringsbedrag per MKB-onderneming, waarvoor een garantie van 50% kan worden verleend, niet hoger zijn dan 5 miljoen EUR. De individuele garanties 1 PB C 288 van , blz. 2. 2

3 bedragen aldus in alle gevallen ten hoogste 2,5 miljoen EUR per doelonderneming. Elke kapitaalverschaffer moet individueel voor garantiedekking in aanmerking komen. (13) Garanties die ingevolge de regeling zijn verstrekt lopen na 12 jaar af. De minimumduur van een aangevraagde garantie is evenwel bepaald op zes jaar. (14) Alle kredietinstellingen en kapitaalverschaffers die voldoen aan de Nederlandse wetgeving kunnen een garantie aanvragen. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat alle financiële instellingen uit alle lidstaten een beroep op de regeling kunnen doen. (15) Terwijl het garantiebedrag voor aandelenkapitaal wordt berekend op basis van de dienovereenkomstige verkrijgingsprijs van dit kapitaal, wordt de hoogte van de garantie voor een achtergestelde lening periodiek verminderd met een zodanig vast bedrag dat de lening op de laatste datum van aflossing nihil bedraagt. (16) Om garantstelling te verkrijgen moeten in aanmerking komende kredietinstellingen en kapitaalverschaffers een eenmalige premie van 1% betalen, berekend op basis van het reserveringsquotum dat in het kader van de regeling voor een individuele garantie is vastgesteld. Voor garanties met betrekking tot aandelenkapitaal moet in eerste instantie een jaarlijkse premie van 3% worden betaald en voor garanties ter dekking van achtergestelde leningen een jaarlijkse premie van 2,5%, berekend op basis van het bedrag dat als achtergestelde lening is geïnvesteerd/verstrekt. Deze jaarlijkse premie kan gedurende de looptijd van de garantiemaatregel worden herzien en zo nodig naar boven worden bijgesteld om ervoor te zorgen dat de premies de kosten van de regeling blijven dekken. (17) De Groeifaciliteit wordt beheerd door SenterNovem, een agentschap van het ministerie van Economische Zaken. 3. BEOORDELING 3.1. Naleving van de aanmeldingsplicht overeenkomstig artikel 88, lid 3, van het EG-verdrag (18) Nederland heeft de regeling aangemeld overeenkomstig artikel 88, lid 3, van het EGverdrag Relevante communautaire bepalingen (19) De betrokken maatregel biedt de overheid de mogelijkheid garanties te verstrekken voor investeringen in ondernemingen. Ook kan de overheid garanties toekennen voor achtergestelde leningen aan ondernemingen. (20) De Mededeling betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EGverdrag op staatssteun in de vorm van garanties 2 (de "Garantiemededeling") heeft betrekking op alle garantievormen, ongeacht de rechtsgrond ervan en de door de garantie gedekte transactie 3. Derhalve vallen duidelijke leninggever- 2 3 (2000/C 71/01); PB C 71 van , blz. 14. Punt 1.1 van de Garantiemededeling. 3

4 leningnemersrelaties alsook beleggingen in aandelen waarbij een garantie wordt verstrekt ten gunste van de leningnemer, binnen de werkingssfeer van de mededeling. Hierdoor zijn de termen "kredietinstellingen" en "kapitaalverschaffers" analoog met de term "leninggevers", terwijl "MKB-ondernemingen waarin wordt geïnvesteerd" op één lijn moeten worden gesteld met "leningnemers". Mutatis mutandis dekt de term "lening" zowel leningen als andere vormen van financiering. (21) Daarom moet in het licht van de Garantiemededeling worden onderzocht of de overheidsmiddelen die in verband met de aangemelde garantieregeling worden uitgetrokken, staatssteun vormen. Vormt de transactie waarvoor een overheidsgarantie wordt toegekend staatssteun, dan moet de verenigbaarheid daarvan in het licht van de relevante communautaire bepalingen worden beoordeeld "Staatssteun" in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-verdrag (22) Punt 4 van de Garantiemededeling bevat een opsomming van de omstandigheden die het bestaan van steun uitsluiten. Punt 4.2 van de mededeling is van toepassing op individuele staatsgaranties, terwijl punt 4.3 van toepassing is op staatsgarantieregelingen. (23) De onderhavige regeling wordt ten uitvoer gelegd in het kader van een programma, waaraan in principe alle kredietinstellingen en kapitaalverschaffers kunnen deelnemen. Binnen de grenzen van de voornoemde jaarlijkse maximumbedragen omvat de regeling talrijke garanties die elk een transactie dekken. De aangemelde regeling is derhalve een staatsgarantieregeling, zodat de in punt 4.3 van de Garantiemededeling genoemde omstandigheden van toepassing zijn Beoordeling in het licht van de Garantiemededeling (24) Overeenkomstig punt 4.3 van de Garantiemededeling is de Commissie van oordeel dat een staatsgarantieregeling geen staatssteun vormt, indien aan alle in dat punt genoemde voorwaarden is voldaan. Daarom moet worden vastgesteld of aan alle voorwaarden van 4.3 a) tot en met f) is voldaan Punt 4.3.a) van de Garantiemededeling (25) Volgens punt 4.3.a) van de Garantiemededeling mogen aan kredietnemers die in financiële moeilijkheden verkeren, geen garanties worden verleend. In het kader van de voorgenomen regeling zal geen kapitaal worden verschaft aan ondernemingen in moeilijkheden volgens de definitie van de communautaire richtsnoeren voor reddingsen herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden. Derhalve is aan de voorwaarde van punt 4.3.a) van de Garantiemededeling voldaan Punt 4.3.b) van de Garantiemededeling (26) Verder moeten doelondernemingen (d.w.z. de leningnemers) op de financiële markten in beginsel ook zonder enig staatsoptreden een lening tegen marktvoorwaarden kunnen verkrijgen als bepaald in punt 4.3.b) van de Garantiemededeling. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat dit inderdaad het geval zal zijn. (27) De Nederlandse autoriteiten hebben de Commissie met name de criteria meegedeeld die zullen worden toegepast om de garantieaanvragen te beoordelen. Volgens die informatie past SenterNovem, het agentschap van de overheid dat met de tenuitvoerlegging van de regeling is belast, een benadering in twee fasen toe: 4

5 De financiële tussenpersonen die een aanvraag voor een garantie indienen, zullen door een panel deskundigen worden gescreend. Wat banken betreft zal het toezicht en de controle van de Nederlandse Bank een belangrijke rol spelen bij de beoordeling van de garantieaanvragen, maar banken die een aanvraag indienen zullen ook door deskundigen van SenterNovem worden gecontroleerd. Of kapitaalverschaffers voor een garantie in aanmerking komen zal daarentegen meer diepgaand worden onderzocht. Relevante criteria zijn in dit geval expertise, betrouwbaarheid en integriteit. Dit onderzoek kan maximaal 13 weken in beslag nemen. Wat de risicobeoordeling van de individuele garanties betreft worden alleen investeringen die reeds door de aanvragende bank of kapitaalverschaffer zijn goedgekeurd, in aanmerking genomen. De deskundigen van SenterNovem controleren of de door de aanvrager verrichte risicoanalyse volledig en correct is. Om voor een garantie in aanmerking te komen moeten de rentabiliteits- en continuïteitsperspectieven van de doelonderneming aantoonbaar gezond zijn. Bij de beoordeling wordt ook gekeken naar de passendheid van de kapitaalinjectie, zodat deze niet wordt gebruikt om schulden te dekken. Nederland deelde de Commissie mee dat er momenteel geen externe ratingsystemen zijn om MKB-ondernemingen te beoordelen die niet aan de beurs genoteerd staan. De banken zijn evenwel doende een dergelijk systeem te ontwikkelen. Nederland verklaarde verder dat het, zodra een dergelijk beoordelingssysteem beschikbaar is, een voorstel zal indienen over de wijze waarop dit in de Groeifaciliteit zou kunnen worden geïntegreerd. (28) Daarnaast merkt de Commissie op dat, aangezien 50% van het risico door de particuliere kapitaalverschaffers moet worden gedragen, waarschijnlijk alleen commercieel aantrekkelijke, gezonde doelondernemingen zullen worden gefinancierd. (29) Derhalve is aan punt 4.3.b) van de Garantiemededeling voldaan Punt 4.3.c) van de Garantiemededeling (30) Punt 4.3.c) van de Garantiemededeling bepaalt dat de garanties betrekking moeten hebben op een specifieke financiële transactie, voor een vast maximumbedrag gelden en niet meer dan 80% van de desbetreffende financiële verbintenis mogen dekken. Tenslotte moeten zij beperkt zijn in de tijd. (31) Ten eerste zal elke garantie één bepaalde financiële transactie dekken, of dit nu een participatie of een achtergestelde lening betreft. Verder bedragen de individuele garanties in alle gevallen maximaal 2,5 miljoen EUR, en dekken zij ten hoogste 50% van het verschafte kapitaal. Tenslotte hebben de garanties een maximale duur van 12 jaar. (32) Derhalve is aan alle voorwaarden van punt 4.3.c) van de Garantiemededeling voldaan Punt 4.3.d) van de Garantiemededeling (33) Volgens punt 4.3.d) van de Garantiemededeling is een volgende voorwaarde voor de uitsluiting van staatssteun dat de voorwaarden van de regeling gebaseerd moeten zijn op een realistische risicobeoordeling, zodat de betaalde premies meebrengen dat de regeling naar alle waarschijnlijkheid zichzelf financiert. 5

6 (34) Wat dit betreft betoogde Nederland allereerst dat de voorwaarden van de regeling gebaseerd waren op eerder opgedane ervaring, met name met de regelingen Particuliere Participatiemaatschappijen (PPM) 4 en Regeling Bijzondere Financiering (RBF) 5. In een in opdracht van de Nederlandse autoriteiten uitgevoerde studie 6 wordt dit argument nader onderbouwd; hierin wordt geconcludeerd dat de jaarlijkse premies, samen met de eenmalige premie, voldoende inkomsten zouden genereren om eventuele uitbetalingen te dekken. (35) De genoemde studie verwijst onder meer naar gegevens van de RBF. In het kader van die regeling werd, door middel van overheidsgaranties, een dekking van 90 % geboden tegen wanbetaling voor de gewone en de achtergestelde leningen die door de Nationale Investeringsbank aan gezonde ondernemingen worden verstrekt. De regeling liep van 1971 tot Bij beschikking van 25 maart , concludeerde de Commissie dat de regeling "over het algemeen zelffinancierend is" en derhalve "in haar huidige vorm, overeenkomstig de criteria van de Commissie betreffende de toepassing van de artikelen 92 en 93 [thans 87 en 88] van het EG-Verdrag op staatssteun in de vorm van garanties, geen staatssteun vormt in de zin van artikel 92, lid 1 [thans artikel 87, lid 1] van het EG-Verdrag". (36) Wat de garanties voor aandelentransacties betreft verschaft de studie specifieke gegevens die bevestigen dat de vergoedingen ervoor zullen zorgen dat de regeling zelffinancierend is. De studie is gebaseerd op drie scenario's: het basisscenario, het meest waarschijnlijke scenario en het "worst case"-scenario. De resultaten van de studie worden hieronder weergegeven: Bij het basisscenario wordt ten eerste gebruik gemaakt van een evaluatie van de PPM-regeling door Andersen Consulting van In het kader van de PPMregeling werd een 50 %-garantie op verliezen verleend voor beleggingen in aandelen. Ten tweede is dit scenario gebaseerd op een analyse van het ministerie van Financiën. Op basis van genoemde gegevens en van vraaggesprekken met participatiemaatschappijen, komt de studie tot de conclusie dat een verliespercentage van 10 à 20 % aannemelijk is, afhankelijk van de grootte van de ondernemingen waarin wordt geïnvesteerd en de omvang van de portefeuille. Volgens de studie is een verliespercentage van 15 % een realistische raming. Om de volgende redenen kunnen de resultaten van de PPM-evaluatie worden gebruikt als uitgangspunt voor de raming van de verliezen in het kader van de Groeifaciliteit. De verliespercentages waarvan bij de PPM-regeling sprake was zijn naar alle waarschijnlijkheid hoger dan de percentages die redelijkerwijs van de onderhavige regeling kunnen worden verwacht. Ten eerste is de Groeifaciliteit bedoeld voor beleggingen in ondernemingen die groter zijn en derhalve betere overlevingskansen hebben dan de ondernemingen die voor de PPM-regeling in Goedgekeurd door de Commissie op Goedgekeurd door de Commissie op Price Waterhouse Coopers. Ministerie van Economische Zaken Kostenevaluatie van de Groeifaciliteit'; SG(97) D/2379; steunmaatregel nr. C 49/1997; OJ C 202, , p.8. 6

7 aanmerking kwamen. Ten tweede bedroeg de PPM-financiering tussen 1,8 (tot 1991) en 1,1 (vanaf 1991) miljoen EUR, terwijl de onderhavige regeling financiering tot maximaal 5 miljoen EUR toestaat. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat dit verschil een gevolg is van het feit dat de grotere, gevestigde doelondernemingen van de Groeifaciliteit meer kapitaal nodig hebben dan de kleinere, jongere ondernemingen die voor de PPM-regeling in aanmerking kwamen. Ten derde verklaarden de Nederlandse autoriteiten dat het doel van PPMregeling was om participatiemaatschappijen op te richten en eerste ervaring op te laten doen met participeren. Daarentegen zou de Groeifaciliteit zich richten op gevestigde, ervaren kapitaalverschaffers. Hierdoor zou het risico voor de overheid aanzienlijk worden beperkt. Op basis van de evaluatie van PPM-regeling, gegevens van de Kamer van Koophandel en vraaggesprekken met participatiemaatschappijen komt de studie tot de conclusie dat faillissementen het meest voorkomen in het tweede en derde levensjaar van MKB-ondernemingen. Uit de studie blijkt dat in het geval van het basisscenario de regeling na tien jaar een gecumuleerd overschot zou opleveren van 65 miljoen EUR, en dat zij derhalve voldoende inkomsten genereert om bij verlies de te verwachten uitbetaling te kunnen verrichten. Op grond van de resultaten van het basisscenario, namelijk een vermoedelijk overlevingspercentage bij financiering met aandelenkapitaal van tussen de 80 en 90 % en een redelijke risicospreiding, waarbij het grootste risico zich in het tweede en derde jaar voordoet, wordt dit scenario in de studie nader uitgewerkt en worden een "worst case"-scenario en een "meest waarschijnlijk" scenario onderzocht. In het "worst case"-scenario hebben met aandelenkapitaal gefinancierde ondernemingen een overlevingskans van 80% terwijl het risico van mislukking zich vooral in de eerste drie jaar voordoet. De studie concludeert dat de Groeifaciliteit in dit geval een cumulatief overschot van 7 miljoen EUR over een periode van tien jaar oplevert. Het totale verliespercentage bedroeg bij de PPM-referentieregeling 16,4 % (d.w.z. een overlevingspercentage van 83,6 %) gedurende een periode van acht jaar. Met het oog op de in de studie ontwikkelde scenario's werd door middel van vraaggesprekken met banken en risicokapitaalondernemingen een kruiscontrole uitgevoerd van de deugdelijkheid van dit cijfer met betrekking tot de Groeifaciliteit. Terwijl de ondervraagde banken het verliespercentage op 5 à 10 % raamden, achtten de risicokapitaalondernemingen een percentage van 10 à 20 % waarschijnlijker. Alle ondervraagde partijen waren het er over eens dat verliezen zich met name zouden voordoen in het tweede en derde jaar van de bedrijfsexploitatie. In dit verband wordt erop gewezen dat de Groeifaciliteit zich richt op gevestigde ondernemingen, terwijl de PPM-regeling in hoge mate bedoeld was voor starters, die 40 % van de doelondernemingen van die maatregel uitmaakten. 7

8 Met het oog op het beheer van de Groeifaciliteit gaan de Nederlandse autoriteiten uit van een verliespercentage van 20 % waarbij zij zich baseren op de meest conservatieve raming van de studie. In het "meest waarschijnlijke" scenario hebben de met aandelenkapitaal gefinancierde ondernemingen een overlevingspercentage van 85%. Ook hier doet het risico op mislukking zich vooral voor in de eerste drie jaar van het bestaan van de onderneming. Bij dit scenario zou de Groeifaciliteit volgens de studie een cumulatief overschot van 50 miljoen EUR over een periode van tien jaar opleveren. Kortom, de winstmarge bedraagt tussen 7 en 65 miljoen EUR over een periode van tien jaar. (37) In dat verband merkt de Commissie op dat de eenmalige reserveringsprovisies voor het gehele reserveringsquotum op voorhand worden ontvangen, ongeacht of hiervan later gebruik zal worden gemaakt. Verder wijst de Commissie erop dat de jaarlijkse premies in de loop van het jaar worden ontvangen en niet tegen het jaareinde. De Nederlandse autoriteiten verwachten dat dankzij deze effecten van de regeling de eventuele kapitaalkosten van uitbetalingen zullen worden gecompenseerd ook indien zij tijdelijk, maar nooit op een algemene of langdurige basis, hoger zouden uitvallen dat de provisies. (38) Zoals door de Nederlandse autoriteiten is bevestigd blijkt uit het model van de studie dat de reserveringsprovisies en jaarlijkse premies die de overheid in het eerste jaar van de regeling zal ontvangen in totaal de te verwachten uitbetalingen in het eerste jaar ruimschoots zullen compenseren, ook in het slechtste geval. (39) Tenslotte heeft Nederland in algemene zin verklaard dat het alle maatregelen zal nemen die nodig zijn om ervoor te zorgen dat het zelffinancierende karakter van de regeling gedurende de gehele looptijd ervan behouden blijft. (40) De Nederlandse autoriteiten hebben met name bevestigd dat de kosten en baten van de regeling op jaarbasis zullen worden geëvalueerd. Mochten zich verliezen voordoen, dan zullen de Nederlandse autoriteiten de situatie verhelpen door de jaarlijkse risicopremie te verhogen en/of door een restrictiever goedkeuringsbeleid te voeren dan wel door andere maatregelen. Er zullen op jaarbasis evaluatieverslagen bij de Commissie worden ingediend. De Nederlandse autoriteiten hebben verklaard dat de rechtsgrond van de regeling dienovereenkomstig zal worden gewijzigd. Daar het onderhavige besluit gebaseerd is op de bedoelde gewijzigde versie van de rechtsgrond zal deze wijziging worden verricht alvorens de regeling ten uitvoer wordt gelegd. (41) De jaarlijkse evaluatieverslagen die bij de Commissie zullen worden ingediend bevatten verklaringen en informatie inzake: (42) 1. Het aantal garanties dat in het desbetreffende jaar is toegekend, per financier en per sector; 2. Het garantiebedrag dat in het desbetreffende jaar is toegekend, per financier en per sector; 3. Het aantal lopende garanties, per financier en per sector op 1 januari; 4. Het bedrag van de lopende garanties, per financier en per sector op 1 januari; 8

9 5. Het aantal lopende garanties, per financier en per sector op 31 december; 6. Het bedrag van de lopende garanties, onderverdeeld per financier en per sector op 31 december; 7. Het aantal garanties die in het desbetreffende jaar zijn verstreken; 8. Het bedrag van de garanties die in het desbetreffende jaar zijn verstreken; 9. Het aantal verliezen dat in het desbetreffende jaar is geleden, per financier en per sector; 10. Het bedrag van de verliezen dat in het desbetreffende jaar is geleden, per financier en per sector; 11. De ontvangsten van verliesgevende ondernemingen waarvoor aan de financier compensatie is betaald. 12. De in het desbetreffende jaar ontvangen premies; 13. De totale uitbetalingen- en ontvangstensituatie voor het desbetreffende jaar; 14. De algemene financiële ontwikkeling van het programma; 15. De laatste risicobeoordelingen en ramingen met betrekking tot toekomstige uitbetalingen en ontvangsten van SenterNovem; 16. De impact van maatregelen die sinds het laatste verslag zijn genomen om het financiële evenwicht van het programma te bewaren, indien van dergelijke maatregelen sprake is. (43) De Nederlandse autoriteiten verklaarden dat uit de bovenbedoelde informatie zou blijken welke kapitaalverschaffers en welke sectoren de grootste verliezen hebben veroorzaakt, zodat de Nederlandse autoriteiten passende maatregelen kunnen nemen. Op basis van genoemde informatie zullen voorstellen voor maatregelen (bv. de verhoging van premies) worden gedaan en in de verslagen aan de Europese Commissie worden opgenomen indien zich verliezen zouden voordoen of in de lopende verslagperiode te verwachten zijn, teneinde een financieel evenwicht te bewaren. (44) De Commissie zal derhalve ook in staat zijn na te gaan of de regeling nog steeds voldoet aan de voorwaarden van punt 4.3.d) van de Garantiemededeling. (45) Gezien het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat aan punt 4.3.d) van de Garantiemededeling is voldaan Punt 4.3.e) van de Garantiemededeling (46) Volgens punt 4.3.e) van de Garantiemededeling moet de regeling de criteria bevatten volgens welke de garanties voortaan worden toegekend, en moet zij voorzien in de algemene financiering van de regeling, welke minstens eenmaal per jaar opnieuw wordt bekeken. Zoals boven reeds is opgemerkt heeft Nederland toegezegd de regeling op jaarbasis te evalueren, jaarlijks evaluatieverslagen aan de Commissie toe te zenden, en de regeling aan te passen indien dit nodig zou blijken. (47) Gezien de specifieke verplichtingen die Nederland is aangegaan met betrekking tot de evaluatie, de controle en de verslaglegging zoals hierboven uiteengezet, is aan punt 4.3.e) van de Garantiemededeling voldaan Punt 4.3.f) van de Garantiemededeling (48) In punt 4.3.f) van de Garantiemededeling wordt allereerst gesteld dat zowel de normaal met toekenning van de garantie gepaard gaande risico's als de administratieve kosten van de regeling door de premies moeten worden gedekt. 9

10 (49) In verband met punt 4.3.d) van de Garantiemededeling is het dekken van de normaal met de toekenning van de garantie gepaard gaande risico's in het bovenstaande reeds besproken (overwegingen (33) tot en met (45)). Hierin werd nader ingegaan op de risico's die met garanties zijn verbonden en die normaal gesproken moeten worden gedragen. Hierbij werd aangetoond dat er sprake was van een naar behoren op de risico's afgestemde dekking door middel van garantiepremies, evenals van een herzienings- en verslagleggingsmechanisme om ervoor te zorgen dat de garantstelling voor de gehele duur van de regeling geldt. Derhalve dekken de premies overeenkomstig punt 4.3.f) van de Garantiemededeling, de normaal met de toekenning van de garantie gepaard gaande risico's. (50) Gedurende de aanmeldings- en onderzoeksfase van de voorgestelde regeling was het Nederlandse ministerie van Economische Zaken in onderhandeling over de administratieve kosten die aan SenterNovem, het agentschap van de overheid dat met de uitvoering van de regeling belast is, dienden te worden betaald. De Nederlandse autoriteiten verzekerden dat de jaarlijkse vergoeding niet hoger zal zijn dan ,00 EUR. In het licht van de in de bovengenoemde studie gemaakte ramingen worden derhalve alle kosten in verband met het aan de garantie verbonden risico evenals de administratieve kosten, zelfs in het slechtste geval gedekt 8. De Nederlandse autoriteiten zullen de Commissie de definitieve overeenkomst met SenterNovem toezenden zodra deze gesloten is. Alle administratieve kosten van de regeling zullen door SenterNovem worden gedragen. Alleen zeer marginale, incidentele kosten komen voor rekening van het ministerie, zoals kosten in verband met de contractuele betrekkingen met SenterNovem, of de verslaglegging aan de Europese Commissie. Bijgevolg kan worden geconcludeerd dat de premies de administratieve kosten van de regeling dekken. (51) Verder stelt punt 4.3.f) van de Garantiemededeling dat garantiepremies een normale opbrengst van het kapitaal moeten dekken indien de staat het beginkapitaal voor het opstarten van de regeling ter beschikking stelt. (52) Nederland heeft uitdrukkelijk de bevinding van de studie bevestigd dat de reserveringsprovisies en jaarlijkse premies die de overheid in het eerste jaar van de maatregel zal ontvangen in totaal de eventuele uitbetalingen in het eerste jaar ruimschoots zullen compenseren, zelfs in het "worst case"-scenario. Derhalve wordt het beginkapitaal voor de regeling niet door de overheid verschaft. (53) De betrokken regeling is daarom eveneens in overeenstemming met punt 4.3.f) van de Garantiemededeling Conclusie (54) Op grond van bovengenoemde feiten concludeert de Commissie derhalve dat de voorgestelde garantieregeling aan alle voorwaarden van de Garantiemededeling voldoet en aldus geen staatssteun vormt in de zin van artikel 87, lid 1, van het EGverdrag. 8 Op basis van de drie scenario's van de PWC-studie: "worst case"-scenario, "meest waarschijnlijk" scenario en "basisscenario". 10

11 4. BESLUIT (55) De Commissie is van oordeel dat de garantieregeling die door Nederland is aangemeld geen staatssteun vormt in de zin van artikel 87, lid 1, van het EG-verdrag. (56) De Nederlandse autoriteiten worden eraan herinnerd dat zij de definitieve versie van de rechtsgrond van de regeling moeten indienen na bekendmaking ervan. Die definitieve versie dient bepalingen te bevatten met betrekking tot de voornoemde jaarlijkse evaluatie en de in geval van wijziging gevolgde procedure. (57) Verder herinnert de Commissie de Nederlandse autoriteiten eraan dat zij jaarlijkse evaluatieverslagen moeten indienen over de tenuitvoerlegging van de regeling zoals in overweging (42) is aangegeven. Indien zich verliezen voordoen wordt, zoals door de Nederlandse autoriteiten is bevestigd, in de verslagen vermeld welke maatregelen de Nederlandse autoriteiten zullen nemen om die situatie te verhelpen. Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens mocht bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt U verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat U instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op Internet: Dit verzoek dient bij aangetekend schrijven of bij faxbericht te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie Directoraat staatssteun Griffie staatssteun B-1049 Brussel Faxnummer: Met bijzondere hoogachting, Voor de Commissie Neelie KROES Lid van de Commissie 11