Overzicht vandaag. Filosofie van de geest ( ) Logistiek. Searle & Animal Minds

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Overzicht vandaag. Filosofie van de geest ( ) Logistiek. Searle & Animal Minds"

Transcriptie

1 Filosofie van de geest ( ) Hoorcollege #9 (8 dec 2009): Simulatie theorie vs. Theorie theorie Robert Gordon, Folk Psychology as Simulation Stephen Stich & Shaun Nichols, Folk Psychology: Simulation or Tacit Theory? Overzicht vandaag Logistiek Vragen over Searle/Malcolm? Het debat tussen simulatie theorie en "theory theory : waar het om gaat Overzicht van voordelen en nadelen Bespreking van gevallen (ST vs. TT) 2 Logistiek Tussentoets Datum, locatie (Ruppert 040) Doel van de toets Gesloten boek; geen hulpmiddelen. Voorbeeldvragen Searle & Animal Minds Als Searle gelijk heeft, wat heeft dat voor implicaties... voor hoe wij over dieren denken? voor hoe wij filosofie bedrijven? voor wat psychologie als doelstelling moet hebben?" " " 3 4

2 Voorbeeld: Voorbereiding op een moeilijk onderhandelingsgesprek Hoe voorspel je wat een huisbaas of lastige collega gaat doen? Indenken/invoelen: Als ik ook alleen maar eisen en claims zouden horen, zou ik ook geïrriteerd raken. Praktische wijsheid: Hij zit in een midlife crisis; zulke mannen zijn vaak diep onzeker en gaan overcompenseren met harde lijnen, behalve als je waardering voor hun uit. De tweede is een soort van mini-theorie over hoe mensen in elkaar zitten. De eerste niet. Nog eens Churchland: Folk Psychology is a theory. Nog eens: Wat is Folk Psychology? Wetenschapsfilosofie/kenleer dimensie Een set van psychologische wetmatigheden die wij leren en gebruiken om gedrag te verklaren of voorspellen. Ontologische dimensie Beliefs en desires zijn de entiteiten die bestaan als onderdeel van een goed werkende theorie.! The term ʻbeliefʼ would be used in something like the way biologists used the term ʻgeneʼ before the discovery of DNA. (Gordon, 375) 5 6 Simulationisme vs. theory-theory Waarover het debat gaat: hoe interpreteren wij anderen? Wat maakt mind-reading mogelijk? Wat is de mechanisme achter dit vermogen?! Theory of Mind -theorie (ofwel theory-theory ): wij gebruiken onze kennis ( theory ) van de normale links tussen handelingen, omgeving en mentale toestanden! Simulatie Theorie (simulationisme): wij gebruiken onszelf als model. Staat of valt de ontologische status van de oorzaken van handelingen met de juistheid van onze theorie? Pro-Simulationisme: Robert Gordon The Structure of Emotions (1987) Pioneer op het gebied van simulation theory Ook Jane Heal, Alvin Goldman, Vittorio Gallese, inter alia. 7 8

3 Critici van simulationisme: Stephen Stich & Shaun Nichols Stich is een gematigde eliminativist; allebei doen veel met empirisch geïnformeerde moral psychology 9 Hoe wij onze eigen handeling voorspellen Gordon begint met het punt dat wij geen theorie of wijsheid nodig hebben om betrouwbare voorspellingen te doen over onze geplande handelingen. Waarom? our declarations of immediate intention are causally tied to some actual precursor of behavior (370). Als ik wil weten wat ik zal doen in situatie X, hoef ik mij alleen in situatie X te verplaatsen en dan te gaan kijken wat mij zinvol lijkt om te doen. 10 Decision-making system Ik wil een trein niet missen (desire/goal), en ik geloof dat hij om half zes gaat (belief), ik geloof dat ik het nu 16:50 is (perceptual belief), dus haast ik me naar de bus (action). Mijn decision-making machine bevat alle stappen die van waarnemingen tot handeling leiden. Maar er zijn ook niet-intentionalistische versies van dit systeem mogelijk. Anderen voorspellen De vraag is: hoe anticiperen wij hoe het decision-making systeem bij anderen werkt? Theory-theory: wij weten hoe het werk; wij hebben kennis die wij hebben geleerd en dan voortdurend verbeteren. Simulatie-theorie: we hoeven niet te weten hoe het werk; we gebruiken ons eigen systeem off-line

4 Net-als-of simulatie Omdat anderen zelden zijn precies zo als wij, moeten wij daarvoor compenseren bij het simuleren. Gordon noemt dit pretending Hier gaat het erom dat wij onze natuurlijke perspectief aanpassen zo dat wij echt het standpunt van de andere simuleren. Overzicht van voor- en nadelen Simulationisme: snel, simpel, economical en makkelijk in het gebruik; herkenbaar; past bij onze beperkte rationaliteit; empirische steun (autisme, spiegelneuronen); Simulatie werkt zonder dat wij hoeven te begrijpen hoe het werkt. Theory-theory: verklaart beter hoe wij mensen kunnen begrijpen die anders zijn dan wij; laat de mogelijkheid van leren toe; cognitive penetrability ; past binnen standaard verklaringsstrategieën: internally represented knowledge systems Voorbeelden / case studies Haasten naar de trein "False belief test bij kleine kinderen, mensen met autisme en mensen met syndroom van Downs Herkenbare irrationaliteit: reizigers die een Haasten naar de trein ST: als je de situatie kent, wordt je óók gespannen als het later wordt. Snel, direct, voelbaar: we verplaatsen ons zonder moeite in de schoenen van anderen. TT: Je moet veel weten om dit te doen. vlucht missen TT werkt ook heel snel: zie ook folk Niet herkenbare irrationaliteit: loterij ticket physics (bijv. blik gooien van fiets in Spiegelneuronen, motorsiche anticipatie blikvanger ) Verschillende verklaringen van toepassing? TT hoeft ook niet zeer theoretisch te zijn 16 15

5 "False belief test (sleutelcasus) Hoe werkt het? Harmen en Peter zien mij de sleutel aan Bob geven. Ik loop de zaal uit. Peter ziet Bob de sleutel aan Harmen geven. Als ik terugkom voorspelt Peter (terecht) dat ik Bob en niet Harmen om de sleutel zal vragen. => Zij schrijft mij een false belief toe. "False belief test (2) ST ziet dit als steun: kinderen (tot ± 4 jaren): kunnen dit niet, omdat ze geen wissel van perspectief kunnen; maar ze kunnen het wel voor dat ze een concept of belief hebben mensen met autisme: ook niet (past bij moeite met verplaatsen in schoenen van anderen) ST: dus gaat het niet om waarheid (pace mensen met syndroom van Downs: wel (dus is Davidson); wij nemen mijn perspectief over het niet een vraag van intelligentie) TT: dit is iets wat wij leren over anderen. Kijk goed naar de reactie van Stich/Nichols Herkenbare irrationaliteit: reizigers die een vlucht missen Mr. A & Mr. B (Kahnemann & Tversky) ST: we weten direct hoe mensen reageren, zonder na te denken. TTʼs rationaliteitsveronderstellingen zijn problematisch hier. TT: dit is gewoon ook iets wat wij van mensen weten (maar wél een probleem voor Davidsonʼs charity ) ST veronderstelt dat wij veel op elkaar lijken; misschien is dat zo. Niet herkenbare irrationaliteit Stich & Nichols 3 experimenten Op basis van simulatie kunnen wij goed voorspellen wat mensen zouden voorspellen, maar niet wat ze zouden doen; daarvoor werk simulatie minder goed. TT past goed bij het feit dat wij dit moeten (en kunnen!) leren: kennis toepassen. Stich & Nichols: simulation-based predictions are not cognitively penetrable TT past beter in situaties met groten verschillen 20 19

6 Mirror neurons & simulatie Weerspiegeling als toeschouwer van motoriek (judo, dans) Spiegelneuronen worden actief op een parallelle wijze bij iets doen en iemand iets zien doen, bij het voorbereiding van handelingen. Maar niet bij mensen met klassieke autisme 21 Excursus: Gallese & Goldman Wat spiegelneuronen doen: doelgerichte motoriek weerspiegelen Hume en sympathie van harpsnaren Evolutionaire voordelen: Wat is de functie van dit systeem? Mirror neurons maken dat simulatie theorie een empirische basis krijgt: Wij hebben een aanleg om te simuleren 22 Simulatie vs. Theorytheory (samenvattend) Simulatie theorie's kritiek op (folk) theorie theorie: het is onplausibel te denken dat mensen zo veel expliciete kennis gebruiken Repliek van theorie theorie Wij voorspellen het gedrag van een hangbrug niet door ons in zijn schoenen te plaatsen. Veel kennis is impliciet Grammatica als model van impliciete kennis Basale, wijdverspreide oriëntatie op het ontdekken van patronen Wij willen kunnen verklaren dat wij kunnen leren. 23 Hybride theorie? Een reactie van TT op studies over spiegelneuronen: dit is misschien wel voor bepaalde systemen belangrijk, maar niet voor alle. Simulationisten geven toe dat ST moet gecombineerd worden met andere benaderingen, om verschillende phenomenen te verklaren. Maar de rhetoriek van Stich/Nichols is fel. 24

7 Begripsvragen Gordon Wat vind Gordon zo belangrijk aan het feit dat wij onze handelingen zo direct kunnen voorspellen? Wat houd pretending in bij het begrijpen van anderen, en waarom denkt hij dat het geen vergelijking met jezelf eist? Wat bewijzen de studies over kinderen met autisme en mensen met syndroom van Downs m.b.t simulatie? Begripsvragen Stich en Nichols Wat bedoelen S&N met de uitdrukking mechanism subserving our abilities to predict and explain? In hoeverre is het een kritiek op simulatie theorie te zeggen dat wij een tacit theory gebruiken? Wat bedoelen S&N hiermee? So, while the simulation theorist gets the data base for free, it look slike the theorytheorist gets the ʻcontrol mechanismʼ for free Discussievraag Gordon Discussievraag over Stich & Nichols In zijn conclusie citeert Gordon Churchland over hoe weinig vooruitgang er is in folk psychology. Hoe overtuigend is Gordonʼs antwoord daarop? Wat zijn de sterksten replieken van Stich en Nichols op de argumenten van simulatie theorie? 27 28

Overzicht vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Tussentoets. Eindtoets

Overzicht vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Tussentoets. Eindtoets Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson (2008-09, blok 2) Hoorcollege #10 (6 jan 2009) Rationalititeit en emoties: Harry Frankfurt & Robert Solomon (over Solomon zijn de sheets wat mager) Overzicht

Nadere informatie

Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes

Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes Eliminative Materialism and the Propositional Attitudes Paul Churchland Roderik Emmerink Rijksuniversiteit Groningen 21 december 2005 Inhoud 1 Introductie 2 Waarom FP een theorie is 3 Waarom FP wel eens

Nadere informatie

Harmen Ghijsen

Harmen Ghijsen Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest 2009-2010, periode 2 Docent: Joel Anderson Bestuursgebouw, kamer 263; Tel. 253-2874 (of de Onderwijs administratie: 253-1831). E-mail Joel.Anderson@phil.uu.nl

Nadere informatie

Overzicht vandaag. Toetsings, etc. Filosofie van de geest: ( ) Van beliefs naar handelingen & agency. Hoorcollege #10 (10/17 dec 2009)

Overzicht vandaag. Toetsings, etc. Filosofie van de geest: ( ) Van beliefs naar handelingen & agency. Hoorcollege #10 (10/17 dec 2009) Filosofie van de geest: (2009-10) Hoorcollege #10 (10/17 dec 2009) Tip! (Verschijnt feb 10) Robert Solomon, Emotions and Choice Jesse Prinz, Embodied Emotions Overzicht vandaag Vragen over simulatie theorie?

Nadere informatie

Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest , periode 2 Docent Joel Anderson

Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest , periode 2 Docent Joel Anderson Cursushandleiding WB1BD3027: Filosofie van de Geest 2006-2007, periode 2 Docent: Joel Anderson Bestuursgebouw, kamer 172; Tel. 253-2874 (of de Onderwijs administratie: 253-1831). E-mail Joel.Anderson@phil.uu.nl

Nadere informatie

Toetsings, etc. Filosofie van de Geest. Meerkeuze vraag 1. Meerkeuze vraag 2. Terugblik bij de Tussentoets 15 december 2009

Toetsings, etc. Filosofie van de Geest. Meerkeuze vraag 1. Meerkeuze vraag 2. Terugblik bij de Tussentoets 15 december 2009 Toetsings, etc. Filosofie van de Geest Terugblik bij de Tussentoets 15 december 2009 Nog eens: regels voor aanvullende toetsing (~herkansing) Eindtoets: twee vragen (750 woorden per antwoord) Over een

Nadere informatie

Overzicht vandaag. Filosofie van de geest ( ) Daniel C. Dennett. Citataten van Churchland & Ryle

Overzicht vandaag. Filosofie van de geest ( ) Daniel C. Dennett. Citataten van Churchland & Ryle Filosofie van de geest (2009-10) Bijeenkomst #6 (26 nov 2009) Dennett's "True Believers: The Intentional Stance and Why It Works" Overzicht vandaag Citaten van Churchland & Ryle (ch 10) Hoe de "intentional

Nadere informatie

Opgave 2 Doen wat je denkt

Opgave 2 Doen wat je denkt Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen

Nadere informatie

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Het other minds probleem. Het argument from analogy

Overzicht van vandaag. Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson ( , blok 2) Het other minds probleem. Het argument from analogy Filosofie van de geest: WB3027 Joel Anderson (2006-07, blok 2) Bijeenkomst #4 (23 nov 2006) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn Overzicht van vandaag Logistiek: BSCW

Nadere informatie

Motivational Interviewing voor de fysiotherapeut

Motivational Interviewing voor de fysiotherapeut Motivational Interviewing voor de fysiotherapeut Hoe krijg ik de patiënt in beweging? Wie ben ik? praktijk voor lichaamsgerichte therapie en coaching info@vanbinnenin beweging.eu En jullie? PROGRAMMA Wat

Nadere informatie

Filosofie van de geest: WB3027. Bijeenkomst #4 (19 nov 2009) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn

Filosofie van de geest: WB3027. Bijeenkomst #4 (19 nov 2009) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn Filosofie van de geest: WB3027 Bijeenkomst #4 (19 nov 2009) I feel your pain : Wittgenstein en Malcolm over de identificatie van pijn Overzicht van vandaag Citaten van Jackson & Nagel Het other minds probleem

Nadere informatie

Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur

Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal

Nadere informatie

Coöperatie en communicatie:

Coöperatie en communicatie: Nederlandse Samenvatting (summary in Dutch) 135 Coöperatie en communicatie: Veranderlijke doelen en sociale rollen Waarom werken mensen samen? Op het eerste gezicht lijkt het antwoord op deze vraag vrij

Nadere informatie

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is

Nadere informatie

Automating the cockpit. Constructing an autonomous, human-like flight bot in a simulated environment

Automating the cockpit. Constructing an autonomous, human-like flight bot in a simulated environment Automating the cockpit Constructing an autonomous, human-like flight bot in a simulated environment Introductie Inhoud van de presentatie: afstudeerproject onderzoek ontwerp implementatie conclusies demonstratie

Nadere informatie

Filosofie van de geest: WB3027: , blok 2. Overzicht van vandaag. Joel Anderson. Filosofie van de geest (mind) Wijsgerige antropologie

Filosofie van de geest: WB3027: , blok 2. Overzicht van vandaag. Joel Anderson. Filosofie van de geest (mind) Wijsgerige antropologie Filosofie van de geest: WB3027: 2009-10, blok 2 Joel Anderson Hoorcollege #1 (10 nov 2009) Inleiding & overzicht Descartes dualisme & Ryle's kritiek Filosofie lezen Overzicht van vandaag Wat is filosofie

Nadere informatie

De Syntax-Semantiekredenering van Searle

De Syntax-Semantiekredenering van Searle De Syntax-Semantiekredenering van Searle Seminar AI Eline Spauwen 22 mei 2007 Searles kritiek op Harde KI Inleiding Ik Mijn afstudeeronderzoek: Student-assistentschappen Searles kritiek op KI Filosofie

Nadere informatie

Modellen, modellen, modellen. Henk Schuttelaars

Modellen, modellen, modellen. Henk Schuttelaars Modellen, modellen, modellen Henk Schuttelaars Modellen, modellen, modellen Wat gebeurt er in hydro- en morfodynamische modelstudies en hoe zijn de resultaten te interpreteren? Henk Schuttelaars Hier is

Nadere informatie

What do you see, when you turn on the light? I can t tell you but I know it is mine. Vrij naar Lennon and McCartney

What do you see, when you turn on the light? I can t tell you but I know it is mine. Vrij naar Lennon and McCartney What do you see, when you turn on the light? I can t tell you but I know it is mine. Vrij naar Lennon and McCartney 2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 Inleiding... 5 Churchland... 6 Centrale vraag... 6

Nadere informatie

SIPP persoonlijkheidsvragenlijst

SIPP persoonlijkheidsvragenlijst SIPP persoonlijkheidsvragenlijst Deze vragenlijst bestaat uit een aantal stellingen. Deze stellingen hebben betrekking op de laatste 3 maanden. Door per stelling aan te geven in hoeverre u het hier bent,

Nadere informatie

Hersenschimmen. Jan Sleutels

Hersenschimmen. Jan Sleutels Hersenschimmen Jan Sleutels Hersenschimmen 1. De geest heeft een lange geschiedenis 2. Descartes vond de geest uit 3. In 1874 werd de psychologie geboren 4. Volkspsychologie en philosophy of mind 5. Eliminatief

Nadere informatie

Het hart van leiderschap

Het hart van leiderschap Het hart van leiderschap 7 praktische aandachtspunten Dr. Ben Tiggelaar CEB - SHL Talent Measurement 9 juni 2015 www.tiggelaar.nl 1. WAT IS LEIDERSCHAP? BERNARD BASS "Leiderschap is het vermogen om anderen

Nadere informatie

filosofie vwo 2016-II

filosofie vwo 2016-II Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering

Nadere informatie

Mindset en Effectief studeren

Mindset en Effectief studeren Mindset en Effectief studeren 2015 Geert Jan Roelofs Studieadviseur/docent Julius Instituut Dept. Natuur en Sterrenkunde, UU 1) Je intelligentie is een soort basis eigenschap van je waar je weinig aan

Nadere informatie

Autisme, wat weten we?

Autisme, wat weten we? Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:

Nadere informatie

Samenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld

Samenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,

Nadere informatie

IK, MIJ, ZELF. IDENTITEIT IN TIJDEN VAN HET INTERNET BEATE VOLKER, SOCIOLOGE, UVA BEATEVOLKER.NL

IK, MIJ, ZELF. IDENTITEIT IN TIJDEN VAN HET INTERNET BEATE VOLKER, SOCIOLOGE, UVA BEATEVOLKER.NL IK, MIJ, ZELF. IDENTITEIT IN TIJDEN VAN HET INTERNET BEATE VOLKER, SOCIOLOGE, UVA B.VOLKER@UVA.NL BEATEVOLKER.NL RONDJE LANGS 3 VRAGEN: Bestaat onze identiteit los van een toeschouwer? Is er een harde,

Nadere informatie

1. Waarneming: omgevingsinformatie wordt waargenomen aan de hand van de verschillende zintuigen.

1. Waarneming: omgevingsinformatie wordt waargenomen aan de hand van de verschillende zintuigen. Cognities In deze module gaan we eerst in op wat cognitie in het algemeen is. Daarna komen de drie verschillende cognitieve theorieën voor ASS aan bod, namelijk: theory of mind, centrale coherentie en

Nadere informatie

Emotionele ontwikkeling van jonge dove kinderen met een Cochleair Implantaat (CI)

Emotionele ontwikkeling van jonge dove kinderen met een Cochleair Implantaat (CI) Emotionele ontwikkeling van jonge dove kinderen met een Cochleair Implantaat (CI) Drs. Lizet Ketelaar Leiden Universiteit Ontwikkelingspsychologie www.emoties1tot5.nl Deze presentatie Kinderen met een

Nadere informatie

Bezwaren en tegenwerpingen oplossen. Michel Hoetmer SalesQuest

Bezwaren en tegenwerpingen oplossen. Michel Hoetmer SalesQuest Bezwaren en tegenwerpingen oplossen Michel Hoetmer SalesQuest Wat gaan we vandaag doen? Bezwaren - een overzicht Bezwaren oplossen in 5 stappen Hoe ga je om met specifieke bezwaren? Bezwaren een definitie

Nadere informatie

Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk

Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Nadere informatie

foundationalist: Er zijn zelf-evidente, en dus zelfrechtvaardigende, overtuigingen. Er zijn zelf-evidente, waarheidsbehoudende inferentieregels.

foundationalist: Er zijn zelf-evidente, en dus zelfrechtvaardigende, overtuigingen. Er zijn zelf-evidente, waarheidsbehoudende inferentieregels. Foundationalisme en a priori overtuigingen foundationalist: Er zijn zelf-evidente, en dus zelfrechtvaardigende, a priori overtuigingen. Er zijn zelf-evidente, waarheidsbehoudende inferentieregels. Terreinen

Nadere informatie

Inleiding. Philosophy of Mind Structuuroverzicht Saartje Peeters. 1. Het reik der geesten Een inventaris van de geest. 1.2.

Inleiding. Philosophy of Mind Structuuroverzicht Saartje Peeters. 1. Het reik der geesten Een inventaris van de geest. 1.2. 1 Philosophy of Mind Structuuroverzicht Saartje Peeters Inleiding 1. Het reik der geesten 1.1. Een inventaris van de geest 1.2. Drie bouwstenen 1.2.1. Experiences 1.2.2. Propositional attitudes 1.2.3.

Nadere informatie

Conferentie Lesson Study 8 mei 2018 Utrecht Madeleine Vreeburg. Kijken naar leerlingen: moeilijker dan je denkt

Conferentie Lesson Study 8 mei 2018 Utrecht Madeleine Vreeburg. Kijken naar leerlingen: moeilijker dan je denkt Conferentie Lesson Study 8 mei 2018 Utrecht Madeleine Vreeburg Kijken naar leerlingen: moeilijker dan je denkt INHOUD WORKSHOP Tekst van de website Het observeren van leerlingen is nog niet zo makkelijk:

Nadere informatie

Handleiding bij Wondere wetenschap

Handleiding bij Wondere wetenschap 18 Handleiding bij Wondere wetenschap Handleiding bij Wondere wetenschap les 1 De kracht en de grenzen van het wetenschappelijk denken 1 De leerlingen kunnen in hun eigen woorden de betekenis uitleggen

Nadere informatie

MIND & WORLD DILEMMA MYTH OF FRICTIONELESS THE GIVEN EVANS DAVIDSON SPINNING IN THE VOID

MIND & WORLD DILEMMA MYTH OF FRICTIONELESS THE GIVEN EVANS DAVIDSON SPINNING IN THE VOID MIND & WORLD 4. 1. DILEMMA MYTH OF FRICTIONELESS THE GIVEN BASED UPON EVANS DAVIDSON SPINNING IN THE VOID FRICTION = CAUSAL MIND & WORLD 3. 1. BALD NATURALISM: DENIES THAT THE SPONTANEITY OF UNDERSTANDING

Nadere informatie

Even voorstellen. Vandaag. Nieuwe ICT. maar hoe krijg je de organisatie mee? Marijke van Doorn & Ard van der Heijden. Implementatie van ICT

Even voorstellen. Vandaag. Nieuwe ICT. maar hoe krijg je de organisatie mee? Marijke van Doorn & Ard van der Heijden. Implementatie van ICT Nieuwe ICT maar hoe krijg je de organisatie mee? 1 Even voorstellen Marijke van Doorn & Ard van der Heijden Implementatie van ICT Operationele verandertrajecten Achtergrond: bedrijfskunde, informatiekunde,

Nadere informatie

Intelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie?

Intelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie? Intelligentie: hoe gaan we hier intelligent mee om in de neuropsychologie? een kritische noot... Martine J.E. van Zandvoort Wat kunt u verwachten? In de MEDIA. Wat betekent intelligentie eigenlijk? Historisch

Nadere informatie

Het debat tussen de theory theory en de simulation theory Welke theorie biedt de beste verklaring voor het menselijke empathische vermogen?

Het debat tussen de theory theory en de simulation theory Welke theorie biedt de beste verklaring voor het menselijke empathische vermogen? Bram De Wulf Master Wijsbegeerte Het debat tussen de theory theory en de simulation theory Welke theorie biedt de beste verklaring voor het menselijke empathische vermogen? Verhandeling voorgedragen tot

Nadere informatie

Ik ben gewoon geen bèta: Hoe kunnen we beperkende zelfbeelden doorbreken?

Ik ben gewoon geen bèta: Hoe kunnen we beperkende zelfbeelden doorbreken? Ik ben gewoon geen bèta: Hoe kunnen we beperkende zelfbeelden doorbreken? Juliette Walma van der Molen Sandra van Aalderen Universiteit Twente/Hogeschool Saxion Even opwarmen Even opwarmen Even opwarmen

Nadere informatie

* Kleuters uitdagen werkt!

* Kleuters uitdagen werkt! voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs * Kleuters uitdagen werkt! Dolf Janson Kleuter is een ontwikkelingsfase Kleuter is geen leeftijdsaanduiding Wat betekent dit voor jonge kinderen met

Nadere informatie

University of Groningen. Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes

University of Groningen. Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes University of Groningen Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

John Dewey en de betekenis van kunst en cultuur voor opvoeding en onderwijs

John Dewey en de betekenis van kunst en cultuur voor opvoeding en onderwijs John Dewey en de betekenis van kunst en cultuur voor opvoeding en onderwijs Joop Berding LKCA, Utrecht 30 november 2016 www.joopberding.nl @joopberding www.facebook.com/ikbenookeenmens 1999 2011 2016 Start

Nadere informatie

Prof. Harold Bekkering. Sociale netwerken in ons brein: De interactie tussen intenties en imitatie van andermans gedrag

Prof. Harold Bekkering. Sociale netwerken in ons brein: De interactie tussen intenties en imitatie van andermans gedrag Prof. Harold Bekkering Sociale netwerken in ons brein: De interactie tussen intenties en imitatie van andermans gedrag Sociale netwerken Veel, zo niet al onze intenties hebben een sociale oorsprong We

Nadere informatie

1 Johannes. - Kringleiderhandeleiding -

1 Johannes. - Kringleiderhandeleiding - 1 Johannes - Kringleiderhandeleiding - Beste kringleider, Hieronder vind je per hoofdstuk een aantal aanvullende gedachten bij het kringmateriaal over 1 Johannes. Met name wordt beschreven wat het doel

Nadere informatie

Samenvatting. (Summary in Dutch)

Samenvatting. (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit

Nadere informatie

filosofie vwo 2015-II

filosofie vwo 2015-II Opgave 2 Onbewuste discriminatie 6 maximumscore 4 Een beschrijving van de twee groepen waarin bij Descartes de gedachten van de ziel uiteenvallen: acties en passies van de ziel 1 een antwoord op de vraag

Nadere informatie

De menselijke geest in praktijk

De menselijke geest in praktijk Het probleem van intersubjectiviteit Dit boek gaat over dagelijkse ontmoetingen tussen doodgewone mensen. Of misschien is het beter te stellen dat het gaat over wat er aan deze ontmoetingen vooraf gaat,

Nadere informatie

Samen-werken is vooral mensen-werk

Samen-werken is vooral mensen-werk JVEI Bestuursdagen Governance Samen-werken is vooral mensen-werk Jasper van Waes, 7 april 2017 Do I and others benefit? Functional Fluency Doel workshop: Samen-werken is vooral mensen-werk Bepalen wat

Nadere informatie

Theory of mind en hoe wij anderen begrijpen

Theory of mind en hoe wij anderen begrijpen Theory of mind en hoe wij anderen begrijpen Student: Linda Lamers Studentnummer: S4687477 Naam begeleider: dr. Leon de Bruin Aantal woorden (excl. bibliografie): 14.176 Datum: 31 juli 2018 Scriptie ter

Nadere informatie

BEWUSTZIJN GEEST BEWUSTE GEEST DENKEN BEWUST-DENKEN

BEWUSTZIJN GEEST BEWUSTE GEEST DENKEN BEWUST-DENKEN BEWUSTZIJN GEEST BEWUSTE GEEST DENKEN BEWUST-DENKEN BEWUSTZIJN BEWUSTZIJN ZELFBEWUST-ZIJN N.B. KANT (APPERCEPTIE) BEWUSTZIJN LEVEND WEZEN BEWUSTZIJN (CREATURE CONSCIOUSNESS) BEWUSTZIJN VAN MENTALE TOESTANDEN

Nadere informatie

GEDRAGSMANAGEMENT. Inleiding. Het model. Poppe Persoonlijk Bas Poppe: 06 250 30 221 www.baspoppe.nl info@baspoppe.nl

GEDRAGSMANAGEMENT. Inleiding. Het model. Poppe Persoonlijk Bas Poppe: 06 250 30 221 www.baspoppe.nl info@baspoppe.nl GEDRAGSMANAGEMENT Dit kennisitem gaat over gedrag en wat er komt kijken bij gedragsverandering. Bronnen: Gedragsmanagement, Prof.dr. Theo B. C. Poiesz, 1999; Samenvatting boek en college, A.H.S. Poppe,

Nadere informatie

Veiligheid & Verandering

Veiligheid & Verandering Veiligheid & Verandering naar een ander niveau getild Dr. Ben Tiggelaar Samurai@Work Antwerpen 11 maart 2016 IGNAZ SEMMELWEIS? HET PROBLEEM HOEVEEL VERANDERINGEN MISLUKKEN? Type verandering Onderzoek Invoering

Nadere informatie

Essay. Norbert Vogel* Morele feiten bestaan niet

Essay. Norbert Vogel* Morele feiten bestaan niet Essay Norbert Vogel* Morele feiten bestaan niet Ethici onderscheiden zich van gewone mensen doordat zij niet schijnen te weten wat morele oordelen zijn. Met behulp van elkaar vaak uitsluitende ismen trachten

Nadere informatie

Opgave 1: Vrije wil als zelfverwerkelijking

Opgave 1: Vrije wil als zelfverwerkelijking * PTA code: ED/st/05 * Docent: MLR * Toetsduur: 100 minuten. * Deze toets bestaat uit 11 vragen. Het totaal aantal punten dat je kunt behalen is: 32. * Kijk voor je begint telkens eerst de vraag kort door,

Nadere informatie

Oolgaardt lezing 28 November 2006 Ze kunnen het wel, maar ze

Oolgaardt lezing 28 November 2006 Ze kunnen het wel, maar ze Oolgaardt lezing 28 November 2006 Ze kunnen het wel, maar ze doen het niet Sociaal emotionele vermogens van normaal intelligente kinderen met autisme spectrum stoornissen (ASS) Sander Begeer (Vrije Universiteit,

Nadere informatie

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training 9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training In 9 dagen jezelf volledig op de kaart zetten Je energie aangevuld en in staat om die batterij op peil te houden. Aan het eind heb jij Een goed gevoel in je

Nadere informatie

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn

Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Nadere informatie

The diversity puzzle Mäs, Michael

The diversity puzzle Mäs, Michael The diversity puzzle Mäs, Michael IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version

Nadere informatie

Tips voor medewerkers met ASS. (Autisme Spectrum Stoornis)

Tips voor medewerkers met ASS. (Autisme Spectrum Stoornis) Tips voor medewerkers met ASS (Autisme Spectrum Stoornis) Wat is ASS? ASS staat voor een Autisme Spectrum Stoornis. ASS is van bij de geboorte aanwezig en beïnvloedt alle levensdomeinen. Iemand met ASS

Nadere informatie

Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten

Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen

Nadere informatie

astrologie, wetenschap en onderzoek

astrologie, wetenschap en onderzoek astrologie, wetenschap en onderzoek Hans van Oosterhout 1-14 Nederlandse Vereniging, opgericht in 1971 Astrologen, wetenschappers en andere geïnteresseerden. NVWOA-leden zijn niet per definitie astrologen.

Nadere informatie

De kunst van tijdig bijsturen

De kunst van tijdig bijsturen De kunst van tijdig bijsturen - het kan! 31 januari 2012 Apollo13 consult Robert Taen Waarom aandacht voor zwakke signalen? Dingen die nog nooit eerder plaatsvonden, vinden voortdurend plaats Kathleen

Nadere informatie

Hebben dieren vrijheid van handelen?

Hebben dieren vrijheid van handelen? Studium Generale Hebben dieren vrijheid van handelen? Liesbeth Sterck Gedragsbiologie Universiteit Utrecht Biologie van vrijheid van handelen? Hoe beschouwt biologie mens en dier? Evolutie (historie) Functie

Nadere informatie

Het hart van de verandering

Het hart van de verandering Het hart van de verandering Persoonlijke ambities waarmaken Dr. Ben Tiggelaar NEVI Inkoopdag 2015 25 juni 2015 www.tiggelaar.nl/nevi WAAROM IS VERANDEREN ZO MOEILIJK? DOEL - GEDRAG - SUPPORT HOEVEEL VERANDERINGEN

Nadere informatie

Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen?

Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen? Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; Wat is lastig en wat kun je doen? Leerlingen met SOLK Effectieve gesprekken met ouders en leerlingen drs. Hilde Jans psycholoog

Nadere informatie

Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief

Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief Samen leren leven: Wereldbeelden in perspectief Ph.D.; Onderzoeker, auteur, sociaal ondernemer www.annickdewitt.com annick@annickdewitt.com In deze presentatie I Het ideaal: Samen leren leven II De condities:

Nadere informatie

Systemisch perspectief

Systemisch perspectief Systemisch perspectief Elk mens is deel van een systeem: gezin, familie, vrienden, werk, maatschappij. Ook de mensen die er niet meer zijn, hebben hierin hun plek. In ons thuisgezin vinden we de oorsprong

Nadere informatie

Ontwikkeling een levenslang proces. Frits Boer Ontwikkelingsstoornissen in perspectief Ede 22 juni 2016

Ontwikkeling een levenslang proces. Frits Boer Ontwikkelingsstoornissen in perspectief Ede 22 juni 2016 Ontwikkeling een levenslang proces Frits Boer Ontwikkelingsstoornissen in perspectief Ede 22 juni 2016 Kennismaken Take home Omvang en complexiteit ontwikkeling dwingt tot reductie Dit leidt tot schijnproblemen

Nadere informatie

Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire

Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire 1 Appendix A: The factor analysis for the immersion questionnaire 2 3 Summary of exploratory factor analysis for the immersion questionnaire. Ik voelde mij zoals de hoofdpersoon zich voelde. 0.85 0.23-0.03-0.05-0.13

Nadere informatie

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary

Nadere informatie

!!!! Wild!Peacock!Omslagdoek!! Vertaling!door!Eerlijke!Wol.!! Het!garen!voor!dit!patroon!is!te!verkrijgen!op! Benodigdheden:!!

!!!! Wild!Peacock!Omslagdoek!! Vertaling!door!Eerlijke!Wol.!! Het!garen!voor!dit!patroon!is!te!verkrijgen!op!  Benodigdheden:!! WildPeacockOmslagdoek VertalingdoorEerlijkeWol. Hetgarenvoorditpatroonisteverkrijgenopwww.eerlijkewol.nl Benodigdheden: 4strengenWildPeacockRecycledSilkYarn rondbreinaaldnr8(jekuntnatuurlijkookgewonebreinaaldengebruiken,maar

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary)

Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) 175 176 Corruptie heeft enorme negatieve gevolgen voor mensen over de hele wereld het laat het nationaal vermogen slinken (Kaufmann et al., 2006), veroorzaakt achteruitgang

Nadere informatie

Dominique Antiglio. Adem in, adem uit. De kracht van sofrologie: het nieuwe mediteren

Dominique Antiglio. Adem in, adem uit. De kracht van sofrologie: het nieuwe mediteren Dominique Antiglio Adem in, adem uit De kracht van sofrologie: het nieuwe mediteren HOE SOFROLOGIE JE LEVEN VERANDERT Verbind je met je ademhaling met de rust en het geluk in jezelf Haal adem en maak contact

Nadere informatie

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek

Nadere informatie

Kritisch Realisme: de basics

Kritisch Realisme: de basics Kritisch Realisme: de basics Onderzoekersforum Centrum voor Migratie en Interculturele Studies Universiteit Antwerpen Antwerpen, 19 oktober 2007 Pagina 1 Kritisch Realisme wat? Kritisch Realisme In essentie

Nadere informatie

Amsterdam University of Applied Sciences. Leren redeneren en experimenteren met concept cartoons Kruit, P.M. Link to publication

Amsterdam University of Applied Sciences. Leren redeneren en experimenteren met concept cartoons Kruit, P.M. Link to publication Amsterdam University of Applied Sciences Leren redeneren en experimenteren met concept cartoons Kruit, P.M. Link to publication Citation for published version (APA): Kruit, P. (2012). Leren redeneren en

Nadere informatie

Stichting Techniekpromotie

Stichting Techniekpromotie - - - Stichting Techniekpromotie 1 In de visie komt duidelijk naar voren dat verwondering en wetenschap in de gehele doorlopende leerlijn zouden moeten blijven samengaan. In hoeverre spreekt dit beeld

Nadere informatie

Computing machinery and Intelligence. A. M. Turing. Samengevat door: Matthijs Melissen

Computing machinery and Intelligence. A. M. Turing. Samengevat door: Matthijs Melissen Computing machinery and Intelligence A. M. Turing Samengevat door: Matthijs Melissen Ik stel voor om de vraag Kunnen machines denken? te behandelen door te kijken naar een zogenaamd imitatiespel. Hiervoor

Nadere informatie

Effectieve strategieën voor zelfgereguleerd leren

Effectieve strategieën voor zelfgereguleerd leren Effectieve strategieën voor zelfgereguleerd leren NWO Onderzoek van Hester de Boer, Anouk S. Donker-Bergstra, Danny D.N.M. Kostons (2012, GION) Samengevat door Irma van der Neut (IVA Onderwijs) Zelf gereguleerd

Nadere informatie

Eindexamen filosofie vwo 2011 - I

Eindexamen filosofie vwo 2011 - I Beoordelingsmodel Opgave 1 Het bestaan van God en het voortbestaan van religie 1 maximumscore 3 een uitleg hoe het volgens Anselmus mogelijk is dat Pauw en Witteman het bestaan van God ontkennen: het zijn

Nadere informatie

Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten

Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding. G.J.E. Rutten 1 Over Plantinga s argument voor de existentie van een noodzakelijk bestaand individueel ding G.J.E. Rutten Introductie In dit artikel wil ik het argument van de Amerikaanse filosoof Alvin Plantinga voor

Nadere informatie

Veranderwetenschap. Nieuwe positionering van de andragologie? Rob van Es 24 maart 2018 Kring Andragologie, Amsterdam

Veranderwetenschap. Nieuwe positionering van de andragologie? Rob van Es 24 maart 2018 Kring Andragologie, Amsterdam Veranderwetenschap Nieuwe positionering van de andragologie? Rob van Es 24 maart 2018 Kring Andragologie, Amsterdam Rob van Es Personeel & Organisatie de jaren 70 ook andragologie Beleidsmedewerker P&O

Nadere informatie

Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić

Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić Rode wangen, zweethanden en coy-smiles: De rol van emotionele en socio-cognitieve

Nadere informatie

Delfin EMDR en hypnotherapie cognitieve therapie Page 1 of 5

Delfin EMDR en hypnotherapie cognitieve therapie Page 1 of 5 Delfin EMDR en hypnotherapie cognitieve therapie Page 1 of 5 DE THEORIE DE PRAKTIJK OVEREENKOMSTEN Cognitieve therapie Naast een paar grote verschillen heeft de moderne hypnotherapie veel overeenkomsten

Nadere informatie

Hoe werkt advies? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe. HersenletselCongres 2014 3 november

Hoe werkt advies? Ze weten niet wat Ze weten niet waarom Ze weten niet hoe. HersenletselCongres 2014 3 november HersenletselCongres 2014 3 november Disclosure belangen sprekers C1 Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Motiveren tot gedragsverandering; wat is lastig en wat kun je als professional doen? (potentiële)

Nadere informatie

DDMBT. Robert Spierings & Peter Bleumer

DDMBT. Robert Spierings & Peter Bleumer DDMBT Mentaliseren en verslavingsproblematiek Gebrekkig mentaliseren als ingang van de behandeling van clienten met een borderline persoonlijkheidsstoornis en verslavingsproblematiek. Robert Spierings

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Nadere informatie

Valkuilen bij Nulhypothese Toetsen inleiding tot het gastcollege van Dr. Eric-Jan Wagenmakers. Peter Grünwald HOVO

Valkuilen bij Nulhypothese Toetsen inleiding tot het gastcollege van Dr. Eric-Jan Wagenmakers. Peter Grünwald HOVO Valkuilen bij Nulhypothese Toetsen inleiding tot het gastcollege van Dr. Eric-Jan Wagenmakers Peter Grünwald HOVO 24-10 2011 Frequentistisch Toetsen Vrijwel alle wetenschappelijke onderzoeken waarover

Nadere informatie

Het aansturen van gedrag

Het aansturen van gedrag Het aansturen van gedrag Dit document is bedoeld voor elke individuele werkende. Het is een theoretische beschrijving waarin wij aangeven waar gedrag vandaan komt en waarom het energie kost om je gedrag

Nadere informatie

Psychologische diagnostiek : Proces, Betrouwbaarheid, validiteit (h 5 en 6)

Psychologische diagnostiek : Proces, Betrouwbaarheid, validiteit (h 5 en 6) Psychologische diagnostiek 28-9-2005: Proces, Betrouwbaarheid, validiteit (h 5 en 6) Video PO (persoonlijkheidsonderzoek) Theorie/construct? Onder water: model (meten indiv. verschillen; observatie; teamoverleg)?

Nadere informatie

W I K K E N & W E G E N

W I K K E N & W E G E N W I K K E N & W E G E N Voor je ligt het leerwerkboek Wikken en Wegen, basisbegrippen levensbeschouwing. Een leerwerkboek is een boek om uit te leren en om in te werken. Het is van jezelf, verzorg het

Nadere informatie

Networks of Action Control S. Jahfari

Networks of Action Control S. Jahfari Networks of Action Control S. Jahfari . Networks of Action Control Sara Jahfari NEDERLANDSE SAMENVATTING Dagelijks stappen velen van ons op de fiets of in de auto, om in de drukke ochtendspits op weg te

Nadere informatie

Module 7 : Zet een stap

Module 7 : Zet een stap Module 7 : Zet een stap Actieve rol Doelgericht Mindset: Moed Moment voor jezelf en jouw verhaal Opdrachten Inleiding Als je betekenis geeft aan hetgeen je is overkomen, komt er veelal ook energie vrij

Nadere informatie

Vraag Antwoord Scores

Vraag Antwoord Scores Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen

Nadere informatie

Hoofdstuk 3: Cardiovasculaire toestandsveranderingen in gesimuleerde werkomgevingen

Hoofdstuk 3: Cardiovasculaire toestandsveranderingen in gesimuleerde werkomgevingen Een inspirerende nieuwe fase in het onderzoek naar mens-computer interactie heeft zich aangediend met het ontstaan van adaptieve automatisering. Binnen dit onderzoeksgebied worden technologische systemen

Nadere informatie

Summary in Dutch. Samenvatting

Summary in Dutch. Samenvatting Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.

Nadere informatie