deel Wijk Stads- en Wijkmonitor

Transcriptie

1 deel Wijk Stads- en Wijkmonitor

2 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK

3 Inhoudsopgave deel Wijk Inleiding 3 Synthese 5 Hoofdstuk 1 Stadscentrum 15 Hoofdstuk 2 Oud-Oost 23 Hoofdstuk 3 Oud-West 33 Hoofdstuk 4 Nieuw-West 45 Hoofdstuk 5 Midden-Zuid 53 Hoofdstuk 6 Zuidrand 63 Hoofdstuk 7 Dukenburg 73 Hoofdstuk 8 Lindenholt 85 Hoofdstuk 9 Waalsprong 97 Bijlage Toelichting tabellen 107 1

4 2 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK

5 Inleiding deel Wijk BESTUURSPROGRAMMA EN STADSBEGRO- TING AANGRIJPINGSPUNT In het huidige Collegeakkoord is het motto sterke wijken, sociale stad. Schoon, heel en veilig en sociale samenhang zijn daarbinnen belangrijke elementen. De programma s in de stadsbegroting sluiten daar op aan met doelstellingen over het verbeteren van de dagelijkse leefomgeving en het versterken van de sociale banden in de stad. Het doel daarbij is ook om waar nodig achterstanden weg te halen en de betrokkenheid en de verantwoordelijkheid van burgers te stimuleren. De waardering van burgers voor hun leefomgeving is een belangrijke graadmeter. Om te kunnen zien hoe de stad en de wijken zich ontwikkelen en hoe de ontwikkelingen zich verhouden tot de genoemde beleidsdoelstellingen, heeft het College in 2002 opdracht gegeven om de staat van de stad en de wijken te monitoren. Zo ontstond in de Stads- èn Wijkmonitor en is nu de monitor beschikbaar. De Stads- en Wijkmonitor bestaat uit twee aansluitende delen. Het deel Stad bestaat uit vijftien themagewijze hoofdstukken. Het deel Wijk bestaat uit negen hoofdstukken. Elk van de negen hoofdstukken behandelt een stadsdeel en de daarin liggende wijken. AANPAK DEEL WIJK Het deel Wijk van de monitor beschrijft recente ontwikkelingen op gebiedsniveau en geeft signalen af voor het wijkbeleid. De beschrijving zelf is gericht op de maatschappelijke werkelijkheid. Wat gebeurt er in de wijken en wat vinden de wijkbewoners daarvan?. De bevindingen voor de Wijkmonitor komen uit drie informatiebronnen: statistieken (Stadsgetallen); enquêteresultaten (m.n. de Stadspeiling); kwalitatief onderzoek onder werkers en mensen uit bewonersgroepen in de wijken. 1 De meeste van deze wijken/buurten bleken al bij vorige analyses relatief veel problemen te kennen. Op grond van diverse signalen en op basis van behoeften van diverse gemeentelijke afdelingen zijn net als in enkele wijken/buurten toegevoegd als verdichtingsgebied in de steekproef van de Stadspeiling. 2 In een aantal stadsdelen komen wijken voor die heel klein zijn of puur een functie hebben als bedrijfsterrein. Deze wijken zijn niet apart in de analyse meegenomen, maar kunnen wel aan de orde komen in de beschrijving van aangrenzende (woon)wijken, wanneer ze een rol spelen bij het woon- en leefklimaat daarvan. TOEPASSING STADSPEILING De Stadspeiling is de (tweejaarlijkse) bevolkingsenquête onder een groot aantal inwoners van 18 jaar en ouder. Daarbinnen zijn de GSB-thema's leefbaarheid, veiligheid, participatie en integratie belangrijke onderdelen. De Stadspeiling is afgenomen in de periode januari - juni. Eerdere peilingen vonden plaats in 1993, 1996, 1998, 2001 en. In deze Wijkmonitor vergelijken we de situatie in met name met de resultaten van de Stadspeiling. In de Stadspeiling zijn behalve de standaard-aantallen voor de negen stadsdelen extra enquêtes uitgevoerd voor zo n twintig gebieden, deels wijken, maar deels ook buurten binnen wijken 1. Over deze wijken en buurten kunnen we dus specifieker rapporteren. Op de volgende bladzijde staat het overzicht met de verdicht geënquêteerde gebieden. KWALITATIEF ONDERZOEK MET MAILRONDES EN MINISYMPOSIA Voor het kwalitatieve deel van het onderzoek hebben we voor elk stadsdeel 30 tot 40 mensen benaderd die werkzaam of actief zijn in dit stadsdeel. Het gaat hierbij om mensen van zorg, politie, corporatie, gemeente, maar ook scholen, de kerk en bewonersgroepen. We vroegen hen zich per mail uit te laten over de ontwikkelingen, problemen en kansen van hun wijken. Met hun informatie wilden we een diepgaander en samenhangender beeld scheppen van de Nijmeegse wijken. LEESWIJZER Elk stadsdeelhoofdstuk in dit deel Wijk is identiek opgebouwd. De eerste bladzijden bieden een bondig overzicht van de wijken in het stadsdeel met behulp van kaartjes, een korte typering en enkele kerncijfers. Daarna volgt de analyse van het stadsdeel in een viertal paragrafen 2 : Wat voor mensen wonen er in...? In wat voor omgeving wonen de inwoners van? Hoe gaan de inwoners van met elkaar om? Hoe gaat het alles bij elkaar met? Aan het eind van de negen hoofdstukken worden telkens dezelfde overzichtstabellen gehanteerd, met daarin cijfers voor, voor het stadsdeel als 3

6 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK geheel en voor de afzonderlijke wijken binnen het stadsdeel. De buurten binnen wijken die verdicht zijn geënquêteerd zijn ook opgenomen in deze tabellen. De opbouw van de tabellen loopt parallel met de paragraafindeling. Het gaat alles bij elkaar om ruim 60 indicatoren, deels statistische indicatoren uit registraties, maar voor het grootste deel enquête-uitkomsten. Ze zijn bijna allemaal afkomstig uit de Stadspeiling, maar soms ook uit andere enquêteonderzoeken. Waar in de tabellen kruisjes staan, zijn er geen gegevens (op het bewuste gebiedsniveau) beschikbaar. Voor de meeste indicatoren wordt behalve een actueel cijfer ook een cijfer gepresenteerd dat de ontwikkeling aangeeft. Voor wat betreft de Stadspeilingsgegevens gebeurt dit meestal in verhouding tot de resultaten van. De rijen met ontwikkelingscijfers zijn in de tabellen grijs gearceerd. In de tabellen wordt veelal gewerkt met relatieve cijfers (bijv. 15 aangiften van diefstal op 100 inwoners). Daardoor kan men wijken en buurten binnen het stadsdeel met elkaar vergelijken, maar ook met het stadsdeel-gemiddelde en met. De bijlage bevat een uitgebreide toelichting op de in de tabellen gebruikte indicatoren en de interpretatie ervan. In de synthese, direct volgend op deze inleiding, hebben we geprobeerd de positieve en negatieve signalen uit de stadsdelen en wijken, zoals die naar voren komen in de verschillende hoofdstukken, zo overzichtelijk mogelijk bij elkaar te zetten. De synthese bevat tevens een kaart van met de indeling in stadsdelen en wijken. STADSGETALLEN Veel van de cijfers uit het deel Stad en het deel Wijk zijn te vinden in de Stadsgetallen 3. Op deze applicatie binnen de gemeentelijke internetsite zijn de statistieken en veel van de enquêtegegevens beschikbaar die de ondergrond vormen voor de Stads- en Wijkmonitor. Stadsdeel Wijk Buurt Stadscentrum Benedenstad Centrum Oud-Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Oud-West Nije Veld Willemskwartier Biezen Wolfskuil Nieuw-West Hees Heseveld Neerbosch Oost Midden-Zuid Kwakkenberg Groenewoud Hazenkamp Goffert Kolpingbuurt St. Anna Heijendaal Zuidrand Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein Dukenburg Tolhuis Tolhuis 52e-75e str. Zwanenveld Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenhof Lindenholt 't Acker Zellersacker De Kamp Voorstenkamp Gildekamp 't Broek Waalsprong Oosterhout Lent Visveld Oud-Lent Steekproefgebieden Stadspeiling (in de grijs gekleurde wijken en buurten zijn extra enquêtes afgenomen) 3 en vervolgens via Leven in en Feiten & Cijfers. 4

7 Synthese deel Wijk 1. HOE GAAT HET MET DE STADSDELEN EN WIJKEN? Doel monitor en synthese Het doel van de stads- en wijkmonitor is om informatie aan te dragen die helpt bij het beantwoorden van de vraag: hoe gaat het met de stad en zijn inwoners? We hebben dat gedaan in een deelrapport voor de stad en een deelrapport voor de wijken. In dit deel hebben we de vraag uitgewerkt voor de negen stadsdelen en daarbinnen liggende wijken (zie kaart volgende blz.), ieder stadsdeel in een apart hoofdstuk. In dit synthesehoofdstuk brengen we de belangrijkste bevindingen bij elkaar. Syntheseschema met conclusies In het schema op de bladzijden 3 en 4 hebben we 14 kernindicatoren geselecteerd met scores voor stadsdelen en wijken/buurten. Behalve enkele statistische indicatoren betreft het grotendeels enquête-uitkomsten van de Stadspeiling. Deze enquête-uitkomsten kunnen we wel voor alle stadsdelen, maar niet voor alle wijken/buurten geven. Dat kan alleen in wijken/buurten waarin extra enquêtes zijn afgenomen (zie ook de inleiding). De scores van de 14 kernindicatoren drukken we in het syntheseschema uit in een zogenaamde vijfpuntsschaal van 5 naar 1. Hierbij betekent 5 dat er vanuit de betreffende indicator sterke aanleiding is voor extra (beleids)aandacht. Bij 1 is dat het tegendeel. In de meeste gevallen kan men 5 ook interpreteren als een (zeer) ongunstige score op de indicator en 1 als een (zeer) gunstige score. In het schema hebben we ook aangegeven waar er de afgelopen 2 jaar sprake was van een gunstige (+) of ongunstige (-) ontwikkeling. Behalve de 14 kernindicatoren betrekken we in dit hoofdstuk ook de verdere bevindingen uit de hoofdstukken. Dat betreft met name gegevens over andere indicatoren en de uitkomsten van het kwalitatieve onderzoek in de wijken, de mailronde. In dit synthesehoofdstuk trekken we via vier ingangen conclusies: Het sociaal-maatschappelijk profiel van de inwoners ( Wat voor mensen wonen er in..? ). De kwaliteit van de ruimtelijk-fysieke omgeving ( In wat voor omgeving wonen de inwoners van..? ). Het sociaal klimaat ( Op wat voor manier gaan de mensen in.. met elkaar om? ). Het totaalbeeld ( Hoe gaat het alles bij elkaar in..? ). Toepassing van de resultaten De onderzoeksresultaten zijn met name invoer voor de programma s wijkaanpak, grotestedenbeleid, maar ook voor een aantal thematische programma s zoals wonen, recreatie en spelen, leefomgevingskwaliteit, samenlevingsopbouw en maatschappelijke zorg en dienstverlening. 2. SOCIAAL-MAATSCHAPPELIJKE SCHAKERING VAN STADSDELEN EN WIJKEN Indicatoren In het syntheseschema zijn vanuit de sociaal-maatschappelijke ingang de volgende vier indicatoren opgenomen: het aandeel allochtone inwoners 1 ; het aandeel uitkeringsgerechtigden WWB; het aandeel mensen dat aangeeft zich niet (volledig) gezond te voelen; het opleidingsniveau van leerlingen uit het derde en vierde jaar van het voortgezet onderwijs. In de stadsdeelhoofdstukken is bovendien met diverse andere indicatoren gewerkt. Voorbeelden daarvan zijn het percentage huishoudens met een laag inkomen, de aandelen cliënten bij het maatschappelijk werk en de geestelijke gezondheidszorg en de citoscores en schooladviezen van leerlingen in groep 8 van het basisonderwijs. Een al lang bestaand patroon in is dat (in grote lijnen) het sociaal-maatschappelijk profiel in de helft van de stadsdelen overwegend positief is. In de andere helft komen nogal wat wijken voor waar de kwetsbaarheid en problemen groter zijn. De verschillen zijn de afgelopen twee jaar niet kleiner geworden. 1 Deze indicator is i.t.t. de andere indicatoren niet te schalen van gunstig naar ongunstig. Een hoog of laag aandeel allochtone bewoners is op zich niet positief of negatief. De praktijk wijst uit, dat er sterke samenhangen zijn tussen de spreiding van achterstand en allochtone groepen. Opleiding, inkomen en werk zijn daarbij belangrijke factoren. De indicaties in het schema bij deze indicator (schaalscore, + en -) moeten dan ook in deze kontekst begrepen worden. 5

8 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK STADSDELEN EN WIJKEN NIJMEGEN Stadscentrum Oud-Oost Midden-Zuid Lindenholt Dukenburg 00 Benedenstad 01 Centrum Oud-West 02 Bottendaal 03 Galgenveld 04 Altrade 05 Hunnerberg 06 Hengstdal 09 Ooyse Schependom Zuidrand 07 Kwakkenberg 08 Groenewoud 11 Hazenkamp 12 Goffert 13 St. Anna 17 Heijendaal Nieuw-West 40 t Acker 41 De Kamp 42 t Broek 43 Kerkenbos 47 Westkanaaldijk 48 Neerbosch West 49 Bijsterhuizen Waalsprong 31 Tolhuis 32 Zwanenveld 33 Meijhorst 34 Lankforst 35 Aldenhof 36 Malvert 37 Weezenhof 38 Vogelzang 39 Staddijk 10 Nije Veld 20 Biezen 21 Wolfskuil 14 Hatertse Hei 15 Grootstal 16 Hatert 18 Brakkenstein 22 Hees 23 Heseveld 24 Neerbosch Oost 25 Haven- en industrieterrein 50 Oosterhout 60 Ressen 70 Lent 6

9 SYNTHESE Syntheseschema 5 = extra aandacht (ongunstig) 1 = geen extra aandacht (gunstig) blanco = geen scores beschikbaar + = postitieve ontw. - = negatieve ontw. Wat voor mensen aandeel allochtonen aandeel uitkering gezondheidsgevoel opleidingsniveau Wat voor omgeving tevredenheid groen ervaring verloedering tevredenheid speelpl. verkeersproblemen Onderlinge verhoudingen verantw.heid buurt jongerenproblematiek sociaal klimaat onveiligheidsgevoel Totaal oordeel achteruitgang buurt rapportcijfer buurt Stadscentrum Benedenstad Centrum Oud Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Oud West NijeVeld Willemskwartier Biezen Wolfskuil Nieuw West Hees Heseveld NeerboschOost MiddenZuid Kwakkenberg Groenewoud Hazenkamp Goffert Kolpingbuurt St. Anna Heijendaal Zuidrand Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein Dukenburg Tolhuis Zwanenveld Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenhof Tolhuis Lindenholt 't Acker Zellersacker De Kamp Voorstenkamp Gildekamp 't Broek Waalsprong Oosterhout Lent Visveld Oud-Lent

10 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Sociaal-maatschappelijke kwetsbaarheid t hoogst in de stadsdelen Oud-West en Dukenburg, maar ook hoog in Hatert, Neerbosch-Oost, de Voorstenkamp en de Kolpingbuurt De wijken van Oud-West en ook de meeste in Dukenburg hebben relatief hoge percentages inwoners met een zwakke sociaal-economische positie (uitkering, inkomen, opleidingsniveau). Ook zijn er minder mensen dan gemiddeld in die zich volledig gezond zeggen te voelen. Daarbuiten vallen in Zuidrand Hatert en in Midden- Zuid de Kolpingbuurt op met een ongunstig profiel. In mindere mate zijn ook de scores in twee wijken in Nieuw-West en delen van Lindenholt ondergemiddeld. Binnen dit beeld zijn er diverse nuances en ontwikkelingen te geven: Binnen Oud-West valt het hoge percentage uitkeringsgerechtigden in Willemskwartier op (13,3% tegen 9,5 voor Biezen en Wolfskuil). Positief voor Willemskwartier is wel, dat het aantal uitkeringen de laatste jaren iets sterker is gedaald dan gemiddeld. Dat laatste geldt ook voor Wolfskuil. Binnen Dukenburg steekt een drietal wijken er bovenuit. Meijhorst, Aldenhof en Malvert hebben de hoogste percentages allochtone bewoners en uitkeringsgerechtigden en ook is in deze wijken de deelname aan vwo en havo het geringst. Maar ook in Tolhuis, Zwanenveld en Lankforst liggen de scores onder het Nijmeegs gemiddelde. Binnen Tolhuis zien we vooral ongunstige scores in de apart onderzochte buurt 52e-75e straat. Daarbinnen is het aandeel WWBers zeer hoog (21,2%). Extra ongunstig is dat in Dukenburg in enkele wijken (Tolhuis, Lankforst en Aldenhof) het aandeel wwb-ers de laatste jaren iets is toegenomen, tegen de stedelijke (afname)trend in. Weezenhof tenslotte heeft in sociaal-maatschappelijk opzicht een volledig afwijkend profiel, dat meer overeenkomt met de wijken in Oud-Oost en Midden-Zuid. Binnen Nieuw-West liggen de scores van Neerbosch-Oost en Heseveld onder het Nijmeegse gemiddelde. Beide wijken hebben te maken met een toename van het aandeel allochtone bewoners, met hoge, niet afnemende, aantallen uitkeringen en met veel leerlingen op een bescheiden onderwijsniveau. Hees daarentegen heeft een gunstig profiel. Van de overige gebieden met ongunstige sociaalmaatschappelijke kenmerken vallen de Kolpingbuurt en de Voorstenkamp op met een hoog percentage uitkeringsgerechtigden (14,1%), en Hatert en t Acker met weinig leerlingen op vwo- en havo-niveau. In t Acker is de laatste jaren overigens sprake geweest van een bovengemiddelde daling van het aandeel uitkeringen en een bovengemiddelde toename van het aandeel mensen dat aangeeft zich gezond te voelen. Verreweg de meeste gebieden met sociaal-maatschappelijke kwetsbaarheid worden gekenmerkt door een (soms sterk) bovengemiddeld aandeel allochtone inwoners (20 tot meer dan 30%, tegen 16% voor als geheel). Het percentage allochtone jongeren is in deze wijken nog aanzienlijk hoger (tot 47% in Nije Veld en Wolfskuil, 45% in Neerbosch-Oost, 42% in Hatert, tegen 26% gemiddeld in ). Alleen in de wijk Biezen in Oud-West is het aandeel allochtone bewoners gelijk aan het Nijmeegs gemiddelde. Gunstig profiel in overige stadsdelen Van de overige stadsdelen en wijken heeft Zuidrand als geheel een zeer gemiddeld profiel. Binnen dit stadsdeel zijn de scores voor Hatertse Hei, Grootstal en Brakkenstein aanzienlijk gunstiger dan voor Hatert. Verder is Zuidrand een stadsdeel met relatief veel ouderen. De overige vier stadsdelen, Stadscentrum, Oud- Oost, Midden-Zuid en Waalsprong, zitten duidelijk aan de bovenkant van de sociaal-economische score. Behalve de situatie m.b.t. werk en inkomen, zijn in de wijken in deze stadsdelen in het algemeen ook de gezondheidsbeleving en de onderwijsniveaus beter. Binnen deze stadsdelen is alleen de Kolpingbuurt zojuist genoemd als een buurt met ongunstige scores. Verder zijn de Benedenstad in het Stadscentrum en binnen Oud-Oost de wijk Hengstdal iets zwakker. 3. VERBETERING WAARDERING OMGEVINGSKWALITEIT, OOK IN WIJKEN MET LAAGSTE SCORES Indicatoren De vier indicatoren die in het schema zijn opgenomen zijn: de tevredenheid met het groen in de buurt; de door de bewoners ervaren verloedering (rommel, vernieling, bekladding, hondenpoep); de tevredenheid met speelplaatsen; de mate waarin de bewoners in de buurt verkeersproblemen ervaren (agressief rijgedrag, (te) hard rijden, aanrijdingen, stankoverlast, geluidsoverlast en parkeeroverlast). Voorbeelden van andere indicatoren die in de stadsdeelhoofdstukken zijn toegepast, zijn de tevredenheid met het onderhoud van wegen en fietspaden, de hoeveelheid klachten bij de bel- en herstellijn en 8

11 SYNTHESE Stadscentrum Stadscentrum Oud-Oost Oud-Oost Oud-West Oud-West Nieuw-West Nieuw-West Midden-Zuid Zuidrand Midden-Zuid Zuidrand Dukenburg Dukenburg Lindenholt Lindenholt Waalsprong Waalsprong ,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 Illustratie 1 Score schaal verloedering Bron: Stadspeiling; verloedering: rommel, bekladding, vernieling, hondenpoep; hoe lager de score hoe gunstiger Illustratie 2 Score schaal sociaal klimaat Bron: Stadspeiling; op basis van 4 vragen over hoe mensen in buurt met elkaar omgaan; hoe hoger de score hoe gunstiger indicatoren met betrekking tot de woningmarkt, bedrijvigheid in de wijk en het milieu. In nagenoeg alle wijken wordt minder verloedering ervaren In het deel Stad van de monitor blijkt, dat er in het algemeen een vrij grote tevredenheid is in met de kwaliteit van de openbare ruimte. Er is bovendien sprake van verbetering. Zo is bijvoorbeeld de score op de schaal verloedering (rommel op straat, graffiti, vernieling, hondenpoep) duidelijk verbeterd. Niettemin noemen mensen het verkeer en het onderhoud van de openbare ruimte vaak als zaken die het gemeentebestuur met prioriteit dient aan te pakken. Relatief veel verbetering in wijken met minder gunstige scores Kijken we naar de gebiedsverschillen in waardering, dan zien we dat in het Stadscentrum, Oud-West, Dukenburg, Lindenholt het vaakst negatieve scores voorkomen. Maar zeker zo opvallend is, dat er juist in deze gebieden veel voorbeelden te vinden zijn, waaruit blijkt dat de openbare ruimte er volgens de bewoners op vooruit is gegaan. Ook nu kunnen we dit beeld wat specifieker maken: De bewoners van Centrum en Benedenstad waarderen het ruimtelijk vernieuwingsproces in de binnenstad. Tegelijk blijven ze de problemen ervaren van de centrumfunctie die de binnenstad voor heeft. Verkeers- en parkeeroverlast, weinig groen, geluids- en stankoverlast, maar ook de continue aantasting van de openbare ruimte door zwerfvuil zijn daar voorbeelden van. Dit soort omstandigheden doet zich al lang voor. Van verergering lijkt hierbij de laatste twee jaar geen sprake. Met name in de Benedenstad ervaren de mensen minder verloedering. dan in. Ook is de tevredenheid met het groen, de speelplaatsen voor kinderen en het onderhoud van wegen toegenomen. Verder laten de resultaten van de Stadspeiling zien, dat het oordeel van de Centrumbewoners over het verkeer sinds is verbeterd. Binnen Oud-West liggen zijn de scores ook nu nog onder het gemiddelde voor. Niettemin is er op enkele punten sprake van een verbetering, die sterker is dan voor als geheel. De ervaring van verloedering en verkeersproblemen zijn relatief sterker afgenomen. In Willemskwartier is de tevredenheid met het groen in de buurt nog niet zo hoog als in de totale stad, maar wel met 10% toegenomen. Ook op andere punten (tevredenheid onderhoud wegen, tevredenheid groen) laten de bewoners in de Stadspeiling positieve geluiden horen. De functionarissen brengen daarbij in de mailronde van het wijkonderzoek wel nuances aan en constateren toch vaak zwerf- en huisvuil en rommel op hangplekken voor de jeugd. Alle drie de wijken in Oud-West overigens hebben en krijgen te maken met flinke ruimtelijke ontwikkelingen, o.a. in de vorm van herstructurering. Deze hebben niet alleen hun weerslag op de fysieke, maar ook op de sociale omgeving. 9

12 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK In Dukenburg komen relatief negatieve scores gespreid voor en zeker niet overal of over de hele breedte van de openbare ruimte. Met name in Zwanenveld en Meihorst, wordt nog veel verloedering ervaren, maar ook in Dukenburg is dit sinds afgenomen, in Aldenhof en Malvert sterker dan gemiddeld. De tevredenheid met de speelplaatsen voor kinderen blijft in Meijhorst, Aldenhof en Malvert achter bij het stedelijk resultaat. Maar de bewoners van Meijhorst en Malvert geven wel vaker aan dat het beter is dan in. Evenzo vinden de bewoners in Meijhorst en Malvert, meer dan gemiddeld in, de verkeersproblematiek verminderd. De buurt Tolhuis 52e-75e straat laat een ongunstige uitslag zien op drie van de vier indicatoren (groen, verloedering, speelplaatsen). In Lindenholt wordt nog heel wat verloedering ervaren, maar deze is net als in heel sinds verminderd, m.n. in Zellersacker. In Gildekamp wordt juist wat meer verloedering ervaren. Anderzijds zijn daar de scores m.b.t. groen en verkeer bovengemiddeld verbeterd. In het algemeen overigens geldt voor Lindenholt, dat de bewoners tevredener zijn geworden over het groen in de wijk (een stijging van 10%) en iets minder verkeersproblemen ervaren. Overige stadsdelen: positief en stabiel beeld In de stadsdelen Oud-Oost, Midden-Zuid, Nieuw- West, Zuidrand en Waalsprong zijn de scores voor de openbare ruimte over het algemeen goed. Vermeldenswaard zijn de volgende punten: In Nieuw-West is de tevredenheid met de speelplaatsen voor kinderen iets afgenomen, terwijl dit stedelijk is verbeterd. Verder ervaart men in Neerbosch-Oost relatief wat meer verloedering. Dit laatste geldt ook voor de Kolpingbuurt. Positief hier is, dat men tevredener is over de kinderspeelplaatsen en minder verkeersproblematiek ervaart. Ook in Zuidrand is de tevredenheid met de kinderspeelplaatsen meer dan gemiddeld toegenomen, in Hatert bovendien de tevredenheid met het groen in de buurt. Delen van Oud-Oost en Midden-Zuid hebben te maken met verkeersproblematiek, door de ligging nabij het centrum resp. de universiteit. Op de algehele wijkscore werkt dit niet zichtbaar negatief door. Het Waalspronggebied als gebied in ontwikkeling laat enerzijds nog een lichte achterstand zien in de tevredenheid met het groen. Verder is i.t.t. de stedelijke trend de ervaring van verkeersproblematiek iets sterker geworden. Ook, zo blijkt uit het hoofdstuk over de Waalsprong, is de tevredenheid met het openbaar vervoer niet zo groot. Positief is de stijging van de tevredenheid met speelplaatsen, die m.n. in Oosterhout heel sterk was. 4. SOCIAAL KLIMAAT: PATROON NIET WEZENLIJK VERANDERD; LICHTE VERBETERINGEN IN AANPAKGEBIEDEN Indicatoren In het schema komt de volgende selectie van indicatoren voor: het gevoel van verantwoordelijkheid voor de buurt; de (mogelijke) aanwezigheid van jongerenproblematiek, uitgedrukt in een schaal die jongerenoverlast en de verstandhouding tussen ouderen en jongeren én jongeren onderling combineert; de sociale kwaliteit van de buurt, wederom een schaal, maar nu gebaseerd op een aantal vragen over de wijze waarop de mensen in de buurt met elkaar omgaan; het onveiligheidsgevoel in de buurt. Overige indicatoren die zijn toegepast in de analyse in de stadsdeelhoofdstukken hebben onder andere betrekking op de mate waarin mensen (voldoende) sociale contacten hebben en zelfredzaam zijn, op multiculturaliteit, op veiligheid en op cultuur- en sportdeelname. Aanpakgebieden hebben de minste scores, maar laten ook verbetering zien De aanpakgebieden die destijds (1998) zijn vastgesteld in het kader van het wijkbeleid en in en nagenoeg allemaal verdicht zijn geënquêteerd, laten alle relatief ongunstige uitslagen zien. Het betreft ook nu vooral de wijken in Oud-West en Dukenburg (wederom uitgezonderd Weezenhof), maar daarnaast ook de stadsdelen Stadscentrum, Lindenholt en Nieuw-West, de wijk Hatert en de Kolpingbuurt. Tegelijkertijd zien we verbeteringen, niet in alle aanpakgebieden, maar wel een flink aantal. Een voorbeeld is, dat in de meeste aanpakgebieden het veiligheidsgevoel in de buurt de stedelijke trend volgt en iets is verbeterd. Verder is in een aantal aanpakgebieden de score voor de waardering van het sociaal klimaat bovengemiddeld gestegen. Ondanks dit soort verbeteringen, is er in deze gebieden in veel gevallen geen serieuze afname te constateren van woon- en jongerenoverlast. Zowel de Stadspeiling en politiestatistieken als indrukken van netwerkers in de wijk geven dit aan. 10

13 SYNTHESE Benedenstad Centrum Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Nije Veld Biezen Wolfskuil Hees Heseveld Neerbosch Oost Kwakkenberg Groenewoud Hazenkamp Goffert St. Anna Heijendaal Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein Tolhuis Zwanenveld Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenhof t Acker de Kamp t Broek Oosterhout Lent 0 Illustratie 3 Aandeel niet-westers allochtone bevolking; Bron: GBA gemeente Echte integratie komt weinig van de grond In het deel Stad van de monitor rapporteren we o.a. over de verhouding tussen allochtone en autochtone bewoners. De stadspeilingsresultaten geven een redelijk positief beeld met niet veel verandering in de afgelopen twee jaar. In de mailronde echter viel m.b.t. de verhouding tussen autochtone en allochtone bewoners op, dat nogal werkers uit uiteenlopende stadsdelen zich zorgen maken over de verhouding tussen allochtone en autochtone bewoners. Vaak ontstaat er binnen de wijken geen echte integratie. Meerdere voorbeelden zijn te noemen. Het opbouwwerk slaagt er niet of moeiljk in om groepen dichter bij elkaar te brengen. Er doen weinig allochtonen mee in bewonersorganisaties en vrijwilligerswerk. En het jeugd- en jongerenwerk trekt vaak alleen specifieke groepen (allochtone) jongeren aan. Cultuurverschillen en taalachterstand zijn bij dit alles belangrijke factoten. Een andere factor is de sterke ruimtelijke concentratie van niet westerse allochtonen in deelgebiedjes. Het voorgaande geldt bijvoorbeeld voor Dukenburg, Zuidrand (Hatert) en Nieuw-West (Neerbosch-Oost). Men noemt t ook t.a.v. Lindenholt, maar ziet daar ook verbetering. Typering naar gebieden Een nadere typering naar gebieden wijst het volgende uit: Voor heel Oud-West blijft de waardering van het sociaal klimaat, uitgedrukt in een schaalscore, achter bij het gemiddelde in. Binnen het stadsdeel zijn er verschillen. In de wijk Wolfskuil is de achterstand op het Nijmeegse gemiddelde de afgelopen twee jaar teruggelopen (een verbetering van de score met 0,3, terwijl dit voor heel 0,1, was). De jongerenproblematiek is hier ook afgenomen. In Willemskwartier daarentegen was dit niet het geval en door de bewoners een toename geconstateerd. In tegenstelling tot het stedelijk beeld is ook het veiligheidsgevoel in deze buurt niet verbeterd, maar iets achteruit gegaan. Positief voor heel Oud-West is dat in alle drie de wijken van Oud-West de mensen aangeven niet minder dan gemiddeld goede sociale contacten te hebben en voor zichzelf te kunnen zorgen. Berichten uit de mailronde spreken van onderlinge solidariteit en een gezellige sfeer. Daarmee samenhangend voelen de mensen, volgens de Stadspeiling, meer verantwoordelijkheid voor de buurt en nemen ze vaker deel aan buurtactiviteiten. Ook in het stadsdeel Dukenburg is in een aantal gebieden met een kwetsbaar sociaal klimaat toch verbetering geboekt, net als Wolfskuil in Oud- West. Voor heel Dukenburg is de score met 0,3 verbeterd, maar daarbinnen ook afzonderlijk voor de wijken Meijhorst en Malvert. 11

14 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Niettemin blijft Meijhorst in sociaal opzicht de kwetsbaarste wijk, vrij snel gevolgd door Aldenhof en Malvert. Op buurtniveau is de positie van Tolhuis 52e-75e straat opvallend. Net als Meijhorst heeft deze buurt op alle vier de sociale indicatoren in het overzicht een relatief slechte score. In Lindenholt is de wijk t Acker kwetsbaar en verder vooral de buurten Voorstenkamp, Gildekamp en Zellersacker. Nogal wat scores zijn ongunstiger dan het stadsgemiddelde. Niettemin zijn in Lindenholt wel wat verbeteringen te bespeuren. In t Acker (incl. de Zellersacker) en de Voorstenkamp is er afname van jongerenproblematiek. In Zellersacker is de score voor t sociale klimaat verbeterd en in heel Lindenholt het veiligheidsgevoel in de eigen buurt. Ander positief punt is de toename van de sportdeelname. Zorgpunten zijn de jongerenoverlast en het risico, dat draagkrachtige huishoudens gaan verhuizen, zeker wanneer er (meer) probleemhuishoudens komen wonen. In Nieuw-West is sprake van een lichte vermindering van het sociaal klimaat. Dat blijkt uit de betreffende schaalscore, maar ook uit de bevindingen m.b.t. overlast en de verhouding tussen autochtone en allochtone bevolking. De veiligheidsbeleving in dit stadsdeel is wel bovengemiddeld verbeterd. Voor Hatert zijn de scores m.b.t. het sociaal klimaat niet veel veranderd. Het sociaal klimaat is tamelijk zwak, de gehechtheid aan de buurt relatief laag en ook de deelname aan buurtactiviteiten ligt aan de lage kant. Vanuit de mailronde wijst men ook hier op de instroom in de wijk van kwetsbare huishoudens in de goedkope woningvoorraad en de risico s hiervan voor verdere aantasting van het sociaal klimaat. Positief in Hatert is wel de stijging van de deelname aan sport. De Kolpingbuurt scoort op de 4 indicatoren niet beter dan 2 jaar geleden. Het veiligheidsgevoel is zelfs iets minder geworden. In de volgende paragraaf zal naar voren komen, dat de bewoners desondanks positiever gestemd zijn over de wijk als geheel. Specifieke situatie Stadscentrum In beide wijken van Stadscentrum, Benedenstad en Centrum, is de onveiligheid aanzienlijk groter dan gemiddeld in. Dat heeft te maken met de uitgaansfunctie van de binnenstad en de overlast en incidenten die dat met zich meebrengt. De afgelopen twee jaar zijn de verschillen met de rest van overigens minder geworden. De stadsbrede verbetering van het veiligheidsgevoel was in de binnenstad bovengemiddeld. Ook de overlast van verslaafden en daklozen is met de verplaatsting van het MFC naar de Van Schevichavenstraat aan de rand van de binnenstad beheersbaar gebleken. Voor het aan de binnenstad grenzende deel van Oud- Oost, met name Hunnerberg, betekende het vertrek van het MFC uit de Mr. Franckenstraat een aanzienlijke vermindering van overlast. Overigens is de overlast van jongeren in de binnenstad naar het idee van de bewoners sinds sterker geworden. Een ander relevant aspect voor de binnenstad is de sociale cohesie. In de binnenstad wonen niet zo veel kinderen en ook het aandeel ouderen is ondergemiddeld. Wel is het aandeel jongeren en kamerbewoners hoog. In de wijk Centrum is mede daardoor de sociale cohesie tussen buurtbewoners relatief beperkt. Maar in vergelijking met 2 jaar geleden is er sprake van enige verbetering. Zo is het verantwoordelijkheidsgevoel voor de buurt toegenomen, evenals de deelname aan buurtactiviteiten, vermoedelijk mede als gevolg van de Buurt aan Zet projecten in beide wijken. Positief beeld Oud-Oost, Midden-Zuid, Zuidrand en Waalsprong De wijken in Oud-Oost en Midden-Zuid hebben over het algemeen gunstige uitslagen op de 4 indicatoren. Hetzelfde geldt voor Zuidrand, d.z.w. Grootstal, Hatertse Hei en Brakkenstein. De wijk Hatert is zoals gezegd afwijkend van het gemiddelde in dit stadsdeel. De scores voor de wijken in de Waalsprong zijn alle heel positief. Vanuit de mailronde kwam wel de constatering, dat er nog niet veel contact bestaat tussen kopers en huurders in het gebied en dat dat een punt van aandacht vormt. 5. VERBETERING TOTAALOORDELEN BUURT Indicatoren De twee laatste indicatoren in het schema betreffen de vraag of bewoners vinden dat hun buurt het afgelopen jaar achteruit is gegaan en het rapportcijfer voor de buurt. In de stadsdeel- en wijkanalyse worden nog twee andere, vergelijkbare indicatoren toegepast, namelijk of men de buurt vooruit vindt gaan en een evaluatieve schaalscore op basis van vragen hoe prettig men de buurt vindt om te wonen. Het is interessant om op gebiedsniveau de scores op dergelijke indicatoren te vergelijken met die van de voorgaande drie blokken, omdat ze iets meer kunnen zeggen over de ontwikkeling van het gebied als geheel. Bijvoorbeeld is dat van toepassing op aanpakgebieden. Is er, ondanks geconstateerde achterstand in vergelijking met andere wijken, toch sprake van verbetering, omdat de bewoners de buurt beter zien worden of een behoorlijk rapportcijfer geven voor de buurt? 12

15 SYNTHESE Bovengemiddelde verbetering totaaloordeel in meerdere aanpakgebieden Over de hele stad gemeten vinden minder mensen dan twee jaar terug, dat de eigen buurt het afgelopen jaar is achteruitgegaan. Toen was dat 19%, nu 15%. Verder steeg het rapportcijfer voor de buurt heel licht van 7,2 naar 7,3. Gebiedsgewijs bekeken krijgen de aanpakgebieden in Oud-West, Dukenburg en Lindenholt, en ook Hatert en de Kolpingbuurt over het algemeen de laagste buurtrapportcijfers. En ook zijn het deze gebieden, waar het aandeel mensen dat achteruitgang van de buurt konstateert het grootst is. Tegelijk zien we dat een aantal van deze gebieden zich in de afgelopen twee jaar bovengemideld verbeterden en de achterstand met het gemiddelde verkleinden. Dit patroon zagen we eerder bij andere indicatoren, zoals verloedering. En ook nu is dus vast te stellen is, dat er in een aantal aanpakgebieden sprake is van bovengemiddelde verbeteringen in het totaaloordeel over de buurt: In Oud-West steeg het rapportcijfer voor Biezen en Wolfskuil met 0,2. In Wolfskuil daalde bovendien het percentage mensen dat vond dat de buurt achteruit was gegaan sterk (met 16%). Zowel voor Hatert als de Kolpingbuurt stegen de scores op beide indicatoren sterker dan voor als geheel. In Dukenburg geldt dit voor Meijhorst en Malvert, in Lindenholt voor t Acker en vooral ook voor Zellersacker afzonderlijk (waar slechts 6% achteruitgang bespeurt). In de overige (niet aanpak)gebieden is niet zo veel verandering in de totaalscores. In het Stadscentrum, Oud-Oost, Midden-Zuid en Waalsprong zijn het maar kleine percentages bewoners die vinden dat hun buurt het afgelopen jaar achteruit is gegaan. In Oud-Oost en Midden-Zuid zijn bovendien de rapportcijfers erg hoog (7,8/7,9) tegen 7,3 gemiddeld. 6. TOTAALBEELD OVER DE STADSDELEN EN WIJKEN In grote lijnen is de driedeling uit de monitor van van toepassing. Gunstige beelden Oud-Oost, Midden-Zuid en Waalsprong Drie stadsdelen vertonen traditioneel een gunstig beeld op (nagenoeg) alle terreinen, met weinig opvalllende veranderingen. Dat geldt in eerste instantie voor de stadsdelen Oud-Oost en Midden-Zuid, waar op bepaalde plekken verkeers- en parkeerproblematiek nog het zwaarst telt. Binnen Midden-Zuid is één gebied afwijkend: de Kolpingbuurt. Dit aanpakgebied blijft ondanks een aantal verbeteringen (m.n. door het Onze Buurt aan Zet-project) te maken hebben met een flinke problematiek, vooral op huishoudensniveau. Voor Waalsprong geldt een gunstig beeld. De scores voor het sociaal-maatschappelijk profiel en het sociale klimaat zijn bijzonder goed. De enkele negatieve scores voor de Waalsprong hebben vooral te maken met het ontwikkelingsproces (groen) en de bereikbaarheid van aan de andere kant van de Waal. Wisselende bevindingen in Stadscentrum, Zuidrand, Nieuw-West en Lindenholt Beide wijken in Stadscentrum, Centrum en Benedenstad, ondervinden de positieve en negatieve effecten van de binnenstadsfuncties. Positief zijn de nabijheid van winkels en uitgaansmogelijkheden en de binnenstedelijke ambiance. Negatieve punten zijn er m.b.t.. het groen, de verkeersproblematiek, de sociale cohesie en de onveiligheid. Op enkele van deze punten is enige verbetering te zien, m.n. het veiligheidsgevoel. Het sociaal-economisch profiel van de bevolking blijft relatief sterk. Zuidrand is een stadsdeel dat als geheel goed scoort. Alleen Hatert kent specifieke problematiek (op huishoudensniveau, sociaal klimaat). Toch boekt Hatert op enkele punten enige verbetering, zoals de tevredenheid met de groenvoorziening en het algemeen oordeel van de bewoners over hun wijk. In Nieuw-West zijn vooral de sociaal-economische kenmerken relatief ongunstig in twee van de drie wijken, Heseveld en Neerbosch-Oost, in tegenstelling tot de derde wijk, Hees. Ook het sociaal klimaat is kwetsbaar. Ook Lindenholt levert uiteenlopende bevindingen op. Op meerdere fronten scoort het stadsdeel ondergemiddeld, m.n. verloedering en het sociaal klimaat. Tegelijkertijd zien we met name in dit stadsdeel verbeteringen, m.n. in t Acker en Zellersacker. Vanuit Gildekamp komen ook wat negatieve signalen, zoals toename van verloedering. Voorstenkamp laat weinig verandering zien en blijft sociaal-maatschappelijk (werk, opleiding, etc.) heel kwetsbaar. Oud-West en Dukenburg stadsdelen met meeste kwetsbaarheden, maar ook positieve tendenzen In beide stadsdelen zijn de achterstanden en kwetsbaar-heden groter en zijn er meerdere wijken en buurten aan te wijzen waar dat zonder meer voor 13

16 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK geldt. In Dukenburg valt Weezenhof buiten dit beeld en zijn Meijhorst, Aldenhof, Malvert en de buurt Tolhuis de gebieden met de meeste problematiek. Twee jaar geleden constateerden we desondanks op enkele punten verbetering. Dat geldt nu ook weer. Op sociaal-maatschappelijk gebied blijft de positie van Oud-West sterk achtergesteld, maar een positief signaal is, dat de stedelijke daling van het aandeel uitkeringsgerechtigden over de afgelopen 5 jaar ook hier plaatsvond; in Wolfskuil en Nije Veld iets sterker zelfs dan gemiddeld. In Dukenburg zien we dit niet. Tegen de stedelijke trend in is het aandeel uitkeringen niet afgenomen, m.n. door kleine toenames in Tolhuis, Lankforst en Aldenhof. Typerend voor Dukenburg is ook de iets bovengemiddelde toename van het aandeel allochtone inwoners. Met betrekking tot de woonomgeving geldt ook nu, dat de relatieve positie ten opzichte van de andere wijken en buurten in nog steeds ongunstig is, maar dat diverse wijken verbeteringen te zien geven, bijv. op het punt van de door de bewoners ervaren verloedering (Nije Veld, Aldenhof, Malvert) en verkeer (Nije Veld, Wolfskuil, Meijhorst). Zowel t.a.v. het sociaal klimaat in de buurt als het totaaloordeel zien we dat de positie van de Oud-West en Dukenburg relatief ongunstig is, maar dat de trend in deze wijken meer voorwaarts dan achteruit is gericht. 14

17 1 Stadscentrum Stadscentrum Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Benedenstad Centrum TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN Het Stadscentrum is een stadsdeel dat veel andere functies kent naast het wonen en daardoor veel bezoekers en bedrijvigheid aantrekt. De wijk Centrum is het eigenlijke stadshart, waarin het wonen gepaard gaat met veel andere functies. Benedenstad is grotendeels een vrij nieuwe woonwijk, welke in de plaats is gekomen voor de historische benedenstad. Benedenstad De Benedenstad ligt ingeklemd tussen de Waal en het winkel- en uitgaanscentrum van. Bij de herontwikkeling van de Benedenstad zijn oude stratenpatronen en rooilijnen toegepast. Verder is er veel vormvariatie. Binnenterreinen leveren voor een deel oplossingen voor het parkeren door bewoners en zorgen ook voor enig groen en wat speel-mogelijkheden. Er bestaan diverse wandel- en deels speelmogelijkheden direct in de buurt (Waalkade, Valkhof, Benedenstad Centrum Kronenburgerpark). De gehele Benedenstad vormt een Beschermd Stadsgezicht. Een belangrijke ontwikkeling aan het eind van de 80er jaren was de aanleg van de Waalkade, een van de grote toeristentrekkers en uitgaansconcentraties van. Centrum Het Nijmeegs stadshart, de wijk Centrum, ligt ingepast tussen de singels (tot en met de Bijleveldsingel) en de doorlopende lijn Burchtstraat Lange Hezelstraat. De stroken aan de westkant (Kronenburgersingel) en zuidkant (Oranjesingel, Bijleveldsingel) hebben architectonische allure. Zij maken deel uit van het Beschermd Stadsbeeld 19e eeuwse schil. De bebouwing in het Centrum heeft een hoge dichtheid en is hoofdzakelijk gestapeld. Een derde is vooroorlogs. In het Centrum zijn geen specifieke woonbuurten aan te wijzen. Wel zijn er buurten naar type bedrijvigheid te onderscheiden: horecaconcentraties, zoals de Grote Markt en de kop van de Molenstraat; winkelgebieden, zoals Broerstraat, Burchtstraat, Marikenstraat; Mariënburg met daarbinnen het cultuurcentrum Lux, de bibliotheek en gemeentekantoren, samen met de Marikenstraat ontwikkeld in het kader van het vernieuwingsplan Centrum 2000; Kelfkensbos, met daarop het nieuwe museum; Het deels opnieuw ingerichte stationsgebied. 1.2 WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN STADSCENTRUM? In het Stadscentrum wonen relatief weinig kinderen en ouderen Zoals overal in binnensteden wonen er in het stadsdeel Stadscentrum veel alleenstaanden in vergelijking met het stedelijk aandeel (46% t.o.v. 35%). 15

18 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Daarentegen wonen er in Stadscentrum weinig gezinnen met kinderen. Het percentage kinderen onder 14 jaar is slechts 5% ten opzichte van 15% voor gemiddeld. Met name de wijk Centrum kent met 3% weinig jeugdige bewoners. In de Benedenstad wonen meer kinderen (10%). Voor gezinnen met kinderen leveren de woningen en buitenruimte te weinig speelmogelijkheden. Ook ouderen zijn in het Stadscentrum behoorlijk ondervertegenwoordigd: een aandeel 65+ers van 9% ten opzichte van 13% voor als geheel. Deels komt dit door het beperkte woningaanbod voor deze groep. Verder laat ook de toegankelijkheid van de openbare ruimte voor ouderen te wensen over. De begaanbaarheid van de straten voor ouderen is door meerdere werkers als een punt van zorg aangewezen. Het aandeel niet-westers allochtone inwoners in Stadscentrum blijft met 10% aanzienlijk achter op het Nijmeegse gemiddelde. Ook de toename van deze groep gedurende de laatste 5 jaar is minder groot dan de stedelijke toename. Het aandeel jongere allochtonen daarentegen neemt iets sterker toe. Stadscentrum Benedenstad Centrum 0% 10% 20% 30% 40% illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen 2000 In Benedenstad meer uitkeringsgerechtigden Wanneer we kijken naar inkomen en werk in de beide wijken van het Stadscentrum, valt op dat het aandeel mensen dat een uitkering ontvangt uit de wet werk en bijstand (WWB) in de Benedenstad bovengemiddeld is. Ook wonen er relatief meer mensen die werken in het kader van de ID- of WIW-regeling. In het Stadscentrum als geheel is het aandeel van deze uitkeringen ondergemiddeld. Dat hangt waarschijnlijk samen met het grote aandeel jongeren en kamerbewoners in Centrum. De realisatie van (duurdere) appartementen en optrekken van de huren heeft ervoor gezorgd, dat het aandeel lagere inkomens is teruggelopen, vooral in de Benedenstad. Inwoners Centrum relatief gezond Op het vlak van gezondheid en zorg wijzen recente gegevens uit, dat men zich vooral in de wijk Centrum gezonder voelt dan gemiddeld in. De bewoners hebben ook minder kontakt met huisarts en specialist en zijn minder vaak cliënt bij maatschapplijk werk of GGZ. De Benedenstad ligt op dit beze punten dichter bij het stedelijk gemiddelde. Onderwijsniveaus leerlingen Benedenstad omhoog, in Centrum dalend De onderwijsgegevens tonen, dat de leerlingen uit Centrum een hoger onderwijsniveau hebben dan gemiddeld: minder gewichtsleerlingen, een iets hogere citoscore en 55% van de 3e jaars vo-leerlingen op havo of vwo (stedelijk 46%). Niettemin zie je in Centrum een licht negatieve tendens op deze punten. Dit is ook merkbaar aan de toename van groep 8 leerlingen met een laag schooladvies. Stadscentrum Benedenstad Centrum % illustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo De Benedenstadsleerlingen daarentegen zien hun niveau toenemen, o.a. door een aanzienlijke daling van het aandeel gewichtsleerlingen en de hogere schooladviezen. Hier hoort wel de aantekening bij, dat de leerlingenaantallen niet zo groot zijn. In het stadsdeel wonen in totaal circa 200 basisschoolleerlingen en ruim 100 voortgezet onderwijsleerlingen. 1.3 IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN STADSCENTRUM? Stadscentrum nog steeds in ontwikkeling Nog steeds zijn er in het Stadscentrum veel ontwikkelingen gaande. Na de grote ingreep onder de vlag van Centrum 2000 werden en worden er diverse kleinere bouwprojecten gerealiseerd in de binnenstad, waaronder op dit moment de St. Josephhof. Aan de westkant treft men voorbereidingen voor de aanpak van Plein 44, de Hessenberg en het stationsgebied, waar de nieuwbouw van het ROC zal verrijzen. Ook de ringstraten krijgen wat meer aandacht. De professionals in de mailronde noemen al dit soort projecten als typerend voor de Nijmeegse binnenstad en hier en daar klinkt nog steeds de waardering door van de 5 jaar geleden gerealiseerde Marikenstraat en Mariënburgomgeving, inclusief de later aangelegde Moenenstraat. De groene tussenoplossing voor Plein 44 werd door een van de mailrespondenten genoemd als een goede bijdrage aan de leefbaarheid. Wel tekent men aan, dat het soms allemaal erg lang duurt, voordat projecten op gang raken. Duidelijke afname verloedering in Benedenstad Met name in de Benedenstad en in lichtere mate in Centrum ervaren de bewoners minder verloedering dan twee jaar geleden. De schaalscore hiervoor, 16

19 STADSCENTRUM samengesteld uit vragen over bekladding, vernieling, rommel en hondepoep, is nog minder gunstig dan voor als geheel, maar is voor de Benedenstad een vol punt beter dan twee jaar geleden. In heel is de score gunstiger geworden, in de Benedenstad dus extra. Ook van de deskundigen geeft slechts een kleine groep aan, dat rommel op straat vaak voorkomt. Stadscentrum Benedenstad Centrum Stadscentrum Benedenstad Centrum illustratie 3 schaalscore verloedering Ook op andere aspecten van de ruimtelijke omgeving is het beeld voor de Benedenstad positief. Met het groen en het onderhoud van wegen zijn de bewoners (fors) tevredener dan 2 jaar geleden. Dit zal ook te maken hebben met de opknap van pleinen en straten in het kader van de onze buurt aan zetprojecten, die in de mailronde werden genoemd. Van de wijk Centrum zijn de uitslagen wisselend. Opvallend in de Stadspeiling is de afname van de tevredenheid bij de bewoners met het groen. Het aantal klachten bij de Bel- en Herstellijn is voor de stadscentrumwijken begrijpelijkerwijs wat hoger dan gemiddeld in de Nijmeegse wijken. Voor de Benedenstad is het verschil na de afname in de laatste twee jaar niet zo groot meer. Parkeren blijft een probleem Een nadeel van het binnenstadswonen is en blijft het parkeren, al lijken sommige cijfers te wijzen op verbetering. Het aantal meldingen van parkeeroverlast bij de politie is afgenomen, het sterkst nog in de Benedenstad. De sleutelpersonen in de mailrondelaten echter weten, dat naar hun ervaring, de problematiek niet minder wordt. In het algemeen wordt de leefruimte van de binnenstadsbewoner beknot door het gebruik van de openbare ruimte voor parkeren. De parkeerdruk wordt zowel ervaren in de Benedenstad als in de (ring)straten van het centrum. In de ogen van de ondernemers wordt door de parkeerdruk de bereikbaarheid van het centrum aangetast en blijven bezoekers weg, zo wordt gesteld in enkele van de mails. Ook de recent verschenen Binnenstadsmonitor 2000 laat zien, dat het parkeren in de beleving van binnenstadsbezoekers niet echt verbetert. Een gelukkige bijkomstigheid is, dat dit niet leidt tot een mindere waardering van het Nijmeegse stadscentrum als geheel, zo blijkt uit de Binnenstadsmonitor. illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad Tevredenheid over jongerenvoorzieningen afgenomen, over speelvoorzieningen toegenomen De bewoners van beide wijken hebben logischerwijs niet zo veel te klagen over het openbaar vervoer. De tevredenheid daarmee is groter dan het toch al hoge stedelijke cijfer. M.b.t. de winkels blijft de waardering in de Benedenstad wat achter, hoewel er zo te zien sprake is van verbetering in vergelijking met. Met name in Centrum zijn de ontmoetingsmogelijkheden voor jongeren bovengemiddeld. Toch is de waardering bij de binnenstadsbewoners voor de voorzieningen voor jongeren teruggelopen, terwijl er voor de stad als geheel op dit punt verbetering optrad. De speelmogelijkheden voor kinderen daarentegen worden, net als stedelijk, wel beter gewaardeerd dan twee jaar geleden. In de Benedenstad is daarover inmiddels een ruime meerderheid (74%) tevreden. In Centrum blijft die tevredenheid ondanks de stijging met 8% nog heel fors achter bij het gemiddelde. Omvang bedrijvigheid in Stadscentrum licht gestegen, toch relatieve toename woonfunctie Het aantal bedrijven in de Nijmeegse binnenstad is de laatste 5 jaar iets toegenomen, evenals het aantal arbeidsplaatsen. In de vorige wijkmonitor noemden we het verloren gaan van woonruimte. In de loop der jaren zijn bijv. aan de singels veel woonpanden omgezet in kantoren. In de tabellen is te zien, dat de woonfunctie iets van het verloren gegane terrein terugwint. Het aantal bedrijfsvestigingen per 100 woningen is tussen 2000 en 2004 met 2% teruggelopen. Geluids- en stankoverlast... De meeste mensen vinden het plezierig wonen in een veelzijdige binnenstad, maar hebben uiteraard te maken met de nadelen. Het percentage mensen dat geluids- en stankoverlast ondervindt is in het Stadscentrum als geheel aanzienlijk hoger dan het Nijmeegs gemiddelde. Uit het recent gehouden milieubelevingsonderzoek komt naar voren, dat dit verschil het sterkst geldt voor de geluidsoverlast (22%), maar ook voor wat betreft de stankoverlast aanzienlijk is (14%). 17

20 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK 1.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN STADSCENTRUM MET ELKAAR OM? Verhuisprocessen risico voor sociale cohesie Dit kopje stond ook in de wijkmonitor van. Toen konstateerden we, dat het aandeel ouderen in de binnenstad afnam. Dat hangt onder meer samen met verschuivingen in de bewoning. Het gebeurt nogal eens, dat wanneer ouderen uit hun woning vertrekken de woning onmiddellijk wordt verbouwd of verkamerd en vervolgens wordt bewoond door jongeren. De huisbazen willen inspringen op de grote kamer- en woningvraag in het Stadscentrum van studenten en yuppen. Deze wonen graag in het stadsdeel, overigens vaak slechts voor een beperkte tijd, wat de sociale cohesie niet altijd ten goede komt. Ook ditmaal bleek uit de mailronde, dat de werkers zich zorgen maken over de sociale cohesie. Bijvoorbeeld wijst men op het risico van verdere verzwakking van de sociale structuur wanneer er in het stadscentrum alleen wordt gebouwd voor hogere inkomens en studenten. Uiteindelijk gaat dat ten koste van het aandeel mensen dat betrokken is op de wijk. Deels is dit tegen te gaan door nieuwe bewoners meer in kontakt te brengen met de mensen die er al (lang) wonen. Ook wijst men op de noodzaak om voldoende woonruimte voor ouderen te behouden en bijvoorbeeld de zorgfunctie van wooncentrum Nieuw-Doddendaal uit te breiden Stadscentrum Benedenstad Centrum 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 Enquêteresultaten wijzen niet op verdere aantasting sociale samenhang Dit gevoel van de professionals en bewonersvertegenwoordigers wordt door de cijfers niet echt bevestigd. Als het gaat om sociale kontakten en goed voor zichzelf kunnen zorgen is er niet of nauwelijks verschil met de stedelijke uitkomsten. Het percentage vrijwilligers is de laatste jaar iets toegenomen. In beide wijken is men zich verantwoordelijker voor de buurt gaan voelen en in Centrum is de deelname aan buurtactiviteiten flink gestegen. De Buurt aan Zetprojecten zullen hier mogelijk een rol in spelen. Toch laat de score op de schaal sociale kwaliteit zien, dat vooral Centrum nog achterloopt. Dat betekent, dat de saamhorigheid en onderlinge omgang minder dan gemiddeld zijn. In de Benedenstad is de gehechtheid aan de buurt ook wat groter. Een ander aspect van samenhang betreft de ondernemers. De organisatiegraad is groot. Er bestaan in het Nijmeegse stadscentrum zo n 20 ondernemersverenigingen. Net als in scoort het stadsdeel op de cultuuraspecten gelijk of hoger dan als geheel, waarbij met name het aandeel cursisten in de kunsteducatie opvalt, vooral in de Benedenstad. De bewoners van het Centrum gaan weer veel vaker naar theater, musea en bioscoop. Dit alles heeft waarschijnlijk te maken met de samenstelling van de bevolking (jong, hoog opgeleid) en de nabijheid van cultuurcentra, zoals bijvoorbeeld de Lindenberg. Tenslotte zijn de bewoners uit Centrum relatief actieve sporters. Stadscentrum Benedenstad Centrum illustratie 6 percentage wekelijkse sporters Stadscentrum Benedenstad Centrum 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 illustratie 7 schaalscore overlast Gevoel van onveiligheid sterk afgenomen Ook t.a.v. specifieke veiligheidsaspecten zijn positieve ontwikkelingen te zien. Het aantal agressiedelicten in Centrum neemt af en in beide wijken lopen de vermogensdelicten iets terug. In heel is de afgelopen twee jaar het gevoel van onveiligheid afgenomen, met 4% in het algemeen, met 2% in de buurt. In het Stadscentrum zijn deze cijfers nog veel gunstiger. In de Benedenstad bijv. is het percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt teruggelopen van 46 naar 30%. Ook de daling in Centrum was zeer aanzienlijk, van 49% naar 42%. Het onveiligheidsgevoel in de Nijmeegse binnenstad is hiermee nog altijd groter dan gemiddeld in, zeker in Centrum. De verschillen tussen de Benedenstad enhet stedelijk gemiddelde zijn niet zo groot meer. illustratie 5 score schaal sociale kwaliteit 18

21 STADSCENTRUM Stadscentrum een rol. De politie meldt, dat de winkeldiefstal in de binnenstad deels georganiseerd is (en neemt daar dan ook zijn maatregelen tegen). Tenslotte bevindt zich in het gebied n aantal drugspanden. Benedenstad Centrum 1.5 HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET STADSCENTRUM? illustratie percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt Nog wel behoorlijke overlast: jongeren, daklozen, drugs, uitgaanspubliek Nog niet zo positief is de ontwikkeling m.b.t. de ervaren overlast (omwonenden, jongeren, geluid). De schaal die dit meet geeft voor de Benedenstad wel een verbetering te zien, maar niet voor Centrum. Zo blijft het aandeel bewoners dat vaak of soms te maken heeft met jongerenoverlast hoog, rondom 56% (voor in totaal is dit 39%). Ook geven nagenoeg alle respondenten in de mailronde te kennen dat er sprake is van jongerenoverlast. De helft zegt soms, de andere helft vaak. Het soort van overlast kan uit dreigen en herrie bestaan, maar ook vernielzucht. Ook zijn er enkele lokaties die als hangplek fungeren. Behalve van jongeren ondervindt men in het stadscentrum overlast van andere groepen. In de mailronde noemden de werkers o.a. alcoholisten en psychische patiënten, dealers en junks, daklozen en zwervers. De aanwezigheid van dit soort groepen hoort als het ware bij het centrum van een grotere stad. Ook geven veel werkers in hun antwoordmail aan, dat drugsoverlast vaak voorkomt. Niettemin laten twee onderzoeken uit het afgelopen jaar zien, dat de overlast van dergelijke specifieke kategorieën niet per definitie overmatig hoeft te zijn. Ten eerste is er het Multifunctioneel Centrum (MFC) aan de van Schevichavenstraat, aan de noordrand van het stadscentrum. De overlast voor bewoners en bezoekers van deze opvang voor daklozen en verslaafden blijft binnen de perken, zo wijst de 1-meting van eind 2004 uit. De ondernemers ondervinden overigens wel meer overlast. Een ander onderzoek betreft de evaluatie van de afwerkloods en tippelzone aan de westkant van het centrum. Ook hier blijft de overlast voor de omwonenden binnen de perken. Vanuit de mailronde kwam de konstatering dat hulpverlening en samenwerking tussen partijen zijn verbeterd. Een algemene groep die nogal eens wordt genoemd bij overlast is het uitgaanspubliek. Maar net als twee jaar geleden signaleren de werkers in het gebied daarbij ook de toename van het politietoezicht op straat en het gunstige effect daarvan. Bij overlast in het kernwinkelgebied is relatief vaak Marokkaanse jeugd betrokken. Bij de drugshandel spelen Antilliaanse en Marokkaanse straatdealers Bewoners Centrum zien vooruitgang, buurtwaardering Benedenstad op peil gebleven Bijna eenderde (31%) van de bewoners in Centrum vindt dat hun buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan. Voor heel is dit cijfer 20%. Ook het aandeel mensen dat achteruitgang bespeurt is aanzienlijk minder (6% tegen 15%). De algehele waardering van de buurt ligt verder nog steeds op het Nijmeegs gemiddelde. Voor de Benedenstad zijn de cijfers gemiddeld, al is er een wat grotere groep mensen (20%) die vindt dat de buurt achteruit is gegaan. Stadscentrum Benedenstad Centrum illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan Stadscentrum Benedenstad Centrum illustratie 10 rapportcijfer buurt 6 6,4 6,8 7,2 7,6 8 Al met al kunnen we konstateren, dat de Nijmeegse binnenstad door haar bewoners als een aantrekkelijke woonplek wordt gewaardeerd. De scores zijn positief, ondanks de hinder die de (uitgaans- en bedrijfs)functies opleveren voor het wonen, maar uiteraard ook dankzij de voorzieningen en ambiance. Ook kun je, net als twee jaar geleden, konstateren dat de bewoners de vernieuwingen in het stadscentrum waarderen. Voorts zijn ook andere konstateringen nog van toepassing: een redelijk tot goed sociaal-maatschappelijk profiel, afnemende verloedering en onveiligheid. 19

22 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK M.b.t. het ondernemingsklimaat plaatsen de werkers kanttekeningen. De ondernemers in de detailhandel hebben het moeilijk door de conjunctuur en de centrumfuncties in staan mede daardoor onder druk. Ook de filialisering is als een minder gunnstig punt naar voren gebracht. Sociale samenhang niet verslechterd, maar wel kwetsbaar In dit hoofdstuk hebben we apart stilgestaan bij de sociale samenhang onder de binnenstadsbewoners. Deze lijkt in de praktijk niet verder af te brokkelen, maar de risico s daartoe en de vrees daarvoor bestaan nog wel. Zo wijst men op het belang van het wijkcentrum het Oude Weeshuis. Het OBAZ-project (Onze Buurt aan Zet) dat de afgelopen jaren in de centrale wijken draaide lijkt zeker enige betekenis te hebben gehad. Er zijn veel initiatieven voor en door bewoners geweest. Hoe de waarde daarvan precies moet worden ingeschat is nog niet duidelijk. Sommige respondenten in de mailronde vinden dat OBAZ knelpunten heeft opgelost en meer cohesie heeft opgeleverd. Een andere reactie spreekt van een beperkte bijdrage aan de leefbaarheid. Op dit moment loopt nog een evaluatie. samenstelling bevolking Stadsc Benst Centr % 0-14 jr ontw % >64 jr ontw % alleenstaanden ontw % 1-ouder gezinnen ontw % niet westerse allocht ontw % niet westerse jonge all ontw inkomen en werk Stadsc Benst Centr % lage inkomens 43 x ontw x % WWB 5,8 5,1 7,1 4,2 ontw ,5 0,0-0,2 +0,1 % ID/WIW 1,1 0,9 1,8 0,6 ontw ,8-1,0-0,9-1,1 gezondheid en zorg Stadsc Benst Centr % cliënten maatsch. werk 1,1 0,9 1,3 0,8 ontw ,6-0,4-0,7-0,3 % cliënten GGZ 3,0 3,0 3,3 2,9 ontw ,5 +0,7 +0,7 +0,7 % voelt zich gezond % contact huisarts % contact specialist onderwijs Stadsc Benst Centr % gewichtsleerlingen ontw / gemiddelde citoscore ,2 538,2 537,7 539,9 ontw / ,1-0,1 +0,1-0,8 % adv. <vmbo-t/havo ontw / % ll havo/vwo 3e lrjr ontw / kwaliteit openbare ruimte Stadsc Benst Centr % tevredenen groen ontw % tevredenen wegen/fietsp ontw % klachten in verh. tot won ontw schaal verloedering 3,9 4,3 4,6 4,2 ontw. - -0,5-0,5-1,0-0,3 voorzieningen Stadsc Benst Centr % tevredenen winkels ontw % tevredenen openb. verv ontw schaal voorz. jongeren 3,4 4,1 3,6 4,4 ontw. - +0,3-0,5-0,5-0,5 % tevred. speelmog. kind ontw woningmarkt Stadsc Benst Centr ontw. aantal won % laagbouwwoningen % huurwoningen schaal waard. eigen woning 7,3 6,9 6,9 6,9 ontw. - +0,1 0,0 +0,2-0,2 20

23 STADSCENTRUM bedrijvigheid Stadsc Benst Centr aantal bedrijfsvestigingen ontw % bedrijfsvest op won. 11,4 35,1 14,5 46,4 ontw ,4-0,3 +1,8-2,1 aantal arbeidsplaatsen ontw % arbeidspl op bevolk. 58,8 151,3 53,1 195,7 ontw ,8-7,2 +1,5-15,3 multiculturaliteit Stadsc Benst Centr % cont. met allocht ontw % positief oordeel ontw % negatief oordeel ontw % verhouding goed ontw milieu Stadsc Benst Centr aant. vergunn.plicht. bedr ontw % op won. voorraad 3,9 14,5 5,0 19,6 ontw ,4-1,3-0,4-1,9 % geluidsoverlast 52,1 74,0 x x % stankoverlast 40,3 55,4 x x verkeer Stadsc Benst Centr % meld. parkeeroverlast 1,0 3,3 1,4 4,2 ontw ,0-0,3-0,6-0,2 % meld. verkeersongev. 1,5 5,8 1,6 7,7 ontw ,4-1,6-0,9-2,1 schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 3,3 2,9 3,5 ontw. - -0,2-0,3-0,2-0,4 sociale kontakten Stadsc Benst Centr % voldoende kontakten ontw % goed voor zichzelf zorgt ontw % in vrijwilligerswerk ontw ervaren sociale omgeving Stadsc Benst Centr % verantw. voor buurt ontw % deeln. buurtact ontw % gehecht buurt ontw schaal houding jongeren 6,5 5,8 6,4 5,4 ontw. - +0,1-0,2 +0,4-0,6 schaal sociale kwaliteit 6,2 5,4 6,1 5,0 ontw. - +0,1 0,0 +0,1-0,1 cultuur Stadsc Benst Centr % abonnem. bibliotheek ontw % bezoek bibliotheek ontw % bezoek theater/schouwb ontw % bezoek musea ontw % bezoek bioscoop ontw % cursisten kunsteduc. <18 6,1 11,1 14,0 5,5 % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 2,5 2,9 2,4 sport Stadsc Benst Centr % wekelijkse sporters ontw % actief lid sportclub ontw % ziet zichzelf als sporter ontw veiligheid Stadsc Benst Centr % aangiften agressie 0,9 5,1 2,6 6,3 ontw ,1-0,8 +0,4-1,5 schaal dreiging 1,1 3,5 2,8 3,8 ontw. - -0,1-0,4-0,9-0,1 % aangiften woninginbraak 1,4 1,7 0,6 2,4 ontw ,9-1,7-1,2-2,1 schaal vermog. delicten 4,2 5,8 5,2 6,0 ontw. - -0,5-0,7-1,0-0,6 schaal overlast 2,2 3,3 2,9 3,5 ontw. - -0,2 0,0-0,5 +0,2 % onveilig gevoel algem ontw % onveilig gevoel buurt ontw

24 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK algemene oordelen Stadsc Benst Centr % buurt vooruitgegaan ontw % buurt achteruitgegaan ontw schaal evaluatie buurt 7,5 7,5 7,7 7,5 ontw. - +0,1 0,0 +0,1 0,0 rapportcijfer buurt 7,3 7,2 7,3 7,2 ontw. - +0,1 0,0 0,0 0,0 22

25 2 Oud-Oost Oud Oost Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Ooyse Schependom TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN Oud-Oost is een historisch, visueel aantrekkelijk en levendig stadsdeel, dat nabij het centrum is gelegen. Onder de bevolking van de wijken in Oud-Oost bevinden zich veel (ex)studenten. Er is sprake van een flinke menging van functies. Bottendaal Bottendaal is een grotendeels 19e eeuwse wijk, vlakbij het centrum gelegen, tussen de twee grote (verkeers)radialen St. Annastraat en Graafseweg. De noordelijke helft ligt in de karakteristieke 19e eeuwse schil, de zuidelijke is opgebouwd uit minder uitbundige woningen en straten, veelal van recenter datum. De meest noordelijke straten zijn door de Bottendaal Galgenveld Altrade Ooyse Schependom Hunnerberg Hengstdal Graafseweg als het ware van de rest van de wijk afgesneden. Galgenveld Galgenveld is een mooie, middeloude wijk. Ruim de helft van de woningen is uit de periode van voor de oorlog. De straten binnen de 19e eeuwse schil (o.a. Van Spaenstraat, Fransestraat, Van Slichtenhorststraat) zijn heel populair door het monumentale karakter, de fraaie architectuur en de rijkdom aan details. Ten zuiden hiervan ligt de evenzeer aantrekkelijke Indische buurt uit de 20er jaren (Berlagearchitectuur). Altrade Altrade is een oude wijk met verschillende bouwstijlen en identiteiten, die tezamen zorgen voor een aantrekkelijk woonmilieu. Dit wordt ook veroorzaakt door de functiemenging (veel bedrijfsvestigingen). Binnen het sociale woonklimaat kent Altrade geen echte tegenstellingen. De verschillen in architectuur en woningtypen leiden wel tot verschil in bewoning. Hunnerberg Hunnerberg is een karakteristieke en gezellige wijk, nabij het centrum gelegen, boven op de stuwwal. De wijk is niet planmatig opgezet, maar heeft een vanzelf gegroeide structuur en is te splitsen in drie buurten: Het noordelijk deel bestaat uit straten uit de 19e eeuwse schil met veel grote panden. Daaraan grenzend bevindt zich een dichter bebouwd gedeelte met kleinere, particuliere huurwoningen. Aan de zuidkant ligt een tamelijk riante woonbuurt met koopwoningen. Aan de noord-oostkant van de wijk, bovenop de stuwwal bevindt zich een aantal grootschalige bedrijfs- en woongebouwen. 23

26 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Hengstdal Hengstdal ligt tegen de stuwwal en de bossen aan, niet zo ver van het centrum. Een opvallende buurt binnen Hengstdal is het Rooie Dorp aan de noordkant. Deze buurt, van oudsher een volksbuurt, is inmiddels geherstructureerd (sloop en nieuwbouw). Door het grote aandeel goedkope huurwoningen wijken de bevolkingskenmerken in Hengstdal enigszins af van de rest van het stadsdeel. Ooyse Schependom Ooyse Schependom is een kleine wijk met minder dan 200 inwoners, gelegen onder aan de stuwwal, bij de toegang naar de Ooijpolder. 2.2 WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN OUD-OOST? Verschillen tussen de wijken naar leeftijd en huishoudenssamenstelling Qua leeftijdopbouw blijft Oud-Oost in totaliteit een vrij gemiddeld stadsdeel. Binnen het stadsdeel zijn de verschillen tussen de wijken soms groot. Zo is bijvoorbeeld het aandeel ouderen (>64 jaar) in Bottendaal met 4% erg laag, terwijl het in Hunnerberg met 19% erg hoog is in vergelijking met het Nijmeegse gemiddelde (13%). Binnen de huishoudensverdeling zijn in Oud-Oost de alleenstaanden iets oververtegenwoordigd. Daarnaast wonen er in Oud-Oost relatief veel kamerbewoners. Het percentage 1-oudergezinnen (in 7%) varieert van 2% in Hunnerberg tot 9% in Hengstdal. Ondervertegenwoordiging allochtone inwoners; afname jeugdige allochtonen in Bottendaal Het aandeel niet-westers allochtone inwoners is in Oud-Oost laag in vergelijking met (10% tegen 16%). Nog groter is het verschil rond het percentage jongere allochtonen (15% in Oud-Oost, 26% in ). Dat ligt vooral aan de wijken Galgenveld, Altrade en Hunnerberg. In Bottendaal en Hengstdal is aanwezigheid van etnische groepen op hetzelfde niveau als in. De ontwikkeling van het aandeel niet-westers allochtone inwoners in Oud-Oost gedurende de afgelopen 5 jaar blijft iets achter bij de stedelijke toename (2%, tegen 3% stedelijk). In Bottendaal zie je als enige wijk geen toename. Binnen het aandeel jeugdige allochtonen is daar zelfs een forse daling waarneembaar (6%). Sociaal-economisch gunstige kenmerken, in Hengstdal meer mensen met uitkering Sociaal-economisch is Oud-Oost een stadsdeel met overwegend gunstige kenmerken. Het inkomensniveau is gemiddeld tot hoog, zeker gegeven het feit dat het wordt gedrukt door de aanwezigheid van veel jongere alleenstaanden (waaronder kamerbewoners). In Hengstdal is het aantal mensen dat een bijstandsuitkering ontvangt hoger dan gemiddeld evenals het aandeel mensen in een ID- of WIW-traject. Oud Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen 2000 Gunstige scores gezondheidsgevoel en onderwijsniveau; Bottendaal en Hengstdal dichter bij stadsgemiddelde 82% van de bewoners van Oud-Oost geeft in de Stadspeiling aan zich gezond te voelen. Dat is iets meer dan stedelijk (78%). Ook is het percentage huisartscontacten iets lager. Gegevens over verschillen in gezondheidsbeleving tussen wijken binnen Oud-Oost zijn niet beschikbaar. Wel is in de tabel te zien, dat het percentage mensen dat cliënt is bij het maatschappelijk werk of de GGD in Bottendaal en Hengstdal iets hoger is. Op onderwijsgebied komen deze verschillen tussen de wijken versterkt terug. Voor het stadsdeel als geheel zijn de scores voor Oud-Oost aanzienlijk beter dan voor. Zo is het aandeel gewichtsleerlingen in het basisonderwijs 8%, terwijl dat voor heel 31% is. Maar ook nu blijven Bottendaal en vooral Hengstdal wat achter bij het stadsdeelgemiddelde, maar stedelijk gezien zitten ze op of zelfs nog boven het gemiddelde. Oud Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal illustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo

27 OUD-OOST 2.3 IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN OUD-OOST? Hoge omgevingskwaliteit Meerdere respondenten in de mailronde spreken in hun reactie (zeer) positief over het eigen karakter en de sfeer van de wijken in Oud-Oost. Het gaat over het algemeen om stedebouwkundige mooie en ook rustige woongebieden. Wel heeft Bottendaal deels ook een centrumkarakter door de nabijheid van de binnenstad en het station. In de bevolkingsenquête geven de bewoners ook een positief oordeel af. Ondanks de hoge bebouwingsgraad in het stadsdeel is de waardering van het groen op het stedelijk gemiddelde blijven liggen. De tevredenheid met wegen en fietspaden is iets hoger en ook verloedering (rommel, vernielingen, graffiti) wordt er minder gevoeld. Het verschil met de rest van de stad is hierbij overigens wel wat minder geworden door verbetering in de andere stadsdelen. Vanuit de mailronde maakte men overigens toch enkele malen gewag van zwerfvuil en rommel op straat, bijv. in Bottendaal. Positief beeld over Limosterrein In het minisymposium van is al uitgebreid stilgestaan bij de ontwikkeling van het Limosterrein aan de rand van Hengstdal en direct grenzend aan de Spoorbuurt in Hengstdal. Men verwachtte een grote impuls voor de ruimtelijke kwaliteit in dit deel van Oud-Oost, onder andere door de ruimte die wordt gecreëerd voor groen en speelvoorzieningen. Dit beeld komt in de mailronde van terug. Men vindt het positief, dat het Limosterein gaandeweg wordt ontsloten als groengebied. Oud Oost illustratie 3 schaalscore verloedering Verbetering voorzieningenniveaus In zagen we een gemiddelde of bovengemiddelde tevredenheid met de voorzieningenniveaus, zij het dat deze tevredenheid op enkele punten iets terugliep. De afgelopen twee jaar is dit op meerdere fronten teruggebogen. Met name de tevredenheid met jongeren- en speelvoorzieningen is toegenomen, sterker dan de stedelijke stijging. Vanuit de mailronde werd wel de behoefte aangegeven aan meer speelruimte voor kinderen in de richting van de Postweg en de Dommer van Poldersveldtweg. Rond het Limosterrein is behoefte aan een (hang)plek voor jongeren. Ook de winkelvoorzieningen worden sterk gewaardeerd. Vanuit de mailronde kwam wel de opmerking, dat er steeds meer kleine winkels worden gesloten. Attractieve woningvoorraad; hoog aandeel appartementen en boven- en benedenwoningen Oud-Oost neemt op de woningmarkt een bijzondere plaats in. De meeste woningen zijn vooroorlogs. Een belangrijk deel ligt in de karakteristieke 19e eeuwse schil rondom het centrum. De woningen in het stadsdeel zijn dan ook zeer geliefd (lange wachttijden in de huursetor) en de bewoners zelf geven hun eigen woning een relatief hoge waardering. Het aandeel etagewoningen is hoog. Vaak betreft het appartementen en boven- en benedenwoningen. Het sterkst geldt dit nog voor Bottendaal en Altrade. Tegelijkertijd is het aandeel huurwoningen in Oud- Oost laag (47% tegen 58% voor heel ). Veel bedrijvigheid, gemiddelde milieubelasting In vergelijking met de meeste andere stadsdelen is de bedrijvigheid in Oud-Oost aanzienlijk. De afgelopen jaren is dit slechts heel licht teruggelopen. Op elke 100 woningen zijn er 13 bedrijven, op elke 100 inwoners 38 arbeidsplaatsen. Het aandeel arbeidsplaatsen is de laatste 5 jaar in het stadsdeel als geheel wat teruggelopen. In Hengstdal (+4,4%) en Hunnerberg (+4,3%) is er echter juist sprake geweest van een toename. Onder de bedrijven bevinden zich ruim 300 vestigingen met een milieuvergunning. Net als in heel is dit aantal de afgelopen jaren wat teruggelopen. In Hengstal is de aanwezigheid van deze bedrijven minder. De dit jaar bij de bewoners gepeilde stankoverlast in het stadsdeel is iets ondergemiddeld, de geluidsoverlast iets bovengemiddeld. Hoge parkeerdruk blijft probleem Vooral het noordelijk deel van het stadsdeel ondervindt parkeerproblemen door de ligging nabij het centrum. In de straten die het dichtst bij het stadscentrum liggen kan men alleen betaald parkeren of via vergunningen. Daaromheen is het gratis en dat weten ook veel binnenstadsbezoekers. Deze situatie geeft de nodige overlast. In de wijken Bottendaal, Altrade en Hunnerberg is het percentage meldingen bij de politie van parkeeroverlast hoger dan gemiddeld. Daarbij is er in Hunnerberg Hengstdal in de afgelopen periode sprake geweest van toename. Ook in de mailronde is de parkeeroverlast een terugkerend onderwerp. Behalve de noordelijke delen van Oud-Oost komen daarbij ook andere gebieden ter sprake. Ten eerste noemt men de effecten van de nieuwbouw op het Limosterrein. De parkeerdruk in de buurt zal er door toenemen. Verder heeft Hengstdal te maken met parkeerders van de St. Maartenskliniek. Tenslotte wijst men in Bottendaal op de ontwikke- 25

28 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Oud Oost Bottendaal Oud Oost 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 Galgenveld illustratie 5 score schaal sociale kwaliteit Altrade Hunnerberg Hengstdal Oud Oost illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad ling van het Dobbelmanterrein en de bouw van het ROC bij het station. Dit betekent nog meer mensen die op een klein oppervlak wonen en werken, dus een verhoging van de parkeerdruk. Behalve parkeren is de verkeersonveiligheid van belang. Deze lijkt in Bottendaal en Galgenveld iets groter, gemeten aan het aandeel verkeersongevallen. Voor het stadsdeel als geheel wijkt de door de bewoners ervaren verkeersproblematiek niet af van het stadsgemiddelde. Vanuit de mailronde wijzen meerdere functionarissen op het te hard rijden op zowel de uitvalswegen als bepaalde straten binnen de wijken. Voorbeelden zijn de Hengstdalseweg en de van t Santstraat. 2.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN OUD- OOST MET ELKAAR OM? Sociale contacten en ervaring sociale omgeving heel positief Oud-Oost wordt ook in sociaal opzicht als een zeer geliefde woonomgeving beschouwd. Zowel qua sociale contacten als de ervaring van de sociale omgeving scoort Oud-Oost hoger dan het Nijmeegs gemiddelde, zo is af te lezen uit de tabel. Bijvoorbeeld geldt dit voor de mate waarin de bewoners zeggen voldoende sociale contacten te hebben. Het Nijmeegse percentage is met 88% al hoog, maar Oud-Oost scoort nog hoger (91%). Opvallend is ook de grote gehechtheid aan de buurt. Deze is de afgelopen twee jaar iets minder geworden (van 86% naar 80%), maar ligt nog altijd beduidend hoger dan het Nijmeegse cijfer (66%). De scores op andere indicatoren, zoals de verantwoordelijkheid voor de buurt en de deelname aan buurtactiviteiten zijn gemiddeld tot gunstig. Hetzelfde geldt voor de cultuur- en sportbeoefening. Bibliotheek, theater, bioscoop en musea worden aanzienlijk vaker dan gemiddeld bezocht. Het aandeel wekelijkse sporters is met 66% hoger dan het stedelijk cijfer (57%). illustratie 6 percentage wekelijkse sporters Geen aanwijzingen voor afname sociale cohesie; wel aandacht voor ouderen nodig In de wijkmonitor van twee jaar geleden kwamen ook een tegengesteld signaal naar voren, nl. dat er in toenemende mate sprake is van import in de wijken en dat de sociale cohesie mede daardoor langzaam afneemt. De bevindingen van dit jaar bevestigen of versterken dit signaal niet. Bijvoorbeeld blijkt dit uit de schaal voor de sociale kwaliteit. De score hierop is gebaseerd op een viertal vragen over de wijze waarop de mensen in de buurt met elkaar omgaan en of er saamhorigheid is. De score uit de Stadspeiling van dit jaar is gunstig (6,7) en ook uit de mailronde kwamen in dit opzicht geen negatieve berichten. Wel werd aandacht gevraagd voor de ouderen. NIet altijd blijven hun kontakten op peil, maar toch willen zij graag in hun eigen wijk blijven wonen. Andere aspecten zijn de behoefte aan dienstverlening aan huis en de bereikbaarheid van de (winkel)voorzieningen, zeker bij het verdwijnen van de kleine winkels om de hoek. Zorg om AZC In is het AZC een oriëntatie- en integratiecentrum geworden. De wijkwerkers brachten hun zorg om het AZC herhaaldelijk onder de aandacht. Zorgen zijn er om de kinderen uit het centrum en om effecten op de omgeving, zoals het grotere risico van drugsoverlast. Ook de samenhang met de ontwikkeling van het aangrenzende Limosterrein is een punt van aandacht. Jongerenoverlast ondergemiddeld Net als twee jaar geleden is de overlast van jongeren wel aanwezig in Oud-Oost, maar minder dan gemiddeld in. In de tabel blijkt dit uit de schaal houding jongeren. De ervaren overlast is hier een aspect van. In Oud-Oost ondervindt 6% van de bewoners vaak overlast van groepen jongeren, 23% 26

29 OUD-OOST soms. Stedelijk is dit meer, respectievelijk 12% en 27%. In de mailronde gaven de werkers in de wijk aan, dat jongerenoverlast wel voorkomt rondom het AZC en de Spoorbuurt. Soms komt deze bedreigend en intimiderend over. Hierbij is ook opgroeiende allochtone jeugd betrokken. Feit is wel, zo meldde een van de respondenten, dat jongerenvoorzieningen, zoals hangplekken, werken en de overlast terugdringen. Veiligheidssituatie op aantal punten verbeterd Qua veiligheid scoort Oud-Oost redelijk tot goed. Op de meeste indicatoren is de situatie vergelijkbaar met of gunstiger dan het Nijmeegs gemiddelde. Zo is het aantal aangiften van geweldsdelicten bij de politie ondergemiddeld (alleen in Bottendaal op het gemiddelde). In de mailronde meldden enkele (politie)functionarissen het relatief vaak voorkomen van woninginbraak, auto-inbraken en autodiefstal. In de tabel is te zien, dat het percentage woninginbraken in Oud- Oost in 2004 hoger is dan het gemiddelde. Maar net als stedelijk heeft zich de afgelopen vier jaar een flinke daling voorgedaan. Heel sterk is die te zien in Bottendaal, waar het aantal woninginbraken per jaar terugliep van 4,4 per 100 woningen naar 1,7. In Galgeveld en Hunnerberg is het percentage inbraken het hoogst. Al met al is net als in heel het veiligheidsgevoel in de buurt verbeterd. De groep mensen die zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt is afgenomen van 23% naar 21%. Dat is lager dan het stedelijk cijfer (25%). Oud Oost 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 van de binnenstad, grenzend aan Oud-Oost. De in de nabijheid liggende delen van Oud-Oost hebben mogelijk wat meer te maken gekregen met de bijbehorende aanwezigheid en overlast. Niettemin lijkt de overlast van dugsgebruikers en zwervers niet toe te nemen. In Hunnerberg is die zonder meer aanzienlijk afgenomen, zo bleek uit de overlastmeting die in 2004 is m.b.t. het functioneren van het MFC is uitgevoerd. Binnen Bottendaal zijn de omgeving van koffieshops (de Ruyterstraat) en het Thiemepark plekken waar zich drugsverslaafden en dealers ophouden. Door de aanwezigheid van politie en bureau Toezicht is dit beheersbaar. De politie signaleert ook, dat bewoners meer alert zijn en bereid om aangifte te doen als er zich iets voordoet. 2.5 HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET OUD OOST? Geliefd stadsdeel met weinig problemen Van oudsher staat Oud-Oost te boek als een geliefd stadsdeel met weinig problemen en een hoge totaalwaardering. Behalve het parkeren en enige afgeleide binnenstadsoverlast doen zich geen echt grote problemen voor. Oud-Oost is en blijft een zeer gewenst woongebied, waar de meeste mensen met plezier wonen. Dit blijkt ook nu weer uit de goede cijfers op de indicatoren voor de totaalwaardering. Op de meeste van deze variabelen scoort Oud-Oost gunstig in vergelijking met het Nijmeegs gemiddelde. Het percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar achteruit is gegaan is kleiner dan het stedelijk cijfer (9% tegen 15%). En met name het rapportcijfer voor de buurt is na een lichte verbetering sinds met 7,9 erg hoog. De deskundigen in de mailronde beamen dit beeld volledig en zien weinig vooruitgang of achteruitgang illustratie 7 schaalscore overlast Oud Oost Oud Oost illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan illustratie 8 percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt Verplaatsing opvang daklozen verslaafden pakt goed uit voor Hunnerberg; negatieve effecten voor overige wijken beperkt Een verandering die ruim anderhalf jaar geleden plaats vond was de verplaatsing van de opvang van verslaafden en daklozen van de Mr. Franckenstraat in Hunnerberg naar het nieuwe Multifunctionele Centrum in de van Schevichavenstraat, aan de rand Oud Oost 6 6,4 6,8 7,2 7,6 8 illustratie 10 rapportcijfer buurt 27

30 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Geen nieuwe probleemsignalen Spoorbuurt In de vorige wijkmonitor hebben we de Spoorbuurt binnen Hengstdal apart onderzocht. Reden waren de leefbaarheids- en veiligheidsproblemen in deze buurt en de daarmee samenhangende aanpakstatus in het beleid. De conlusie uit het onderzoek van was dat de problemen in de Spoorbuurt voor een belangrijk deel waren teruggedrongen tot het niveau van vergelijkbare buurten. De aanpakstatus is vervolgens losgelaten. Daarom is de buurt ditmaal niet apart onderzocht en zijn er bijv. geen extra enquêtes afgenomen in het kader van de Stadspeiling. De vraag is of zich sinds nieuwe ontwikkelingen in de Spoorbuurt hebben voorgedaan. Uit de enquête valt dit dus niet af te leiden, maar wel kunnen we kijken naar de bevindingen uit de mailronde. Daaruit komt naar voren, dat de buurt logischerwijs nog steeds afwijkt van het gemiddelde in Oud-Oost, met wat meer sociaalmaatschappelijke achterstand, naar verhouding meer allochtone bewoners en wat meer jongerenoverlast. Maar nergens rept men over serieuze prosamenstelling bevolking Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % 0-14 jr ontw % >64 jr ontw % alleenstaanden ontw % 1-ouder gezinnen ontw % niet westerse allocht ontw % niet westerse jonge all ontw blemen die opnieuw de kop op zouden steken. Bovendien lijkt het inplaatsen van huishoudens met meer inkomen goed te werken. Aandachtspunten voor de nabije toekomst in Hengstdal Voor Hengstdal als geheel zijn de scores uit de statistieken en de enquête minder gunstig dan voor de rest van Oud-Oost. Met name in soiaal-maatschappelijk opzicht (inkomen, werk, opleiding) is het profiel wat mindere gunstig. In de woonsituatie doen zich ook zo nu en dan (beperkte) problemen voor. Bij dit alles moet je de samenhang zien met het woningaanbod. In Hengstdal staan nogal wat flats uit 50er en 60er jaren, bijv. in de omgeving van de Cipresstraat en de Moerbeistraat. Het wooncomfort begint te verouderen en er is veel gehorigheid. In de mails wordt de herstructurering van de flats als een aandachtspunt genoemd voor de toekomst. Eerder heeft er al een omvangrijke herstructurering plaats gevonden in de wijk. Via sloop en vervangende nieuwbouw is zo n drie jaar geleden het Rooie Dorp, aan de oostkant van de wijk, herbouwd. Een deel van de oude bewoners is teruggekeerd. De wijkwerkers hebben hierover in de mailronde geen signalen van problemen afgegeven. inkomen en werk Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % lage inkomens 43 x ontw x % WWB 5,8 3,3 3,8 1,4 2,8 1,0 6,4 ontw ,5-0,8-0,7-0,7-1,1-0,8-0,9 % ID/WIW 1,1 1,0 1,3 0,4 1,0 0,5 1,4 ontw ,8-0,8-0,8-0,5-1,0-0,4-1,2 gezondheid en zorg Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % cliënten maatsch. werk 1,1 0,8 1,1 0,4 0,9 0,2 1,2 ontw ,6-0,2-0,2-0,1 0,0-0,3-0,5 % cliënten GGZ 3,0 2,9 3,1 2,2 2,5 2,1 4,1 ontw ,5 +0,7 +0,6 +0,2 +0,4 +0,7 +1,3 % voelt zich gezond x x x x x % contact huisarts x x x x x % contact specialist x x x x x 28

31 OUD-OOST onderwijs Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % gewichtsleerlingen ontw / gemiddelde citoscore ,2 540,2 536,6 542,0 541,6 542,7 537,6 ontw / ,1 +0,4-0,5 +0,7 +0,4 +1,2 +0,6 % adv. <vmbo-t/havo ontw / % ll havo/vwo 3e lrjr ontw / kwaliteit openbare ruimte Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % tevredenen groen x x x x x ontw x x x x x % tevredenen wegen/fietsp x x x x x ontw x x x x x % klachten in verh. tot won ontw schaal verloedering 3,9 3,5 x x x x x ontw. - -0,5-0,1 x x x x x voorzieningen Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % tevredenen winkels x x x x x ontw x x x x x % tevredenen openb. verv x x x x x ontw x x x x x schaal voorz. jongeren 3,4 3,7 x x x x x ontw. - +0,3 +0,8 x x x x x % tevred. speelmog. kind x x x x x ontw x x x x x woningmarkt Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd ontw. aantal won % laagbouwwoningen % huurwoningen schaal waard. eigen woning 7,3 7,6 x x x x x ontw. - +0,1 +0,1 x x x x x bedrijvigheid Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd aantal bedrijfsvestigingen ontw % bedrijfsvest op won. 11,4 12,5 13,6 17,0 11,6 15,7 7,6 ontw ,4-0,2 0,0-0,5-0,7-0,3 +0,5 aantal arbeidsplaatsen ontw % arbeidspl op bevolk. 58,8 37,6 19,4 45,0 21,9 71,0 38,7 ontw ,8-1,4-13,1-0,2-3,8 +4,3 +4,4 29

32 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK milieu Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd vergunn.plicht. bedr ontw % op won. voorraad 3,9 2,8 3,0 3,0 4,0 3,1 1,4 ontw ,4-0,5-1,0-0,5-0,2-0,8-0,2 % geluidsoverlast 52,1 58,0 x x x x x % stankoverlast 40,3 35,4 x x x x x verkeer Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % meld. parkeeroverlast 1,0 1,2 1,4 1,0 1,4 1,6 0,8 ontw ,0 +0,1-0,0-0,1-0,0 +0,3 +0,3 % meld. verkeersongev. 1,5 1,6 3,2 2,5 0,7 1,7 0,5 ontw ,4-0,3-0,8-0,3-0,2-0,4 0,0 schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 2,5 x x x x x ontw. - -0,2-0,2 x x x x x sociale kontakten Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % voldoende kontakten x x x x x ontw x x x x x % goed voor zichzelf zorgt x x x x x ontw x x x x x % in vrijwilligerswerk x x x x x ontw x x x x x ervaren sociale omgeving Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % verantw. voor buurt x x x x x ontw x x x x x % deeln. buurtact x x x x x ontw x x x x x % gehecht buurt x x x x x ontw x x x x x schaal houding jongeren 6,5 7,1 x x x x x ontw. - +0,1 0,0 x x x x x schaal sociale kwaliteit 6,2 6,7 x x x x x ontw. - +0,1 +0,1 x x x x x multiculturaliteit Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % cont. met allocht x x x x x ontw x x x x x % positief oordeel x x x x x ontw x x x x x % negatief oordeel x x x x x ontw x x x x x % verhouding goed x x x x x ontw x x x x x 30

33 OUD-OOST cultuur Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % abonnem. bibliotheek ontw % bezoek bibliotheek x x x x x ontw x x x x x % bezoek theater/schouwb x x x x x ontw x x x x x % bezoek musea x x x x x ontw x x x x x % bezoek bioscoop x x x x x ontw x x x x x % cursisten kunsteduc. <18 6,1 12,0 10,5 11,0 14,5 19,5 8,1 % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 2,7 2,5 2,9 3,0 2,9 2,2 sport Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % wekelijkse sporters x x x x x ontw x x x x x % actief lid sportclub x x x x x ontw x x x x x % ziet zichzelf als sporter x x x x x ontw x x x x x veiligheid Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % aangiften agressie 0,9 0,6 0,9 0,6 0,5 0,4 0,4 ontw ,1-0,1-0,1 0,0-0,2-0,1-0,2 schaal dreiging 1,1 1,0 x x x x x ontw. - -0,1-0,2 x x x x x % aangiften woninginbraak 1,4 2,0 1,7 3,3 1,9 3,0 0,8 ontw ,9-0,9-2,7-0,8-0,5-0,5-0,6 schaal vermog. delicten 4,2 4,5 x x x x x ontw. - -0,5-0,4 x x x x x schaal overlast 2,2 1,9 x x x x x ontw. - -0,2-0,1 x x x x x % onveilig gevoel algem x x x x x ontw x x x x x % onveilig gevoel buurt x x x x x ontw x x x x x algemene oordelen Oud O Bottdl Galgv Altr Hunnb Hngstd % buurt vooruitgegaan x x x x x ontw x x x x x % buurt achteruitgegaan 15 9 x x x x x ontw x x x x x schaal evaluatie buurt 7,5 8,5 x x x x x ontw. - +0,1 +0,2 x x x x x rapportcijfer buurt 7,3 7,9 x x x x x ontw. - +0,1 +0,1 x x x x x 31

34 32 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK

35 3 Oud-West Oud West Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Nije Veld Biezen Wolfskuil TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN Bij alle drie de wijken in Oud-West gaat het om oude volkswijken. De woningvoorraad in Oud-West bestaat voor het grootste deel uit kleine, veelal gerenoveerde laagbouw-huurwoningen van voor de oorlog. Nije Veld De naam Nije Veld is niet zo bekend als de namen van de subbuurten waaruit deze (statistische) wijk is opgebouwd. De grootste en bekendste buurt is het Willemskwartier, een vooroorlogse buurt met kleine, Biezen Wolfskuil Nije Veld goedkope huurwoningen in beheer bij een woningcorporatie. Aan de andere kant van de Groenestraat is de Landbouwbuurt gelegen, eveneens een buurt met kleinere corporatiewoningen, maar dan veel beperkter in omvang. Tegenover de Landbouwbuurt, aan de overzijde van de Muntweg, ligt een nieuw woongebiedje, de zogenaamde Muntenbuurt, halverwege de 80er jaren gebouwd op een voormalig bedrijfsterrein. Tenslotte is aan de oostkant van de wijk, in de nabijheid van de St. Annastraat, een klein gemengd buurtje te onderscheiden, met o.a. koop- en etagewoningen. Biezen De wijk Biezen wordt begrensd door de Rivierstraat, de Marialaan, de Waal en de spoorlijn. De wijk heeft een ingewikkelde stedenbouwkundige structuur. Er bestaat een sterke menging van wonen en werken, hoewel er de afgelopen 25 jaar heel wat bedrijven zijn verdwenen. De naam Biezen is niet zo bekend. Bekender is de naam van de buurt in het noordwestelijk deel van de wijk, namelijk Waterkwartier. Naast het Waterkwartier zijn er andere, kleinere buurten te onderkennen. Voorbeelden daarvan zijn het complex Gelderland- Tielens vlakbij de Hezelpoort en het bedrijvengebied langs de Waal. Dit gebied vormt een harde grens tussen woonbebouwing en de rivier. Binnen de wijk bevindt zich overigens ook een aantal straten met een afwijkende, rijkere architectuur. Wolfskuil Wolfskuil is een oude volkswijk, net als enkele andere wijken aan de westkant enigszins weggestopt achter barrières, zoals de Graafseweg en de Spoorlijn. De Wolfskuilseweg, Molenweg en Marialaan vormen nagenoeg de rest van de begrenzing van de wijk. 33

36 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Binnen de wijk zijn verschillende buurten af te bakenen: Het noordelijk deel (rondom de Tweede Oude Heselaan), een divers gebied met koop- en huurwoningen, bedrijvigheid en een combinatie van oude en nieuwe bebouwing. Het gebied rondom de Koninginnelaan, met daarbinnen het Nachtegaalplein. Het gebied ten westen daarvan, ook wel het echte Wolfskuilgebied genoemd. De Floraweg loopt er dwars doorheen. Tussen de Floraweg en de Graafseweg is het Florapark gerealiseerd. De Rozenbuurt, een klein gebiedje, dat statistisch behoort tot Wolfskuil, maar daarvan helemaal afgesneden is door de Graafseweg. 3.2 WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN OUD WEST? Hoog aandeel allochtone bewoners in Nije Veld en Wolfskuil, gemiddeld in Biezen Naar leeftijd is de samenstelling van de bevolking in Oud-West tamelijk gemiddeld. In Nije Veld en Wolfskuil wonen in vergelijking met Biezen en als geheel minder ouderen en tegelijk loopt het aandeel kinderen terug. Bij de huishoudenssamenstelling is te zien, dat Nije Veld en Biezen iets meer alleenstaanden hebben dan gemiddeld en dat in alle drie de wijken het aandeel eenoudergezinnen hoger is (9 tot 11% tegen 7% voor ). Het grootste verschil met het Nijmeegse gemiddelde betreft de etniciteit. Bijna een kwart van de bevolking behoort tot de categorie niet-westers allochtonen (23%). Oud West Nije Veld Biezen Wolfskuil Willemskwartier illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen Het Nijmeegs gemiddelde is 16%. Dit verschil wordt veroorzaakt door Wolfskuil en Nije Veld (beide met 28% niet-westerse allochtonen). Het aandeel van Biezen is gelijk aan het Nijmeegs gemiddelde. Deze verhoudingen gelden ook voor het aandeel nietwesters allochtonen onder de jongeren tot en met 18 jaar: in 26%, in Biezen ook 26%, in Nije Veld en Wolfskuil aanzienlijk meer, nl. 47%. Overigens zijn deze verschillen tussen de wijken van Oud-West met de laatste 5 jaar niet wezenlijk toe- of afgenomen. Zowel stedelijk als in Oud-West nam het aandeel allochtone inwoners met 2 tot 3% toe. Bovengemiddeld is wel de toename van het aandeel niet-westerse allochtone jongeren in Wolfskuil (6%). In Wolfskuil bestaat de allochtone bevolking vooral uit Turkse mensen (de helft) en voor een kleiner deel uit Marokkanen (10-15%). De overigen komen uit diverse andere landen. Ook in Nije Veld is de Turkse groep het grootst, maar minder (ruim een derde). De Marokkanen vormen hier bijna een kwart van de allochtone bevolking. Veel mensen met een kwetsbare sociaalmaatschappelijke positie Oud-West is een stadsdeel waarin relatief veel mensen wonen met een zwakke of kwetsbare sociaalmaatschappelijke positie. De drie wijken van Oud- West lijken sterk op elkaar als het gaat om de percentages lage inkomens, uitkeringsgerechtigden (WWB) en ID/WIW-banen. Ze scoren op alle drie de kenmerken aanzienlijk ongunstiger dan het Nijmeegse gemiddelde. Voor wat betreft het aandeel mensen in de bijstand is ook het buurtgegeven voor Willemskwartier bekend. Daaruit blijkt, dat binnen Nije Veld Willemskwartier op dit punt extra negatief scoort. Qua ontwikkeling is het beeld hetzelfde als twee jaar geleden. De achterstand op deze kenmerken in de drie wijken wordt niet groter. Eerder lijkt er sprake van een beperkte inhaal. Zo is in Nije Veld en Wolfskuil de afname van het aandeel uitkeringsgerechtigden tussen 2000 en groter geweest dan stedelijk. Veel problemen achter de voordeur De sociaalmaatschappelijk kwetsbare positie van veel mensen in Oud-West leidt ook tot huishoudensproblematiek. Achter de voordeur zijn er relatief veel problemen in het stadsdeel. Meerdere werkers en bewonersvertegenwoordigers signaleren in de mailronde een verzwaring van de sociale problematiek. Werkloosheid, armoede en schulden, moeilijkheden met de opvoeding, huiselijk geweld, verslaving zijn zaken waar de werkers in de wijken tegenaan lopen, vaak meerdere problemen tegelijk binnen één huishouden, zowel autochtone als allochtone huishoudens. Dit soort problemen uit zich uit zich natuurlijk ook buitenshuis. In de buurt geeft het vaker aanleiding tot buren- en jongerenoverlast, schoolverzuim, vormen van drugsoverlast, etc. Specifieke signalen betreffen het drank- en drugsgebruik van jongere kinderen. Het lijkt alsof kinderen op steeds jongere leeftijd hiermee in aanraking komen en later op straat te vinden zijn, m.n. ook meisjes. De grip op de problematiek kan daardoor (nog) minder worden. Ook noemde men het belang van netwerken rondom jeugdhulpverlening en de Open 34

37 OUD-WEST Wijkscholen. Deze zijn met name noodzakelijk om in lastige opvoedingssituaties te ondersteunen en daardoor problemen te voorkomen en terug te dringen. Het gaat bij deze constateringen om ervaringsgegevens van mensen die in de wijken werken. Ze komen deels overeen met de statistieken van maatschappelijk werk en GGZ. Met name in Nije Veld en in mindere mate ook in Wolfskuil en Biezen is het aandeel cliënten uit de wijk bovengemiddeld. Verder laten de gezondheidsenquêtes zien, dat men zich in alle drie de wijken iets minder gezond voelt dan gemiddeld. Meer exacte gegevens over omvang en aard van de persoonlijke problematiek zijn eigenlijk zeer gewenst, maar niet voorradig. Achterstand onderwijsniveaus in alle drie de wijken De meerderheid van de basisscholleerlingen in Oud- West is van allochtone herkomst. Een groot deel van de leerlingen heeft een verhoogd leerlinggewicht (71% van alle groep 8 leerlingen die in Oud-West wonen). Ook uit de citoscores en schooladviezen van de leerlingen uit Oud-West blijkt de achterstand in onderwijsniveau. Op alle drie de indicatoren is evenwel een lichte verbetering te bespeuren. Oud West Nije Veld Biezen Wolfskuil illustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo Ook in het voortgezet onderwijs zie je de verschillen in onderwijsniveau terug. Terwijl stedelijk bijna de helft van de Nijmeegse vo-leerlingen in het derde leerjaar op havo of vwo zit, is dit voor Oud-West 28%. Bijna driekwart volgt dus vmbo of lager. Een punt uit monitor van was het teruglopende leerlingenaantal van de basisscholen in de wijk. Deze ontwikkeling zet zich voort. Men brengt het wel in verband met de onderwijsniveaus van de leerlingen. Deze zeggen op zich niets over de kwaliteit van de scholen, maar niettemin hebben de afgelopen jaren steeds meer ouders (autochtone, maar ook allochtone) gekozen voor een basischool buiten de wijk. Een ander punt uit de vorige monitor betrof de Open Wijkscholen. Alle vier de basisscholen in Oud- West zijn Open Wijkscholen. Het activiteitenaanbod van deze scholen is de afgelopen jaren verder uitgebreid. De eigen ervaringen van de scholen wezen in op groeiende deelname en betrokkenheid van ouders en kinderen bij deze scholen. Uit de mailronde die dit jaar is gehouden, blijkt dat de scholen hun rol in het wijknetwerk spelen. Veel andere informatie kwam niet naar voren. 3.3 IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN OUD-WEST? Grote ruimtelijke veranderingen op til In alle drie de wijken dienen zich flinke ruimtelijke ontwikkelingen aan. Deels zijn ze al gaande. Binnen Nije Veld treft men in Willemskwartier voorbereidingen voor een nieuwe herstructureringsslag in het oostelijk deel van de buurt. In de Wolfskuil is zo n operatie aan de gang in het westelijk deel van de wijk. Ongeveer 200 woningen zijn gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De wijk Biezen, en daarbinnen met name de buurt Waterkwartier, krijgt te maken met de grootste ingrepen: herstructurering van een deel van de woningvoorraad, de realisatie van een aantal grote ontwikkelingslokaties, de aanleg van de Stadsbrug, de aanpak van het Waalfront, etc. Deze ruimtelijke ontwikkelingen zullen effecten hebben op de fysieke leefomgeving van de bewoners, maar ook op het sociale vlak. Op enkele plaatsen verderop in dit hoofdstuk komen we daar op terug. Openbare ruimte ziet er volgens bewoners beter uit; werkers zijn kritischer Over het algemeen zijn de bewoners van Oud-West meer tevreden over de openbare ruimte van hun buurt dan twee jaar geleden. Het aantal klachten bij de Bel- en Herstellijn is sterker teruggelopen dan gemiddeld in. De score op de schaal verloedering (rommel, vernieling, bekladding, hondenpoep) is weliswaar nog behoorlijk ongunstiger dan de Nijmeegse score, maar de verbetering sinds is groter. Ook de tevredenheid met het onderhoud van wegen en fietspaden is vooruitgegaan en ligt in Wolfskuil en Biezen boven het Nijmeegs gemiddelde. Op het punt van de groenvoorziening is juist in Willemskwartier de waardering aanzienlijk gunstiger geworden en op het niveau van de beide andere wijken gekomen. Het oordeel van de experts in de mailronde is minder eenduidig. Enerzijds erkent men, dat het beeld van verloedering afneemt door activiteiten als die van de Z-teams en bewonersgroepen. Anderzijds maken nogal wat deelnemers gewag van rommel en zwerfvuil, soms ook gedropt huisvuil. Plekken waar veel rommel en zerfvuil voorkomt zijn de hangplekken voor de jeugd en de achterpaden, maar vooral ook de afvalverzamelpunten. Een specifieke lokatie is het Tunnelgebied. Verder noemen de werkers het vaak voorkomen van hondenpoep. 35

38 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Oud West tevreden over hun woning dan gemiddeld in de stad. Met name komt dit door de scores in Wolfskuil en Willemskwartier, hoewel deze buurt zich de afgelopen twee jaar op dit punt heeft verbeterd. Biezen Wolfskuil Willemskwartier illustratie 3 schaalscore verloedering In Wolfskuil en Biezen verdwijnen veel kleine buurtwinkels; jongerenvoorzieningen blijven aandachtspunt De tevredenheid over de bewinkeling ligt alleen in Biezen iets onder het Nijmeegse gemiddelde. Verschillende deelnemers aan de mailronde noemen evenwel het verdwijnen van de buurtwinkels in Biezen en Wolfskuil als een ongunstige ontwikkeling, m.n. voor de oudere bewoners. Verbetering deed zich volgens de bewoners van Wolfskuil en Willemskwartier voor bij de speelvoorzieningen voor kinderen. De tevredenheid hierover is vooral in Wolfskuil toegenomen. Ook in de mailronde kwam dit punt naar voren. In alle drie de wijken is het Nijmeegse niveau evenwel nog niet bereikt. Voorts was er de opmerking, dat de ruimtelijke ontwikkelingen en de bijbehorende bebouwing ten koste zouden kunnen gaan van de speelruimte. Voor wat betreft de jongerenvoorzieningen zien we meer tevredenheid in Willemskwartier. De (schaal)score ligt nu boven het Nijmeegse niveau, net als in Biezen. De tevredenheid in Wolfskuil is ongeveer gelijk aan die in geheel. Vanuit de werkers in de wijk komen ook minder gunstige geluiden. M.b.t. Willemskwartier wordt gezegd, dat er voor de jongeren uit de wijk (en ook bezoekers uit andere wijken) te weinig te doen is. Men kan elkaar niet binnen ontmoeten, zodat de kans op toename van overlast ontstaat. Veel goedkope laagbouwhuurwoningen; aandeel neemt af Een groot deel van de woningvoorraad in Oud-West bestaat uit huurwoningen (74%, tegen 58% voor heel ), waarvan het merendeel laagbouw. De afgelopen twee jaar is dit percentage in Wolfskuil en Biezen iets afgenomen. De verwachting is, dat de komende periode in alle drie de wijken een (verdere) daling plaats zal vinden. De oorzaak hiervan is vooral de eerdere genoemde aanpak van herstructureringsgebieden. Bovendien komt het voor, dat verhuurders (korporaties) huurwoning in de verkoop doen. Tot dusver zijn de bewoners uit het stadsdeel minder Lichte toename bedrijven, lichte afname arbeidsplaatsen De afgelopen jaren ( ) is het aantal bedrijven in de drie wijken van Oud-West met zo n 30 toegenomen, terwijl het aantal arbeidsplaatsen met 250 terugliep. Niettemin is de werkgelegenheid in het stadsdeel met ongeveer 4300 arbeidsplaatsen zeker van betekenis, minder dan in Oud-Oost, maar naar verhouding meer dan de nieuwere stadsdelen. Binnen Oud-West zijn in Biezen de meeste bedrijven en arbeidsplaatsen te vinden. Het aandeel milieuvergunningsplichtige bedrijven binnen Oud-West liep iets terug en blijft onder het Nijmeegs gemiddelde. Maar de geluidsoverlast en vooral stankoverlast, zoals beënquêteerd in 2000, zijn met 43% en 39% voor het stadsdeel wel wat hoog ten opzichte van de Nijmeegse cijfers (40% en 27%). Het recente Milieubeleveningsonderzoek () laat zien, dat de geluidsoverlast in het stadsdeel nu iets minder is dan het stedelijk gemiddelde. De stankoverlast is groter. In het minisymposium van werd de ligging nabij het industriegebied als oorzaak opgevoerd voor de stank-, geluids- en verkeersoverlast. Daarbij werd het gebied rondom Weurtseweg en Waal betiteld als een vaak vergeten gebied met relatief veel milieuoverlast. Te hard rijden op diverse wegen; zorgen voor toekomst Op de doorgaande wegen in het stadsdeel wordt geregeld hard gereden. Dat was twee jaar geleden zo en wordt ook nu herhaaldelijk naar voren gebracht in de mailronde. Voorbeelden waar t gebeurt zijn de Molenweg, de 2e Oude Heselaan, de Marialaan, de Willemsweg en de Weurtseweg. Maar er werden ook andere straten genoemd. Parkeeroverlast komt volgens veel werkers in de wijk ook voor, m.n. rondom de Molenweg (bij het winkelcentrum) en de Koninginnelaan. Deze ervaringen stemmen slechts voor een deel overeen met de mening van de bewoners, zoals gemeten via de schaal ervaring verkeersproblemen. De scores voor Oud-West zijn ongunstiger dan voor, maar, zijn de afgelopen twee jaar wel verbeterd, met name in Wolfskuil. In de jaren voorafgaande aan was hier de ontwikkeling juist andersom. Ook de politiecijfers laten een vrij gemiddeld beeld zien. Wel is in Biezen het percentage meldingen parkeeroverlast wat groter (en de afgelopen jaren ook toegenomen) en in Nije Veld het aandeel verkeersongevallen. In Willemskwartier geeft de Willemsweg als door- 36

39 OUD-WEST gangsroute naar de Graafseweg aanleiding tot verkeersdrukte en daarnaast ook tot parkeeroverlast en hinder bij het in- en uitladen voor de winkels. De ruimtelijke ontwikkelingen die in het stadsdeel voor de deur staan gaan ook nogal wat betekenen op verkeersgebied. Vooral de Stadsbrug zal voor meer verkeer gaan zorgen. In de mailronde is gewezen op de extra verkeersdruk die op het gebied zal ontstaan. Oud West Nije Veld Biezen Wolfskuil illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad 3.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN OUD- WEST MET ELKAAR OM? Oud West Biezen Wolfskuil Willemskwartier 4 4,5 5 5,5 6 Op sommige punten verbetering sociaal klimaat De minder gunstige sociaalmaatschappelijke omstandigheden van (individuele) huishoudens in Oud-West werken door op het woon- en leefklimaat in de wijk. Met deze omstandigheden gaan mensen op verschillende manieren om. Enerzijds zijn veel bewoners actief en is men bereid om iets voor de buurt te doen. Anderzijds blijven veel mensen passief of veroorzaken ze zelf problemen. Verder is er tussen bewoners vaak ook sprake van het ontbreken van vaardigheden om open met elkaar te praten en elkaar aan te spreken wanneer zaken niet goed gaan. Dit beeld uit de Stads- en Wijkmonitor van is niet diepgaand veranderd. Maar toch zijn lang niet alle bevindingen negatief. Hier en daar zijn er wel degelijk ook signalen die wijzen op verbetering. De eerste bron vormen de enquêtebevindingen uit de Stadspeiling. In alle drie de wijken is het percenillustratie 5 score schaal sociale kwaliteit 6,5 6 7,5 tage bewoners dat voldoende contacten heeft en goed voor zichzelf zorgt vergelijkbaar met het Nijmeegse gemiddelde. Vanuit de mailronde komen ook indrukken, dat er in deze wijken solidaiteit met elkaar is en de sfeer gezellig. De enquêteresultaten laten verder zien, dat de toename van het aandeel vrijwilligers wat achter blijft. In Oud-West deed zich niet de stijging voor die voor de stad als geheel wel plaats vond. I.t.t. het aandeel vrijwilligers is het aandeel deelnemers aan buurtactiveiten is in Wolfskuil en Willemskwartier overigens wel zichtbaar toegenomen. Vanuit de mailronde is daaraan voor wat betreft Willemskwartier toe te voegen, dat hier veel bewoners actief zijn en dat een klein groepje vrijwilligers het hart van de wijk vormt. Een gunstige verandering is voorts het resultaat m.b.t. het verantwoordelijkheidsgevoel voor de buurt. In alle drie de wijken is dit met zo n 5 tot 6% toegenomen. De achterstand op het stedelijk cijfer is niet meer zo groot. Opvallend is voorts de score op de schaal houding jongeren. Deze schaal is gebaseerd op deelvragen over jongerenoverlast en de omgang met en tussen jongeren. In Biezen en Wolfskuil is sprake van verbetering in vergelijking met, in Willemskwartier juist van verslechtering. De samenvattende indicator sociale kwaliteit drukt de waardering van de bewoners uit voor het sociale klimaat (op basis van vragen of mensen in de buurt elkaar kennen, goed met elkaar omgaan etc.). Deze waardering blijft in Oud-West achter bij het Nijmeegs gemiddelde. Wolfskuil evenwel laat een verbetering zien. Zorg om aantasting sociaal klimaat als gevolg van ontwikkelingsplannen De herstructureringsplannen in het gebied, sloop en nieuwbouw, boezemen nogal wat mensen onzekerheid en angst in. Er komen vragen op of men in de buurt kan blijven wonen, wanneer er koopwoningen voor de middenklasse worden teruggebouwd of huurwoningen worden verkocht. En vooral ook is men bang dat de sociale verbanden verloren gaan. Wat zijn de effecten van plannen? Dit soort vragen leeft breed, maar nog het sterkst bij de senioren. Onder hen, zo werd in een van de mails gezegd, zijn er nu al heel wat die zich vaker dan gemiddeld eenzaam voelen en/of minder thuis in de wijk. Multiculturaliteit: geen grote spanningen, maar ook geen integratie De meeste mensen in Oud-West (78%) zeggen wel eens contact met mensen uit een andere cultuur. Dat wijkt niet af van het Nijmeegse gemiddelde. Ook het percentage dat positieve c.q. negatieve kanten kan noemen bij de aanwezigheid van allochtone inwoners in de buurt verschilt niet zo veel van het stedelijk gemiddelde. Wel is in Wofskuil en 37

40 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Willemskwartier zowel het aandeel dat negatieve als positieve punten noemt groter dan in Biezen. Dit hangt ongetwijfeld samen met de hogere vertegenwoordiging van allochtonen in de twee eerstgenoemde wijken. Deze cijfers wijzen voor Oud-West dus niet op grote spanningen tussen allochtone en autochtone bevolking. De werkers in de wijken geven soms aan dat de relatie in delen van de wijk niet best is. Ook stelt een aantal van hen, dat bij sommige mensen in de wijken het idee leeft, dat allochtonen een voorkeursbehandeling krijgen bij de toewijzing van woningen. Ze hebben het niet over grote spanningen maar benoemen wel diverse punten waaruit blijkt dat de verhouding soms broos is, of op zijn minst, dat de integratie in deze wijken nog lang niet voor elkaar is. Voorbeelden daarvan zijn: Het moeilijk integreren van een deel van de allochtone huishoudens; ze blijven te strak vast houden aan (alleen) hun eigen cultuur en verplaatsen zich niet in de Nederlandse. De (niet)beheersing van de Nederlandse taal is daar n aspect van. Overigens merkt een van de respondenten op, dat er ook allochtone mensen zijn die zich juist hiertegen afzetten en wel willen integreren. De beperkte communicatie tussen allochtonen en autochtonen; menging van groepen blijkt moeilijk. Perspectief voor meer kontakt is wellicht te vinden bij de gezinnen met kleine kinderen. Met hen (en de school) als aangrijpingspunt zouden vooral allochtone vrouwen meer naar buiten kunnen treden. Binnen OWS-verband bestaan hiertoe ook projecten. Jonge moslims die zich sinds de terrorisme-ontwikkelingen buiten gesloten (gediscrimineerd) voelen; tegelijk maakt een van de respondenten gewag van het feit dat oudere allochtonen die al langer in de buurt wonen meer kontakt maken. Cultuur- en sportbeoefening blijven achter Net als bij de vorige monitor in zijn er in Oud- West relatief minder mensen lid van de bibliotheek en wordt er minder aan culturele activiteiten en aan sport gedaan. Het verschil voor theater/schouwburgen museumbezoek is de afgelopen twee jaar iets groter geworden. In alle drie de wijken is net als in de rest van de stad de sportdeelname gestegen, maar minder sterk. Het deelnamepercentage bleef daardoor ruim 10% minder (46% tegen 57%). Woon- en jongerenoverlast nog meer dan gemiddeld aanwezig De drie wijken van Oud-West blijven te maken hebben met deze vormen van overlast. Dit blijkt zowel uit de enquêtegegevens van de Stadspeiling als de mailronde. De score op de overlastschaal (gebaseerd op vragen over bewoners- en jongerenoverlast) is wel iets verbeterd sinds, maar blijft in Wolfskuil en Willemskwartier relatief ongunstig. Uit niet in de tabel opgenomen enquêteresultaten blijkt bijvoorbeeld dat in Oud-West 48% van de inwoners vindt dat er de afgelopen periode sprake was van jongerenoverlast (16% zei vaak, 32% soms). Stedelijk ligt dit aandeel 10% lager. Ook vanuit de mailronde kwamen ditmaal weer signalen van jongerenoverlast. Soms bracht men dit in verband met een tekort aan jongerenactiviteiten. Overigens lijkt de ernst van de jongerenoverlast in Wolfskuil en Biezen wat minder te worden. Een van de respondenten uit de welzijnshoek gaf aan, dat er op dit moment geen serieuze problemen met hangjongeren zijn. Voor wat betreft het Willemskwartier worden het Potgieterplein/Genestetlaan en de Willemsweg vaker als lokaties genoemd met jongerenoverlast. Vaak blijkt het bovendien moeilijk (voor volwassenen) om jongeren die rotzooi trappen hierop aan te spreken. Dit speelt bijv. in het Willemskwartier als het Waterkwartier, zo bleek uit de mailronde. In een stadsdeel als Oud-West heb je ook vaker te maken met burenoverlast en overlastgezinnen. In samenhang met een zwakke sociaal-maatschappelijke positie en achtergrond is er minder vaardigheid en bereidheid om elkaar aan te spreken wanneer dat nodig is en er samen uit te komen. Er komt vaak ook wat meer agressiviteit aan te pas. De bewonersoverlast lijkt niet echt af te nemen. Sommige werkers in de wijken bespeuren zelfs toename. Oud West Oud West Biezen Biezen Wolfskuil Wolfskuil Willemskwartier Willemskwartier ,5 2 2,5 3 3,5 4 illustratie 6 percentage wekelijkse sporters illustratie 7 schaalscore overlast 38

41 OUD-WEST Op meerdere plaatsen drugsoverlast; in Willemskwartier enige verbetering De deelnemers aan de mailronde noemden enkele plekken in Wolfskuil en Biezen waar drugsoverlast speelt. Voorbeelden in Wolfskuil zijn de Oude Nonnedaalseweg en het Nachtegaalplein, In Biezen de Rijnstraat en rondom de Breehofstraat en het Titus Brandsmagebouw. Bewoners daar zijn bezig met kweek en handel en er zijn veel drugsverslaafden. Ook in Willemskwartier komt drugsoverlast voor, maar is er ook sprake van een gunstige ontwikkeling. Zo is op de Jacob van Lennepplaats en rondom de Jan Luykenstraat is het dealen sterk afgenomen en is het aantal drugspanden teruggedrongen. Hierbij wijst men in de mailronde op de inzet van de politie. Wisselend beeld onveiligheidsgevoel in Oud- West Het aandeel inwoners van Oud-West dat zich wel eens onveilig voelt is de afgelopen twee jaar in dezelfde mate afgenomen als in. Het verschil is dus gebleven. Zo voelt in 32% van de inwoners van Oud-West zich wel eens onveilig in de eigen buurt, terwijl dat voor 25% is. Oud West Biezen Wolfskuil Willemskwartier illustratie percentage bewoners dat zich wel eens\onveilig voelt in de buurt Binnen Oud-West is er wel een opvallend verschil te zien. In Biezen en Wolfskuil is een positieve ontwikkeling te zien. Het onveiligheidsgevoel neemt er tussen en met respectievelijk 2% en 4% af (het algemene onveiligheidsgevoel in Wolfskuil zelfs met 10%). In Willemskwartier daarentegen is het percentage met 2 gestegen. 3.5 HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET OUD WEST? 50 Oud West Biezen Wolfskuil Willemskwartier illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan is gegaan. Voor heel is dat slechts 20%. Opvallend zijn de verschillen binnen het stadsdeel: in Wolfskuil ervaart meer dan een derde (36%) vooruitgang, een stijging van 11% in vergelijking met de Stadspeiling van. In Biezen vindt 27% dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan (een stijging van 8%), in Willemskwartier slechts 17%. Dat is 9% minder dan in. Tegelijkertijd zijn er in alle drie de wijken ook nogal wat mensen die vinden dat de buurt achteruit is gegaan, meer dan in (22 tegen 15%). Ook hier onderscheid Wolfskuil zich positief: in vindt 18% dat de buurt is achteruitgegaan, 16% minder dan in 2004, toen 34% van de Wolfskuilers dit vond. De totaalwaardering die men geeft voor de buurt blijft ook nu achter bij het Nijmeegs gemiddelde. Zo is het rapportcijfer voor de buurt in Oud-West 6,7 tegen 7,3 gemiddeld voor. In de tabel is evenwel te zien, dat het rapportcijfer voor Oud-West met 0,2 steeg en dat is een fractie meer dan voor (0,1). Diverse subgebieden te onderscheiden Het beeld is niet op alle onderdelen voor het hele gebied of voor hele wijken hetzelfde. Oud-West kenmerkt zich door de aanwezigheid van veel subgebieden. In enkele van die gebieden spelen specifieke problemen of aandachtspunten. Oud West Biezen 70 Uiteenlopende totaaloordelen; scores Wolfskuil relatief iets beter Het oordeel dat de bewoners van Oud-West over de ontwikkeling van hun buurt geven is net als in wisselend, maar met name Wolfskuil en deels ook Biezen geven positieve signalen af. In de Stadspeiling van zijn er veel mensen in dit stadsdeel (26%) die vinden dat hun buurt vooruit Wolfskuil Willemskwartier 6 6,4 6,8 7,2 7,6 illustratie 10 rapportcijfer buurt 8 39

42 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Wolfskuil Binnen Wolfskuil is reeds het herstructureringsgebied aan de westkant genoemd. De sociale structuur is door de diverse verhuizingen al met al behoorlijk op de schop gegaan in dit gebied. Inmiddels is de nieuwbouw nagenoeg afgerond. De komende tijd moet blijken hoe de sociale structuur zich verder ontwikkelt, hoe de uiteindelijke bevolkingssamenstelling uitvalt en of de mensen er zich op hun gemak voelen. Een ander gebied binnen Wolfskuil is het Nachtegaalplein. Dit gebied kent nogal wat individuele problemen en problemen met betrekking tot criminaliteit en veiligheid. In de vorige monitor noemden we dit gebied ook apart. Ook nu is het in de mailronde meerdere malen genoemd als gebied een eigen karakteristiek. De tegenover liggende buurt Onder de Bogen is eveneens een sociaal kwetsbaar gebied met deels vergelijkbare problematiek. Biezen In Biezen blijft het gebied Rijnstraat/Lekstraat een specifiek gebied. Hier vindt herstructurering plaats. Het woongebied ter plekke van de voormalige IJzergieterij (Vogelvlucht) kent ook een aantal problemen. Het woonklimaat is kwetsbaar en er zijn signalen van jongeren- en drugsoverlast. Ditmaal kwam in de mailronde ook de buurt achteraan de Kanaalstraat expliciet aan de orde, als een apart gebied met tekenen van verloedering. Het Tunnelgebied nabij het station, in de mailronde de voordeur van de wijk genoemd, is een sociaal onveilig gebied. Er wordt gedeald, de verlichting is slecht, er is veel rommel en zwerfvuil aan te treffen, evenals vernielde fietsen. Alles bij elkaar levert dit gebied m.n. s avonds een groot gevoel op van onveiligheid. Nije Veld Binnen de wijk Nije Veld is Willemskwartier in dit hoofdstuk als aparte buurt onderscheiden. Overigens zijn de verschillende bouwblokken binnen Willemskwartier eigenlijk ook als aparte buurtjes te onderscheiden die qua woonklimaat en sfeer behoorlijk van elkaar kunnen verschillen. Willemskwartier vormt bijna driekwart van de wijk. Naast Willemskwartier zijn er nog twee buurten te onderscheiden in Nije Veld, namelijk de Landbouwbuurt en de Muntenbuurt. Grote problemen zijn er niet, maar in sociaal opzicht en met het oog op binding aan de buurt is er volgens de werkers in de buurt wel enige aandacht nodig. Blijvende zorg en optimisme Over het algemeen is de bevolking in de wijken van Oud-West gehecht aan de wijk en is er veel gezelligheid en onderlinge betrokkenheid. Maar dat neemt niet weg dat er behoorlijk veel sociale en maatschappelijke problemen zijn. Er zijn veel verschillende instellingen werkzaam in het gebied. Die instellingen deden mee aan de mailronde en de betrokken medewerkers gaven duidelijk te kennen, dat de sociale problematiek in de wijken aanzienlijk is gebleven, zowel in het sociale klimaat van de buurt als achter de voordeur. De zorg hiervoor blijft, voor de huishoudens met sociale problematiek, voor de veiligheid, het samenleven van autochtoon en allochtoon en het aanpakken van bewoners- en jongerenoverlast. Niettemin zijn er zonder meer ook positieve geluiden. In de monitor van gaven we al aan, dat de integrale aanpak van de laatste jaren als zeer positief werd ervaren. Over de hele linie is dit nog steeds zo. Vanuit de mailronde merken de werkers in de wijken op, dat de communicatie tussen de partijen verbeterd is, waaronder het overleg met de gemeente. Verder doen de participanten in het wijkbeleid hun werk goed (o.a. welzijn, scholen, ouder-kind centra). Voorzichtig wordt zo nu en dan al gesteld, dat de wijken zich verbeteren. Bijvoorbeeld geldt dat voor Wolfskuil, n.a.v. de (herstructurerings)projecten in de wijk, maar ook de activiteiten van de Open Wijkschool. Positief is ook, dat de jongerenoverlast meer onder controle is en dat jongeren actiever meepraten met politie en de andere instellingen. De herstructurering van de woningvoorraad die in alle drie de wijken is ingezet levert ook vragen op m.b.t. de toekomst van het sociale klimaat in de wijk. Aan de ene kant is er argwaan en angst voor de toekomst. Wat gebeurt er met de sociale samenhang in de buurt? Kunnen de huidige bewoners blijven wonen? Ontstaat er geen scheiding tussen de huidige ( armere ) bevolking en ( rijkere ) instromers in duurdere woningen? Vertrekken de bindende mensen niet uit de buurt? Van de andere kant ziet men tal van voordelen: de kwaliteitsverbetering van de huisvesting en het aanzien van de wijk. Bij dit alles zijn er in het stadsdeel ook nog eens veel ruimtelijke ontwikkelingen gaande (bijvoorbeeld rondom Koers West in Biezen). Deze leiden ook tot flinke zorgen onder de bevolking, vooral m.b.t. de verkeersdruk. Wat tenslotte ook een konstatering is van enkele respondenten uit de mailronde is, dat de plannen met de wijk met interesse worden gevolgd door de bewoners en dat de betrokkenheid bij wat er gebeurt in de wijk aan het groeien is. 40

43 OUD-WEST samenstelling bevolking buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % 0-14 jr ontw x % >64 jr ontw x % alleenstaanden ontw x % 1-ouder gezinnen ontw x % niet westerse allocht ontw x % niet westerse jonge all x ontw x inkomen en werk buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % lage inkomens 43 x x ontw x x % WWB 5,8 10,3 12,0 9,6 9,5 13,3 ontw ,5-0,8-1,0-0,3-1,0 x % ID/WIW 1,1 1,9 2,0 1,7 2,1 x ontw ,8-1,1-1,0-1,1-1,2 x gezondheid en zorg buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % cliënten maatsch. werk 1,1 1,5 1,7 1,4 1,5 x ontw ,6-1,2-1,4-0,8-1,3 x % cliënten GGZ 3,0 3,5 3,7 3,3 3,4 x ontw ,5 +0,3 +0,9 0,0-0,1 x % voelt zich gezond x % contact huisarts x % contact specialist x onderwijs buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % gewichtsleerlingen x ontw / x gemiddelde citoscore ,2 529,5 530,4 530,6 527,8 x ontw / ,1 +0,4 +1,5 +0,3-0,6 x % adv. <vmbo-t/havo x ontw / x % ll havo/vwo 3e lrjr x ontw / x kwaliteit openbare ruimte buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % tevredenen groen x ontw x % tevredenen wegen/fietsp x ontw x % klachten in verh. tot won x ontw x schaal verloedering 3,9 4,6 x 4,5 4,9 5,0 ontw. - -0,5-0,7 x -0,5-0,4-1,0 41

44 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK voorzieningen buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % tevredenen winkels x ontw x % tevredenen openb. verv x ontw x schaal voorz. jongeren 3,4 3,6 x 3,6 3,3 3,6 ontw. - +0,3 +0,3 x +0,1 +0,1 +0,4 % tevred. speelmog. kind x ontw x woningmarkt buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw ontw. aantal won x % laagbouwwoningen x % huurwoningen x schaal waard. eigen woning 7,3 6,9 x 7,2 6,6 6,9 ontw. - +0,1 +0,1 x +0,2-0,1 +0,4 bedrijvigheid buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw aantal bedrijfsvestigingen x ontw x % bedrijfsvest op won. 11,4 8,0 7,6 8,6 7,7 x ontw ,4 +0,5 +0,4 +0,2 +0,7 x aantal arbeidsplaatsen x ontw x % arbeidspl op bevolk. 58,8 23,8 21,6 30,9 17,8 x ontw ,8-1,1-0,9-4,1 +1,4 x milieu buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw aant. vergunn.plicht. bedr x ontw x % op won. voorraad 3,9 2,5 2,4 3,0 1,9 x ontw ,4-0,5-0,6-0,6-0,3 x % geluidsoverlast 52,1 45,5 x x x x % stankoverlast 40,3 48,3 x x x x verkeer buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % meld. parkeeroverlast 1,0 1,1 0,8 1,5 0,8 x ontw ,0 +0,1-0,2 +0,4 0,0 x % meld. verkeersongev. 1,5 1,3 2,1 1,1 0,8 x ontw ,4-0,3 +0,2-0,1-1,0 x schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 3,0 x 2,6 3,3 3,3 ontw. - -0,2-0,4 x -0,3-0,6-0,2 sociale kontakten buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % voldoende kontakten x ontw x % goed voor zichzelf zorgt x ontw x % in vrijwilligerswerk x ontw x

45 OUD-WEST ervaren sociale omgeving buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % verantw. voor buurt x ontw x % deeln. buurtact x ontw x % gehecht buurt x ontw x schaal houding jongeren 6,5 5,9 x 6,5 5,5 5,5 ontw. - +0,1 +0,3 x +0,3 +0,8-0,6 schaal sociale kwaliteit 6,2 5,8 x 5,8 5,8 5,8 ontw. - +0,1 +0,1 x -0,1 +0,3 +0,1 multiculturaliteit buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % cont. met allocht x ontw x % positief oordeel x ontw x % negatief oordeel x ontw x % verhouding goed x ontw x cultuur buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % abonnem. bibliotheek x ontw x % bezoek bibliotheek x ontw x % bezoek theater/schouwb x ontw x % bezoek musea x ontw x % bezoek bioscoop x ontw x % cursisten kunsteduc. <18 6,1 3,2 2,1 4,3 3,0 x % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 1,1 1,0 1,1 1,3 x sport buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % wekelijkse sporters x ontw x % actief lid sportclub x ontw x % ziet zichzelf als sporter x ontw x

46 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK veiligheid buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % aangiften agressie 0,9 1,1 1,1 1,2 0,9 x ontw ,1 0,0 0,0 +0,4-0,5 x schaal dreiging 1,1 1,6 x 1,6 1,6 2,0 ontw. - -0,1-0,1 x -0,4 0,0 0,0 % aangiften woninginbraak 1,4 1,9 1,9 1,9 2,0 x ontw ,9-1,7-1,9-1,2-2,2 x schaal vermog. delicten 4,2 4,7 x 4,6 4,8 4,9 ontw. - -0,5-0,6 x -0,8-0,6-0,2 schaal overlast 2,2 2,9 x 2,4 3,3 3,3 ontw. - -0,2-0,1 x -0,1-0,2-0,1 % onveilig gevoel algem x ontw x % onveilig gevoel buurt x ontw x algemene oordelen buurten Oud W Nije Vld Biez Wlfsk Willkw % buurt vooruitgegaan x ontw x % buurt achteruitgegaan x ontw x schaal evaluatie buurt 7,5 6,7 x 7,0 6,5 6,4 ontw. - +0,1 +0,2 x +0,2 +0,3 +0,2 rapportcijfer buurt 7,3 6,7 x 6,8 6,6 6,6 ontw. - +0,1 +0,2 x +0,2 +0,2 +0,1 44

47 4 Nieuw-West Nieuw-West Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Hees Heseveld Neerbosch Oost Haven- en industrieterrein TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN Binnen dit stadsdeel wijkt Hees af van de twee andere wijken, omdat het ontstaan is rondom een oude dorpskern. Heseveld en Neerbosch Oost zijn in de jaren 1950 en 1960 tot stand gekomen en hebben een duidelijke structuur, waarin zowel laagbouw als gestapelde bouw voorkomen. Hees Hees is een qua inwonertal niet zo n grote wijk die is gebouwd rondom een gave, oude dorpskern met mooie en statige panden, veel laagbouwwoningen en Haven- en industrieterrein woningen in de koopsector, en vooral ook een aantrekkelijke groenstructuur. De wijk is gebouwd langs oude wegen en heeft een lage bebouwingsdichtheid. Er bevinden zich meerdere karakteristieke straten, zoals de Bredestraat, de Kerkstraat en de Schependomlaan. Binnen de wijk bestaat zeker behoorlijk wat variëteit, maar echte deelgebieden met een specifiek karakter of eigen thematiek zijn niet als zodanig te onderscheiden. Heseveld Heseveld is gebouwd volgens een gridsysteem en kent een menging van laagbouw en etagebouw met gazons ertussen. De noordkant van de wijk (wat ruimer) en de zuidkant (aan de overzijde van de Graafseweg, deels vooroorlogs) wijken af van deze structuur. Door het groen tussen de woningen is er een levendigheid ontstaan, welke hier en daar wordt versterkt door oudere panden en in het centrum door de markt (Daniëlsplein). Voorts zijn er fraaie voorbeelden van Bossche Schoolarchitectuur te vinden. Aan de randen van de wijk bevinden zich fysieke barrières (Graafseweg en spoorlijn). Neerbosch Oost Hees Heseveld De volgende buurtjes zijn te onderscheiden: Jeruzalem, aan de zuidoostkant van de wijk; kleine laagbouw en smalle straten. De Planetenbuurt aan de noordoostkant, met etage- en laagbouw. Afrika/Bouwmeesterbuurt rondom de Daniëlsweg (etage- en laagbouw in de huursector). Neerbosch Oost In stedenbouwkundig opzicht is Neerbosch Oost een homogene wijk, met een eenvoudig rechttoe rechtaan wegenpatroon, waarin de woonfunctie 45

48 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK overheerst. Centraal in de wijk zijn winkels, wijkgebouwen en een sporthal gelegen. De wijk is voor het grootste deel gebouwd in de periode en bestaat voor iets minder dan de helft uit laagbouw (koop en huur) en voor ruim de helft uit huurflats. Tussen de bebouwing is een groenstructuur aangelegd met gazons en beplanting. De bedrijvigheid in de wijk is zeer beperkt. Het Maas-Waalkanaal, de Neerbosscheweg en de Graafseweg oefenen alledrie een barrièrewerking uit. De ligging van Neerbosch Oost is daardoor geïsoleerd. Soms zijn er al problemen tussen allochtone en autochtone bewoners en men ziet een groeiende scheiding tussen allochtone en autochtone jongeren. Circa de helft van de niet-westerse allochtonen in Nieuw-West bestaat uit Turken en Marokkanen. Nieuw West Hees Heseveld 2000 De bevolking van Neerbosch Oost is in de negentiger jaren toegenomen, o.a. door de bouw van enkele etagecomplexen aan de rand van de wijk en woningen boven het winkelcentrum. Neerbosch Oost illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen 40 Haven- en Industrieterrein Het Haven- en Industrieterrein is een wijk met een groot oppervlak, bijna volledig benut door bedrijvigheid. Er wonen bijna 200 mensen in het gebie 4.2 WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN NIEUW WEST? Percentages ouderen en niet-westerse allochtonen bovengemiddeld Op enkele punten wijkt de bevolkingssamenstelling van Nieuw-West af van die van. Bovendien treden daarbij ook nog eens verschillen op tussen de drie wijken die samen het stadsdeel vormen. Het aandeel ouderen (ouder dan 64 jaar) in het stadsdeel is met 17% zo n 4% hoger dan stedelijk. Dat wordt in sterke mate veroorzaakt door Hees (28% is ouder dan 64 jaar), maar ook het grotere Neerbosch Oost (17%). In Heseveld is het aandeel ouderen gelijk aan het Nijmeegse gemiddelde (13%). Vooral in Neerbosch Oost, maar ook in Heseveld is het percentage niet-westerse allochtonen hoger dan het Nijmeegs gemiddelde (25 resp. 19% tegenover 16% voor als geheel). Onder de jeugd is het aandeel niet-westerse allochtonen nog een stuk hoger: 45% in Neerbosch Oost en 33% in Heseveld tegenover 26% voor heel. Met name in Neerbosch Oost vinden we deelgebieden waar veel allochtonen bij elkaar wonen. In enkele deelgebieden ligt het aandeel niet-westerse allochtonen rond of boven de 50% ligt: gebiedje met maisonnettes (73%), de Tubastraat en omgeving (53%) en de Balladestraat en omgeving (47%). In de mailronde uiten de werkers in de wijken zorgen over de sterke concentratie van allochtonen in delen van Nieuw-West, omdat dat de verhouding tussen allochtonen en autochtonen onder druk kan zetten. Het aandeel jeugd in Nieuw-West is ongeveer gelijk aan het Nijmeegse gemiddelde. Dat geldt ook voor de drie wijken binnen dit stadsdeel. Relatief veel bijstandsafhankelijkheid in Heseveld en Neerbosch Oost In vergelijking met als geheel zijn in Nieuw-West wat meer mensen afhankelijk van de bijstand. Binnen het stadsdeel zijn de sociaal-economische kenmerken voor de wijk Hees gunstiger dan die voor Heseveld en Neerbosch Oost. Met name het aandeel WWB-gerechtigden in Hees is laag (2,8% tegenover 7,4 in Heseveld en 7,6% in Neerbosch Oost). Ook het aandeel bewoners, dat werkzaam is via een ID- of WIW-baan, is in deze wijken hoger. Gemiddeld beeld voor wat betreft de gezondheid De gezondheidsscores voor Nieuw-West wijken niet veel af van de gemiddelde scores voor. In Hees is het aandeel, dat zich gezond voelt, wat lager dan in Heseveld en Neerbosch Oost. Ook hebben meer mensen er contact met een specialist gehad. Daarbij moet wel bedacht worden dat het aandeel ouderen in Hees een stuk hoger ligt dan in de andere twee wijken. De behoefte aan geestelijke gezondheidszorg is in Hees juist wat kleiner. Heseveld en Neerbosch Oost tellen wat meer maatschappelijk werk- en GGZ-cliënten. In de mailronde werd gewag gemaakt van de aanwezigheid van nogal wat sociaal kwetsbare gezinnen met meervoudige sociale problemen in Heseveld en Neerbosch Oost. Grote verschillen tussen de wijken voor de onderwijsgegevens Qua citoscores, schooladviezen en aandeel gewichtsleerlingen scoort Hees duidelijk beter dan het Nijmeegse gemiddelde. Heseveld - en meer nog 46

49 NIEUW-WEST Neerbosch Oost - blijven daar bij achter. Zo is de gemiddelde citoscore voor groep 8-leerlingen is in Neerbosch Oost een stuk lager dan in Hees (532,7 resp. 539,4). Wel lijkt dit verschil wat kleiner te worden. De gemiddelde score voor Heseveld ligt daartussenin (535,1). Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost illustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN NIEUW-WEST? 100 Relatief gunstige waardering voor openbare ruimte en voorzieningen In vergelijking met heel zijn de inwoners van Nieuw-West wat meer tevreden over het groen en het onderhoud van wegen en fietspaden. Het percentage klachten bij de Bel- en Herstellijn ligt op een gemiddeld niveau. De score voor verloedering op basis van vragen aan bewoners over zwerfvuil, vandalisme, bekladding en hondenpoep is in Nieuw-West wat gunstiger dan in, maar dat geldt voor heel. Uit de mailronde blijkt dat er wel plekken binnen de wijk zijn, waar relatief veel vervuiling voorkomt, zoals in de omgeving van winkelcentrum Notenhout ( zwervende winkelwagentjes) en van de flatcomplexen aan de Neerbosscheweg, in vijvers en bij hangplekken. In Neerbosch Oost is de score voor verloedering relatief ongunstig en in Hees juist relatief gunstig. Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost illustratie 3 schaalscore verloedering 5 6 Ook over het openbaar vervoer en de winkels is men in Nieuw-West wat meer tevreden dan in als geheel. Wel valt op dat men in Hees wat minder 7 tevreden over het openbaar vervoer en in Heseveld wat minder tevreden over de winkels is. Een aantal werkers in de wijk geeft aan dat winkelcentrum Notenhout sleetse plekken vertoont. In was de tevredenheid met de jongerenvoorzieningen wat hoger dan stedelijk. In blijkt dat niet meer het geval. In tegenstelling tot het beeld voor, is de tevredenheid over de speelmogelijkheden voor kinderen wat afgenomen. Werkers in de wijken geven aan dat er vooral in de omgeving van flats weinig speelruimte is en dat het onderhoud van de speelplekken beter kan. De beoordeling van de bewoners van de jongerenvoorzieningen is weinig veranderd. De werkers in de wijken noemen enkele positieve ontwikkelingen op het vlak van jongerenvoorzieningen, namelijk de succesvolle verplaatsing van het jongerencentrum naar het wijkcentrum in Neerbosch Oost en het particulier opgezette zaalvoetbalproject voor jongeren. Anderen merken op dat jongerencentrum De Jukebox te klein is. Waardering voor eigen woning verschilt per wijk Binnen Nieuw-West valt Hees op met veel koop- en laagbouwwoningen. De dorpsstructuur is er nog duidelijk te ontdekken. Neerbosch Oost kent juist wat minder laagbouw en veel huurwoningen. Het is een naoorlogse wijk uit de jaren 1950/1960 met veel verschillende typen woningen, gebouwd in een rasterstructuur. Bovendien valt deze wijk op door de duidelijke begrenzingen van water en grote wegen. In Heseveld bevindt zich veel sociale woningbouw. Als het gaat om de aandelen huur- en laagbouwwoningen, zit deze wijk precies tussen de twee andere wijken in. De waardering van de eigen woning is voor het stadsdeel Nieuw-West als geheel precies gelijk aan het Nijmeegse gemiddelde. In Heseveld is de waardering lager (7,0) en in Hees hoger (7,7). Meer bedrijvigheid in Hees dan in de andere twee wijken In het stadsdeel Nieuw-West hebben ongeveer mensen hun werkplek, maar circa de helft hiervan komt voor rekening van de bedrijfsterreinwijk Haven- en Industrieterrein. In zowel Heseveld als Neerbosch Oost is het percentage arbeidsplaatsen op de bevolking aanzienlijk lager dan gemiddeld in (20,1 resp. 22,4% versus 58,8%). Hees komt daar met 51,5% dichter bij. De aanwezigheid van vergunningsplichtige bedrijven is in Heseveld en Neerbosch Oost geringer in vergelijking met de gemiddelde andere wijk in. De helft van de bewoners van Nieuw-West ervaart geluidsoverlast. Dat is iets minder dan gemiddeld in. Voor stankoverlast is het beeld omgekeerd: dat wordt door relatief wat meer bewoners 47

50 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK van Nieuw-West ervaren (44,6% tegenover 40,3% van alle aren). Relatief weinig verkeersproblematiek, maar hard rijden blijft probleem De gemiddelde score voor door de bewoners ervaren verkeersoverlast is gunstiger dan in (gedaald van 3,1 naar 2,7). Dat is een sterkere daling dan we stedelijk zien. Opvallend is het lage aantal meldingen van verkeersongevallen in Heseveld. Ook de parkeeroverlast in Nieuw-West is benedengemiddeld. Toch kent het stadsdeel diverse straten en gebieden met meer verkeerproblemen. In de mailronde geven de werkers in de wijken aan dat er vaak te hard gereden wordt op doorgaande wegen, zoals de O.C. Huismanstraat (enige toegangsweg tot Neerbosch Oost), de Wolfskuilseweg en de doorgaande wegen in Hees en Heseveld richting het stadscentrum. Parkeeroverlast doet zich vooral voor bij winkelcentrum Notenhout en de sporthal, bij de basisscholen en in deelgebieden met smalle straten. Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad 4.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN NIEUW- WEST MET ELKAAR OM? Sociale contacten en buurtbetrokkenheid iets minder gunstig tot gemiddeld In lagen veel uitkomsten met betrekking tot de sociale samenhang in de buurt van het gemiddelde voor. In scoort Nieuw-West op een Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 illustratie 5 score schaal sociale kwaliteit 5 7,5 Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost illustratie 6 percentage wekelijkse sporters aantal punten wat minder gunstig dan gemiddeld. Het aandeel bewoners, dat voldoende contacten heeft, ligt in Nieuw-West op een voor gemiddeld niveau. Dat geldt ook voor het aandeel, dat zich verantwoordelijk voor de buurt voelt. Maar op andere punten scoort het stadsdeel wat minder: de groep die zich inzet als vrijwilliger is verhoudingsgewijs wat kleiner, de gehechtheid aan de buurt is iets lager en men neemt wat minder aan buurtactiviteiten deel. Voor Hees geldt het tegendeel. Daar is de buurtbetrokkenheid hoger dan gemiddeld in. De gemiddelde schaalscore voor de sociale kwaliteit ligt in die wijk op 6,6 tegenover 6,2 voor. In Neerbosch Oost en Heseveld ligt die score gemiddeld op 5,7 resp. 5,8. In vergelijking met is de bewonerscore voor sociale kwaliteit weinig veranderd. En ook uit de informatie uit mailronde valt op dit vlak geen duidelijke opwaartse of neerwaartse spiraal af te leiden. Sporten kan een belangrijke activiteit zijn voor het onderhouden van contacten. Net als in heel is de sportdeelname in Nieuw-West flink gestegen. Het aandeel bewoners, dat lid van een sportclub is, is licht gestegen. Het aandeel sportclubleden - en ook het aandeel dat zich sporter voelt - is gemiddeld voor. Bij de cijfers m.b.t. cultuurdeelname scoort Nieuw- West steeds (wat) minder dan als geheel. Kijken we naar de wijken, dan blijft de cultuurdeelname vooral in Neerbosch Oost achter. In Hees valt de hoge deelname van jongeren aan kunsteducatie op. Signalen voor toegenomen scheiding tussen allochtone en autochtone jongeren De schaal houding jongeren geeft een beeld van jongerenoverlast en van de verstandhouding tussen jongeren onderling én tussen jong en oud. In vergelijking met is de gemiddelde score op deze schaal voor Nieuw-West wat minder gunstig. De score ligt nu wat lager dan gemiddeld in. Kijken we alleen naar het ervaren van jongerenoverlast, dan blijkt er geen verschil met het gemiddelde Nijmeegse beeld (12% ervaart vaak jongerenoverlast en 27% soms ). In de mailronde wordt regelmatig gewezen op overlast door (hang)jongeren, bijvoorbeeld in de 70 48

51 NIEUW-WEST omgeving van het winkelcentrum en de maisonnettes in Neerbosch Oost. Diverse werkers stellen dat de overlast verhoudingsgewijs vaak door Marokkaanse jongeren veroorzaakt wordt. Verder wordt gewezen op de beperking van het jeugd- en jongerenwerk als medeoorzaak voor de overlast. Zorgen zijn er over de in hun ogen groter wordende scheiding tussen allochtone en autochtone jongeren. Men is moeilijk voor gezamenlijke activiteiten te porren. Autochtone jongeren worden nauwelijks met het jeugd- en jongerenwerk bereikt. Ook het gevoel dat het gezag van en de controle door ouders steeds vaker ontbreekt, vindt men zorgelijk. Enkele personen spreken van veel opvoedkundige problemen en van complexe cultureel bepaalde problematiek, onder meer binnen Marokkaanse gezinnen. Meer risico s op het vlak van multicultureel samenleven Meer in het algemeen zijn de scores met betrekking tot multiculturaliteit wat minder gunstig dan in. Zo is het aandeel bewoners, dat het samenleven tussen allochtonen en autochtonen in de buurt goed vindt gaan, licht gedaald naar 44%, terwijl dit aandeel in als geheel gestegen is naar 54%. Verder zien relatief veel bewoners van Nieuw-West negatieve kanten aan de aanwezigheid van mensen uit andere culturen in de woonbuurt. Werkers in de wijken zien van twee kanten uit gedrag, dat de integratie niet bevordert. Groepen allochtonen hebben een te passieve houding als het gaat om willen integreren en zetten zich sporadisch in voor vrijwilligerswerk. En men ziet groepen autochtonen, die zich discriminerend opstellen. Ze pleiten voor meer opbouwwerk, gericht op betere verhoudingen tussen allochtonen en autochtonen. Enkele werkers menen dat de verhouding tussen allochtonen en autochtonen in Neerbosch Oost in het algemeen wat beter is dan in Heseveld. Een positieve factor daarin is de open wijkschool, die een positieve uitstraling heeft op de omgang tussen autochtone en allochtone ouders. Maar ook in Neerbosch Oost zijn er problemen in de omgang tussen beide groepen, bijvoorbeeld in de omgeving van de Tubastraat. In de mailronde is vaker gewaarschuwd voor het ontstaan van te grote concentraties allochtonen in deelgebiedjes binnen Neerbosch Oost en Heseveld. Men pleit voor een zekere sturing van de balans tussen allochtoon en autochtoon bij de toewijzing van huurwoningen. Lichte afname criminaliteit en minder onveiligheidsgevoelens In de wijkmonitor zagen we voor Nieuw-West enkele ongunstige ontwikkelingen op het vlak van de veiligheid (meer aangiftes; toename van onveiligheidsgevoelens). Deze ontwikkeling heeft zich niet voortgezet. Vooral de cijfers met betrekking tot de onveiligheidsbeleving zijn nu een stuk gunstiger. Het aandeel dat last heeft van onveiligheidsgevoelens is in Nieuw-West sterker dan gemiddeld gedaald. Verder is het aantal aangiftes voor agressie gedaald. Tevens is het aantal aangiftes voor woningbraak gedaald, maar wel minder dan gemiddeld in. Tenslotte schatten bewoners de hoeveelheid vermogensdelicten in de buurt deze keer gunstiger in en hebben bewoners niet het idee dat overlast en dreiging nu vaker of minder vaak dan in voorkomen. Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost 1 1,5 2 2,5 3 3,5 illustratie 7 schaalscore overlast Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost illustratie percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET NIEUW-WEST? Geen grote problemen, maar wel punten van zorg Alles bij elkaar komt Nieuw-West als stadsdeel redelijk gemiddeld uit de bus, zonder al te grote problemen. Wel is het gemiddelde op veel aspecten het resultaat van bovengemiddelde scores van Hees, en gemiddelde tot ondergemiddelde en soms slechte scores voor Heseveld en Neerbosch-Oost. Er zijn dan ook grote verschillen tussen de drie wijken onderling en binnen de wijken, bijvoorbeeld rond het aandeel allochtone inwoners, het aandeel bijstandgerechtigden, het onderwijsniveau en de buurtbetrokkenheid. De openbare ruimte in het stadsdeel wordt gunstig ervaren, alleen zijn er wel wat minpunten ten aanzien van de verkeersintensiteit. Wat betreft het sociale klimaat is de groeiende concentratie van allochtonen in deelgebieden de groot

52 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK ste zorg. Werkers in de wijken ervaren steeds meer dat er sprake is van een scheiding tussen de leefwerelden van groepen allochtonen en autochtonen, die deels te maken heeft met de scheiding tussen lage en hogere inkomensgroepen. Men vindt dat slecht voor de sociale samenhang en vreest dat er in de toekomst meer problemen tussen allochtonen en autochtonen gaan ontstaan. De Stadpeiling-uitkomsten laten zien dat ook de bewoners in Nieuw-West meer dan gemiddeld problemen op het vlak van multiculturaliteit ervaren. De werkers maken zich ook zorgen over de jeugd. Ook bij de jongeren zien ze een sterke scheiding tussen allochtonen en autochtonen. Verder zien ze veel opvoedingsproblemen, evenals een gebrekkig toezicht door ouders op waar hun kinderen zijn en wat ze doen. Totaalwaardering buurt iets ondergemiddeld In vergelijking met vinden nu wat meer bewoners van Nieuw-West dat hun woonbuurt erop vooruit gegaan is (gestegen van 18% in naar 22% in ). In vergelijking met heel zien wat meer bewoners een vooruitgang, maar ook wat meer bewoners een achteruitgang. De totaalwaardering voor de buurt is in Nieuw-West wat lager. De bewoners van dit stadsdeel geven gemiddeld een 7,1 voor het wonen in de buurt, terwijl de gemiddelde score voor alle aren op 7,5 ligt. Vooral in Neerbosch-Oost is de totaalwaardering laag: 6,7. Nieuw West Hees Heseveld Deelgebieden blijven extra aandacht nodig hebben In de wijkmonitor werden verschillende gebieden genoemd, waar relatief veel problemen spelen. In de mailronde van zijn dezelfde gebieden als aandachtsgebieden genoemd: Jeruzalem (Boksdoorn- en Duindoornstraat en omgeving) en Pieter Postplein in Heseveld; omgeving maisonnettes, omgeving Tubastraat, flatcomplexen langs de Neerbosscheweg, flats in Balladestraat in Neerbosch Oost. Problemen, die men in die deelgebieden binnen de wijken signaleert, zijn: overlast, vernieling, vervuiling, problemen in de onderlinge verhouding tussen bewoners, aanwezigheid van probleemgezinnen, intimidatie door asociale gezinnen, opvoedproblemen, drugshandel en bewoners met psychische problemen. Maar op grond van de informatie kunnen we niet zeggen hoe sterk de verschillende problemen in de afzonderlijke gebiedjes spelen. De werkers geven aan dat de extra inspanningen door gemeente, politie, bewonersgroepen, individuele bewoners en open wijkscholen effect hebben. Positieve geluiden zijn er onder meer over het convenant voor de maisonnettes in Neerbosch Oost, dat is opgesteld door bewonersgroepen, de politie, de gemeente, welzijnsorganisatie Tandem en de corporaties. Enkele werkers hebben ervaren, dat bij het verslappen van de aandacht voor probleemgebieden de situatie snel weer kan verslechteren. Een deel van de werkers meent dat het stadsdeel er in het algemeen op vooruit is gegaan, met name Neerbosch Oost. Enkele werkers voegen daaraan toe, dat ze het wat negatieve imago van de wijk niet terecht vinden. De wijk kent zeker problemen, maar in het algemeen is het een prettige, gezellige wijk. Een kleinere groep werkers ziet achteruitgang in Nieuw-West, vooral in de gebiedjes met een zwakker sociaal-maatschappelijk profiel. Neerbosch Oost illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan Nieuw West Hees Heseveld Neerbosch Oost 6 6,4 6,8 7,2 7,6 8 illustratie 10 rapportcijfer buurt 50

53 NIEUW-WEST samenstelling bevolking Nieuw W Hees Hesev Neerb O % 0-14 jr ontw % >64 jr ontw % alleenstaanden ontw % 1-ouder gezinnen ontw % niet westerse allocht ontw % niet westerse jonge all ontw inkomen en werk Nieuw W Hees Hesev Neerb O % lage inkomens 43 x ontw x % WWB 5,8 6,8 2,8 7,4 7,6 ontw ,5-0,2-0,6 0,0-0,1 % ID/WIW 1,1 1,1 0,9 1,1 1,2 ontw ,8-1,0-0,1-1,4-1,0 gezondheid en zorg Nieuw W Hees Hesev Neerb O % cliënten maatsch. werk 1,1 1,1 0,5 1,3 1,2 ontw ,6-0,7-0,2-0,8-0,7 % cliënten GGZ 3,0 3,2 2,8 3,2 3,3 ontw ,5 +0,6 +0,4 +0,5 +0,8 % voelt zich gezond % contact huisarts % contact specialist onderwijs Nieuw W Hees Hesev Neerb O % gewichtsleerlingen ontw / gemidd. citoscore ,2 534,5 539,4 535,1 532,7 ontw / ,1 +0,1-0,9 +0,1 +0,4 % adv. <vmbo-t/havo ontw / % ll havo/vwo 3e lrjr ontw / kwaliteit openbare ruimte Nieuw W Hees Hesev Neerb O % tevredenen groen ontw x x x % tevredenen wegen/fietsp ontw x x x % klachten in verh. tot won ontw schaal verloedering 3,9 4,1 3,0 4,0 4,7 ontw. - -0,5-0,4 x x x voorzieningen Nieuw W Hees Hesev Neerb O % tevredenen winkels ontw x x x % tevredenen openb. verv ontw x x x schaal voorz. jongeren 3,4 3,5 2,9 3,7 3,6 ontw. - +0,3 +0,1 x x x % tevred. speelmog. kind ontw x x x woningmarkt Nieuw W Hees Hesev Neerb O ontw. won % laagbouwwoningen % huurwoningen schaal waard. eigen woning 7,3 7,3 7,7 7,0 7,3 ontw. - +0,1 +0,0 x x x bedrijvigheid Nieuw W Hees Hesev Neerb O aantal bedrijfsvestigingen ontw % bedrijfsvest op won. 11,4 10,0 11,9 8,5 6,8 ontw ,4 +0,3 0,0-0,4 +1,3 aantal arbeidsplaatsen ontw % arbeidspl op bevolk. 58,8 53,6 51,5 20,1 22,4 ontw ,8-3,8-0,4-2,3 +2,9 milieu Nieuw W Hees Hesev Neerb O vergunn.plicht. bedr ontw % op won. voorraad 3,9 4,2 3,9 2,0 2,8 ontw ,4-0,2-0,6-0,3 0,1 % geluidsoverlast 52,1 50,3 x x x % stankoverlast 40,3 44,6 x x x verkeer Nieuw W Hees Hesev Neerb O % meld. parkeeroverlast 1,0 0,7 0,4 0,5 0,7 ontw ,0-0,1-0,2-0,1 0,1 % meld. verkeersongev. 1,5 1,4 1,6 0,3 1,4 ontw ,4-0,5-0,3-0,5-0,4 schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 2,7 2,8 2,8 2,5 ontw. - -0,2-0,4 x x x 51

54 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK sociale kontakten Nieuw W Hees Hesev Neerb O % voldoende kontakten ontw x x x % goed voor zichzelf zorgt ontw x x x % in vrijwilligerswerk ontw x x x sport Nieuw W Hees Hesev Neerb O % wekelijkse sporters ontw x x x % actief lid sportclub ontw x x x % ziet zichzelf als sporter ontw x x x ervaren sociale omgeving Nieuw W Hees Hesev Neerb O % verantw. voor buurt ontw x x x % deeln. buurtact ontw x x x % gehecht buurt ontw x x x schaal houding jongeren 6,5 6,1 6,8 6,6 5,5 ontw. - +0,1-0,2 x x x schaal sociale kwaliteit 6,2 5,9 6,6 5,8 5,7 ontw. - +0,1-0,1 x x x multiculturaliteit Nieuw W Hees Hesev Neerb O % cont. met allocht ontw x x x % positief oordeel ontw x x x % negatief oordeel ontw x x x % verhouding goed ontw x x x cultuur Nieuw W Hees Hesev Neerb O % abonnem. bibliotheek ontw % bezoek bibliotheek ontw x x x % bezoek theater/schouwb ontw x x x % bezoek musea ontw x x x % bezoek bioscoop ontw x x x % cursisten kunsteduc. <18 6,1 3,8 8,5 3,6 2,5 % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 1,2 1,7 1,2 1,0 veiligheid Nieuw W Hees Hesev Neerb O % aangiften agressie 0,9 0,7 0,5 0,7 0,7 ontw ,1-0,2 0,0 0,0-0,3 schaal dreiging 1,1 1,1 0,9 0,9 1,3 ontw. - -0,1 0,0 x x x % aangiften woninginbraak 1,4 1,7 1,6 1,5 1,8 ontw ,9-0,4 +0,2-1,1 0,0 schaal vermog. delicten 4,2 4,5 3,5 4,6 4,9 ontw. - -0,5-0,8 x x x schaal overlast 2,2 2,1 1,5 2,0 2,4 ontw. - -0,2-0,2 x x x % onveilig gevoel algem ontw x x x % onveilig gevoel buurt ontw x x x algemene oordelen Nieuw W Hees Hesev Neerb O % buurt vooruitgegaan ontw x x x % buurt achteruitgegaan ontw x x x schaal evaluatie buurt 7,5 7,1 7,8 7,2 6,7 ontw. - +0,1 0,0 x x x rapportcijfer buurt 7,3 7,1 7,5 7,0 6,9 ontw. - +0,1-0,1 x x x 52

55 5 Midden-Zuid Midden Zuid Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Kwakkenberg Groenewoud Hazenkamp Goffert St. Anna Heijendaal TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN De wijken in Midden-Zuid staan bekend als aantrekkelijke, relatief ruim opgezette wijken met veel laagbouwkoopwoningen. Binnen de wijk Goffert wijkt de Kolpingbuurt van het algemene beeld af. Deze volksbuurt heeft meer het profiel van Oud-West Kwakkenberg De wijk Kwakkenberg ligt aan de zuid-oostrand van, in het ruime, beboste gebied waarvan ook de naburige kernen Berg en Dal en de Heilig Land Stichting deel uitmaken. De wijk is opgebouwd langs diverse oude boswegen, zoals de Kwakkenbergweg, de Sophiaweg en de Bosweg. De woningen, laagbouw en in de koopsector, bevinden zich op ruime tot zeer ruime percelen. De dichtheid ligt ongeveer op drie woningen per hectare. De bebouwing heeft in overwegende mate een villakarakter. Groenewoud Groenewoud is een ruime en groene wijk, gebouwd in de 50 er en 60 er jaren. De wijk ligt in een bosrijke omgeving. Deels is er sprake van een ruim opgezette blokverkaveling, deels van een wisselende verkaveling met vrijstaande panden. Het betreft bijna allemaal laagbouw in de koopsector, veelal met platte daken. Afwijkend van dit beeld is de noordwestpunt van de wijk. Daar bevindt zich rond de halte van de NS een voorzieningengebied met GGD, brandweer en een bowlingcentrum. Hazenkamp De Hazenkamp is een halfvooroorlogse, half naoorlogse wijk, omsloten door de Wezenlaan, Vossenlaan en Groenestraat. Van zichzelf en door het aangrenzende Goffertpark is de wijk ruim en groen van karakter. Het noordwestelijk deel van de wijk is wat anders van karakter dan de rest van de wijk, met bedrijfsfuncties en schoolgebouwen, kleinere laagbouwwoningen en 50 er jaren flats. Afgezien van het noordwestelijk deel van de wijk, is de functiemenging in de Hazenkamp beperkt. Goffert Het grootste deel van het oppervlak van de wijk Goffert wordt ingenomen door groen en recreatie (het Goffertpark, het stadion en het zwembad) en Hazenkamp Kwakkenberg Goffert St Anna Heijendaal Groenewoud 53

56 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK door het uitgebreide bedrijventerrein Winkelsteeg. De woonfunctie op het resterende oppervlak bestaat uit drie gebieden: De Kolpingbuurt: ongeveer 300 kleine, goedkope huurwoningen in beheer bij een woningbouwvereniging, ingeklemd tussen de Muntweg en de spoorlijn. Twee flatcomplexen aan de Heideparkseweg, vooral bewoond door alleenstaanden. Het park JonkerboschAan de andere kant van de wijk. Het is begin jaren 90 gereedgekomen en bestaat uit laagbouw koopwoningen en huurappartementen, aantrekkelijk gelegen in het bos, maar daardoor wel afgezonderd van de rest van de wijk en de aangrenzende wijken. St. Anna St. Anna ligt nabij het Radboudziekenhuis en de universiteit. De wijk bestaat in feite uit twee gedeelten die gescheiden zijn door de Hatertseweg. Het westelijk deel, tussen de Hatertseweg en de Vossenlaan, sluit in karakter precies aan bij de aangrenzende wijk Hazenkamp. Het oostelijk deel heeft een onduidelijke opbouw en is in de loop der tijden opgevuld tussen oude wegen. Heijendaal De statistische wijk Heijendaal wordt begrensd door de Heijendaalseweg, Groenestraat en spoorlijn, St. Annastraat en Houtlaan. De wijk is eigenlijk slechts voor een beperkt deel een woonwijk. Het wijkoppervlak wordt grotendeels ingenomen door de gebouwen van de Radboud Universiteit en het Radboudziekenhuis. Binnen Heijendaal is verder ook gelegen een landgoed met daarop het Chalet Brakkenstein en een manege. De helft van de 750 woningen in de wijk is in de negentiger jaren gebouwd op de nieuwbouwlocatie Heijendaal die vrijkwam na de sloop van het Canisius-Wilhelmina-ziekenhuis WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN MIDDEN-ZUID? Verschillen tussen wijken naar leeftijd en huishouden, aandeel allochtone inwoners blijft gering In dit stadsdeel zijn er qua bevolkingssamenstelling grote verschillen tussen de wijken. Die verschillen zijn in grote lijnen hetzelfde van karkter als in de monitor van twee jaar geleden: In Hazenkamp en de Kolpingbuurt is het aandeel kinderen tot 14 jaar flink bovengemiddeld (resp. 20% tegen 15% in ), terwijl het aandeel in Kwakkenberg en vooral Groenewoud ondergemiddeld is (12% en 7%). In Groenewoud is, net als in St. Anna, het percentage ouderen erg hoog (21% en 23%, tegen 13% voor ). In beide wijken is dit percentage overigens nog steeds aan het dalen. Voor wat betreft de huishoudenssamenstelling valt het hoge aandeel alleenstaanden in St. Anna op (46%) en nog sterker de 15% eenoudergezinnen in de Kolpingbuurt, twee keer zoveel als het Nijmeegs gemiddelde (maar wel iets minder dan de 17% uit ). Een gemeenschappelijk kenmerk van de wijken in Midden-Zuid is dat er aanzienlijk minder allochtone mensen wonen dan gemiddeld in de Nijmeegse wijken. Alleen de wijk Goffert benadert het Nijmeegse percentage, maar dat komt door het hoge aandeel allochtonen in de Kolpingbuurt (26%), onder wie veel bewoners van Turkse afkomst. In de andere delen van Goffert, met name de buurt Jonkerbosch, is het aandeel veel geringer. Midden Zuid Kwakkenberg Groenewoud Hazenkamp Goffert St. Anna Heijendaal Kolping illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen 2000 Bovengemiddelde scores inkomens, gezondheid en onderwijsniveau In sociaal-maatschappelijk opzicht bevinden de wijken in Midden-Zuid zich alle aan de gunstige kant van de scores. De inkomensniveaus zijn over het algemeen hoger dan gemiddeld en het aandeel WWB-ers blijft ver achter bij dat in andere stadsdelen. In Kwakkenberg en Groenewoud staan veel studentenwoningen, waardoor het percentage lage inkomens relatief hoog ligt. Ook zijn er in het stadsdeel naar verhouding iets minder mensen die zich niet gezond voelen. Heel gunstig zijn net als in de scores op de onderwijsindicatoren (hoge citoscores en een hoog aandeel leerlingen op havo en vwo). Afwijkend is de Kolpingbuurt. Het WWB-percentage is daar bijna drie maal zo hoog als in als geheel. De andere sociaalmaatschappelijke gegevens zijn niet op buurtniveau beschikbaar, maar dat Kolping ook daar over het algemeen ongunstig afsteekt is te zien aan de scores van de wijk Goffert die voor een derde bepaald worden door de 54

57 MIDDEN-ZUID Kolpingbuurt. Het sterkst is dat nog te zien bij de onderwijsaspecten. De wijk Goffert blijft daar aanzienlijk achter bij de andere wijken van het stadsdeel. Dit beeld komt ook uit de mailronde naar voren. Afgezien van de Kolpingbuurt ervaart men de wijken in het stadsdeel als goede en welvarende gebieden. Midden Zuid Kwakkenberg Groenewoud Hazenkamp Goffert St. Anna Heijendaal illustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN MIDDEN-ZUID? Goede waarderingen openbare ruimte, wel enige afname tevredenheid onderhoud wegen De kwaliteit van de openbare ruimte is goed, vinden de inwoners van Midden-Zuid. In heel ervaart men minder verloedering (bekladding, zwerfvuil), maar in Midden-Zuid is de betreffende schaalscore sterker dan gemiddeld teruggelopen. Vanuit de mailronde wees men op het (traditionele) voorkomen van rommel langs het spoor, zoals bij de Landbouwstraat. Het groen wordt goed gewaardeerd (84% tevredenen tegen 75% voor als geheel). Ook de tevredenheid met wegen en fietspaden is niet slecht, maar is in vergelijking met de Stadspeiling van twee jaar geleden wel iets afgenomen (van 64% naar 58%). Voor als geheel steeg deze tevredenheidsscore juist. Midden Zuid Kolping illustratie 3 schaalscore verloedering Wat betreft het groen in de buurt en het onderhoud van wegen en fietspaden is de waardering vanuit de Kolpingbuurt niet minder dan vanuit de rest van het stadsdeel. Op het eerste punt is de tevredenheid in tegenstelling tot het stadsdeel als geheel op niveau gebleven. Samenhangend met het algemene beeld is, dat het aantal klachten in verhouding tot het aantal woningen in Midden-Zuid iets ondergemiddeld is. Met name vanuit St. Anna en Heijendaal zijn de scores laag. Tevredenheid winkelvoorzieningen blijft achter Driekwart van de bewoners van Midden-Zuid is tevreden over de winkelvoorzieningen in de buurt. Dat is minder dan het Nijmeegs gemiddelde (88%). Oorzaak hiervan is, dat het winkelaanbod in enkele wijken in dit stadsdeel wat minder is, bijv. Groenewoud, Goffert en Heijendaal. In de Kolpingbuurt is de tevredenheid over de winkelvoorzieningen wel beduidend minder. Het ontbreken van bewinkeling in deze buurt zorgt er samen met de geïsoleerde ligging van de wijk voor, dat deze tevredenheid hier zeer laag is (33%). Over de voorzieningen voor jongeren is men in Midden-Zuid meer tevreden dan gemiddeld in. De verbetering die we in de vorige monitor al konstateerden heeft zich doorgezet. In heel sterke mate is dit gebeurd in de Kolpingbuurt. De opening van het eigen buurtcentrum de Inloop zo n twee jaar geleden heeft inmiddels geleid tot een sterk bovengemiddelde tevredenheid met de jongerenvoorzieningen in de buurt. Ook over de speelmogelijkheden voor kinderen is een ruime meerderheid tevreden (70%). Ook nu geldt voor de Kolpingbuurt, dat de situatie volgens de bewoners sterk is verbeterd. Het percentage tevredenen nam de afgelopen twee jaar toe met 19% toe tot 65%. De mailronde onder de werkers in de wijk voegt hier niet veel aan toe. Een signaal is de behoefte aan meer ouderenvoorzieningen in een wijk als de Hazenkamp. Daling waardering eigen woning zet niet door Bijna tweederde van de woningvoorraad in Midden- Zuid bestaat uit koopwoningen. Alleen in Goffert is het aandeel huurwoningen groter dan het aandeel koopwoningen. Dit komt door de Kolpingbuurt (uitsluitend huur) en de huurappartementen in het park Jonkerbosch die daar deel uitmaken van de woningvoorraad. Het overwicht aan koopwoningen is het sterkst in de wijken Groenewoud, Hazenkamp en Kwakkenberg. In deze wijken bestaat verder zo n 70% of meer uit laagbouw. Opvallend in de monitor van was de daling (sinds 1998) van de waardering van de eigen woning. Deze daling is tot rust gekomen. De laatste twee jaar is de waardering juist weer iets toegenomen. 55

58 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Concentratie van werk door ziekenhuizen, universiteit en bedrijfsterrein; laatste vier jaar toename arbeidsplaatsen met 10% Meer dan eenderde van de Nijmeegse werkgelegenheid (circa arbeidsplaatsen) bevindt zich in dit stadsdeel. De laatste vier jaar zijn de aantallen bedrijven en arbeidsplaatsen bovendien toegenomen met zo n 10% tussen 2000 en Deze concentratie van werk is ontstaan doordat binnen de wijk Heijendaal de universiteit en het academisch ziekenhuis zijn gevestigd. Bovendien liggen in Goffert het CWZ-ziekenhuis en het bedrijventerrein Winkelsteeg, met daarop de vestiging van Philips en een groot aantal andere bedrijven. Hiervan zijn er vele vergunningplichtig binnen het milieubeleid. In het gebied bevinden zich bijvoorbeeld diverse garagebedrijven. In de andere wijken ligt de werkgelegenheid, uitgedrukt als het aantal arbeidsplaatsen per 100 inwoners, op het Nijmeegs gemiddelde, afgezien van Kwakkenberg waarbinnen weinig mensen werkzaam zijn. De ruim aanwezige bedrijvigheid in het stadsdeel Midden-Zuid leidt niet tot extra stank- of geluidsoverlast. De ervaring van dit soort overlast lag onder het recent gehouden milieubelevingsonderzoek duidelijk onder het stedelijk gemiddelde. Relatief veel verkeersoverlast in Heijendaal Op basis van de Stadspeilingen van de laatste jaren ervaart men in Midden-Zuid als geheel niet meer verkeersproblematiek dan elders in. Maar er zijn wel enige nuances. In de Kolpingbuurt was dit twee jaar geleden nog niet het geval. De verkeersoverlast was er toen bovengemiddeld. Inmiddels ligt de schaalscore op het Nijmeegse gemiddelde. De parkeerdruk a.g.v. universiteit en ziekenhuis is groot. Voor St. Anna en vooral Heijendaal komen er veel meldingen binnen van parkeeroverlast. Midden Zuid Kwakkenberg Groenewoud Hazenkamp Goffert St. Anna Heijendaal illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad Bovendien is in deze wijken en in de wijk Goffert het aantal verkeersongevallen naar verhouding groot. Voorts noemen de werkers in de wijken ook nu op de verkeersproblematiek bij de scholen, rondom het halen en brengen. Tegelijk geeft men aan, dat de gemeente er de nodige aandacht aan besteedt. Goffertpark In de mailronde zijn niet veel opmerkingen gemaakt over het Goffertpark. De evenementen op de Goffertwei brengen wel extra werk met zich mee, maar er zijn geen tekenen van grote overlast of onvrede. Ook verder bracht men geen specifieke signalen naar voren. 5.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN MIDDEN-ZUID MET ELKAAR OM? Sterk en stabiel sociaal klimaat De bewoners van Midden-Zuid wijken niet veel af van het Nijmeegs gemiddelde als het gaat om sociale contacten. Na een daling tussen 1998 en is het aandeel bewoners met voldoende sociale contacten weer gestegen en met 89% weer op het Nijmeegse niveau gekomen. Ook is er een toename te zien in de deelname aan vrijwilligerswerk. De Kolpingbuurt blijft niet zo ver achter bij deze scores. Een ander aspect is de beleving van het sociale klimaat in de buurt. Deze is in Midden-Zuid wat positiever dan gemiddeld in. Met name het percentage mensen dat deelneemt aan buurtactiviteiten is hoger (41% tegen 31% voor ). Verder ervaart men minder problemen met jongeren en heeft men een hogere waardering voor de sociale kwaliteit van de buurt waarin men woont. Typerend is, dat de verbetering die op deze indicatoren te zien geeft in Midden-Zuid zowat allemaal nog iets sterker zijn. In het minisymposium dat in is gehouden had men eerst het idee dat de buurtparticipatie in Midden-Zuid laag was. Dat kwam omdat men uitging van de organisatiegraad, die op zich niet groot is. Op de meeste plaatsen is geen permanente bewonersorganisatie. Dit betekent evenwel niet dat er niets wordt georganiseerd of dat de mensen niet goed met elkaar omgaan. Van tijd tot tijd zijn er op tal van plaatsen in het stadsdeel zeker wel buurtactiviteiten, zoals buurtfeesten. En als er aanleiding toe is worden er ad hoc bewonerscomités opgericht. De mailronde die dit keer is gehouden bevestigt dit beeld. Vanuit de welzijnskant geeft men bijvoorbeeld aan dat er behalve in de Kolpingbuurt in het stadsdeel niet of nauwelijks behoefte is aan bewonersondersteuning. Buiten dit alles zijn de bewoners ook als het gaat om cultuur en sport actief. Het bezoek aan bibliotheek, theater, musea én bioscoop is hoger dan gemiddeld. En dat geldt ook voor de deelname aan cursussen in de Lindenberg. Het percentage wekelijkse sporters is 56

59 MIDDEN-ZUID nog sterker gestegen dan stedelijk en ligt met 64% zo n 7% hoger dan het Nijmeegse cijfer. Deelname activiteiten in Kolpingbuurt verbeterd; sociaal klimaat in de kern hetzelfde gebleven De afgelopen jaren heeft Kolping meegedaan aan het landelijke project Onze Buurt aan Zet (OBAZ). De sociaal-maatschappelijke problematiek was daar aanleiding toe. Bewoners, woningcorporatie Talis, gemeente en diverse andere organisaties hebben de afgelopen periode tal van buurtactiviteiten opgezet met het doel de bewoners zelf in touw te krijgen om hun buurt te verbeteren. Voorbeelden daarvan zijn projecten met werklozen en met buurtconciërges. Een belangrijk wapenfeit was de totstandkoming van het buurtcentrum de Inloop. Midden Zuid Kolping 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 illustratie 5 score schaal sociale kwaliteit Het afgelopen jaar is OBAZ in Kolping vanuit verschillende optieken geëvalueerd. Op dit moment wordt daarvan een samenvattende rapportage gemaakt. Uit de beschikbare informatie is al wel duidelijk dat OBAZ voor het buurtleven een aantal positieve zaken heeft opgeleverd. Veel buurtbewoners hebben geparticipeerd in de buurtactiviteiten, een flink deel van hen ook als vrijwilliger. De betrokkenheid is daardoor vergroot. Zo laat ook de Stadspeiling zien dat het percentage deelnemers aan buurtactiviteiten sinds toenam met 10%. Tegelijk moeten we constateren dat er op diverse andere sociale aspecten niet echt verbetering is geboekt. Dat geldt bijvoorbeeld voor het aandeel bewoners dat zich verantwoordelijk voelt voor de buurt, voor de gehechtheid aan de buurt en de samenvattende schaalscore voor het sociale klimaat. Ook is het aandeel mensen dat positieve kanten ziet aan de aanwezigheid van allochtone bewoners in de buurt iets afgenomen. Tenslotte is ook de deelname aan de diverse cultuuruitingen niet gestegen. Wel is er verbetering te zien in de actieve sportbeoefening. De Kolpingbuurt blijft nog ver achter als het gaat om het aandeel wekelijkse sporters (41% tegen 64% voor ), maar de achterstand is de afgelopen twee jaar wel verkleind door een stijging met 14%. De kwalitatieve informatie uit de mailronde onder deskundigen en bewonersvertegenwoordigers ondersteunt dit beeld en voegt er ook wat aan toe. De bewonersgroep wordt o.a. betiteld als een grote familie, in zichzelf gekeerd en met een grote onderlinge sociale controle, hier en daar ook wel leidend tot intimidatie. Echte deelgroepen zijn niet te onderkennen. In de persoonlijke levenssfeer zijn er heel veel problemen. Veel huishoudens zijn te beschouwen als multiprobleemgezinnen met hardnekkige problematiek, waaronder werkloosheid, gezondheid, verslaving en opvoedingsproblemen. Typerend was de volgende konstatering uit een de mailreacties: Oppervlakkig gaat het beter, onder oppervlakte is nog een hoop aan de hand. Midden Zuid Kolping illustratie 6 percentage wekelijkse sporters Beeld veiligheid positief, zij het met kleine toename onveiligheidsgevoel Met betrekking tot de veiligheidsindicatoren bevinden de wijken van Midden-Zuid zich over het algemeen op een gemiddeld tot gunstig niveau. Het aantal meldingen van agressie en de ervaring van dreiging is net als twee jaar geleden wat lager dan in. Het percentage inbraken is sterker gedaald dan gemiddeld in. Alleen Groenewoud vormt een duidelijke uitzondering met een hoog inbraakpercentage en een ongunstige ontwikkeling tussen 2000 en Op het punt van overlast scoort Midden-Zuid gunstiger dan gemiddeld. Ook uit andere, niet in de tabel voorkomende cijfers blijkt dat de jongerenoverlast beperkter is dan elders in. Midden Zuid Kolping 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 illustratie 7 schaalscore overlast Midden Zuid Kolping illustratie percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt 57

60 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Al met al is het onveiligheidsgevoel in de eigen buurt dan ook iets minder groot is (23%) dan in de gemiddelde Nijmeegse wijk. Maar wel moet worden gezegd dat het in tegenstelling tot de stedelijke trend iets is toegenomen. Wederom is het beeld voor de Kolpinbuurt afwijkend. De Stadspeiling geeft aan dat de Kolpingbuurt op meerdere aspecten aanzienlijk ongunstiger scoort dan het stadsdeelgemiddelde, en te vergelijken is met bepaalde wijken uit andere stadsdelen, zoals Oud-West. Bijvoorbeeld geldt dat voor dreiging en overlast en inbraken. Het onveiligheidgevoel in de Kolpingbuurt is de afgelopen twee jaar ook iets groter geworden en gestegen van 23% naar 27%, evenzo dus tegen de stedelijke trend in. 5.5 HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET MIDDEN-ZUID? Oordelen positief tot zeer positief gebleven Het algemeen oordeel over hun buurt van de bewoners uit Midden-Zuid is in vergelijking met twee jaar geleden onveranderd positief. Het rapportcijfer voor de buurt is 7,8, terwijl dat voor 7,3 is. Ook de schaalscore evaluatie buurt blijft positief afsteken tegen de Nijmeegse score die op zich ook al gunstig is. Bij deze goede scores zijn er relatief weinig mensen die vinden dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan, maar ook weinig mensen die vinden dat de buurt achteruit is gegaan. De mailronde geeft geen aanleiding tot bijstelling van deze uitkomst. De wijken in Midden-Zuid, Kwakkenberg, Groenewoud, Hazenkamp, Goffert, St Anna en Heijendaal vindt men over het algemeen rustige en zeer gewaardeerde woonwijken. Op een aantal verkeersproblemen na (m.n. de parkeerproblematiek in en rondom Heijendaal) is er niets speciaals aan de hand. Nog steeds hebben de aanwezigheid en nabijheid van allerlei andere activiteiten, zoals het ziekenhuis, de universiteit en het bedrijventerrein Winkelsteeg in de wijk Goffert, geen negatieve invloed op de waardering van het wonen en de woonbuurt. Midden Zuid Kolping illustratie 10 rapportcijfer buurt 6 6,4 6,8 7,2 7,6 8 Kolpingbuurt blijft aandachtsgebied De bewoners van de Kolpingbuurt zijn wel degelijk van mening dat hun buurt de afgelopen twee jaar vooruit is gegaan. Maar liefst 55% antwoordde dat in de Stadspeiling voorjaar. Dat is 21/2 keer zoveel als gemiddeld in. In was de score ook al hoog (51%). Het aandeel mensen dat hun buurt achteruit ziet gaan is opnieuw aanzienlijk teruggelopen (van 16% naar 7%). Deze scores steken nogal positief af tegen de scores op andere indicatoren. Die laten ook wel positieve tendenzen zien, maar zeker niet zo sterk. Bijvoorbeeld geldt dat voor het rapportcijfer voor de buurt dat stijgt van 6,1 naar 6,3. In de vorige paragraaf bleek verder al dat er ook op een aantal sociale indicatoren niet veel vooruitgang was te zien. Al met al blijft de constatering van twee jaar geleden staan: de Kolpingbuurt is nog steeds een buurt met een eigen cultuur en moraal en een buurt die veel ruimtelijke en vooral sociale problematiek kent. Het Buurt Aan Zet - project lijkt positieve effecten op de deelname aan activiteiten op te leveren en daardoor ook aan de betrokkenheid. Er is evenwel nog veel problematiek op individueel en huishoudensniveau die de aandacht blijft vragen. De werkers in de mailronde geven dat op verschillende manieren aan. Enerzijds is, zo stelt men, voortzetting van OBAZ gewenst. Anderzijds is naast de op de buurt gerichte, collectieve, ondersteuning een aanpak op individueel niveau gewenst. Dan pas kun je serieus tegemoet komen aan de problemen van huishoudens. Midden Zuid Kolping illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan 58

61 MIDDEN-ZUID samenstelling bevolking buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % 0-14 jr ontw x % >64 jr ontw x % alleenstaanden ontw x % 1-ouder gezinnen ontw x % niet westerse allocht ontw x % niet westerse jonge all x ontw x inkomen en werk buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % lage inkomens 43 x x x ontw x x x % WWB 5,8 2,5 0,9 1,7 1,0 7,6 3,0 0,4 14,1 ontw ,5-0,3 0,0-0,1-0,1-0,4-0,6-0,4 x % ID/WIW 1,1 0,4 0,2 0,1 0,2 0,9 0,8 0,0 x ontw ,8-0,3-0,1-0,1-0,2-0,2-0,6-0,3 x gezondheid en zorg buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % cliënten maatsch. werk 1,1 0,4 0,5 0,3 0,2 0,5 0,6 0,1 x ontw ,6-0,3-0,2-0,1-0,3-0,5-0,5-0,2 x % cliënten GGZ 3,0 2,5 4,2 3,0 2,0 2,5 2,9 1,6 x ontw ,5 +0,8 +1,4 +1,7 +0,8-0,6 +1,5-0,2 x % voelt zich gezond x x x x x x 73 % contact huisarts x x x x x x 46 % contact specialist x x x x x x 25 onderwijs buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % gewichtsleerlingen x ontw / x gemidd. citoscore ,2 540,8 543,3 542,5 541,8 534,3 539,9 544,4 x ontw / ,1-0,6 +1,2-1,0-0,6-1,9-1,1 +0,7 x % adv. <vmbo-t/havo x ontw / x % ll havo/vwo 3e lrjr x ontw / x kwaliteit openbare ruimte buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % tevredenen groen x x x x x x 79 ontw x x x x x x -1 % tevredenen wegen/fietsp x x x x x x 67 ontw x x x x x x +1 % klachten in verh. tot won x ontw x schaal verloedering 3,9 2,9 x x x x x x 4,8 ontw. - -0,5-0,8 x x x x x x -0,6 59

62 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK voorzieningen buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % tevredenen winkels x x x x x x 33 ontw x x x x x x -2 % tevredenen openb. verv x x x x x x 93 ontw x x x x x x +2 schaal voorz. jongeren 3,4 3,8 x x x x x x 5,9 ontw. - +0,3 +0,4 x x x x x x +2,1 % tevred. speelmog. kind x x x x x x 65 ontw x x x x x x +19 woningmarkt buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping ontw. aantal won x % laagbouwwoningen x % huurwoningen x schaal waard. eigen woning 7,3 7,5 x x x x x x 6,2 ontw. - +0,1 +0,1 x x x x x x 0,0 bedrijvigheid buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping aantal bedrijfsvestigingen x ontw x % bedrijfsvest op won. 11,4 13,4 15,2 15,6 10,0 17,4 9,6 22,0 x ontw ,4 +1,0-1,5 +3,4 +0,4 +1,4 +0,3 +2,0 x aantal arbeidsplaatsen x ontw x % arbeidspl op bevolk. 58,8 200,2 38,5 67,3 46,8 477,7 45,4 825,5 x ontw ,8 +11,5 +5,3 +2,1 +5,2-0,6 +4,2 +96,6 x milieu buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping vergunn.plicht. bedr x ontw x % op won. voorraad 3,9 4,1 3,8 3,5 3,1 9,8 2,8 2,5 x ontw ,4-0,2 +0,2-0,2-0,3-0,4-0,3-0,1 x % geluidsoverlast 52,1 46,7 x x x x x x x % stankoverlast 40,3 26,1 x x x x x x x verkeer buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % meld. parkeeroverlast 1,0 1,0 1,1 0,2 0,8 1,1 1,4 2,2 x ontw ,0 0,0 +0,6-0,5 +0,4 +0,1-0,1-0,0 x % meld. verkeersongev. 1,5 1,5 1,2 0,5 0,3 3,3 2,7 2,1 x ontw ,4-0,5-1,3-0,1-0,3-0,7-1,0 0,6 x schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 2,6 x x x x x x 2,6 ontw. - -0,2-0,0 x x x x x x -0,7 60

63 MIDDEN-ZUID sociale kontakten buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % voldoende kontakten x x x x x x 84 ontw x x x x x x 0 % goed voor zichzelf zorgt x x x x x x 94 ontw x x x x x x -4 % in vrijwilligerswerk x x x x x x 24 ontw x x x x x x +3 ervaren sociale omgeving buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % verantw. voor buurt x x x x x x 65 ontw x x x x x x -2 % deeln. buurtact x x x x x x 28 ontw x x x x x x +10 % gehecht buurt x x x x x x 52 ontw x x x x x x -5 schaal houding jongeren 6,5 7,3 x x x x x x 5,9 ontw. - +0,1 +0,2 x x x x x x +0,1 schaal sociale kwaliteit 6,2 6,5 x x x x x x 5,8 ontw. - +0,1 +0,1 x x x x x x -0,1 multiculturaliteit buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % cont. met allocht x x x x x x 77 ontw x x x x x x -8 % positief oordeel x x x x x x 30 ontw x x x x x x -7 % negatief oordeel x x x x x x 31 ontw x x x x x x -2 % verhouding goed x x x x x x 50 ontw x x x x x x +3 cultuur buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % abonnem. bibliotheek x ontw x % bezoek bibliotheek x x x x x x 37 ontw x x x x x x -6 % bezoek theater/schouwb x x x x x x 32 ontw x x x x x x +6 % bezoek musea x x x x x x 36 ontw x x x x x x +1 % bezoek bioscoop x x x x x x 53 ontw x x x x x x -6 % cursisten kunsteduc. <18 6,1 10,8 18,6 14,0 10,6 7,4 10,1 11,8 x % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 1,9 1,4 1,6 2,8 1,0 1,7 1,8 x 61

64 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK sport buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % wekelijkse sporters x x x x x x 41 ontw x x x x x x +14 % actief lid sportclub x x x x x x 20 ontw x x x x x x +6 % ziet zichzelf als sporter x x x x x x 21 ontw x x x x x x +3 veiligheid buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % aangiften agressie 0,9 0,6 0,6 0,4 0,2 1,4 0,7 0,6 x ontw ,1-0,2-0,2 +0,1 0,0-0,7-0,1 0,0 x schaal dreiging 1,1 0,7 x x x x x x 2,5 ontw. - -0,1 0,0 x x x x x x 0,0 % aangiften woninginbraak 1,4 1,0 1,8 3,5 0,5 1,1 0,4 1,5 x ontw ,9-1,5-0,5 +1,2-1,9-2,0-1,6-1,5 x schaal vermog. delicten 4,2 3,9 x x x x x x 4,7 ontw. - -0,5-0,7 x x x x x x -0,4 schaal overlast 2,2 1,9 x x x x x x 3,5 ontw. - -0,2-0,3 x x x x x x +0,2 % onveilig gevoel algem x x x x x x 34 ontw x x x x x x -3 % onveilig gevoel buurt x x x x x x 27 ontw x x x x x x +4 algemene oordelen buurten Midden Z Kwakb Groenw Hazenk Goffert St Anna Heijend Kolping % buurt vooruitgegaan x x x x x x 55 ontw x x x x x x +4 % buurt achteruitgegaan 15 6 x x x x x x 7 ontw x x x x x x -9 schaal evaluatie buurt 7,5 8,0 x x x x x x 6,0 ontw. - +0,1 0,0 x x x x x x +0,1 rapportcijfer buurt 7,3 7,8 x x x x x x 6,3 ontw. - +0,1 +0,1 x x x x x x +0,2 62

65 6 Zuidrand Zuidrand Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN De wijken in Zuidrand zijn in de eerste plaats woonwijken. Ze zijn gerealiseerd in de jaren vijftig en zestig en zijn ontworpen volgens duidelijke stedenbouwkundige structuren (rechthoekige bouwblokken met groenvoorzieningen ertussen). In het stadsdeel als geheel is tot het midden van de negentiger jaren sprake geweest van een bevolkingsafname, die daarna onder meer door nieuwbouw tot staan is gekomen. Hatertse Hei Hatertse Hei wordt omsloten door de St. Annastraat, de Slotemaker de Bruïneweg, de Hatertseweg en de Heiweg. De wijk bestaat uit diverse deelplannen of buurten, die tussen de genoemde oude draden (wegen) zijn opgespannen. Centraal in de wijk vormt een sterflat als het ware een visueel centrum. In de zuidwesthoek is een concentratie met schoolgebouwen een apart gedeelte. Er is verder sprake van een beperkte functiemenging. De groenvoorziening in de wijk is beperkt. Grootstal Grootstal wordt omsloten door de Grootstalselaan, de Hatertseweg, de Heiweg en de St. Annastraat. Het is een rustige woonwijk met een gevarieerde opbouw. Er is een afwisseling in stedenbouwkundige vormen in samenhang met hoogteverschillen. Ook is er sprake van een zekere eenheid tussen het groen en de (woon)bebouwing in de wijk. De Nieuwe Mollenhutseweg zorgt voor een duidelijke scheiding met het niet-woongedeelte aan de noordwestkant. In de betreffende driehoek zijn verschillende bedrijven gelegen. In het zuidelijk deel van deze driehoek is begin negentiger jaren het nieuwbouwplan Grootstal uitgevoerd. Hatert Hatert is een wijk met een eigen identiteit, ingeklemd tussen het Maas-Waalkanaal, het industrieter- Haterse Hei Grootstal Brakkenstein Hatert 63

66 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK rein Winkelsteeg, de Grootstalselaan en de Malderburchtstraat. Het is in inwoneraantal (ongeveer 9500) de grootste wijk van. Het noordelijk deel van de wijk, ten noorden van de Hatertseweg, is anders van karakter dan het grotere, zuidelijk deel. Het noordelijk deel bestaat, afgezien van enkele etagecomplexen, voornamelijk uit koopwoningen (de zogenaamde edelstenenbuurt). Het gebied ten zuiden van de Hatertseweg bevat overwegend goedkope laagbouw huurwoningen. Maar ook zijn er diverse grote etagecomplexen, met name aan de wijkranden. Brakkenstein Brakkenstein is van oudsher een dorp aan de rand van de stad, met aan twee zijden een directe uitloop naar groen en bos. De wijk wordt begrensd door de St. Annastraat, de Scheidingsweg, de Driehuizerweg en de Houtlaan en is rondom een oude dorpskern opgebouwd. De Heijendaalseweg is als het ware nog een hoofddorpsstraat. Overigens is binnen de bevolking het oude dorpskarakter wel verschoven. De wijk wordt lang niet meer alleen bewoond door Brakkensteiners of mensen die daar uit het verleden een binding mee hebben. Karakter, ligging en rust maken Brakkenstein tot een geliefde woonwijk WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN ZUIDRAND? Relatief veel 65+-ers In drie van de vier wijken binnen Zuidrand is het aandeel 65+-ers hoger dan in in totaliteit: in Grootstal en Hatert is 21% 65 jaar of ouder en in Brakkenstein (waar twee verzorgingshuizen staan) 23%. In Hatertse Hei is het aandeel 65+-ers even hoog als in als geheel (13%). Ten opzichte van 2000 is het aandeel ouderen in Hatert en Grootstal gelijk gebleven en in Brakkenstein en Hatertse Hei licht gedaald. In de mailronde is gepleit voor voldoende aandacht voor ouderen als het gaat om wonen, welzijn en zorg. Tegelijk constateert men dat er al het een en ander op dat vlak gaande is (realisering seniorenwoningen; groeiende samenwerking tussen instellingen op gebied van wonen, zorg en welzijn). Bij het aandeel jongeren zien we wat kleine verschuivingen (lichte toename in Hatertse Hei, lichte afname in Hatert en Brakkenstein), maar voor Zuidrand als geheel is het percentage jongeren gelijk gebleven; een voor gemiddeld aandeel van 15% behoort tot de 0-14-jarigen. De huishoudenssamenstelling in het stadsdeel is vrij gemiddeld, zij het met een iets hoger percentage alleenstaanden (in met name Hatert en Hatertse Hei). Groot aandeel etnische groepen in Hatert In Zuidrand als geheel wonen naar verhouding ongeveer evenveel niet-westerse allochtonen als in de rest van. Het totaalcijfer verhult echter grote verschillen tussen de vier wijken. In Hatertse Hei, en al helemaal in Brakkenstein, ligt het aandeel allochtone inwoners met respectievelijk 12% en 7% fors onder het Nijmeegs gemiddelde van 16%. Ook Grootstal zit daar met 14% iets onder. In Hatert daarentegen is het aandeel allochtone inwoners bovengemiddeld (23%). Bovendien is dit aandeel de afgelopen 5 jaar sterker gestegen (met 5%) dan in (met 3%). In de drie andere wijken was de stijging van het aandeel allochtonen juist licht onder het gemiddelde. Hetzelfde patroon is te zien bij de allochtone jongeren. Op dit moment is in Hatert 42% van de jongeren tot en met 18 jaar niet-westerse allochtoon, wat circa tweemaal zoveel is als in Hatertse Hei en Grootstal en bijna vijf maal zo veel als in Brakkenstein. Binnen de niet-westerse allochtone bevolking van Hatert vormen de Turkse bewoners de grootste groep (6% van de bewoners van Hatert). Verder omvat de allochtone bevolking een grote diversiteit aan etnische groepen. Binnen Hatert zijn er deelgebieden met een hoger aandeel niet-westerse allochtonen. In de Kastelenbuurt is ruim de helft niet-westerse allochtoon. In de mailronde uiten diverse werkers in de wijken hun zorgen over het groeiende aandeel allochtonen in Hatert, vanwege de daarmee samenhangende integratieproblematiek. Ze vrezen dat gemeente, politie, verenigingen en andere instanties in toenemende mate tegen lastig op te lossen problemen, die met cultuurverschillen te maken hebben, zullen aanlopen. Zuidrand Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen 2000 Sociaal-maatschappelijk profiel Hatert kwetsbaar In vergelijking met de drie andere wijken in Zuidrand - en ook met andere wijken in - heeft Hatert in sociaalmaatschappelijk opzicht een beduidend zwakker profiel. In Grootstal en Brakkenstein is het percentage huishoudens met een laag inkomen in de periode gedaald, 64

67 ZUIDRAND maar in Hatert is dat percentage ongeveer gelijk gebleven. Ruim de helft van de huishoudens in Hatert heeft een laag inkomen, tegenover 39% tot 43% in de drie andere wijken en 43% in als geheel. Ook het aandeel bijstandsgerechtigden is in Hatert aanzienlijk hoger (9,1% tegen 5,8% voor ). Ook bij de gezondheids-, zorg- en onderwijsindicatoren is het Hatert dat op nagenoeg alle variabelen ongunstiger scoort dan de andere wijken. Het percentage bewoners dat een beroep doet op maatschappelijk werk is weliswaar relatief sterk gedaald, maar met 1,8% nog altijd relatief hoog. Het percentage bewoners dat zich gezond voelt is wat lager (72% tegenover 76% In Zuidrand en 78% in ). Meer dan de helft van de basisschoolleerlingen in Hatert is gewichtsleerling (61%). In Zuidrand en heel is dat aandeel veel lager (38% resp. 33%). Daarmee samenhangend zijn de citoscores er lager dan in en de andere wijken van Zuidrand. Ook is het percentages leerlingen, dat binnen het voortgezet onderwijs het advies krijgt om een vmbo-richting te gaan doen, er aanzienlijk groter. Op het vlak van onderwijs scoort ook Grootstal ondergemiddeld. Zuidrand Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein illustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN ZUIDRAND? Oordeel over openbare ruimte in Hatert wat gunstiger dan in De tevredenheid in Zuidrand over de openbare ruimte is over het geheel genomen niet ongunstig. De tevredenheid over het groen is toegenomen en hoger dan in als geheel. Het aandeel klachten bij de Bel- en Herstel-lijn is relatief wat lager dan gemiddeld in. En de bewoners van Zuidrand ervaren minder verloedering dan de aren. In viel Hatert uit de toon met minder gunstige scores ten aanzien van de openbare ruimte. Deze keer liggen de scores voor Hatert (met uitzondering van die voor verloedering) veel dichter bij die voor Zuidrand in totaliteit. In vergelijking met zijn de bewoners meer tevreden over het groen en de wegen en fietspaden en hebben ze minder klachten gemeld. Dat de bewoners van Hatert wel nog relatief veel verloedering ervaren sluit aan bij gegevens uit de mailronde. In Hatert komt rommel op straat naar hun mening meer voor dan in de andere wijken (onder meer bij het winkelcentrum). Zuidrand Hatert illustratie 3 schaalscore verloedering Ook veranderingen in oordeel over voorzieningen In vergelijking met is het aandeel bewoners van Zuidrand dat tevreden is over het openbaar vervoer met acht procent gedaald naar 76%. Daarmee is de tevredenheid hierover op een lager niveau dan gemiddeld in gekomen (80% tevreden in ). Bij de speelvoorzieningen zien we het tegenovergestelde. De tevredenheid daarover is bovengemiddeld toegenomen en ligt nu hoger dan in gemiddeld. Ook de tevredenheid over de jongerenvoorzieningen zit in de lift, met name in Hatert. Hierbij aansluitend valt op dat er in de mailronde weinig melding van behoefte aan extra jeugdvoorzieningen gemaakt is. De tevredenheid over de winkelvoorzieningen is bovengemiddeld gebleven. Zorg over bevolkingssamenstelling vanwege grote aanbod goedkope huurwoningen in Hatert Zowel het percentage laagbouwwoningen als het percentage huurwoningen is in Zuidrand hoger dan het Nijmeegs gemiddelde. Hatert en Grootstal zijn wijken met veel huurwoningen, zowel in de laagbouw als in de etagebouw en veelal in de goedkopere sectoren. In Hatertse Hei en met name Brakkenstein staan meer laagbouwkoopwoningen. Voor Zuidrand als geheel ligt de waardering voor de eigen woning wat lager dan gemiddeld in (7,1 tegenover 7,3 in ). In Hatert ligt de waardering nog wat lager (6,9) Het grote aanbod goedkope huurwoningen in Hatert heeft aantrekkingskracht op bepaalde groepen huurders, met name groepen met bescheiden inkomens. Dit heeft effect op het sociaal-maatschappelijk profiel van de wijk. Werkers in de wijken spreken hun zorg uit over een te sterke instroom van relatief kwetsbare groepen (multiprobleemgezinnen, eenoudergezinnen met lage inkomens, laag opgelei- 65

68 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK de allochtonen, gezinnen waarin opvoedingsproblematiek speelt). Er zijn al de nodige grotere fysieke ingrepen in Hatert (en ook andere wijken in Zuidrand) gedaan, maar het is nog niet voldoende, stelt men. Om in de toekomst een voldoende gemêleerde bevolking te houden, moet goed nagedacht worden over ingrepen in de fysieke omgeving en de woningvoorraad in combinatie met het op peil houden van het voorzieningenniveau. Niet zo veel bedrijvigheid In Zuidrand zijn relatief weinig bedrijven aanwezig. Dit is terug te vinden in de cijfers van het aandeel bedrijfsvestigingen op de woningvoorraad. Zuidrand komt hier met 5,7% laag uit ten opzichte van het Nijmeegse gemiddelde van 11,4%. Wel is het aantal bedrijfsvestigingen in Hatert opvallend gestegen (+35). Het aandeel arbeidsplaatsen op de bevolking is met een gemiddelde van 12,9 arbeidsplaatsen op 100 bewoners opvallend laag ten opzichte van 58,8% voor. Grootstal kent hierbij het grootste aandeel met 19% en Hatert het laagste met 8,9%. Samenhangend met de geringe bedrijvigheid in Zuidrand zijn de percentages vergunningsplichtige bedrijven in het stadsdeel laag. In Zuidrand ervaren relatief weinig bewoners geluidsoverlast (44% tegenover 52% van de aren). Wel ervaart een iets groter aandeel dan gemiddeld in stankoverlast (42,3% tegenover 40,3% van de aren). Verkeerssituatie relatief gunstig In de mailronde is weinig gemeld over verkeersproblematiek. De meeste opmerkingen gaan over parkeeroverlast in Brakkenstein in de omgeving van de universiteit en de sportvelden. Te hard rijden komt (zoals overal) wel voor, maar niet vaak. Ook uit de Stadspeiling komt geen overmatige verkeersproblematiek naar voren. De ervaring van verkeersproblematiek is in Zuidrand iets gunstiger dan het stedelijk gemiddelde. Verder blijft ook het aantal meldingen van parkeeroverlast bij de politie aan de lage kant. Dat geldt nog sterker voor het aantal verkeersongevallen; in 2004 kwamen bij de politie 0,6 meldingen per 100 inwoners van Zuidrand binnen, tegenover 1,5 meldingen per 100 aren. 6.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN ZUIDRAND MET ELKAAR OM? Sociale contacten goed, sportdeelname in de lift, cultuurdeelname lager Net als twee jaar geleden geven de bewoners van Zuidrand in de Stadspeiling aan dat ze voldoende sociale contacten hebben en goed voor zichzelf kunnen zorgen. Zuidrand scoort op deze punten op een voor gemiddeld niveau. Dat geldt ook voor de deelname aan vrijwilligerswerk. Ruim een kwart van de bewoners van Zuidrand zet zich als vrijwilliger in. Het stadsdeel blijft wel achter als het gaat om de deelname aan buurtactiviteiten. Een ander aspect van participatie is de deelname aan cultuur en sport. De deelname aan sport is bovengemiddeld gestegen en ligt nu ongeveer even hoog als in heel. Opvallend is de inhaalslag van Hatert, waar de sportdeelname fors gestegen is. De deelname aan cultuur daarentegen is in Zuidrand relatief laag. Dat geldt onder meer voor het bibliotheekbezoek, dat meer dan gemiddeld gedaald is, voor het museumbezoek en voor de deelname aan kunsteducatie. In Hatert liggen de scores voor cultuurdeelname lager dan in de andere wijken in Zuidrand. Kwetsbaar sociaal klimaat in delen van Hatert Het aandeel bewoners van Hatert, dat zich verantwoordelijk voelt voor de woonbuurt ligt op een voor gemiddeld niveau. Maar het aandeel dat zich gehecht aan de buurt voelt is er relatief wat lager. En het aandeel bewoners dat meedoet aan buurtactiviteiten is in Hatert opvallend klein (16% tegenover 25% in Zuidrand en 31% in ). In aansluiting hierop waarderen de bewoners van Hatert de sociale kwaliteit van hun buurt relatief laag; ze zijn minder tevreden zijn over de onderlinge contacten en de saamhorigheid in de buurt. Zuidrand Hatertse Hei Zuidrand Grootstal Hatert Hatert 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 Brakkenstein illustratie 5 score schaal sociale kwaliteit illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad In de mailronde worden diverse zaken genoemd die een negatieve invloed op het sociale klimaat binnen Hatert hebben: in deelgebieden ziet men een relatief 66

69 ZUIDRAND sterke instroom van mensen in een sociaalmaatschappelijk zwakkere positie, een groeiend aandeel allochtonen en daarmee samenhangende integratieproblemen en een toename van het aantal probleemgezinnen. Er wordt gewaarschuwd voor het ontstaan van een te scheve balans in de bevolkingssamenstelling in delen van Hatert. Overigens komen de verhalen van de werkers niet altijd overeen. De een heeft het over steeds meer bewoners die Hatert willen verlaten, omdat ze zich er niet meer thuis voelen, terwijl de ander aangeeft dat het tussen de bewoners vaak goed gaat en dat de bewoners weer wat positiever over Hatert zijn gaan denken. Wel menen de meeste werkers dat de extra aandacht van gemeente, politie en andere instanties voor de leefbaarheid en het sociale klimaat in Hatert moet worden voortgezet. Zuidrand Hatert illustratie 6 percentage wekelijkse sporters geren voor overlast. En ook in Grootstal komt jongerenoverlast voor. Zuidrand Hatert 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 Extra aandacht voor jongerenoverlast blijft nodig De score op de schaal houding jongeren, samengesteld uit vragen over de relatie in de wijk tussen jongeren onderling én tussen jong en oud, is voor Zuidrand relatief gunstig. In Hatert is de score minder gunstig, maar wel licht verbeterd. De meeste werkers in de wijken hebben bijna allemaal aangegeven dat jongerenoverlast soms voorkomt. Ze zijn positief over de initiatieven om jongerenoverlast aan te pakken. Onder meer wordt gewezen op het nut van de integrale projecten, waarbinnen diverse instellingen samen met de politie aan het aanpakken van jeugdcriminaliteit werken. Er lopen projecten voor 15- en 18-plussers en mogelijk komt er ook een project voor jarigen. Ook wijst men op de groep Marokkaanse vaders in Hatert die zich inzet voor een betere verstandhouding tussen jong en oud. De indruk bestaat dat de jeugdoverlast in Zuidrand over het algemeen wat is afgenomen, maar er zijn nog steeds gebieden met meer jeugdoverlast en groepjes die voor veel overlast zorgen. Men noemt laaggeschoold zijn en weinig toekomstperspectief hebben, problemen binnen het gezin en beperkte sociale controle als zaken die daar een rol een in spelen. Over de Kastelenbuurt wordt gemeld dat daar tot s avonds laat groepen overlast veroorzakende jongeren op straat rondzwerven. Ook zijn er problemen met jongeren in een deel van de Staatsliedenbuurt. In Hatertse Hei zorgt een groepje Marokkaanse jonillustratie 7 schaalscore overlast Verhouding autochtoon - allochtoon: geen grote spanningen, maar wel zorg over de toekomst Zoals eerder naar voren kwam, is het aandeel allochtonen in Zuidrand als geheel gemiddeld, maar in de wijk Hatert fors bovengemiddeld. Het algehele beeld dat bewoners van het samenleven van autochtone en allochtone bewoners in de buurt hebben is in Hatert wat minder gunstig: 47% van de bewoners van Hatert oordeelt er positief over, tegenover 54% voor in totaal. Ook is in Hatert het aandeel mensen dat negatieve kanten aan de aanwezigheid van mensen uit andere culturen in de woonbuurt ziet hoger dan gemiddeld in. In de mailronde worden geen voorbeelden genoemd van ernstige problemen tussen allochtone en autochtone bewoners. Wel spreken veel werkers hun zorg uit over de verdere groei van het aandeel allochtonen in delen van Hatert. Ze vrezen dat gemeente, politie, verenigingen en andere instanties in toenemende mate te maken zullen krijgen met moeilijk op te lossen problemen, die met cultuurverschillen te maken hebben. Gepleit wordt voor het krachtig voortzetten van programma s gericht op verdraagzaamheid en integratiebevordering. Niet alleen cultuurverschillen, maar ook de beperkte beheersing van de Nederlandse taal vormt een barrière tussen allochtonen en autochtonen. Gunstig veiligheidsbeeld Wat betreft agressie, dreiging, woninginbraak, vermogensdelicten en overlast scoort Zuidrand (wat) gunstiger dan het gemiddelde beeld voor. Positief is ook dat het aandeel bewoners met onveiligheidsgevoelens in dit stadsdeel wat sterker is afgenomen dan in in totaliteit. Zuidrand Hatert illustratie percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt 67

70 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Voor Hatert zijn de veiligheidsscores minder gunstig dan die voor heel Zuidrand, maar ze wijken niet veel af van de gemiddelde cijfers voor. Ook de werkers in de wijken hebben niet de indruk dat er in Zuidrand relatief veel overlast en criminaliteit is. Maar de politie schetst een wat minder gunstig beeld. Met name in Hatert zijn er deelgebieden die om veel aandacht van de politie vragen. Bepaalde vormen van overlast komen ook in Hatertse Hei en Grootstal voor, zoals drugsoverlast (drugspanden), overlast door omwonenden, jeugdoverlast en gezinsproblematiek. 6.5 HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET ZUIDRAND? Hatert wat vooruit gegaan, maar extra aandacht blijft nodig In de voorgaande paragrafen bleek dat Zuidrand op diverse gebieden gemiddeld tot goed scoort. Kijken we naar het totaaloordeel van de bewoners van Zuidrand over hun buurt, dan blijkt dat oordeel op een voor gemiddeld niveau te liggen. Dat zien we zowel bij het rapportcijfer voor de buurt als bij de schaalscore ter evaluatie van de buurt. Zuidrand Hatert illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan Het vertrouwen in de buurt blijft enigszins achter, want minder bewoners van Zuidrand dan gemiddeld in vinden dat hun buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan, en meer Zuidrandbewoners constateren een achteruitgang. In was dat ook het geval en kon dat worden toegeschreven aan de minder gunstige cijfers voor de wijk Hatert. Deze keer kan dat niet, want bij de bewoners van Hatert blijkt het vertrouwen in de buurt te zijn gegroeid. Het aandeel bewoners dat vindt dat de buurt vooruit is gegaan, is in Hatert nu groter dan in Zuidrand als geheel (19% respectievelijk 11%). En het aandeel dat vindt dat de buurt achteruit is gegaan is in Hatert duidelijk afgenomen en nog maar een fractie hoger dan in Zuidrand (24% respectievelijk 22%). Verder is het totaaloordeel over de buurt in Hatert licht gestegen. Uit de mailronde blijkt dat ook de werkers in de wijken vooral in Hatert wat vooruitgang zien, waarbij wordt verwezen naar de extra aandacht die de wijk van verschillende instanties krijgt, en naar de integrale aanpak van zaken (integrale aanpak jeugdoverlast, open wijkschool). Zuidrand Hatert 6 6,4 6,8 7,2 7,6 8 illustratie 10 rapportcijfer buurt Hoewel het algehele beeld van Hatert wat gunstiger is dan twee jaar geleden blijft deze wijk wel om de meeste aandacht vragen als het gaat om (jeugd)overlast, opvoedingsproblematiek, criminaliteit, het sociale klimaat en het aanpakken van de fysieke structuur. De werkers in de wijken geven aan dat de problemen zich niet overal in Hatert voordoen, maar in delen van het wijkgebied ten zuiden van de Hatertseweg. Zorg is er over de relatief sterke groei in deelgebiedjes van het aandeel allochtonen (groei van problemen die samenhangen met cultuurverschillen) en van mensen in een sociaal-maatschappelijk kwetsbare positie. Voor de open wijkschool betekent dat bijvoorbeeld dat het aantal kinderen op school met problematische gezinssituaties toeneemt. Grootstal en Hatertse Hei: over het algemeen rustige wijken met wel wat problemen Deze keer kunnen we minder uitspraken over deze wijken doen omdat er geen verdichte steekproeven in de wijken getrokken zijn. Maar de cijfers voor Zuidrand als geheel, afgezet tegen die voor Hatert, wijzen niet op grote problemen in deze wijken. Volgens de werkers in de wijken zijn het over het algemeen rustige en prettige woongebieden. In delen van de wijken signaleert men wel problemen als jeugdoverlast, drugsoverlast, overlast door omwonenden en gezinsproblematiek, maar er is geen sprake van een duidelijk toe- of afname van deze problemen. In Brakkenstein, dat door de werkers wederom als een rustig dorp binnen de stad wordt omschreven, spelen weinig problemen. Het meest gesignaleerde knelpunt is de parkeeroverlast rondom de RU en de sportvelden. 68

71 ZUIDRAND samenstelling bevolking Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % 0-14 jr ontw % >64 jr ontw % alleenstaanden ontw % 1-ouder gezinnen ontw % niet westerse allocht ontw % niet westerse jonge all ontw inkomen en werk Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % lage inkomens 43 x ontw x % WWB 5,8 6,4 4,8 5,3 9,1 2,7 ontw ,5-0,6-1,0-0,2-0,5-0,6 % ID/WIW 1,1 1,3 1,2 1,2 1,5 1,0 ontw ,8-0,6-0,7-0,5-0,8-0,2 gezondheid en zorg Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % cliënten maatsch. werk 1,1 1,4 1,5 1,0 1,8 0,5 ontw ,6-0,4 +0,2-0,2-0,8-0,2 % cliënten GGZ 3,0 3,2 2,9 3,3 3,3 3,1 ontw ,5 +0,6 +0,6 +0,6 +0,5 +1,0 % voelt zich gezond x x 72 x % contact huisarts x x 51 x % contact specialist x x 23 x onderwijs Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % gewichtsleerlingen ontw / gemidd. citoscore ,2 533,4 537,0 532,6 529,7 539,3 ontw / ,1 +0,4 +1,2 +0,2 +1,0-0,7 % adv. <vmbo-t/havo ontw / % ll havo/vwo 3e lrjr ontw / kwaliteit openbare ruimte Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % tevredenen groen x x 80 x ontw x x +7 x % tevredenen wegen/fietsp x x 52 x ontw x x +7 x % klachten in verh. tot won ontw schaal verloedering 3,9 3,6 x x 4,6 x ontw. - -0,5-0,5 x x -0,4 x 69

72 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK voorzieningen Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % tevredenen winkels x x 92 x ontw x x 0 x % tevredenen openb. verv x x 77 x ontw x x -5 x schaal voorz. jongeren 3,4 3,4 x x 3,2 x ontw. - +0,3 +0,4 x x +0,7 x % tevred. speelmog. kind x x 51 x ontw x x +7 x woningmarkt Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn ontw. aantal won % laagbouwwoningen % huurwoningen schaal waard. eigen woning 7,3 7,1 x x 6,9 x ontw. - +0,1 +0,1 x x +0,1 x bedrijvigheid Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn aantal bedrijfsvestigingen ontw % bedrijfsvest op won. 11,4 5,7 7,0 5,7 4,4 7,9 ontw ,4 +0,4 +0,4 +0,2 +0,8 0,0 aantal arbeidsplaatsen ontw % arbeidspl op bevolk. 58,8 12,9 11,4 19,0 8,9 16,0 ontw ,8 +1,5 +0,9 ++3,0 +0,6 +1,9 milieu Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn aant. vergunn.plicht. bedr ontw % op won. voorraad 3,9 1,9 2,1 2,2 1,4 2,8 ontw ,4-0,2-0,4-0,2 0,0-0,3 % geluidsoverlast 52,1 44,0 x x x x % stankoverlast 40,3 42,3 x x x x verkeer Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % meld. parkeeroverlast 1,0 0,6 0,6 0,4 0,7 0,6 ontw ,0 +0,1 +0,3-0,1 +0,2 +0,2 % meld. verkeersongev. 1,5 0,6 0,6 0,6 0,5 0,5 ontw ,4-0,2-0,2-0,1-0,3-0,4 schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 2,3 x x 2,5 x ontw. - -0,2-0,3 x x -0,1 x 70

73 ZUIDRAND sociale kontakten Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % voldoende kontakten x x 85 x ontw x x -1 x % goed voor zichzelf zorgt x x 95 x ontw x x +2 x % in vrijwilligerswerk x x 24 x ontw x x +6 x ervaren sociale omgeving Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % verantw. voor buurt x x 83 x ontw x x +5 x % deeln. buurtact x x 16 x ontw x x +1 x % gehecht buurt x x 60 x ontw x x +1 x schaal houding jongeren 6,5 6,7 x x 6,0 x ontw. - +0,1 +0,2 x x +0,2 x schaal sociale kwaliteit 6,2 6,1 x x 5,7 x ontw. - +0,1 0,0 x x 0,0 x multiculturaliteit Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % cont. met allocht x x 74 x ontw x x -2 x % positief oordeel x x 36 x ontw x x +1 x % negatief oordeel x x 50 x ontw x x +3 x % verhouding goed x x 47 x ontw x x +2 x cultuur Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % abonnem. bibliotheek ontw % bezoek bibliotheek x x 35 x ontw x x -7 x % bezoek theater/schouwb x x 44 x ontw x x +1 x % bezoek musea x x 49 x ontw x x +6 x % bezoek bioscoop x x 54 x ontw x x -2 x % cursisten kunsteduc. <18 6,1 4,7 4,4 5,7 2,4 8,2 % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 0,8 1,2 0,7 0,5 1,5 sport Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % wekelijkse sporters x x 52 x ontw x x +14 x % actief lid sportclub x x 26 x ontw x x +6 x % ziet zichzelf als sporter x x 30 x ontw x x +11 x 71

74 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK veiligheid Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % aangiften agressie 0,9 0,5 0,4 0,4 0,9 0,2 ontw ,1 +0,2 +0,2 +0,2 +0,3 0,0 schaal dreiging 1,1 0,7 x x 1,0 x ontw. - -0,1 0,0 x x 0,0 x % aangiften woninginbraak 1,4 1,0 0,8 1,2 1,0 0,8 ontw ,9-0,6-2,0 0,0-0,4-0,2 schaal vermog. delicten 4,2 3,6 x x 4,2 x ontw. - -0,5 0,0 x x 0,0 x schaal overlast 2,2 1,9 x x 2,4 x ontw. - -0,2-0,1 x x -0,2 x % onveilig gevoel algem x x 31 x ontw x x -5 x % onveilig gevoel buurt x x 27 x ontw x x -2 x algemene oordelen Zuidr Hat Hei Grootst Hatert Brakkstn % buurt vooruitgegaan x x 19 x ontw x x +4 x % buurt achteruitgegaan x x 24 x ontw x x -8 x schaal evaluatie buurt 7,5 7,4 x x 6,9 x ontw. - +0,1 0,0 x x +0,2 x rapportcijfer buurt 7,3 7,3 x x 7,0 x ontw. - +0,1 +0,1 x x +0,2 x 72

75 7 Dukenburg Dukenburg Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Tolhuis Zwanenveld Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenhof Vogelzang Staddijk TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN De Dukenburgse wijken zijn gebouwd vanaf het midden van de jaren 60 tot halverwege de jaren 70. Er is sprake van een ruime opzet. De woonfunctie (laagbouw en etagebouw) overheerst sterk. Bedrijvigheid bevindt zich met name aan de rand van Zwanenveld en Tolhuis, in de Brabantse Poort, met daarbinnen het stadsdeel(winkel)centrum. Er zijn verder nog drie wijkwinkelcentra, in Meijhorst, Weezenhof en Malvert. Tolhuis Staddijk Meijhorst Zwanenveld Aldenhof Lankforst Malvert Weezenhof Vogelzang Tolhuis Tolhuis heeft een duidelijke ruimtelijke opbouw met daarbinnen een hiërarchisch stratenplan (in stedenbouwkundige termen een boomstructuur). Vanaf de Van Schuylenburgweg vertakt de 10e straat zich naar links en rechts in substructuren. Aan de noordwest-kant rondom de 52e en 75e straat, grenzend aan het woonwagencentrum Teersdijk, wonen veel voormalige bewoners uit dit centrum. Er is in dit gebiedje sprake van een eigen wooncultuur. Zwanenveld Tussen het Maas-Waalkanaal, de Graafseweg en de Van Schuylenburgweg ligt de wijk Zwanenveld. Binnen de wijk bevinden zich enkele rondlopende hoofdstraten, waaraan woonblokken zijn aangehaakt. In de meeste van deze woonblokken is sprake van buurten waarin men elkaar kent en waar een bewonersorganisatie actief is. De wijk is, in vergelijking met andere delen van Dukenburg, wat minder ruim opgezet. Meijhorst Langs de hoofdstraten (de 10e t/m 14e straat en de 60e straat) is de wijk opgebouwd in een mengeling van hoog- en laagbouwcomplexen. Met bijna 60% etagebouw is Meijhorst in het stadsdeel Dukenburg de wijk met naar verhouding de meeste woningen van dit type. Een deel daarvan betreft de hoogbouw aan de 14e/15e straat en de 63e/64e straat, bij de rest gaat voor een belangrijk deel om maisonnettebouw. In het oorspronkelijk als stadsdeelcentrum bedoelde gebied bij de 60e straat zijn nu enkele gezondheidsbedrijven gevestigd. Lankforst De wijk Lankforst ligt tussen de van Appelterenweg, de Nieuwe Dukenburgseweg en het Maas- 73

76 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Waalkanaal. Ook in Lankforst wordt de structuur bepaald door enkele hoofdstraten (10 t/m 13), waaraan de diverse bouwblokken zijn aangetakt. De wijk heeft aantrekkelijke kenmerken, o.a. tot uiting komend in een open structuur met behoorlijk wat groen- en speelvoorzieningen en een basisschool. Er zijn geen winkels in de wijk. In Lankforst springen de cultuurhistorische kenmerken van het vroegere Dukenburg nog het meest in het oog, met de vroegere Orangerie (nu Landhuis Duckenburgh) en laanstructuren Aldenhof Samen met Malvert behoort Aldenhof tot de oudste wijken van Dukenburg (eind zestiger jaren). Gelegen tussen de van Boetbergweg, van Appelterenweg en park Staddijk kent Aldenhof een duidelijke ruimtelijke opzet: een vierkante hoofdweg door de wijk, waaromheen en -tussen zich zijstraten met bouwblokken bevinden. Net als in Lankforst zijn er in de wijk nauwelijks voorzieningen. Ook het aantal bedrijven en arbeidsplaatsen is beperkt. Wel is er in de wijk een basisschool (Open Wijkschool) en is er een dependance gevestigd van het kunst- en educatiecentrum de Lindenberg. Malvert Ook in Malvert bestaat de ruimtelijke opbouw uit een vierkante hoofdstraat, van waaruit zijstraten naar de diverse buurtjes aftakken. Malvert bestaat voor de ene helft uit laagbouw, voor de andere uit etagebouw. Het is de enige Dukenburgse wijk waarin destijds geen koopwoningen zijn gebouwd. In de wijk ligt een omvangrijk maisonnettecomplex. De (huur)laagbouw bestaat uit (deels grote) goedkope woningen, maar ook (middel)dure. Weezenhof De wijk Weezenhof wijkt in vele opzichten af van de andere wijken in Dukenburg. De wijk is heel ruim van opzet, met straten die zich in een boomstructuur steeds verder vertakken en met veel groen tussen de bouwblokken. De nabijheid van het groengebied Vogelzang aan de zuid-westkant van de wijk is gunstig. Weezenhof heeft een winkelcentrum. Het laagbouwaandeel is zeer aanzienlijk (bijna 75%). Hieronder bevinden zich veel koopwoningen en duurdere huurwoningen. Vogelzang en Staddijk Vogelzang, in de zuidoosthoek van Dukenburg is een natuurgebied. De wijk Staddijk bestaat grotendeels uit het park Staddijk. Aan de noordwestkant bevindt zich het woonwagencentrum Teersdijk. 7.2 WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN DUKENBURG? Naar leeftijd en huishouden gemiddeld stadsdeel; wel verschillen tussen de wijken De leeftijdsverdeling van de bevolking van Dukenburg als geheel komt sterk overeen met die van. Het percentage kinderen (16%) ligt dicht tegen het Nijmeegse gemiddelde aan. Het percentage ouderen is iets hoger (15% tegen 13%) en stijgend. Ook de Dukenburgse huishoudensverdeling is vergelijkbaar met de stedelijke verdeling. Ruim een derde van de huishoudens bestaat uit alleenstaanden en het aandeel eenoudergezinnen is met 8% net iets hoger dan het Nijmeegse cijfer (7%). Tussen de wijken van Dukenburg zijn er qua leeftijd en huishouden wel diverse verschillen: In enkele wijken (Meijhorst en Aldenhof ) is het aandeel kinderen wat groter (18%). In Weezenhof is het aandeel 0- tot 14-jarigen aan het teruglopen. Twee jaar geleden was het 19%, in 17%. In de apart onderzochte buurt Tolhuis wonen naar verhouding veel kinderen (23%). Het aantal 65+ers is er zeer gering (4%). In Malvert en Weezenhof zijn de percentages ouderen met resp. 22% en 21% aanzienlijk hoger dan het Dukenburgse en Nijmeegse gemiddelde. In Weezenhof was dit aandeel 2 jaar geleden nog 19%. In Zwanenveld wonen naar verhouding meer alleenstaanden, in Aldenhof minder. Het verschil is hier wel minder aan het worden. In vier van de zeven wijken (Tolhuis, Meijhorst, Aldenhof en Malvert) is het aandeel eenoudergezinnen bovengemiddeld (9 tot 11%). In de buurt Tolhuis is het met 23% extreem hoog. Forse oververtegenwoordiging van allochtone groepen in Meijhorst, Malvert en Aldenhof In vergelijking met de monitor uit is het beeld getalsmatig nauwelijks veranderd. Het aandeel nietwesterse allochtone inwoners in Dukenburg is met 22% relatief hoog, nl. 6% hoger dan voor heel. Ook de toename gedurende de afgelopen 5 jaar was in Dukenburg iets sterker dan stedelijk (4% tegen 3%). De laatste 2 jaar overigens neemt het aandeel allochtone inwoners in Dukenburg niet meer toe. Voor de leeftijdsgroep tot 18 jaar is het verschil tussen Dukenburg en nog groter. In Dukenburg is meer dan een derde (36%) van de jongeren nietwesters allochtoon. Voor heel is dat een kwart (26%). Bij bijna de helft van de 22% allochtone inwoners gaat het om de traditionele groepen Surinamers (2%), Antillianen (3%), Turken (3%) en Marokkanen (3%) mensen. Iets meer dan de helft (12%) betreft inwoners uit de overige niet-westerse landen. Qua etniciteit zijn de verschillen tussen de zeven wijken groter dan bij de leeftijds- en huishoudensverdeling: 74

77 DUKENBURG In Meijhorst, maar ook Malvert en Aldenhof liggen de aandelen allochtonen naar verhouding het hoogst (resp. 35%, 30% en 27%). Hetzelfde geldt voor Tolhuis (30%). In Meijhorst en Malvert vormen onder de jongeren de allochtone groepen de meerderheid (met respectievelijk 58% en 55%). In alle drie de wijken gaat het om uiteenlopende etniciteiten. Het aandeel Marokkanen is hierbij groter dan het Turkse aandeel. In Meijhorst wonen naar verhouding veel Antillianen. Ook in Tolhuis, Zwanenveld en Lankforst is het aandeel allochtone inwoners groter dan gemiddeld in. De oververtegenwoordiging is evenwel aanzienlijk minder dan in Meijhorst, Malvert en Aldenhof, maar ook hier is sprake van een toename die de afgelopen 5 jaar is sterker geweest dan de stedelijke tendens. In Weezenhof tenslotte wonen weinig allochtonen (8%). Dukenburg Tolhuis Zwanenveld Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenhof Tolhuis illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen Hoog aandeel uitkeringsgerechtigden In Dukenburg is het percentage bijstandsgerechtigden aanzienlijk hoger dan gemiddeld in, namelijk 8,5 op elke 100 inwoners van 15 tot en met 64 jaar, terwijl voor heel dit cijfer 5,8 is. Behalve Weezenhof (2,2) hebben alle wijken een vergelijkbaar hoog cijfer, met Meijhorst als uitschieter (11,2). Wederom is het Meijhorst vanwaaruit het grootse aandeel mensen werkzaam zijn in een ID- of WIWbaan. In Tolhuis, Zwanenveld, Lankforst en Aldenhof is dit aandeel ook relatief hoger, maar is het verschil met het Nijmeegs gemiddelde kleiner. Ondanks het hoge aandeel uitkeringsgerechtigden ligt in de meeste wijken het aandeel lage inkomens in 2002 rond het Nijmeegse gemiddelde. Alleen 40 Weezenhof scoort belangrijk gunstiger. Opvallend is de sterke daling van het aandeel lage inkomens in Meijhorst tussen 1996 en Meer dan gemiddelde gezondheidsproblemen en problemen achter de voordeur De scores op de gezondheidsindicatoren laten zien, dat de bewoners van Dukenburg iets meer dan gemiddeld met gezondheidsproblemen te kampen hebben. Het aandeel mensen dat zich gezond zegt te voelen (73%) is lager dan voor heel (78%) en men gaat vaker naar een arts of specialist. Ook nu zijn er verschillen tussen de wijken. Malvert is de wijk die het meeste opvalt. Twee jaar geleden was dit Meijhorst. Het percentage mensen dat zich gezond voelt ligt in Malvert op 67% en de contacten met de medische sector, maatschappelijk werk en geestelijke gezondheidszorg zijn er het frequentst. Uitgezonderd Weezenhof scoren alle wijken op een of meerdere punten relatief ongunstig in vergelijking met het Nijmeegs gemiddelde. De bevindingen in de mailronde wijzen op tendenzen die hiermee samenhangen. Diverse werkers in Dukenburg maken melding van het grote aantal huishoudens in het stadsdeel met meervoudige problematiek, huishoudens met financiële problemen en de problematiek m.b.t. Marokkaanse en Antilliaanse gezinnen. De sociale problemen achter de voordeur hebben ook vaak te maken met opvoeding. Net als twee jaar geleden blijkt, dat dat zich vaak uit op de (Open Wijk) scholen. In de mails is ook gewezen op het zware bestaan van alleenstaande moeders. Dit alles werkt ook door in het sociale klimaat, want - zo wordt wel gezegd - veel mensen hebben onvoldoende vaardigheden om sociaal met anderen (in de buurt) om te gaan. Dukenburgse onderwijsscores ondergemiddeld Als stadsdeel vertoont Dukenburg op de onderwijsindicatoren een achterstand op de meeste andere stadsdelen. Dit was in de vorige monitor zo en dat beeld is niet zo veel veranderd. In het basisonderwijs is het aandeel gewichtsleerlingen hoger, de gemiddelde citoscore is lager en meer leerlingen krijgen een vmbo-advies. Ook op het voortgezet onderwijs is het verschil zichtbaar: in heel doet 46% van de 3e klassers havo of vwo, in Dukenburg is dit 40%. De drie wijken die de achterstandskenmerken het sterkst vertonen zijn Meijhorst, Aldenhof en Malvert, kort gevolgd door Zwanenveld. In Aldenhof valt de daling op van het aandeel 3e jaarsleerlingen middelbaar onderwijs dat havo of vwo volgt (met 7%) Weezenhof blijft een buitenbeentje met zeer gunstige scores op alle onderwijsvariabelen, maar ook Lankforst zit aan de gunstige kant van het gemiddelde met bijv. een relatief hoog middelbare schoollleerlingen op havo en vwo. 75

78 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Dukenburg Tolhuis Zwanenveld Meijhorst het groen gestegen en in Malvert de tevredenheid met het onderhoud van wegen en fietspaden. Zwanenveld heeft te maken met de nabijheid van het winkelcentrum Dukenburg, het NS-station en het busstation, de woonboulevard en het Triavium. Dit leidt tot intensief gebruik van de openbare ruimte. In samenhang met de nogal krappe opzet van de wijk geeft dat vooral rondom het winkelcentrum Dukenburg leefbaarheids- en beheersproblemen. Lankforst Aldenhof Dukenburg Malvert Zwanenveld Weezenhof Meijhorst Aldenhof llustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo Malvert 7.3 IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN DUKENBURG? Tolhuis Verbetering waardering openbare ruimte bij bewoners Wat betreft de openbare ruimte zijn de meningen van de bewoners in Dukenburg net als in wat wisselvallig. De tevredenheid met het groen is bovengemiddeld (82%), maar als het gaat om het onderhoud van wegen en fietspaden is men juist minder tevreden (55% tegen 61%) dan het Nijmeegs gemiddelde. Ook ervaren de bewoners een hogere mate van verloedering dan gemiddeld in de stad. Niettemin is te zien, dat de lichte verbetering in op deze punten ook geldt voor Dukenburg. Veel mensen uit de mailronde loven overigens ook het groen in Dukenburg. Ook geven meerdere werkers aan, dat de wijken er beter uitzien en de aanpak leidt tot vermindering van het zwerfvuil. Dit geldt echter zeker niet overal en altijd, want ruim de helft van de professionals en bewonersvertegenwoordigers vindt nog altijd, dat er vaak rommel op straat voorkomt in Dukenburg. Vier Dukenburgse wijken zijn in de Stadspeiling apart onderzocht, namelijk Zwanenveld, Meijhorst, Malvert en Aldenhof en bovendien een deel van Tolhuis (52e- 75e straat). Van deze gebieden hebben we dus ook enquêtegegevens op wijkniveau, in tegenstelling tot de andere wijken. Uit de enquête komt voor deze wijken naar voren, dat de bewoners van Zwanenveld en Meijhorst en iets mindere mate de buurt in Tolhuis meer verloedering van hun buurt ervaren dan de overige bewoners van Dukenburg. Tegelijk is waarneembaar dat de situatie de afgelopen twee jaar in deze gebieden is verbeterd. In de wijken Meijhorst, Aldenhof en Malvert is de score op de schaal verloedering duidelijk verbeterd en is het aantal klachtenmeldingen m.b.t. de openbare ruimte gedaald. In Aldenhof en Malvert is daarnaast de tevredenheid met illustratie 3 schaalscore verloedering Tevredenheid over winkels en openbaar vervoer De tevredenheid bij de bewoners van Dukenburg over de winkels in de buurt is goed (87%). Met name moet dan worden gedacht aan het stadsdeelcentrum. Dit geldt als voorzieningenhart voor Dukenburg en de wijdere omgeving. Tegelijkertijd wijzen respondenten in de mailronde op de (mogelijk) negatieve effecten van de vergroting van het stadsdeelcentrum, met name de verdere toename van de parkeerdruk, maar ook het risico van verdere verloedering en overlast van jongeren. De winkelvoorzieningen in de rest van het stadsdeel staan steeds meer onder druk. Steeds meer kleine vestigingen moeten verdwijnen en vooral de ouderen in het stadsdeel zijn hier de dupe van. Voor wat betreft het openbaar vervoer is de tevredenheid op het niveau van als geheel, al is deze in Aldenhof, Malvert en de buurt in Tolhuis wel wat lager. Met name in Aldenhof, maar ook in Malvert is de tevredenheid de laatste twee jaar teruggelopen. In gaven de werkers aan dat in het gehele stadsdeel het openbaar vervoer als onhandig wordt ervaren, omdat men voor een bestemming aan de andere kant van het kanaal meestal van (minstens) twee lijnen gebruik moet maken. Achterblijvende voorzieningen voor jongeren en speelvoorzieningen; duidelijke verbetering in Meijhorst Als het gaat om de voorzieningen voor jongeren, wordt er op stadsdeelniveau een tekort ervaren, maar niet in Meijhorst, waar men er juist relatief tevreden over is. In was dit ook al zo. 76

79 DUKENBURG Waarschijnlijk heeft dit te maken met de hervatting destijds van de jongerenactiviteiten in het jongerencentrum de Boerderij. Ook de tevredenheid met de speelmogelijkheden voor kinderen blijft in Dukenburg achter bij het Nijmeegs gemiddelde (52% tegen 61%). De waardering is wel toegenomen (met 3%), maar minder dan voor als geheel. In alle apart geënquêteerde wijken blijft het tevredenheidspercentage achter bij het gemiddelde voor Dukenburg, behalve in Meijhorst. De aanleg van een speelterrein voor kinderen heeft de tevredenheid met 17% opgestuwd. Overigens is ook in Malvert sprake van verbetering van de waardering op dit punt. Iets meer koopwoningen, iets minder huurwoningen; bewoningsproblematiek serieus thema Qua eigendomssituatie wijkt de woningvoorraad in Dukenburg af van die van de andere stadsdelen. Het aandeel huurwoningen (71%) is hoger dan gemiddeld (58%), het sterkst in Meijhorst en Malvert. Wel zie je overal in het stadsdeel, net als in, het aandeel huurwoningen langzaam afnemen als gevolg van de verkoop van huurwoningen. Het percentage laagbouw in het stadsdeel is wel gemiddeld (58%). Over het hele stadsdeel gemeten zijn de bewoners van Dukenburg een fractie minder tevreden over hun woning dan gemiddeld. In Meijhorst is sprake van een kleine verbetering. Wel is er hier en daar sprake van bewoningsproblematiek, bijvoorbeeld rondom de drie maisonnette-complexen. Hiervoor zijn tussen bewoners en instanties (gemeente, politie, woningcorporatie en welzijnsorganisatie) woonconvenanten afgesloten. Deze lopen nu enkele jaren. De resultaten van elk convenant worden gemeten in een tweetal peilingen. De eerste meting in Meijhorst laat zien, dat het convenant een gunstige invloed heeft. Het ontwikkelen van meer betrokkenheid van de bewoners en van samenwerking tussen bewoners, woningcorporatie, politie en gemeente heeft daar al een flinke verbetering teweeg gebracht. Een negatief punt dat werd ingebracht in de mailronde is de toename op een aantal plaatsen van de vestiging van zwak-sociale gezinnen. Het lijkt er soms op, dat de herstructurering elders in de stad gevolgen heeft voor Dukenburg. Hier en daar leidt dit tot afnemende verhuurbaarheid van woningen. Meer differentiatie in de bewonersopbouw zou gewenst zijn. De verkoop van huurwoningen is nog te beperkt geweest om dergelijke effecten te bewerkstelligen. Toename bedrijfsvestigingen afgelopen 4 jaar Het aantal bedrijven in Dukenburg is de afgelopen vier jaar met ongever 80 toegenoemen tot meer dan 700. Het aantal arbeidsplaatsen bleef met bijna 4700 ongeveer op peil. De helft van alle arbeidsplaatsen is te vinden in Zwanenveld en Tolhuis, samenhangend met het Stadsdeelcentrum en het het aangrenzende bedrijventerrein Brabantse Poort. Ook in Meijhorst zijn er veel arbeidsplaatsen, zij het dat dit aantal wel wat is gedaald de afgelopen jaren. In de vorige monitor leek de bedrijfshinder al beperkt. Het aantal (potentieel) milieuhinderlijke bedrijven is in Dukenburg niet zo groot. En het recente milieubelevingsonderzoek () laat een relatief laag percentage inwoners met stankoverlast zien. De geluidsoverlast daarentegen is iets sterker. Ervaren verkeersoverlast iets verminderd, te hard rijden blijft serieus probleem In heel het stadsdeel zijn er veel klachten over te hard rijden. Dit vindt niet alleen plaats op de ontsluitingswegen rondom de wijken, maar ook in de woongebieden zelf. Dukenburg scoort als geheel dan ook wat hoger op de schaal verkeersoverlast, zoals vastgesteld op basis van de laatste Stadspeiling. In Meijhorst en Malvert is de overlast het grootst, maar tevens valt op, dat er in vergelijking met twee jaar geleden sprake is van verbetering. Dit lijkt een beetje in tegenstelling met diverse reacties uit de mailronde van professionals en bewonersvertegenwoordigers. De helft meldt, dat te hard rijden vaak voorkomt in Dukenburg. Ook de evaluaties van de maisonnetteconvenanten wijzen op een serieuze klachten op dit punt. Dukenburg Tolhuis Zwanenveld Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenhof illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad Wat betreft parkeren concentreren de meeste problemen zich traditiegetrouw rond het stadsdeelcentrum in Zwanenveld. Niettemin laten de statistieken over de laatste twee jaar een verbetering zien en scoort Zwanenveld maar nauwelijks minder dan de andere Dukenburgse wijken. Dit heeft ook te maken met een doorgevoerde uitbreiding van het gebied voor betaald parkeren. De werkers geven aan, dat er hier en daar ook op andere plaatsen in het stadsdeel parkeeroverlast is. Zo noemt daarbij het plein in Meijhorst. Qua verkeersongevallen volgt Dukenburg de Nijmeegse trend met een daling van het percentage verkeersongevallen per hoofd van de bevolking

80 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK 7.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN DUKENBURG MET ELKAAR OM? Geen groot tekort aan sociale contacten Als relatief nieuw, suburbaan stadsdeel stelt men zich Dukenburg wel voor als een plek waar veel mensen in anonimiteit leven. Net als in geven de bevindingen uit de Stadspeiling geven geen directe aanleiding tot sombere conclusies in dit verband. Het percentage mensen dat zegt voldoende sociale contacten te hebben is met 86% net iets minder dan gemiddeld in. En hetzelfde geldt voor het aandeel mensen dat goed voor zichzelf kan zorgen (95%). De deelname aan vrijwilligerswerk de laatste twee jaar zelfs licht toegenomen. Wel zie je, dat m.b.t. deze sociale aspecten Dukenburg iets achter blijft bij de lichte verbetering van als geheel in de laatste twee jaar. Voor de aparte gebieden, Zwanenveld, Meijhorst, Aldenhof, Malvert en buurt 52e-75e straat in Tolhuis zijn deze cijfers vergelijkbaar. Dit beeld past bij een aantal indrukken van de professionals en de bewonersvertegenwoordigers. In hun reacties in de mailronde maken zij gewag van de aanwezigheid van veel actieve bewoners in het stadsdeel en een toename van de betrokkenheid op medebewoners en op het eigen woongebied. Minder deelname aan cultuur en sport Op het vlak van cultuur- en sportbeoefening blijft Dukenburg wel achter. Met name blijkt dit uit de aandelen inwoners die bibliotheek, theater, musea en bioscoop bezoeken en de percentages cursisten bij de Lindenberg. Over de hele linie liggen die voor Dukenburg lager en ook nu vooral in de vier apart onderzochte deelgebieden. In de wijken Weezenhof, Lankforst en Tolhuis (exclusief de 52e-75e straat) liggen scores gemiddeld hoger, m.n. in Weezenhof. Voor wat betreft de sportuitoefening zijn er vergelijkbare verschillen met de Nijmeegse cijfers. Het aandeel wekelijkse sporters is in Dukenburg 48% (tegen 57% voor ). Malvert en de Tolhuisbuurt blijven hier het sterkst achter. Hetzelfde patroon doet zich voor bij het lidmaatschap van sportverenigingen Gevoel van verantwoordelijkheid voor eigen buurt toegenomen In de afgelopen twee jaar is het aandeel bewoners dat zich verantwoordelijk voelt voor de buurt met 5% gestegen tot 85%. Het ligt nu op het niveau van als geheel. Ook de deelname aan buurtactiviteiten is, net als in heel, toegenomen in de Dukenburgse wijken, inclusief de apart onderzochte (achterstands)gebieden. Niettemin blijft met name in Aldenhof, Malvert en Tolhuis het deelnemingspercentage nog sterk achter. Samenhangend met deze bevindingen is de toename van de gehechtheid aan de buurt, voor Dukenburg als geheel maar in het bijzonder voor Meijhorst. Deze wijk lag in nog heel erg achter op het gemiddelde, maar heeft deze achterstand de laatste twee jaar danig verkleind. Inmiddels zegt meer dan de helft zich gehecht te voelen aan de buurt. Deze bevindingen stroken goed met een andere indicator: de sociale kwaliteit. Deze schaalscore typeert het sociale klimaat in de buurt op basis van vragen hoe mensen met elkaar omgaan. Voor Dukenburg is de score verbeterd (van 5,6 naar 5,9). De achterstand op het Nijmeegse cijfer is daarmee wat verkleind. Ook in de wijken Meijhorst en Malvert, met nogal wat achterstandsproblematiek, is deze score verbeterd. Dukenburg Zwanenveld Meijhorst Aldenhof Malvert Tolhuis Dukenburg Zwanenveld Meijhorst 4 4,5 5 5,5 6 6,5 illustratie 5 score schaal sociale kwaliteit Aldenhof Malvert Tolhuis illustratie 6 percentage wekelijkse sporters ,5 Jongerenoverlast bovengemiddeld aanwezig In het onderzoek werken we met een schaal die de houding m.b.t. jongeren weergeeft. Dit gebeurt op basis van vragen over overlast en de wijze waarop jongeren onderling en jong en oud in de buurt met elkaar omgaan. De scores zijn ongunstiger dan gemiddeld in. De overlast van jongeren ligt in Dukenburg een paar procent hoger dan elders. In de apart onderzochte gebieden is dit beeld nog ongunstiger. In Meijhorst en Aldenhof is bovendien sprake van enige achteruitgang, i.t.t. de rest van Dukenburg. Ook in de mailronde onder professionele sleutelper

81 DUKENBURG sonnen in Dukenburg komt het thema jongeren c.q. jongerenoverlast vaak naar voren. Behalve op de overlast van (hang)jongeren wijst men op zaken als drugsgebruik en criminaliteit. Opvallend is, dat het om uiteenlopende plekken gaat en dat alle wijken hierbij aan de orde komen, zoals bijv. de winkelcentra in Weezenhof en Meijhorst, de maisonnettebuurten, Tolhuis 52e-75e straat en het gebied rondom het ROC in Zwanenveld. Verder geeft men aan, dat het relatief vaak gaat om Marokkaanse en Antilliaanse jongeren (in Zwanenveld, Malvert en Meijhorst). Dukenburg Zwanenveld Meijhorst Aldenhof Malvert Tolhuis ,5 2 2,5 3 illustratie 7 schaalscore overlast 3,5 Er zijn veel meerdere groepen overlastgevende jongeren te onderscheiden. Enerzijds heb je te maken met lossere groepen die wat chill-gedrag vertonen en licht overlastgevend zijn of groepen die overlast geven door verveling waarbij lichte vernielingen aan de orde zijn. Anderzijds zijn er hechtere groepen die zich schuldig maken aan zware overlast, intimidatie van andere personen, vernieling en in enkele gevallen georganiseerde (drugs)criminaliteit. Bij dat laatste gaat het bijna altijd om oudere jongeren, waaronder naar verhouding veel Antillianen en Marokkanen. Tegelijkertijd signaleert men in de mailronde overigens, dat je moet uitkijken voor te negatieve beeldvorming t.o.v. jongeren. Vaak is de tolerantie erg beperkt, zoals ook in bleek. Verder, stelt men, is er voor jongeren niet zo veel te doen. Zo lijkt het jongerenwerk de afgelopen periode wat minder van de grond te zijn gekomen, o.a. door reorganisatie bij de welzijnsinstelling. Verhouding allochtone en autochtone bevolking: oordeel over samenleven niet verslechterd 81% van de inwoners van Dukenburg zegt wel eens contact te hebben met mensen uit een andere cultuur. Dat is nauwelijks meer dan gemiddeld in (79%). Ook in Meijhorst, Aldenhof en Malvert, wijken met veel allochtone inwoners, ligt dit percentage, net als in, niet hoger. Wat wel enigszins veranderd is, is de beoordeling van het samenleven in de wijk van allochtone en autoch- 4 tone inwoners. Voor is het percentage mensen dat positieve kanten ziet aan de aanwezigheid van groepen allochtonen in de buurt hetzelfde gebleven, in Dukenburg is het met 10% toegenomen. Daarentegen is het aandeel dat negatieve kanten noemt afgenomen, sterker dan als geheel. Opvallend zijn de gunstige scores van Meijhorst. Aldenhof en Malvert blijven daarbij achter. Gunstig is het, dat het percentage inwoners in Dukenburg dat alles bij elkaar een positief beeld heeft van het samenleven van allochtone en autochtone mensen in de buurt niet veel lager is dan in heel (52% tegen 54%). Meijhorst en Aldenhof blijven daarbij wel achter. De scores zijn over het geheel genomen niet zo ongunstig. Ze mogen echter niet de aandacht afhouden van andere verschijnselen. Deelnemers aan de mailronde signaleerden bijv. een witte vlucht uit het stadsdeel. Door het grote aandeel goedkope huurwoningen neemt het aandeel allochtone inwoners toe, m.n. op specifieke plekken. In het kielzog daarvan noemt men andere processen, zoals de tendens dat veel (autochtone) kinderen in een andere wijk naar de basisschool gaan. Verder wijst men op het gebrek aan daadwerkelijke integratie, de taalachterstand bij veel allochtonen en de soms merkbare tegenstelling tussen de islamitische en de westerse cultuur. Deze processen hebben in de wijken van Dukenburg vooralsnog niet geleid tot grote spanningen of excessen. Gunstige tendensen veiligheid in Dukenburg, maar minder dan voor als geheel De veiligheidsindicatoren geven voor Dukenburg een gemengd beeld. Het relatieve aantal agressieaangiften ligt in de buurt van het Nijmeegse gemiddelde en is in enkele wijken afgenomen (Tolhuis, Lankforst, Malvert). In Weezenhof was daarentegen sprake van enige stijging. Het aantal woninginbraken in het stadsdeel liep tussen 2000 en 2004 terug, m.n. in Lankforst, Aldenhof en Malvert. Deze verbeteringen bleven evenwel iets achter bij die voor in zijn geheel. Dat geldt ook voor andere indicatoren. De score op de schaal overlast is iets verbeterd, maar is nog steeds ongunstig in vergelijking met de rest van, het sterkst in Meijhorst en Tolhuis Voorts bleef voor heel Dukenburg het onveiligheidsgevoel in de buurt hetzelfde (28%), terwijl dat voor was teruggelopen met 2%. Tenslotte zijn vanuit de mailronde enkele serieuze veiligheidsproblemen genoemd. Men bracht onder andere het voorkomen van complexe criminaliteit en intimidatie naar voren, maar ook huiselijk geweld en drugsgerelateerde onveiligheid (dealen op straat, wiettaxi s, overlast). 79

82 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Dukenburg Zwanenveld Meijhorst Aldenhof Malvert Tolhuis illustratie percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt 7.5 HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET DUKENBURG? Indicatoren totaaloordeel wijzen enigzins in positieve richting De Dukenburgers vinden zelf dat het wat beter gaat met hun stadsdeel. 22% zag de eigen buurt het afgelopen jaar vooruitgaan (in heel was dat 20%) en 19% zag de eigen buurt achteruitgaan. Dat is nog altijd 4% boven het stedelijk gemiddelde, maar betekent wel een verbetering met 8% in vergelijking met. Zeer opvallend is het hoge aandeel respondenten uit Meijhorst dat vindt dat de buurt erop vooruit is gegaan (41%). In Malvert en Aldenhof is dit veel minder. In Aldenhof is, net als in Tolhuis en Zwanenveld, ook het aandeel mensen hoger dat vindt dat de buurt is achteruitgegaan het afgelopen jaar. Ondanks deze verbetering is voor Meijhorst het totaaloordeel over de huidge situatie nog altijd minder dan in Zwanenveld, Aldenhof en Malvert. Dit blijkt zowel uit de scores op de schaal evaluatie buurt als uit het rapportcijfer. Alleen Tolhuis blijft daarbij (sterk) achter. Van de professionals en bewonersvertegewoordigers neemt bijna de helft vooruitgang waar in het stadsdeel. Een veel kleinere groep (14%) konstateert achteruitgang. Deze positieve balans geldt voor de wijken Tolhuis (als geheel), Meijhorst, Lankforst, Malvert en Weezenhof. Voor Zwanenveld geldt het tegengesteldel: het aandeel van de respondenten uit de mailronde dat vindt dat deze wijk is achteruitgegaan is tweemaal zo groot als de groep die vooruitgang ziet. In Aldenhof tenslotte is de groep die vooruitgang ziet even groot als de groep die vindt dat de wijk het afgelopen jaar achteruit is gegaan. Stadsdeel met problemen én perspectief In schreven we, dat het niet goed mogelijk was om een algemene conclusie te trekken over een groot en gedifferentieerd stadsdeel als Dukenburg. Bepaalde wijken kennen veel problemen, maar ook 50 de goede kanten van deze wijken moeten niet worden vergeten. Daartegenover spelen er in wijken zonder grote problematiek, zoals Lankforst en Weezenhof, ook wel eens zaken. Die konstatering klopt nog steeds. Zowel de enquêtebevindingen uit de Stadspeiling wijzen hierop als de antwoorden op de vragen uit de mailronde. Heel opvallend is het samengaan van flinke problemen en positieve geluiden. De flinke problemen betreffen de sociale problematiek, de jongerenoverlast waaronder die van Marokkaanse en Antilliaanse groepen, het gebrek aan integratie, en de handel in en het gebruik van drugs met alle onveiligheid en overlast daaromheen. Ook stellen sommigen, dat de aanpak tekort schiet, o.a. door bezuinigingen op welzijn en zorg, het verminderen van de toezichtrol van de politie en te weinig medewerking bij de aanpak van sociale problemen. De positieve geluiden betreffen vooral de concentratie van activiteit in Dukenburg van de laatste jaren: de gemeente met haar planontwikkeling, de instanties die meer energie in het stadsdeel steken, de aanpak van het voorzieningcentrum in Meijhorst, de maisonnetteconvenanten, de komst van de Open Wijkscholen, het stadsdeeloverleg de Zevensprong, de wijkplatforms etc. Veel deelnemers aan de mailronde betogen, dat hierdoor het vertrouwen bij de Dukenburgers aan het terugkomen is, maar ook dat hierdoor de inwoners van het stadsdeel zelf actiever en betrokkener worden. Men konstateert, dat er veel initiatieven zijn vanuit bewonersgroepen en dat de probleemwijken vooruit zijn gegaan door samenwerking en acties. Dukenburg Zwanenveld Meijhorst Aldenhof Malvert Tolhuis illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan Het lijkt erop, dat het negatieve imago waar Dukenburg nogal wat last van heeft thans voor een deel wordt gecompenseerd door nieuw elan. Een kanttekening die meerdere malen is geplaatst is, dat bij alle plannen de communicatie vanuit de gemeente met de wijkbevolking niet altijd optimaal is en er mede daardoor onrust en verwarring ontstaat

83 DUKENBURG Sociaal-maatschappelijk profiel blijft ongunstig In de monitor van konstateerden we, dat Dukenburg als stadsdeel een relatief groot en groter wordend aandeel huishoudens met een zwakke sociaalmaatschappelijke positie herbergt. Dat beeld is nog steeds zo. Het zorgt voor knelpunten in het sociale klimaat, waaronder de verhouding tussen allochtone en autochtone bevolking en de zorgen en problemen rond jongeren en kinderen. Andere specifieke aandachtspunten in sociaal opzicht die worden gemeld zijn het behoud van de voorzieningenniveaus (m.n. voor ouderen) Gebieden binnen Dukenburg die extra aandacht vragen De wijken Zwanenveld, Meijhorst, Malvert en Aldenhof en de buurt Tolhuis 52e-75e straat zijn extra onderzocht, omdat zij binnen het wijkbeleid een aanpakstatus hebben. Diverse van de genoemde knelpunten blijken in deze gebieden sterker te spelen. Dit geldt zowel voor de sociaaleconomische positie van de huishoudens als het sociale klimaat in de wijk. Dit geldt ook voor het aan Tolhuis grenzende Woonwagencentrum. In het voorgaande is dit centrum niet apart behandeld, maar het heeft te maken met vergelijkbare achterstandskenmerken en sociale en veiligheidsproblematiek. Niettemin, zo bleek in de voorgaande paragrafen, zijn ook in de gebieden met relatief veel problematiek diverse positieve ontwikkelingen waar te nemen Dukenburg Zwanenveld Meijhorst Aldenhof Malvert Tolhuis ,4 6,8 7,2 7,6 illustratie 10 rapportcijfer buurt 8 samenstelling bevolking buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % 0-14 jr ontw x % >64 jr ontw x % alleenstaanden ontw x % 1-ouder gezinnen ontw x % niet westerse allocht ontw x % niet westerse jonge all x ontw x inkomen en werk buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % lage inkomens 43 x x ontw x x % WWB 5,8 8,5 9,6 8,5 11,2 8,1 9,9 9,2 2,2 21,2 ontw ,5 +0,1 +1,3-0,3-0,5 +0,7 +0,3-0,5-0,3 x % ID/WIW 1,1 1,2 1,3 1,4 1,9 1,4 1,3 0,9 0,2 x ontw ,8-0,7-0,3-0,7-1,5-0,6-0,7-1,5-0,2 x gezondheid en zorg buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % cliënten maatsch. werk 1,1 1,3 1,3 1,7 1,6 0,9 1,1 1,6 0,5 x ontw ,6-0,6-0,5-0,2-0,9-0,8-1,1-0,8-0,2 x % cliënten GGZ 3,0 3,3 3,7 4,1 3,3 2,7 3,4 4,0 2,0 x ontw ,5 +0,6 +0,6 +1,0 +0,2-0,9 +1,2 +0,9 +0,5 x % voelt zich gezond x x x 65 % contact huisarts x x x 48 % contact specialist x x x 25 81

84 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK onderwijs buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % gewichtsleerlingen x ontw / x gemiddelde citoscore ,2 533,1 533,3 531,0 528,4 537,4 529,9 530,6 542,2 x ontw / ,1 +0,0 +1,2-1,9 +1,1 +1,2 0,0-0,5-0,2 x % adv. <vmbo-t/havo x ontw / x % ll havo/vwo 3e lrjr x ontw / x kwaliteit openbare ruimte buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % tevredenen groen x x x 57 ontw x x 0 x x x % tevredenen wegen/fietsp x x x 55 ontw x x -5 x x x % klachten in verh. tot won x ontw x schaal verloedering 3,9 4,5 x 5,2 5,1 x 4,1 4,4 x 4,9 ontw. - -0,5-0,5 x x -0,6 x -0,8-0,9 x x voorzieningen buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % tevredenen winkels x x x 92 ontw x x -4 x x x % tevredenen openb. verv x x x 64 ontw x x +5 x x x schaal voorz. jongeren 3,4 3,0 x 2,7 3,9 x 3,0 3,1 x 2,7 ontw. - +0,3 +0,2 x x 0,0 x 0,0 +0,2 x x % tevred. speelmog. kind x x x 35 ontw x x +17 x x x woningmarkt buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs ontw. aantal won x % laagbouwwoningen x % huurwoningen x schaal waard. eigen woning 7,3 7,2 x 7,1 7,1 x 7,1 7,1 x 6,1 ontw. - +0,1 0,0 x x +0,1 x -0,1-0,1 x x bedrijvigheid buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs aantal bedrijfsvestigingen x ontw x % bedrijfsvest op won. 11,4 6,7 6,2 9,0 6,9 5,2 4,9 3,6 7,0 x ontw ,4 +0,8 +1,0 +0,4 +0,6 +0,5 +1,3 +0,8 +0,6 x aantal arbeidsplaatsen x ontw x % arbeidspl op bevolk. 58,8 19,6 27,5 28,6 20,5 5,5 9,0 10,2 7,7 x ontw ,8-0,3-3,5-1,2-2,4 +0,2-0,4 +4,1 +1,0 x 82

85 DUKENBURG milieu buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs aant. vergunn.plicht. bedr x ontw x % op won. voorraad 3,9 2,0 1,5 4,5 1,6 0,9 0,4 1,2 0,8 x ontw ,4-0,1 +0,1-0,3-0,2 0,0-0,3 +0,2-0,2 x % geluidsoverlast 52,1 59,1 x x x x x x x x % stankoverlast 40,3 27,3 x x x x x x x x verkeer buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % meld. parkeeroverlast 1,0 0,8 0,7 0,8 0,5 1,5 0,5 0,7 0,7 x ontw ,0 0,0-0,2-0,4 +0,1 +1,0-0,1 +0,2 +0,3 x % meld. verkeersongev. 1,5 0,9 1,7 1,0 0,5 0,4 0,8 0,7 0,9 x ontw ,4-0,4-0,1-0,3-0,3-0,5-0,4-0,0 +0,2 x schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 2,8 x 2,5 3,1 x 2,7 3,2 x 2,5 ontw. - -0,2-0,1 x x -0,4 x -0,2-0,6 x x sociale kontakten buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % voldoende kontakten x x x 82 ontw x x +6 x -1 0 x x % goed voor zichzelf zorgt x x x 93 ontw x x -4 x x x % in vrijwilligerswerk x x x 25 ontw x x -2 x x x ervaren sociale omgeving buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % verantw. voor buurt x x x 76 ontw x x +3 x x x % deeln. buurtact x x x 20 ontw x x +7 x x x % gehecht buurt x x x 45 ontw x x +10 x 0 +2 x x schaal houding jongeren 6,5 6,2 x 6,3 5,4 x 5,6 5,2 x 5,6 ontw. - +0,1 +0,2 x x -0,3 x -0,2 0,0 x x schaal sociale kwaliteit 6,2 5,9 x 6,0 5,4 x 5,5 5,9 x 5,1 ontw. - +0,1 +0,3 x x +0,3 x +0,1 +0,3 x x multiculturaliteit buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % cont. met allocht x x x x ontw x x +4 x x x % positief oordeel x x x 29 ontw x x +9 x x x % negatief oordeel x x x 31 ontw x x -15 x -3-7 x x % verhouding goed x x x 56 ontw x x +7 x x x 83

86 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK cultuur buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % abonnem. bibliotheek x ontw x % bezoek bibliotheek x x x 47 ontw x x -4 x x x % bezoek theater/schouwb x x x 27 ontw x x -3 x -2-2 x x % bezoek musea x x x 27 ontw x x -7 x -5-1 x x % bezoek bioscoop x x x 50 ontw x x -11 x +8-8 x x % cursisten kunsteduc. <18 6,1 5,2 5,7 3,2 2,5 6,8 4,3 2,5 11,4 x % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 1,0 1,0 0,7 0,8 1,2 0,6 0,5 2,5 x sport buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % wekelijkse sporters x x x 36 ontw x x +10 x +6-6 x x % actief lid sportclub x x x 14 ontw x x +2 x +3-6 x x % ziet zichzelf als sporter x x x 29 ontw x x -2 x x x veiligheid buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % aangiften agressie 0,9 0,8 0,6 1,1 1,0 0,3 0,7 0,7 0,6 x ontw ,1-0,1-0,4 0,0 +0,1-0,3 0,0-0,3 +0,5 x schaal dreiging 1,1 0,8 x 0,9 1,4 x 1,0 0,9 x 1,5 ontw. - -0,1-0,1 x x -0,1 x -0,1-0,5 x x % aangiften woninginbraak 1,4 1,0 1,6 1,1 0,9 0,4 1,1 0,2 1,5 x ontw ,9-0,4 +0,1 +0,3-1,0-0,7-0,6-0,9-0,2 x schaal vermog. delicten 4,2 4,5 x 5,1 5,2 x 4,1 3,8 x 5,8 ontw. - -0,5-0,2 x x -0,4 x 0,0-0,5 x x schaal overlast 2,2 2,4 x 2,5 2,9 x 2,4 2,6 x 3,5 ontw. - -0,2-0,1 x x -0,5 x -0,4-0,2 x x % onveilig gevoel algem x x x 38 ontw x x -6 x -6-6 x x % onveilig gevoel buurt x x x 35 ontw x x -2 x -2-2 x x algemene oordelen buurten Dukenb Tolhs Zwanvld Meijhrst Lankfrst Aldenh Malvrt Weezenh Tlhs % buurt vooruitgegaan x x x 26 ontw x x +16 x x x % buurt achteruitgegaan x x x 29 ontw x x -11 x x x schaal evaluatie buurt 7,5 7,0 x 6,7 6,2 x 6,7 6,9 x 5,5 ontw. - +0,1 +0,2 x x +0,5 x 0,0 +0,1 x x rapportcijfer buurt 7,3 7,2 x 6,9 6,8 x 7,0 7,0 x 6,3 ontw. - +0,1 +0,2 x x +0,5 x +0,2 +0,2 x x 84

87 8 Lindenholt Lindenholt Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners 't Acker De Kamp 't Broek Kerkenbos Westkanaaldijk Neerbosch West Bijsterhuizen TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN Bijsterhuizen Met de bouw van Lindenholt is in het midden van de jaren 1970 gestart. Elk van de drie woonwijken in Lindenholt is onderverdeeld in apart ontworpen subwijken, in totaal 17, met elk gemiddeld 400 tot 500 woningen. In tegenstelling tot Dukenburg ligt in Lindenholt het accent sterk op laagbouw. t Acker De wijk t Acker is gelegen aan de noordkant van het stadsdeel. De wijk bestaat uit 7 buurten: de Horstacker, de Steekse Acker, de Meeuwse Acker, Drieskensacker, Zellersacker, Heeskesacker en Hillekensacker. t Broek Neerbosch West t Acker Kerkenbos De Kamp West Kanaaldijk Binnen de wijk zijn de verschillen in woonomgeving en woonklimaat tussen de 7 buurten niet zo heel groot. De buurten hebben alle een eigen ontsluiting en veel groen en water aan de randen. De Kamp Van de Lindenholtse wijken is de Kamp het eerste aangelegd (tweede helft 70 er jaren). De wijk ligt tegen het Maas-Waalkanaal aan, en bestaat uit zes buurten: de Geerkamp, de Hoefkamp, de Kluijskamp, de Wellenkamp, de Voorstenkamp, en de Gildekamp. De woningbouw varieert nogal. In Voorstenkamp staan alleen huurwoningen en bestaat bijna de helft van de voorraad uit etagewoningen. In de Geerkamp, Hoefkamp en Kluijskamp staan hoofdzakelijk laagbouwkoopwoningen. In de Gildekamp en de Wellenkamp is de woningvoorraad het meest gemengd: zowel laagbouw, koop en huur, als etagehuurwoningen. De Voorstenkamp en een deel van de Gildekamp zijn krapper opgezet dan de andere vier buurten. De groenvoorzieningen zijn vooral rondom de woonbuurten te vinden. t Broek t Broek is als laatste van de Lindenholtse wijken gerealiseerd en bestaat uit 4 buurten: Hegdambroek, Holtgesbroek, Leuvensbroek en Wedesteinbroek. In Holtgesbroek ligt de nadruk op laagbouwkoopwoningen. Ook in de andere drie subbuurten ligt de nadruk sterk op laagbouw, half in de koop-, half in de huursector. Met name in Leuvensbroek en Wedesteinbroek bevindt zich ook etagebouw. In deze laatste buurt staat ook een complex met wooneenheden. De subbuurten in t Broek worden gekenmerkt door een ruimtelijke opzet, met veel ruimte tussen en rondom de bouwblokken. 85

88 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Kerkenbos, West Kanaaldijk, Neerbosch West en Bijsterhuizen In deze vier (statistische) wijken staat voornamelijk bedrijfsbebouwing. In totaal wonen er nog geen 200 mensen WAT VOOR MENSEN WONEN ER IN LINDENHOLT? De drie Lindenholtse wijken die we hier beschrijven, t Acker, de Kamp en t Broek, zijn zoals gezegd elk opgedeeld in diverse buurten waartussen behoorlijke verschillen kunnen bestaan. Drie van die buurten zijn apart onderzocht: in de wijk t Acker de buurt Zellersacker en in de wijk de Kamp de buurten Voorstenkamp en Gildekamp. In alle drie de gevallen gaat het om zogenaamde aanpakgebieden, in 1998 vastgesteld in het kader van het wijkbeleid. De overige buurten worden ook apart vermeld wanneer daar op basis van de bevindingen, met name uit de mailronde, aanleiding toe is. Jonge bevolkingsopbouw Lindenholt heeft in verhouding tot een jonge bevolkingsopbouw. Hoewel het aandeel kinderen (0-14 jaar) in dit stadsdeel in de afgelopen vijf jaar gedaald is van 24 naar 21%, is het op de Waalsprong na nog steeds het stadsdeel met naar verhouding de meeste kinderen. Van de totale Nijmeegse bevolking behoort 15% tot de leeftijdscategorie 0-14 jaar. Het percentage jarigen in Lindenholt (15%) ligt dicht tegen het Nijmeegse gemiddelde aan (16%) en is de afgelopen vijf jaar met 1% toegenomen. In de mailronde wordt gewezen op de behoefte aan voorzieningen voor de groeiende groep tieners in de wijk. Daarbij noemt men vooral het tekort aan accommodatie voor jongerenactiviteiten (ruimte voor jongeren in wijk- en jongerencentra). Het aandeel ouderen is in Lindenholt nog erg laag (4% tegen 13% voor ), maar in de mailronde wordt (vooruitkijkend op de te verwachten groei van het aandeel ouderen) aangedrongen op het bijtijds gaan nadenken over de toekomstige behoefte aan ouderenvoorzieningen. De huishoudensverdeling in Lindenholt wijkt af door het geringe percentage alleenstaanden (22% tegen 35% in als geheel). Dit heeft te maken met het grote aandeel eengezinswoningen in het stadsdeel. Alleen in de Voorstenkamp woont een groter aandeel alleenstaanden door de grotere aanwezigheid van etagewoningen (35%). Kenmerkend is tenslotte het relatief hoge aandeel eenoudergezinnen in de wijken t Acker (10%) en t Broek (12%) en in de buurten Zellersacker (11%) en Voorstenkamp (12%). Hoger aandeel allochtone inwoners in t Acker en de Kamp In twee van de drie wijken, t Acker en de Kamp, is het percentage niet-westerse allochtone inwoners duidelijk hoger dan gemiddeld (22% tegenover 16% van de Nijmeegse bevolking). Voor de jongere leeftijdscategorieën is dit verschil nog niet zo groot, maar wel is het aandeel allochtone jongeren in alle drie de Lindenholtse wijken iets sneller toegenomen dan gemiddeld in. De drie onderzochte buurten kennen alle een oververtegenwoordiging van allochtone groepen. In Zellersacker en Voorstenkamp is het aandeel niet-westerse allochtonen het grootst, met 36% en 46%. Het gaat in beide buurten om uiteenlopende etniciteiten. Lindenholt t Acker De Kamp t Broek Zellersacker Voorstenkamp Gildekamp 0 illustratie 1 percentage niet-westers allochtonen In de mailronde wordt gewezen op het belang van een goede balans tussen het aandeel allochtone en autochtone bewoners. Nu is er nog vooral saamhorigheid tussen de verschillende etnische groepen, maar men voorziet dat de snelle groei van het aandeel allochtonen in straten en deelgebiedjes tot problemen kan leiden. Volgens de werkers zijn de afgelopen jaren in deelgebiedjes binnen buurten als Voorstenkamp, Zellersacker en Gildekamp veel allochtonen komen wonen. Sociaal-maatschappelijk profiel in t Acker minder dan in de twee andere wijken Op grond van het hogere aandeel lage inkomens (46%) en het hogere WWB-percentage (6,6%) kan men stellen dat t Acker sociaal-economisch iets minder sterk is dan de twee andere wijken. Daarbij dienen we wel de uitzonderingspositie van Voorstenkamp in de wijk de Kamp te vermelden. In Voorstenkamp is het aandeel WWB-ers opvallend groot (14,1% tegenover 5,1% voor heel de Kamp en 5,4% voor heel Lindenholt). Het verschil tussen t Acker enerzijds en de Kamp en t Broek anderzijds is ook waarneembaar bij een aantal indicatoren voor onderwijs. In t Acker is het aan- 86

89 LINDENHOLT deel gewichtsleerlingen het hoogst (38%) en het aandeel vo-leerlingen op havo-vwo-niveau het laagst (26%). Niet alleen ten opzichte van de andere wijken in Lindenholt, maar ook ten opzichte van het Nijmeegs gemiddelde, scoort t Acker op het vlak van onderwijs ongunstig. Voor de gezondheidskenmerken sluit het beeld voor Lindenholt aan bij dat voor heel. Wel zijn er verschillen tussen de deelgebieden. In de wijk t Acker is het aandeel dat een beroep doet op de geestelijke gezondheid wat groter. En de buurt Voorstenkamp scoort ongunstiger als het gaat om het gezondheidsgevoel en het bezoek aan huisarts en specialist. van volwassenen gaan opruimen; z-teams). Behalve door zwerfvuil kan de kwaliteit van de openbare ruimte ook aangetast worden door vandalisme, bekladding en hondenpoep. Aan de bewoners zijn hierover aparte vragen gesteld die omgerekend tot een schaalscore een beeld geven van de verloedering. De gemiddelde score van bewoners op die schaal blijkt te zijn gedaald van 5,4 naar 4,7, wat duidt op een afname van de verloedering in de Lindenholt. Wel scoort Lindenholt op dit punt nog steeds slechter dan het Nijmeegse gemiddelde (3,9); het verschil is wel kleiner geworden. Met name in de Gildekamp is de score voor verloedering ongunstiger. In Zellersacker is de score duidelijk beter dan in. Lindenholt Lindenholt t Acker t Acker De Kamp Zellersacker t Broek Voorstenkamp Gildekamp illustratie 2 percentage havo/vwo-leerlingen binnen 3e jaars vo IN WAT VOOR OMGEVING WONEN DE INWONERS VAN LINDENHOLT? Verloedering lijkt afgenomen, maar blijft punt van aandacht Lindenholt is een ruim opgezet stadsdeel met veel laagbouw en veel groen. In de vorige wijkmonitor constateerden we een afname van de tevredenheid over het groen in dit stadsdeel, die leek samen te hangen met de grote hoeveelheid zwerfvuil in de groenstroken. Maar in blijkt de tevredenheid over het groen te zijn gestegen naar een niveau hoger dan het Nijmeegs gemiddelde (79% tevreden tegenover 75% voor ). In Voorstenkamp is de tevredenheid over het groen, net als in, een stuk lager (64%). In Gildekamp is het aandeel tevredenen gegroeid. Of de toegenomen tevredenheid over het groen samenhangt met een betere zwerfvuilaanpak of het minder voorkomen van zwerfvuil in openbaar groen kunnen we moeilijk zeggen. De mailronde levert namelijk veel klachten over zwerfvuil en het dumpen van tuinafval in openbaar groen op, vooral op plekken waar jongeren rondhangen, bij schoolgebouwen en in wijken met veel huurwoningen (bewoners van koopwoningen zouden meer genegen zijn om rommel rond huis op te ruimen). Positief in dit verband is dat bewoners in enkele deelgebieden meewerken aan initiatieven om het zwerfvuil te verwijderen (kinderen die met de hulp illustratie 3 schaalscore verloedering Aansluitend bij de betere score voor verloedering is ook het aantal klachten uit Lindenholt bij de Bel- en Herstellijn sterker dan gemiddeld in gedaald. Met betrekking tot een ander aspect van de openbare ruimte, het onderhoud van wegen en fietspaden, scoort Lindenholt gemiddeld. Tekort aan sociale accommodatie De tevredenheid onder de bewoners van Lindenholt over de voorzieningen is ongeveer gelijk aan die in als geheel. Wel is men relatief wat minder tevreden over het openbaar vervoer, maar dat geldt niet voor de bewoners van Voorstenkamp. Ook de tevredenheid met de jongeren- en de speelvoorzieningen is over het hele stadsdeel bezien gemiddeld, hoewel er meer sport- en speelplekken zijn dan in andere stadsdelen. Zowel in Lindenholt als in heel is de tevredenheid over de jongeren- en speelvoorzieningen toegenomen, maar nog steeds laag. Aansluitend bij die lage tevredenheid heeft de mailronde veel opmerkingen opgeleverd over het aanbod van extra binnenaccommodatie en extra activiteiten voor de jeugd. Dit om meer te kunnen bieden aan de groeiende groep tieners en aan zich vervelende en/of overlast veroorzakende groepen (hang)jongeren. Nadelig in dit verband is dat de verkochte sporthal in Horstacker niet beschikbaar is voor particuliere initiatieven en buitenschoolse activiteiten. 87

90 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Niet alleen voor de jeugd, maar ook voor de volwassen en oudere bewoners zou er volgens de werkers meer sociale accommodatie moeten komen, onder meer in de Kamp. Overigens valt Voorstenkamp op met een gunstige bewonersscore voor jongerenvoorzieningen. Waardering voor woning op gemiddeld niveau De bewoners van Lindenholt, grotendeels woonachtig in laagbouw en voor bijna de helft in koopwoningen, hebben een gemiddelde waardering voor hun woning (7,2). In Voorstenkamp waarderen bewoners hun woning lager (6,7). De deelnemers aan de mailronde laten zich in grote lijnen positief uit over het Lindenholtse woonklimaat (veel ruime woningen, mooie, ruim opgezette wijken, veel groen, leuke, prettige wijken). Tegelijk waarschuwen ze voor veroudering van een deel van de fysieke infrastructuur, onder meer voor snelle slijtage bij een deel van woningen en verouderde wijkwinkelcentra. Daardoor dreigen delen van Lindenholt minder aantrekkelijk te worden. Veel bedrijvigheid aan de rand van Lindenholt, veel stankoverlast Lindenholt is een stadsdeel waar veel bedrijvigheid aanwezig is. Deze is echter voornamelijk te vinden in de aangrenzende industrieterreinen Kerkenbos, Neerbosch-West en Westkanaaldijk. Dit heeft tot gevolg dat de cijfers voor het stadsdeel wijzen op een aanzienlijk hogere bedrijvigheid dan geldt voor de drie wijken die we in dit hoofdstuk onderscheiden. Dit is vooral zichtbaar bij het percentage arbeidsplaatsen op de bevolking. Als stadsdeel, inclusief de industriegebieden, scoort Lindenholt met 69,5% hoger dan de 58,8% voor als geheel. Wel is het aantal arbeidsplaatsen in Lindenholt met 855 gedaald. De Kamp kent nog de meeste bedrijvigheid (percentage arbeidsplaatsen op de bevolking ligt op 37,6%). In de woonwijken t Acker en t Broek is de bedrijvigheid zeer beperkt. Ook het percentage vergunningsplichtige bedrijven is in alle drie de wijken erg laag, maar bovengemiddeld voor het stadsdeel als geheel. Bijna tweederde van de bewoners van Lindenholt ervaart stankoverlast. Op dit punt scoort Lindenholt het slechtst van alle stadsdelen. Waarschijnlijk hangt dit samen met de vestiging van het afvalverwerkingsbedrijf (ARN), die in de buurt van dit stadsdeel ligt. Verder heeft bijna de helft van de bewoners te maken met geluidsoverlast, wat iets onder het gemiddelde voor is. Dezelfde verkeersklachten als in Op verkeersgebied leveren de enquêtecijfers voor Lindenholt een relatief gunstig beeld op. Het aantal meldingen bij de politie van parkeeroverlast en verkeersongevallen is wat lager dan gemiddeld. Meldingen van verkeersongevallen komen vooral minder voor in t Acker en t Broek en in de Kamp is het aantal meldingen lager dan in. Lindenholt t Acker De Kamp t Broek 0 1 illustratie 4 aantal meldingen parkeeroverlast als % van de woningvoorraad In Voorstenkamp gaf men in de Stadspeiling aan minder vaak verkeersproblematiek te ervaren dan in de rest van Lindenholt. Niettemin zijn er door de werkers in de wijken (net als in ) enkele duidelijke verkeersklachten naar voren gebracht: te hard rijden op de grotere rondwegen en doorgaande wegen in de wijken, te hard rijdende bromfietsen en scooters, parkeeroverlast bij scholen en winkelcentra en een tekort aan parkeerruimte door de snelle groei van het aantal auto s. 8.4 HOE GAAN DE INWONERS VAN LINDENHOLT MET ELKAAR OM? Sociale contacten in orde Als stadsdeel scoort Lindenholt redelijk tot goed als het gaat om sociale contacten. Het aandeel inwoners dat voldoende sociale contacten zegt te hebben, is een fractie kleiner dan gemiddeld in. Het percentage deelnemers aan buurtactiviteiten is licht gestegen naar 28%, maar wat minder dan stedelijk (31%). En het aandeel vrijwilligers in het stadsdeel ligt op het stedelijke niveau (28%). Lindenholt t Acker Zellersacker Voorstenkamp Gildekamp 4 4,5 5 5,5 illustratie 5 score schaal sociale kwaliteit 6 6,5 7 7,5 Contacten kan men onder meer opdoen via de sportclub of ongeorganiseerd sporten. In Lindenholt blijkt het aandeel wekelijkse sporters (55%) sinds meer dan gemiddeld in gestegen. Verder is het percentage sportclubleden nu ongeveer even hoog als in (27%). Ook in de buurten Voorstenkamp en Zellersacker is het aandeel sporters gestegen, maar dat geldt minder of niet voor het 88

91 LINDENHOLT Lindenholt t Acker Zellersacker Voorstenkamp Gildekamp illustratie 6 percentage wekelijkse sporters aandeel sportclubleden in deze buurten. Gildekamp is de uitzondering. Daar is de sportdeelname en het percentage sportclubleden sinds afgenomen. In de mailronde wordt aandacht gevraagd voor de slechte staat van het sportpark in Lindenholt. Werkers zien verbeteringen sociaal klimaat, maar ook risico s Een gemiddeld aandeel bewoners van Lindenholt voelt zich verantwoordelijk voor de buurt (83%). Het percentage dat zich gehecht voelt aan de buurt is licht gestegen naar 57%, maar is nog wel lager dan gemiddeld in (66%). In de mailronde zijn enkele positieve ontwikkelingen op het vlak van het sociale klimaat gemeld, zoals een toenemende betrokkenheid van bewoners bij wat er in de buurten gebeurt en een groeiend aantal actieve bewonerscomités. Wel zijn de allochtone bewoners slecht in die comités vertegenwoordigd. Maar er wordt ook gewezen op risico s. Als de komende periode onvoldoende aandacht besteed wordt aan de sociale samenhang en de verouderende fysieke structuur, zullen actieve en meer draagkrachtige bewoners naar andere locaties verhuizen, bijvoorbeeld de Waalsprong. Verder lijken er door de strenge aanpak van bewoners die voor problemen zorgen in andere stadsdelen meer probleemgevallen in Lindenholt terecht te komen. Tenslotte geeft men aan dat straten en deelgebiedjes met naar verhouding steeds meer allochtone bewoners tot problemen kunnen gaan leiden. Men is van mening dat een goede balans tussen het aandeel allochtone en autochtone bewoners van belang is voor sociale samenhang.. In Gildekamp is verder het aandeel vrijwilligers aan de lage kant. Tenslotte voelen de bewoners van de drie genoemde buurten zich wat minder vaak gehecht aan de buurt. De mailronde geeft meer kleuring aan dit beeld. Veel werkers zien vooruitgang in Voorstenkamp. Deze buurt heeft steeds meer de sfeer van een dorp binnen de stad, met een groep zeer actieve bewoners als voortrekkers. En ook in andere buurten groeien de kernen van actieve bewoners (onder meer in Gildekamp en Horstacker). Minder positief is men over Zellersacker. Weliswaar ziet men ook daar actieve bewonerskernen, maar het blijft een gebied waar veel in de sociale samenhang geïnvesteerd zal moeten worden. De uitkomsten van de Stadspeiling laten een ander beeld zien. In Zellersacker is het oordeel van de bewoners over de sociale kwaliteit (hoe de bewoners met elkaar omgaan) gestegen naar een voor Lindenholt gemiddeld niveau; in Voorstenkamp en Gildekamp is dat niet het geval en is de gemiddelde score voor sociale kwaliteit wat minder gunstig. Oordeel over verhouding allochtoon - autochtoon gunstiger dan gemiddeld Het algehele beeld over de verhouding tussen allochtonen en autochtonen is in Lindenholt wat gunstiger dan gemiddeld voor de stad; 59% oordeelt positief over die verhouding, tegenover 54% van alle aren. Voorstenkamp en Zellersacker steken daar nog eens extra gunstig bij af, wat in nog niet het geval was. Hierbij aansluitend merken werkers in de wijken op dat de saamhorigheid tussen de verschillende etnische groepen in Voorstenkamp verbeterd is. De Stadspeilingcijfers laten verder zien dat de groep bewoners die positieve kanten aan de aanwezigheid van mensen uit andere culturen in de woonbuurt ziet, gedaald is van 44% in naar 35% nu. Het percentage dat daar negatieve kanten aan ziet is hetzelfde gebleven. In Voorstenkamp (en in mindere mate ook Zellersacker) zien we het tegenovergestelde beeld: daar zien meer bewoners dan in positieve kanten aan de aanwezigheid van mensen uit andere culturen in de woonbuurt, en minder bewoners negatieve kanten. Dit alles neemt niet weg dat een goede balans binnen subgebieden tussen het aandeel allochtone en autochtone bewoners een aandachtspunt is. Werkers zien positieve ontwikkelingen in buurten met minder gunstig sociaal klimaat De buurten Zellersacker, Voorstenkamp en Gildekamp scoren wat betreft het sociale klimaat minder gunstig dan heel Lindenholt. In Zellersacker en Voorstenkamp voelen relatief wat minder mensen zich verantwoordelijk voor de buurt. En in Zellersacker - en ook in Gildekamp - is het aandeel dat zich bij de buurt betrokken voelt lager dan in 89

92 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK Lindenholt t Acker Zellersacker Voorstenkamp Gildekamp 1 1,5 illustratie 7 schaalscore overlast 2 2,5 3 3,5 4 Minder bewoners ervaren jongerenoverlast; behoefte aan voorzieningen voor groeiende groep tieners De schaal houding jongeren geeft een beeld van de verstandhouding tussen jongeren onderling en tussen jong en oud én van jongerenoverlast. De gemiddelde score voor Lindenholt is positiever dan in (gestegen van 5,9 naar 6,3). Dat geldt nog sterker voor de buurten Zellersacker en Voorstenkamp, waar de gemiddelde score 1,4 respectievelijk 0,7 is gestegen. Ook wanneer we alleen naar jongerenoverlast kijken, valt op dat daar nu minder mensen last van hebben dan in (15% heeft er vaak last van, tegenover 21% in ). In de mailronde is vaker melding van jongerenoverlast gemaakt. Het gaat bijvoorbeeld om het wegjagen van kinderen bij speelplekken; vernielingen, bedreiging en mishandeling door Matrixx-bezoekers; vernielingen, onder meer bij schoolgebouwen; jongerenoverlast bij winkelcentrum Leuvensbroek, bij de wielerbaan, op de Weteringweg en bij de JOP in Gildekamp. Tegelijk wijzen de werkers op een tekort aan voorzieningen voor jongeren. Vooral het gebrek aan binnenaccommodatie voor jongerenactiviteiten ziet men als een probleem. In Lindenholt is er sprake van een groeiende groep tieners. Als er te weinig voor deze leeftijdscategorie te doen is bestaat het gevaar dat verveling en rondhangen gaan leiden tot meer jongerenoverlast. De bewoners zijn wat positiever over de aanwezigheid van jongerenvoorzieningen dan in, maar de gemiddelde score is nog altijd laag en dus ongunstig. Dat geldt overigens voor heel de stad. Over de speelmogelijkheden voor kinderen is een kleine meerderheid tevreden. Het oordeel in Lindenholt over de voorzieningen voor jongeren en kinderen ligt op een voor gemiddeld niveau. Veiligheid in Lindenholt iets beter dan gemiddeld De politiecijfers en enquêtebevindingen laten voor het stadsdeel als geheel een gemiddeld tot gunstig beeld zien. De bewoners in Lindenholt voelen zich veiliger dan gemiddeld en de bewonersscores aangaande het voorkomen van dreiging en vermogensdelicten zijn relatief gunstig. Ten opzichte van zijn er twee duidelijke verbeteringen. Minder mensen hebben de indruk dat er in de buurt veel vermogensdelicten (vormen van diefstal) plaatsvinden en het percentage dat zich in de buurt onveilig voelt is met 4% gedaald naar 22% (tegenover 25% voor de Nijmeegse bevolking). De resultaten in de drie onderzochte buurten zijn minder gunstig, maar het verschil met de gemiddelde veiligheidssituatie in Lindenholt is wel kleiner geworden. Zo is het onveiligheidsgevoel in de buurten Zellersacker en Gildekamp relatief sterk gedaald. Wel is het onveiligheidsgevoel er nog sterker dan gemiddeld in Lindenholt. In alle drie de buurten is de schaalscore voor dreiging relatief sterk gedaald, oftewel minder bewoners hebben de indruk dat dit in hun buurt wel eens voorkomt. En in Zellersacker en Voorstenkamp is ook de schaalscore voor overlast relatief sterk gedaald. In de mailronde zijn met name de volgende soorten criminaliteit en overlast genoemd: overlast door de wat oudere (hang)jongeren, bedreiging, mishandeling en vernieling door Matrixx-bezoekers, drugshandel (onder meer vanuit panden) en drugsgebruik (door jongeren), te hard rijden en rommel maken. Lindenholt t Acker Zellersacker Voorstenkamp Gildekamp 0 illustratie percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt 8.5 HOE GAAT HET ALLES BIJ ELKAAR MET LINDENHOLT? Stadsdeel is er op diverse punten licht op vooruit gegaan Over het geheel gezien kan Lindenholt worden omschreven als een rustig en gedifferentieerd woongebied. In vergelijking met is de situatie op diverse punten licht verbeterd: minder verloedering, minder onveiligheidsgevoel, minder criminaliteit en (jongeren)overlast, een betere verhouding tussen allochtonen en autochtonen en een hogere sportdeelname. In vergelijking met vinden nu meer bewoners dat hun woonbuurt er het afgelopen jaar 90

93 LINDENHOLT op vooruit is gegaan (gestegen van 21% naar 25%) en zien minder bewoners een achteruitgang (gedaald van 24% naar 16%). Daarbij aansluitend vindt het merendeel van de werkers dat Lindenholt als geheel hetzelfde gebleven of vooruitgegaan is. Maar ze zien ook problemen: jeugdoverlast gekoppeld aan een gebrek aan voorzieningen voor tieners, opvoedingsproblemen, verkeersoverlast en zwerfvuil. Ze pleiten voor strenger toezicht en een strengere aanpak van de probleemveroorzakers. Verder waarschuwen ze voor de negatieve gevolgen die de verouderende fysieke structuur in delen van Lindenholt voor de sociale samenhang zou kunnen hebben. De neiging om te verhuizen naar stadsdelen waar meer vernieuwing is mag niet te groot worden. Lindenholt t Acker Zellersacker Voorstenkamp Gildekamp illustratie 9 percentage bewoners dat vindt dat de buurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan Verbetering in Zellersacker en Voorstenkamp De hierboven genoemde verbeteringen zien we ook in de buurten met meer problemen en een minder sterk sociaal-maatschappelijk profiel: Zelleracker, Voorstenkamp en Gildekamp. Op enkele punten is de verbetering in de buurten zelfs sterker dan in Lindenholt als geheel (verhouding allochtoonautochtoon en veiligheid). Wel liggen de buurten op diverse punten nog steeds op achterstand. Dat geldt onder meer voor het sociale klimaat, maar de werkers in de wijken zien wel enkele positieve ontwikkelingen op dit vlak (actieve bewonerskernen, groeiende betrokkenheid bewoners). In werd geconstateerd dat Voorstenkamp in de lift zat. Gezien de opmerkingen in de mailronde over deze buurt heeft deze ontwikkeling zich voortgezet. En ook de bewoners van Voorstenkamp vinden verhoudingsgewijs vaak dat hun woonbuurt vooruit is gegaan. Aandacht blijft nodig voor deelgebieden binnen de buurt, zoals de gebieden met hoogbouw. De situatie in Zellersacker zou volgens de werkers niet verbeterd of verslechterd zijn, maar de bewoners van deze buurt oordelen in over het algemeen gunstiger over hun woonbuurt dan in. Zo is het aandeel dat vindt dat de buurt vooruit is gegaan in vergelijking met fors gestegen (van 32 naar 49%), en een stuk hoger dan gemiddeld in Lindenholt (25%). Het gemiddelde rapportcijfer voor de buurt is een half punt gestegen naar 6,8 en ligt nu in de buurt van het gemiddelde voor Lindenholt (7,0). Enkele deelgebieden vragen speciale aandacht, zoals de omgeving van de 13e straat, van de poortwoningen en van de open wijkschool. Ook Gildekamp is volgens de werkers een buurt waar extra aandacht nodig blijft. Het gaat dan vooral om enkele deelgebiedjes, zoals de omgeving van de 40e straat en van de poortwoningen. De bewoners van deze buurt zien vaker vooruitgang dan achteruitgang, maar de scores zijn niet zo gunstig als voor Voorstenkamp en Zellersacker. Tenslotte vragen de werkers extra aandacht voor delen van Hillekensacker (onder meer het gebied met HAT-eenheden). Ondanks verbeteringen nog wel een lagere buurtwaardering dan gemiddeld in De hierboven genoemde verbeteringen in Lindenholt (en de onderzochte buurten daarbinnen) vertalen zich in Zellersacker in een hoger gemiddeld rapportcijfer voor de buurt. In Voorstenkamp en Gildekamp is dit rapportcijfer ongeveer gelijk gebleven. Ook het gemiddelde cijfer voor heel Lindenholt is onveranderd (7,0). Nog steeds is de gemiddelde waardering voor het wonen in Lindenholt wat lager dan gemiddeld in (7,3). Bij de schaalscore voor de waardering van de buurt zien we hetzelfde patroon: de grootste stijging in Zellersacker en nog steeds een redelijk verschil met het hogere Nijmeegse gemiddelde (7.0 voor Lindenholt en 7,5 voor ). Lindenholt t Acker Zellersacker Voorstenkamp Gildekamp 6 6,4 6,8 7,2 7,6 8 illustratie 10 rapportcijfer buurt 91

94 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK samenstelling bevolking buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % 0-14 jr ontw x x x % >64 jr ontw x x x % alleenstaanden ontw x x x % 1-ouder gezinnen ontw x x x % niet westerse allocht ontw x x x % niet westerse jonge all x x x ontw x x x inkomen en werk buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % lage inkomens 43 x x x x ontw x x x x % WWB 5,8 5,4 6,6 5,1 4,3 6,5 14,1 4,5 ontw ,5-0,5-1,2-0,3 0,1 x x x % ID/WIW 1,1 0,6 0,7 0,7 0,3 x x x ontw ,8-0,5-0,7-0,5-0,3 x x x gezondheid en zorg buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % cliënten maatsch. werk 1,1 1,3 1,4 1,4 1,0 x x x ontw ,6-0,8-1,2-0,6-0,6 x x x % cliënten GGZ 3,0 3,0 3,4 2,9 2,6 x x x ontw ,5 +0,4 +0,4 +0,7 0,0 x x x % voelt zich gezond x x % contact huisarts x x % contact specialist x x onderwijs buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % gewichtsleerlingen x x x ontw / x x x gemiddelde citoscore ,2 534,4 533,3 536,6 533,0 x x x ontw / ,1-0,4 +0,4-1,0-0,6 x x x % adv. <vmbo-t/havo x x x ontw / x x x % ll havo/vwo 3e lrjr x x x ontw / x x x kwaliteit openbare ruimte buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % tevredenen groen x x ontw x x % tevredenen wegen/fietsp x x ontw x x % klachten in verh. tot won x x x ontw x x x schaal verloedering 3,9 4,7 4,7 x x 5,5 4,7 6,3 ontw. - -0,5-0,7-0,7 x x -1,2-0,7-0,2 92

95 LINDENHOLT voorzieningen buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % tevredenen winkels x x ontw x x % tevredenen openb. verv x x ontw x x schaal voorz. jongeren 3,4 3,3 3,3 x x 3,7 4,7 3,3 ontw. - +0,3 +0,3 +0,4 x x +0,8-0,2 +0,5 % tevred. speelmog. kind x x ontw x x woningmarkt buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek ontw. aantal won x x x % laagbouwwoningen x x x % huurwoningen x x x schaal waard. eigen woning 7,3 7,2 7,1 x x 7,3 6,7 7,1 ontw. - +0,1 0,0 +0,1 x x +0,2-0,1 0,0 bedrijvigheid buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek aantal bedrijfsvestigingen x x x ontw x x x % bedrijfsvest op won. 11,4 14,5 7,4 8,7 8,2 x x x ontw ,4 +1,5 +1,8 +0,2 +0,7 x x x aantal arbeidsplaatsen x x x ontw x x x % arbeidspl op bevolk. 58,8 69,5 7,7 37,6 13,7 x x x ontw ,8-4,9 +0,9-10,9 +2,9 x x x milieu buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek aant. vergunn.plicht. bedr x x x ontw x x x % op won. voorraad 3,9 5,4 1,0 1,7 1,1 x x x ontw ,4-0,4 0,0-0,1 0,0 x x x % geluidsoverlast 52,1 48,6 x x x x x x % stankoverlast 40,3 64,8 x x x x x x verkeer buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % meld. parkeeroverlast 1,0 0,7 0,7 0,6 0,5 x x x ontw ,0-0,1 +0,3-0,4-0,0 x x x % meld. verkeersongev. 1,5 1,2 0,5 1,3 0,3 x x x ontw ,4-0,7-0,2-0,7-0,2 x x x schaal ervar. verkeersprobl. 2,6 2,4 2,5 x x 2,3 1,9 2,0 ontw. - -0,2-0,4-0,2 x x -0,6-0,3-0,9 93

96 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK sociale kontakten buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % voldoende kontakten x x ontw x x % goed voor zichzelf zorgt x x ontw x x % in vrijwilligerswerk x x ontw x x ervaren sociale omgeving buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % verantw. voor buurt x x ontw x x % deeln. buurtact x x ontw x x % gehecht buurt x x ontw x x schaal houding jongeren 6,5 6,3 6,2 x x 6,4 6,4 5,8 ontw. - +0,1 +0,4 +0,6 x x +1,4 +0,7 +0,3 schaal sociale kwaliteit 6,2 5,9 5,7 x x 5,8 5,0 5,4 ontw. - +0,1 +0,1 +0,2 x x +0,7-0,1-0,1 multiculturaliteit buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % cont. met allocht x x ontw x x % positief oordeel x x ontw x x % negatief oordeel x x ontw x x % verhouding goed x x ontw x x cultuur buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % abonnem. bibliotheek x x x ontw x x x % bezoek bibliotheek x x ontw x x % bezoek theater/schouwb x x ontw x x % bezoek musea x x ontw x x % bezoek bioscoop x x ontw x x % cursisten kunsteduc. <18 6,1 3,1 2,5 2,8 4,1 x x x % cursisten kunsteduc. >=18 1,5 0,8 0,5 1,1 0,8 x x x 94

97 LINDENHOLT sport buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % wekelijkse sporters x x ontw x x % actief lid sportclub x x ontw x x % ziet zichzelf als sporter x x ontw x x veiligheid buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % aangiften agressie 0,9 0,8 0,7 0,7 0,5 x x x ontw ,1-0,1-0,1 +0,1-0,2 x x x schaal dreiging 1,1 0,8 0,8 x x 0,9 1,1 1,0 ontw. - -0,1-0,2-0,2 x x -0,7-0,6-0,4 % aangiften woninginbraak 1,4 1,3 1,8 1,1 1,0 x x x ontw ,9-0,1 +0,8-0,7-0,3 x x x schaal vermog. delicten 4,2 3,6 3,6 x x 3,7 4,0 4,8 ontw. - -0,5-1,1-0,7 x x -1,1-1,3-1,0 schaal overlast 2,2 2,3 2,5 x x 2,5 2,6 2,6 ontw. - -0,2-0,4-0,5 x x -1,0-0,9-0,3 % onveilig gevoel algem x x ontw x x % onveilig gevoel buurt x x ontw x x algemene oordelen buurten Lindenh Acker Kamp Broek Zellack Voorstk Gildek % buurt vooruitgegaan x x ontw x x % buurt achteruitgegaan x x ontw x x schaal evaluatie buurt 7,5 7,0 6,9 x x 6,5 6,3 6,4 ontw. - +0,1 +0,1 +0,1 x x +0,3 0,0 +0,1 rapportcijfer buurt 7,3 7,0 7,0 x x 6,8 6,7 6,4 ontw. - +0,1 +0,0 +0,2 x x +0,5-0,1 0,0 95

98 96 STADS- EN WIJKMONITOR DEEL WIJK

99 9 Waalsprong Waalsprong Wijken Oppervlakte (ha) Woningen Inwoners Oosterhout Ressen Lent TYPERING STADSDEEL EN WIJKEN De drie wijken in dit stadsdeel horen sinds 1 januari 1998 alle drie tot en maken deel uit van de ontwikkeling van deze vinexlocatie. Het eerste nieuwbouwproject is in 1998 opgeleverd. Uiteindelijk (tot 2020) moeten er in de Waalsprong ruim woningen gebouwd worden. Oosterhout Het gebied ten oosten van de oude kern Oosterhout, tot dan behorend tot de gemeente Valburg, maakt sinds 1 januari 1996 deel uit van. Het gebied bestond, voordat er met woningbouw begonnen werd, voor het grootste deel uit onbebouwd landbouwgebied. Het omvat tevens het beboste landgoed Oosterhout. Het totale bouwprogramma voor Ressen Oosterhout, waarvan een deel in de afgelopen jaren is uitgevoerd, leidt over 15 jaar tot ruim woningen, voornamelijk laagbouwwoningen. De wijk Oosterhout zal door een gebied met groen en plassen van het andere grote woongebied binnen de Waalsprong - Lent - gescheiden blijven. In de noordelijke helft van het gebied, dat tegen de A15 aan ligt, zal extra ruimte komen voor bedrijven en instellingen. Ressen De wijk Ressen maakte tot 1 januari 1997 onderdeel uit van het iets noordelijker gelegen dorp Ressen (gemeente Lingewaard). Het stuk van Ressen dat nu bij hoort bestaat bijna geheel uit onbebouwd landbouwgebied. In de oorspronkelijke plannen voor de Waalsprong werd ook in dit gebied aanzienlijke woningbouw voorzien. Hierbij ging men uit van de bouw van ongeveer woningen. Na de milieu-effectrapportage, die in 2001/2002 is uitgevoerd, zijn de plannen in het najaar van 2002 vernieuwd. Volgens die plannen blijft het gebied Ressen groen en open. Oosterhout Lent Lent De kern Lent maakte tot 1998 deel uit van de gemeente Elst en behoort sindsdien tot Nijmeegs grondgebied. In Lent staan bijna 1500 woningen, het inwoneraantal is ongeveer Het aantal bedrijven in Lent bedraagt 250, waarvan veel in de land- en tuinbouw (kassen) en transport. Het landelijke dorp Lent zal in het kader van de Waalsprongplannen worden uitgebouwd tot een stedelijke woonwijk. Het totale bouwprogramma voor Lent, waarvan een deel inmiddels is uitgevoerd, leidt over 15 jaar tot ruim extra woningen, vooral compacte laagbouw, maar ook de nodige etagebouw. Daartussen komen de benodigde voorzieningen (winkels, scholen, sport, gezondheid, welzijn, etc.). Aan de noordkant zal de bebouwing overgaan in een landschapszone. 97