5,4. Samenvatting door een scholier 3781 woorden 9 mei keer beoordeeld

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 3781 woorden 9 mei ,4 86 keer beoordeeld Vak Methode Economie Pincode Hoofdstuk 1: Saldo = bedrag dat op je rekening staat CR = credit = positief D = debet = 'rood' Directe ruil = goederen/diensten ruilen tegen goederen/diensten Indirecte ruil = goederen/diensten ruilen tegen geld + Geldfuncties 1. ruilmiddel; goederen/diensten ruilen voor geld 2. spaarmiddel; geeft geld niet uit maar bewaart het voor later (oppotmiddel) 3. rekenmiddel; aangeven hoeveel iets waard is Chartaal geld = wettige betaalmiddelen: alle euromunten- en bankbiljetten die in de omloop zijn. Giraal geld = direct opvraagbare banktegoeden Eurozone = EU-landen die de euro als wettig betaalmiddel gebruiken Vreemde valuta = vreemd geld, buitenlands geld Sparen = het niet uitgeven van een deel van je inkomen # Spaarmotieven = redenen om te sparen 1. rente 2. voorzorg 3. bepaald doel Rente = vergoeding voor iemand die zijn geld beschikbaar stelt. (interest) Inflatie = algemene stijging van de prijzen Spaardeposito = rekening waarop je een groot bedrag voor een bepaalde tijd vastzet. Beleggen = geld steken in bijv. aandelen, waarbij je verwacht dat die meer waard zullen worden Lenen = het gebruikmaken van geld van een ander Persoonlijke lening = los je geleende bedrag af in een vooraf afgesproken aantal termijnen Doorlopend krediet = betaal je in batterijen terug. Afgeloste bedrag kan je opnieuw op nemen. Consumptief krediet = lening voor de aankoop van een consumptiegoed - persoonlijke lening - doorlopend krediet - koop op afbetaling - huurkoop Hypothecaire lening = lening waarbij een onroerende zaak als onderpand dient. Pagina 1 van 11

2 # Inkomensvormen = manieren om een inkomen te verdienen 1. Inkomen uit arbeid; loon/salaris (Loon in natura = goederen/diensten ipv geld) 2. Inkomen uit bezit; huuropbrengst/rente op spaargeld 3. Overdrachtsinkomen; je ontvangt geld zonder directe prestatie (zakgeld/uitkering/kleedgeld) Budgetteren = het op elkaar afstemmen van je inkomsten en uitgaven (NIBUD) Begroting = overzicht van alle verwachte inkomsten en uitgaven Dagelijkse uitgaven = gewone huishoudelijke uitgaven (voeding/persoonlijke verzorging) Vaste lasten = regelmatig terugkerende verplichte uitgaven (woonlasten/abonnement) Incidentele uitgaven = meestal grote uitgaven die af en toe voorkomen en waarvoor je geld voor moet reserveren. (kleding/vakantie) Reserveren = geld opzijzetten om hier later grote of onverwachte uitgaven mee te kunnen betalen. Hoofdstuk 2 Behoeften = alles wat je nodig hebt of graag wilt hebben Primaire behoeften = alles waar je niet zonder kunt, bv voeding, kleding, woonruimte (basisbehoeften) Secundaire behoeften = maken het leven aangenamer Middelen = alles waarmee je in een behoefte kunt voorzien (geld, tijd en bezittingen) Prioriteiten stellen = vaststellen welke behoeften voor jou het belangrijkst zijn en welke minder belangrijk Schaars = Een goed is schaars als je productiemiddelen moet gebruiken om het te verkrijgen. Voor schaarse goederen moet je betalen. Vrije goederen = goederen die vrij beschikbaar zijn en waar je niet voor hoeft te betalen. Zelfvoorziening = je produceert zelf wat je voor eigen gebruik nodig hebt. Doelgroep = groep consumenten op wie een producent zich richt. Marketing = alles wat een bedrijf onderneemt om meer te verkopen. # Marketinginstrumenten: - Productbeleid - Prijsbeleid - Plaatsbeleid - Promotiebeleid - Personeel Commerciële reclame = bedoeld om je te verleiden tot een aankoop Informatieve reclame = is nuttig voor de consument Merkreclame = naambekendheid vergroten Misleidende reclame = verkeerd voorstelling van zaken Ideële reclame = mentaliteit en het gedrag van mensen beïnvloeden. Klachten over reclame Reclame Code Commissie Consumenten organisaties = komen op voor de belangen van de consument - bv. Consumentenbond, ROVER, Verenigd Eigen Huis - geven informatie, waarschuwen tegen misleidend reclame, oefenen invloed uit op producenten om producten veiliger te maken Consumer power = macht van gezamenlijke consumenten om de producten te dwingen rekening te houden met wat zij willen. Pagina 2 van 11

3 Geschillencommissie = doet na onderzoek een uitspraak die voor zowel de winkelier als consument bindend is. Keurmerk = een product met een keurmerk geeft zekerheid dat het aan bepaalde eisen voldoet Koopovereenkomst = de koper en verkoper zijn het eens over het te leveren product en de prijs. Consumentenrecht = wetten en regels die de consument beschermen bij de aankoop van een product. Eigenaar = je wordt eigenaar door levering, alleen bij huurkoop pas eigenaar naar betalen van laatste termijn Handelingsbekwaam = je mag volgens de wet overeenkomsten sluiten. Volgens de wet niet handelingsbekwaam maar je mag als minderjarige van de rechter wel: - uitgaven doen voor studie of eigen huishouding - een overeenkomst sluiten met toestemming van je ouders of voogd - iets kopen met geld dat je zelf met een baantje hebt verdiend - iets kopen voor een bedrag dat bij je leeftijd past. Colportage = verkoop aan de deur of op een verkoopdemonstratie thuis of tijdens een bus- bootreisje Volgens de colportagewet kun je de koop schriftelijk binnen acht dagen ongedaan maken als het aankoopbedrag meer is dan 34 Koop op afstand = aankoop via internet, bij een postorderbedrijf of als je per telefoon iets aangeboden binnen zeven dagen kun je je aankoop terugsturen waarna je je geld terugkrijgt. Krijgt Aankoop woonhuis = als een particulier voor eigen gebruik een huis koopt. Drie dagen bedenktijd na ondertekening van het koopcontract Wet productaansprakelijkheid = wet die de producent aansprakelijk stelt wanneer een gebrekkig product schade veroorzaakt Warenwet = wet waarin regels staan waaraan producten moeten voldoem om de gezondheid en veiligheid van de consument te beschermen Huiskopen = koop gesloten à notaris transportakte opstellen à zodra ingeschreven bij kadaster ben je eigenaar. Huurtoeslag = uitkering van de overheid als je in verhouding tot je inkomen te veel huur betaalt. Hoofdstuk 3 Verzekeren = het overnemen van de financiële gevolgen van schade van een verzekerde door een verzekeraar. Premie = bedrag dat de verzekerde betaalt aan de verzekeraar om verzekerd te zijn Polis = het schriftelijk bewijs van een verzekeringsovereenkomst Verzekeringsvoorwaarden = de rechten en plichten van de verzekerde en de verzekeraar Of het de moeite waar id om ene verzekering af te sluiten hangt af van: - de kans dat je schade oploopt - de waarde van het te verzekeren goed - je financiële reserve: ben je in staat zelf een schade te betalen? Eigen risico = deel van de schade dat de verzekeraar niet vergoedt maar dat de verzekerde zelf betaalt Tussenpersoon = regelt alles verder met een van de verzekeringsmaatschappijen waar hij mee samenwerkt AVP= aansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren. (dekt de schade die je zonder opzet aan anderen toebrengt) Pagina 3 van 11

4 Inboedelverzekering = verzekering die de schade dekt die je door brand, inbraak of wateroverlast hebt aan de spullen in je huis. Opstalverzekering (woonhuisverzekering) = verzekering voor brand- of stormschade aan het huis zelf. Onderverzekerd = Je huis of inboedel is onderverzekerd als het verzekerde bedrag lager is dan de werkelijke waarde ervan. Geïndexeerde verzekering = verzekering waarbij jaarlijks de verzekerde waarde wordt aangepast aan de prijsstijgingen. Oververzekerd = je huis of inboedel is oververzekerd als het verzekerde bedrag hoger is dan de werkelijke waarde ervan. Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering (WA) voor motorvoertuigen = een verzekering die de schade dekt die je met je motorvoertuig aan anderen toebrengt (wettelijk verplicht) Cascoverzekering= een verzekering die schade vergoedt die je zelf veroorzaakt aan je eigen motorvoertuig. No-claimkorting = korting die je in het volgende verzekeringsjaar krijgt op de premie als je geen schade hebt. Zorgverzekering = een verzekering die de kosten vergoedt voor de gezondheidszorg, zoals de kosten van huisarts, ziekenhuis of apotheek. Nominale premie = een premie die in euro's is vastgesteld. Naturapolis = de zorgverzekeraar rekent de kosten rechtstreeks af met de zorgverleners. Restitutiepolis = je betaalt eerst de rekening zelf en krijgt later het geld terug van de verzekeraar. Zorgtoeslag = een bijdrage van d e overheid waarmee je een deel van de premie kunt betalen. Inkomensafhankelijke premie = een premie die een percentage van je loon is Hoofdstuk 4 Het Rijk (rijksoverheid) = Centrale overheid Lagere overheden = gemeente en provincies Collectieve sector = overheid&sociale zekerheidsstellingen. (levert goederen/diensten zonder strevend naar winst) Particuliere sector = bedrijven&burgers (streven naar winst) ook wel marktsector genoemd. Privatiseren = bepaalde activiteiten gaan over van collectieve naar de particuliere sector. Verzelfstandigen = overheid zet een activiteit op eigen benen. # Taken overheid: 1. beschermt de burgers 2. levert goederen en diensten 3. beïnvloedt het gedrag van burgers & bedrijven 4. maakt inkomensverdeling gelijkmatiger Verzorgingsstaat = iedere burger is verzekerd van een bestaansminimum Bestaansminimum = bedrag dat je minimaal nodig hebt om in je levensonderhoud te voorzien. Stelsel van sociale zekerheid = beschermt burgers tegen armoede. Sociale Zekerheid Sociale voorzieningen worden betaald uit de betalingsopbrengsten Pagina 4 van 11

5 WWB = Wet Werk en Bijstand - 21 jr t/m 65 jr - Uitgevoerd door Gemeente (inkomen, gezinsleden met inkomen, over vermogen beschikt, alimentatie WAJONG = Wet Arbeidsongeschiktheid Jongere krijgt) AKW = Algemene Kinderbijslagwet Sociale verzekeringen worden betaald uit premieheffing Volksverzekeringen premies worden betaald door werknemers en zelfstandigen AOW = Algemene Ouderdomswet Werknemersverzekeringen premies worden betaald door werknemers en werkgevers WW = Werkloosheidswet WIA = Wet Inkomen naar Arbeidsvermogen WOZ = Wet Onroerende Zaken WULBZ = Wet Uitbreiding Loondoorbetalingsplicht Bij Ziekte - 70% van het loon. - Na 2 jaar arbeidsongeschikt. Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) = helpt werklozen aan een baan. Sociaal minimum = het bedrag dat je ten minste nodig hebt om in je levensonderhoud te voorzien. Rijksbegroting = overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven van het Rijk in het komende jaar. Eigen inkomsten van gemeente bestaat uit gemeentelijke belastingen, bv. Onroerende zaakbelasting (OZB), toeristbelasting en hondenbelasting. Belastingen = verplichte bijdragen die je aan de overheid moet betalen, zonder dat je er rechtstreeks iets voor terugkrijgt. # Inkomsten van het Rijk: 1. kostprijsverhogende belastingen; zit verwerkt in prijs van producten 2. belastingen op inkomen, winst en vermogen; alle mensen&bedrijven die geld verdienen betalen daarover belasting. 3. niet-belastinginkomsten; andere inkomsten van de overheid, zoals boetes. Btw = belasting toegevoegde waarde - algemeen btw tarief = 19% - laag tarief = 6% - postzegels, medische hulp geen btw. Accijns = bijzonder verbruiksbelasting op bepaalde consumptiegoederen, zoals alcohol, benzine en rookwaren, om het gebruik hiervan terug te dringen. Motorrijtuigenbelasting = een houderschapsbelasting die je als eigenaar van een auto betaalt. Inkomstenbelasting = belasting die je moet betalen over het inkomen dat je verdient. Loonbelasting= inkomstenbelasting die maandelijks al door de werkgever wordt ingehouden op het loon van werknemers. Vennootschapsbelasting = belasting die bedrijven (NV'S en BV's) betalen over hun winst Hoofdstuk 5 Produceren = maken van goederen en verlenen van diensten. Productie in enge zin = de productie door bedrijven en de overheid. Productie in ruime zin = alle activiteiten waarmee je in een behoefte voorziet. Pagina 5 van 11

6 Productiefactoren = alles wat je nodig hebt om te produceren # KANO: -Kapitaal = geld en kapitaalgoedere: gebouwen, machines, gereedschap en materialen - Arbeid = de inspanning door mensen - Natuur = bron voor grondstoggen en grond, bijv. om bedrijven te vestigen - Ondernemerschap = het vermogen om de productiefactoren op een winstgevende manier te combineren Kapitaalintensief = productie waarbij in verhouding meer kapitaal dan arbeid wordt gebruikt. Arbeidsintensief = productie waarbij in verhouding meer arbeid dan kapitaal wordt gebruikt. Bedrijfskolom = alle bedrijven die na elkaar meewerken aan een eindproduct. Bedrijfstak = een groep gelijksoortige bedrijven. Toegevoegde waarde = waarde die een producent in elke productiefase toevoegt aan het product door het te bewerken. Productiesectoren - Primaire sector: landbouw, mijnbouw en visserij (direct uit de natuur) - Secundaire sector: industriële bedrijven en de bouw (grondstof tot producten) - Tertiaire sector: commerciële dienstverlenende bedrijven (winkel, kapper) - Quartaire sector: niet commerciële dienstverlenende instellingen (ziekenhuis) Productiekosten = alle kosten die gemaakt zijn tijdens het productieproces van een goed of dienst. Technisch levensduur = machine is versleten Economische levensduur = als het goedkoper is om met een moderne machine the produceren. Afschrijvingen = het geldbedrag dat de waardevermindering aangeeft. Restwaarde = het bedrag waarvoor het kapitaalgoed verkocht kan worden als de gebruiksjaren verstreken zijn. Marketing = alle activiteiten die het bedrijf onderneemt om meer te verkopen Marketinginstrumenten = de middelen die het bedrijf voor de marketing van zijn product inzet. Afzet =aantal producten dat een bedrijf verkoopt. Afzet x verkoopprijs exclusief btw = omzet Omzet = geldopbrengst van de verkochte producten. - ook wel verkoopwaarde of opbrengst genoemd. Marktaandeel = de afzet/omzet van een fabrikant in verhouding tot de totale afzet/omzet van een productgroep. Brutowinst = verschil tussen verkoopwaarde en inkoopwaarde Nettoresultaat = bedrag dat je van de brutowinst overhoudt of te kort komt na aftrek van alle bedrijfskosten. Bedrijfskosten = alle kosten die je maakt om te produceren, naast de inkoopwaarde. Consumentenprijs = prijs die de consument voor een product in de winkel betaalt. Maatschappelijke kosten = de kosten die ten laste komen van de maatschappij, bv milieuvervuiling. Inkoopwaarde verkoopwaarde(omzet) = brutowinst bedrijfskosten =nettoresultaat (nettowinst/verlies) Productiecapaciteit = alle beschikbare kapitaalgoederen en arbeidskrachten Arbeidsproductiviteit = de totale productie per werknemer in een bepaalde tijd # Arbeidsproductiviteit verhogen: 1. scholing van werknemers 2. verbetering van arbeidsomstandigheden&werksfeer 3. betere beloning bij betere prestaties Pagina 6 van 11

7 4. gebruik van moderne apparaten&machines Mechanisatie = lichamelijke arbeid wordt vervangen door machines. Automatisering = computers besturen machines Arbeidsverdeling = de werkzaamheden worden verdeelt zodat iedereen doet waar hij goed in is. Hoofdstuk 6 individuele arbeidsovereenkomst =een overeenkomst afgesloten tussen een individuele werknemer en een individuele werkgever. Cao (collectieve arbeidsovereenkomst) = afspraken over de arbeidsvoorwaarden tussen een werkgever of organisatie van werkgevers en één of meer organisaties van werknemers. Primaire arbeidsvoorwaarden = loon, werk- en rusttijden en pensioenvoorziening. Secundaire arbeidsvoorwaarden = alle arbeidsvoorwaarden die niet onder de primaire arbeidsvoorwaarden vallen. Arbowet = wet die regels geeft voor veilige en gezonde omstandigheden op het werk. Arbeidstijdenwet = wet die regels geeft voor werk- en rusttijden. Arbeidsmotieven = redenen om werk te verrichten Uitvoerende functie = je voert werkzaamheden uit die je opgedragen zijn Leidinggevende functie = je geeft opdrachten die anderen moeten uitvoeren. Specialisatie = een werknemer richt zich op één of enkele onderdelen van het productieproces. Geschoolde arbeid = werk waarvoor je een beroepskwalificatie nodig hebt. - beroepskwalificatie : je hebt een diploma van school. Ongeschoolde arbeid = werk waarvoor je geen beroepskwalificatie nodig hebt. Flexibele werknemers = werknemers die geen vaste arbeidsduur hebben. - wisselende werktijden Arbeidsmarkt = geheel van vraag en aanbod van arbeid. Vacatures = niet bezette arbeidsplaatsen Verborgen werkgelegenheid = alle werkgelegenheden die niet naar voren komen in officiële cijfers. Beroepsbevolking = alle inwoners van 15 jr t/m 65 jr die tenminste 12u p/w werken of actief zoeken. - Werkzame en werkloze bevolking. Werkloosheid = aanbod op de arbeidsmarkt is groter dan vraag. Krappe arbeidsmarkt = vraag is groter dan aanbod. Tijdelijk werkloos = als je minder dan 1 jr werkloos bent Langdurige werkloos =langer dan 1 jr Geregistreerde werkloosheid = alle mensen tussen 15jr en 65 jr die als werkzoekende staan ingeschreven bij CWI voor een baan van ten minste 12u p/w Verborgen werkloosheid = mensen willen wel werken maar staan niet ingeschreven bij CWI # Structurele werkloosheid = werkloosheid die het gevolg is van blijvende veranderingen in de manier waarop bedrijven produceren. 1. door technologische ontwikkelingen arbeidsplaatsen verdwijnen 2. de afstemming op de arbeidsmarkt niet goed is (werkzoekenden hebben de juiste opleiding niet) Conjuncturele werkloosheid = werkloosheid die het gevolg is van een tijdelijke afname van de bestedingen Pagina 7 van 11

8 doordat het economisch slecht gaat. Seizoenwerkloosheid = werkloosheid die ontstaat doordat werk wegvalt dat slechts gedurende een bepaalde periode van het jaar verricht wordt. Regionale werkloosheid = de werkloosheid is in bepaalde gebieden of steden hoger dan de gem. werkloosheid in onze land. Loonmatiging = lonen stijgen niet of slechts met een kleine percentage. Arbeidsverkorting = ipv 40-urige werkweek een kortere werkweek werd ingevoerd, bv. van 83u of 36u Inactieven =mensen zonder betaald werk. Actieven = werkenden Actieven staan percentage van hun inkomen af in vorm van sociale premies. Steeds meer inactieven boven 56jr, dus sociale premies stijgen. Hoofdstuk 7 Importeren = kopen van goederen/diensten uit het buitenland. 1. ze zijn niet in onze land beschikbaar. 2. in het buitenland zijn ze goedkoper Doorverkopen van producten aan andere landen wederuitvoer of doorvoerhandel. Exporteren = verkopen van goederen/diensten aan het buitenland. Handelsbalans = overzicht van de exportwaarde en de importwaarde van goederen. - verschil noem je het saldo van de handelsbalans Betalingsbalans = overzicht van alle ontvangsten uit het buitenland en betalingen aan het buitenland. Nationaal inkomen = totaal van de inkomens van alle inwoners van een land.. Importquote/exportquote = percentage van import of export ten opzichte van het nationaal inkomen. - open economie landen met een hoge importquote/exportquote - gesloten economie landen met een lage importquote/exportquote Protectiemaatregelen = maatregelen waarmee overheid invoer belemmert of subsidies geeft aan exportbedrijven. 1. invoerrechten heffen; ingevoerde producten worden duurder door de belasting. 2. contingentering; maximum stellen aan hoeveelheid invoerproducten 3. exportsubsidies geven Monetaire Unie = een groep landen met een gemeenschappelijke munt. Welvaart = de bewoners van een land kunnen in hun behoefte voorzien. Ruilvoet = verhouding tussen prijs van exportproducten en prijs van importproducten. Monocultuur = een land dat afhankelijk is van de opbrengst van één of enkele landbouwproducten. Buffervoorraden aanleggen als productie hoger is dan vraag. Infrastructuur = alle voorzieningen die nodig zijn voor de economie, zoals wegen, havens, water. Vicieuze cirkel = een situatie waar je op eigen kracht niet uit kunt komen. De oorzaak van het ene probleem is het gevolg van een ander probleem. Noodhulp = hulp op korte termijn (rampen bestreden & mensen een kans om te overleven) Structurele hulp = hulp op lange termijn. 1. land zelfstandig maken Pagina 8 van 11

9 2. oorzaken van armoede bestrijden Ontwikkelingssamenwerking = alle overheidshul om welvaart in ontwikkelingslanden duurzaam te vergroten. Landen moeten minstens 0,7% van het bbp besteden aan ontwikkelingshulp. Internationale arbeidsverdeling = ieder land maakt die producten waar het goed in is. WTO (World Trade Organisation = streeft naar volledige vrijhandel in de wereld. Tair trade = handel waarbij producenten in ontwikkelinglanden een eerlijke prijs voor hun producten krijgen, Hoofdstuk 8 Milieuproblemen 1. Vervuiling van lucht, water en bodem 2. Verbruik van energiebronnen 3. Verbruik van grondstoffen 4. Het ontstaan van afval Consumentengedrag = de manier waarop we ons geld besteden Milieuschade = alle negatieve gevolgen van productie en consumptie voor het milieu Maatschappelijke kosten = de kosten die voor rekening komen van de maatschappij, onder andere als gevolg van milieuschade Milieukosten = kosten die gemaakt worden om het milieu te beschermen om milieuschade te voorkomen Belastingheffing = een van de mogelijkheden voor de overheid om milieuschade te voorkomen Verschillende mogelijkheden om milieuschade te voorkomen 1. Milieuvriendelijke productie, hergebruik en recycling stimuleren door subsidies te geven. 2. Milieuonvriendelijke productie en consumptie afremmen door milieubelasting te heffen. 3. Regels instellen om het milieu te beschermen, bijv. door eisen te stellen aan de manier van produceren 4. Voorzieningen treffen, bijv. om hergebruik en recycling makkelijker te maken (glas- en papierbakken) 5. Het gedrag van mensen proberen te veranderen door voorlichting te geven of convenanten te sluiten Convenant = een overeenkomst op vrijwillige basis tussen de overheid en bedrijven om bijv. het milieu te beschermen Milieuorganisaties = zij vestigen met acties aandacht op milieuproblemen of komen op voor natuur en milieu door invloed uit te oefenen op de politiek Milieukeurmerk = geeft de zekerheid dat het product beter is voor het milieu dan andere producten Milieubewust gedrag = huid in dat je bij je consumptie en productie rekening houdt met de gevolgen voor het milieu. Je probeert milieuschade die het gevolg is van jouw gedrag zo veel mogelijk te beperken. Producenten kunnen milieuschade bepreken door: 1. Milieuvriendelijker te produceren 2. Recycling of hergebruik van materialen 3. Het installeren van zuiveringsinstallaties en het nemen van andere milieubeschermende maatregelen. Consumer power = de macht van consumenten om invloed uit te oefenen op wat producenten verkopen Consument kan milieuschade beperken door: 1. Bij aanschaf van goederen kiezen voor duurzaam geproduceerde artikelen Pagina 9 van 11

10 2. Minder consumeren 3. Vaker het openbaar vervoer of de fiets nemen 4. Je afval scheiden om het te laten recyclen Hoofdstuk V1 Bbp = bruto binnenlands product - de totale waarde van de productie in ons land. - Bbp stijging: bedrijven die meer produceren, investeren meer zodat werkloosheid daalt en inkomens stijgt. Meer belastinggeld voor overheid en minder uitkeringen. Economische groei = stijging van de totale productie in ons land Begrotingstekort =verwachte inkomsten zijn lager dan geplande uitgaven. - overheid leent geld van banken en particulieren Staatsschuld = het totaal aan leningen van de rijksoverheid op een bepaald moment. EMU-schuld = de totale schuld van het rijk, de lagere overheden en de instellingen van de sociale zekerheid. - hoogstens 60% van het bbp - jaarlijks tekort in de collectieve sector max. 3% Retributie = betaling voor een bepaalde overheidsdienst (paspoort of afvalstoffenheffing) Indirecte belasting =zitten verwerkt in prijs van goederen/diensten Directe belasting = belasting die je rechtstreeks aan de overheid betaalt. Profijtbelasting = je betaalt omdat je voordeel hebt van goederen/diensten die de overheid levert. - altijd bij retributies Draagkrachtbeginsel = (wie meer kan betalen, moet meer betalen) Mensen met een hoog inkomen betalen in verhouden meer belasting dan mensen met een laag inkomen. - belasting op inkomens Loonheffing = bedrag voor belasting en premies volksverzekeringen dat je werkgever inhoudt op je loon en afdraagt aan de belastingdienst (voorheffing van de inkomstenbelasting) Heffingskorting = korting op het bedrag dat je aan inkomstenbelasting moet betalen. Aftrekposten = bepaalde kosten die je op je inkomen in mindering mag brengen, zodat je minder belasting hoeft te betalen. - vb. hypotheekrente, reiskosten woon-werkverkeer. Eigenwoningforfait = Een bedrag dat huiseigenaren bij hun inkomen op moeten tellen bij de aangifte van de inkomstenbelasting - percentage van de waarde van de woning volgens WOZ. Hoofdstuk V2 # Inkomensverschillen: 1. veroorzaakt door verschil in leeftijd, opleiding, ervaring en capaciteiten 2. fulltime- of parttimebaan 3. vraag/aanbod; veel vraag naar personeel lonen stijging Pagina 10 van 11

11 + Herverdeling van inkomens: 1. progressieve tarieven bij loon- en inkomensbelasting 2. stelsel van sociale zekerheid 3. inkomenssteun voor mensen met lage inkomens. Nivellering = verschillen n inkomens worden in verhouding kleiner. - lage inkomens gaan er in procenten mee op vooruit dan hoge inkomens. Denivellering = verschillen in inkomens worden groter. Inflatie gevolg: met dezelfde hoeveelheid geld steeds minder kopen. (geld minder waard) Deflatie = een algemene prijsdaling. Consumentenprijsindexcijfer (cpi) = getal waarmee het CBS de ontwikkeling van de prijzen weergeeft. Indexcijfers = werkelijke aantallen of bedragen worden vervangen door cijfers die als uitgangspunt het indexcijfer 100 hebben. Nominaal inkomen = inkomen in geld, zonder rekening te houden met de koopkracht. Reëel inkomen = de koopkracht van het inkomen Prijscompensatie = loonstijging om de gestegen prijzen goed te maken zodat je koopkracht gelijk blijft. Pagina 11 van 11