Antwoorden stencils OPGAVE pond. (36,41%) 1,48 miljard als het BNP in procenten harder is gestegen dan het bedrag in ponden in procenten

Transcriptie

1 Antwoorden stencils OPGAVE 1 1. Nominaal Inkomen 1996 = 25,34 miljard pond x 1,536 = 38,92224 miljard pond Bevolkingsomvang 1996 = x 1,03 = Nominaal Inkomen per hoofd = 38,92224 miljard pond / = pond. 2. Reëel BNP = Nominaal BNP / PIC x 100 = 153,6 / 112,6 x 100 = 136,41 (36,41%) 3. BNP 1995 = 25,34 miljard x 1,327 = 33,61618 miljard pond 0,044 x 33,61618 pond = 1,48 miljard 4. Dat kan als het BNP in procenten harder is gestegen dan het bedrag in ponden in procenten (noemer stijgt dus harder in procenten dan de teller, waardoor de uitkomst daalt) 5. Door onderwijs stijgt de arbeidsproductiviteit en leidt tot hogere kwaliteit van de productiefactor arbeid. Productiecapaciteit is wat we maximaal kunnen produceren gezien de hoeveelheid en kwaliteit van de productiefactoren. Door verhoogde arbeidsproductiviteit (verbetering kwaliteit) stijgt de productiecapaciteit. 6. Overheidsbestedingen stijgen, Effectieve Vraag stijgt, Inkomen stijgt, Consumptie stijgt, Effectieve vraag stijgt, Inkomen stijgt, Consumptie stijgt etc. OPGAVE 2 1. Voor 1977 geldt dat de 20% rijkste 36,9% van het inkomen verdienen (zie tabel; dus de armste 80% verdienen 100% - 36,9% = 63,1% van het inkomen. Punt B is dus (80%; 63,1%) 2. Verder verwijderd, want het aandeel in het inkomen van de armste 20% is gedaald (van 8,3% naar 7,1%), terwijl het aandeel in het inkomen van de rijkste 20% is gestegen (van 36,9% naar 38,2%); de inkomensverdeling is dus ongelijker geworden. OPGAVE 3 1. Je kunt beter vergelijken; het is overzichtelijker; geen eenheden. 2. ( ) / 138 x 100% = 6,5% 3. het reële inkomen per hoofd is gestegen (koopkracht is gestegen) bier is relatief minder in prijs gestegen dan het algemeen prijspeil 4. de behoefte naar bier is gestegen

2 ZELFTEST HOOFDSTUK 1 Kennisvragen: 1.F; 2.C; 3.B; 4. B; 5.B; 6.C; 7.B; 8.A; 9. Aan het bedrag dat de overheid betaalt aan ambtenarensalarissen. Inzichtvragen 1. Onder verkoopwaarde moet ingevuld worden: inkoopwaarde grondstoffen en hulpstoffen en diensten van derden. Boven winst moet staan: loon, pacht, huur, rente. 2. Primair inkomen is loon, huur, pacht, rente en winst (en dus niet overdrachtsinkomen zoals uitkeringen en subsidies): = per maand. 3. a. Inkomen = loon + rente = % van = b = a ( ) = b. Lonen Omzet Rente Pacht Winstsaldo c = d. Daarmee beloont hij de verschaffers van de productiefactoren: de lonen, de huu r, de pacht en de rente. Wat er overblijft is de winst die voor hemzelf is (= beloning voor zijn ondernemerschap). e. Hij hoefde geen grondstoffen en hulpstoffen in te kopen.. f. Toegevoegde waarde kweker toegevoegde waarde veiling toegevoegde waarde bloemenverkoper

3 ZELFTEST HOOFDSTUK 2 Kennisvragen: 1.C; 2.C; 3.A; 4.B; 5.D; 6.C. 7. a. Bij deflatie gaan consumenten hun bestedingen uitstellen omdat ze hopen hun spullen later goedkoper kunnen aanschaffen. Minder bestedingen kunnen op den duur tot onderbesteding leiden. b. Bij deflatie (prijsdaling) kun je voor hetzelfde (nominale) bedrag aan euro's meer kopen. De reële waarde euro stijgt dus. 8. a. CPI 95 = 110,4 + 3% van 110,4 = 1,03 110,4 = 113,7. b. Grafieken 3 en 4. Als de lonen in verhouding meer stijgen dan de prijzen stijgt de koopkracht. In grafiek 4 is de loonstijging steeds groter dan de inflatie. 9. D. Inzichtvragen 1. a. Als de bestedingen zo groot worden dat de productiecapaciteit volledig benut raakt (bestedingsinflatie) Als de (loon)kosten stijgen en deze stijging doorberekend wordt in de verkoopprijs (kosteninflatie) b. Verslechterd. Nederlandse goederen worden in verhouding met België duurder (l%). c. Alternatief A. Alleen bewering l is juist. d. Alternatief E. Als de lonen achterblijven bij de prijsstijging zullende consumenten minder kopen en zal dus de productie afnemen. Dat leidt op den duur tot werkloosheid. 2. a (= 100) b. (l 14/1 l l 100%) - 100% = 102,7027% - 100% = 2,7%gestegen. c. CPI 2004 = 104; CPI 2005 = ,85% van 104 = 104 1,0385 = 108,0. d. RIC 2006 = l 14/ = 101,8 e. Prijsstijging 2006 ten opzichte van 2005 = {( )/l 08} 100% = 3,7%. Stijging nominaal inkomen = {(114- l l l)/l l 1} 100% = 2,7%. De prijzen zijn in verhouding meer gestegen dan de nominale lonen: dan daalt de koopkracht. 3. a. Door het CPB. Het gaat om een voorspelling over lonen en prijzen (de onderhandelingen zijn in mei 2005 en de cijfers slaan op 2006) b. Ja. De lonen zijn in 2005 meer gestegen (4,3%) dan de prijzen (2,2%). c. Het indexcijfer van de arbeidsproductiviteit is in 2006 ten opzichte van 2005 gestegen van 102, l naar 103,6. Dat is (103,6/102, l 100%) - 100% = l,47%. De looneis mocht volgens de werkgevers niet meer dan l,47% bedragen. d. Als de koopkracht niet mag dalen moeten de lonen in verhouding evenveel stijgen als de prijzen. De prijzen stegen met (104,8-102,2)/l 02,2 100% = 2,54%. Volgens de vakbonden moest de looneis minimaal 2,54% zijn. 4. a. CPI 2005 = (30 l l )/100 = 107,0. b. De kosten van levensonderhoud zijn in 2006 met l,4% gestegen t.o.v c. Nominaal inkomen is gestegen met l.200, dat is l.200/ % = 6%. NIC= 106. RIC = NIC/PIC 100 = 106/ 101,4 100 = 104,54. Het reële besteedbare inkomen (= de koopkracht) is met 4,54% gestegen. d. 105,5 = NIC/101,4 x 100. NIC = ( 105,5 l O l,4)/l 00 = 106,977. Afgerond dus 106,98. Het nominale inkomen had met 6,98% moeten stijgen.

4 e. Kleiner. Vakantie is relatief sterker in prijs gestegen. Omdat dit gezin nooit op vakantie gaat, heeft het niet te maken met de sterkere prijsstijging van vakantie en zijn de kosten van levensonderhoud minder gestegen dan bij een gemiddeld gezin. 5. a. Het algemeen prijspeil ligt in augustus ,9% hoger dan in augustus b. Met behulp van de consumentenprijsindex wordt de ontwikkeling van het gemiddelde prijspeil in Nederland berekend. Omdat niet elke prijsstijging even zwaar meetelt, gebruikt men wegingsfactoren. c. Via een budgetonderzoek. d. CPI aug2005 = 101,46 e. RIC 2006 = NIC/PIC 100 = l 10/103,9 100 = 105,87. De koopkracht is 5,87% gestegen. 6. a. Het NNP is nominaal met 20/ % = 4% gestegen. Dus NIC = 104. De reële stijging is dan: RIC = NIC/PIC 100 = 104/ = 101,96. Dat is een reële stijging van l,96%. b. De bevolking groeit met 0,5%, dus het bevolkingsindexcijfer is 100,5. De reële groei per hoofd is dan l0 l,96/100,5 100 = 101,45. Dat is een reële stijging per hoofd van l,45%. c. Indexcijfer reële waarde van het geld = 100/102 x 100 = 98,04 Geldontwaarding = ,04 = l,96% 7. a. Alleen b (100-1% = 99) ,495 (99 + 0,5% van 99 of: l,005 x 99) c. Goederen die wij uit Duitsland importeren, kunnen duurder worden. d. Als door toename van de overheidsbestedingen de bestedingen groter worden, kan de productiecapaciteit volledig benut raken en kan er bestedingsinflatie ontstaan. e. Verhoging van de prijzen van overheidsdiensten. Verhoging van btw, invoerrechten en/of accijns. f. De nominale waarde van de schuld blijft gelijk, terwijl de reële waarde van de schuld daalt door de inflatie. Men betaalt terug met euro's die minder koopkracht hebben dan de euro's die men aanvankelijk leende. Bijvoorbeeld: Iemand leent als hij een inkomen heeft van en betaalt die schuld terug als zijn inkomen (door de inflatie) is gestegen naar Hij leent dus een bedrag dat (nominaal) de helft van zijn inkomen vormt en betaalt terug als dat bedrag nog slechts 25% van zijn inkomen is.

5 ZELFTEST HOOFDSTUK 3 Kennisvragen: 1. C; 2. D; 3. A; 4. B; 5. C; 6. a. Lager. In geval van hoogconjunctuur is de feitelijke groei hoger dan de trendmatige groei. Als de feitelijke groei 3,5% is moet de trendmatige groei dus lager dan 3,5% zijn. b. Bij hoogconjunctuur kan de vraag naar goederen de productiecapaciteit gaan overtreffen. Er dreigt bestedingsinflatie. c. D. 7. C; 8. D; 9. C; 10. C; l l. B; 12. A; 13. D; 14. C; 15. A; 16. B. Inzichtvragen 1. a. Toename waarde vaste kapitaalgoederen: l l - l 0 = l miljoen. b. Voorraadinvesteringen + uitbreidingsinvesteringen = (3-2,5) + 1 = l,5 miljoen. c. Netto-investeringen + voorraadinvesteringen = l + 2,5 = 3,5 miljoen. 2. a. Als twee landen hetzelfde (nominale) nationale inkomen hebben maar land A heeft twee keer zoveel inwoners dan land B, dan is land B welvarender want het nationale inkomen per hoofd is hoger. b. Als twee landen hetzelfde (nominale) inkomen hebben maar in land A zijn de prijzen twee keer zo hoog als in land B dan is de welvaart in land B hoger want in land B kun je twee maal zoveel goederen kopen (de koopkracht is twee keer zo hoog). 3. De niet geregistreerde productie is 15% van de werkelijke productie (=geregistreerde + niet-geregistreerde productie) en bedraagt 68,6 miljard. De feitelijke productie bedraagt dan ,6/15 = 457,33 miljard. De geregistreerde productie = feitelijke productie - niet-geregistreerde productie = 457,33-68,60 = 388,73 miljard. Of: geregistreerde productie = 85/15 68,6 = 388,73 miljard. 4. a. Lagere rente maakt geld lenen aantrekkelijk (b. v. voor de aanschaf van duurzame consumptiegoederen) en sparen minder aantrekkelijk. Meer lenen en minder sparen betekenen meer consumptie. b. Overheidsbestedingen zijn niet erg gevoelig voor renteveranderingen. Bepalend voor de overheid is het budget dat ze heeft. Ook de export is niet erg rentegevoelig. De export van een land hangt (naast het prijsniveau in het land) vooral af van factoren in het buitenland. c. De bestedingsimpuls (van ƒ 132 miljard) doet de effectieve vraag en dus de productie en dus het nationaal inkomen in eerste instantie met ƒ 132 miljard toenemen. Deze toename van het inkomen wordt vervolgens weer voor een groot deel geconsumeerd. Daardoor neemt in tweede instantie het nationaal product en dus het nationaal inkomen wederom toe. Dit proces blijft zich herhalen. Steeds wordt een groot deel van het extra inkomen geconsumeerd: EV nationaal inkomen C EV nationaal inkomen C enz. d. Lagere loonbelasting leidt bij gelijkblijvend nettoloon tot lagere loonkosten voor de werkgever. Arbeid wordt dus goedkoper ten opzichte van kapitaal. Dit kan leiden tot meer arbeidsintensieve productie (arbeid vervangt kapitaal) of tot uitbreiding van het aantal arbeidsplaatsen. e. Een verbetering. Als het buitenland het meest heeft bijgedragen tot het Japanse economische herstel dan moet dat betekend hebben dat de export van Japan is gestegen. Dat leidt tot meer ontvangsten wat een verbetering van het saldo op de lopende rekening betekent.

6 f. Toenemende bestedingen leiden alleen tot inflatie als de productiecapaciteit volledig benut is. Dus in een situatie van hoogconjunctuur/overbesteding.

7 ZELFTEST HOOFDSTUK 4 Kennisvragen: 1. D; 2. B; 3. D; 4. D; 5. D; 6. B; 7. C (Winst was = 20% van de productiewaarde. De productiewaarde wordt 1,06 2,5 miljoen = 2,65 miljoen. Het loon wordt 1,03 2 miljoen = 2,06 miljoen. De winst wordt 2,65-2,06 = 0,59 miljoen. Dat is 0,59/2,65 100% = 22,26%. Dat is een stijging t.o.v. 20%.) b. 1) De een-na-laagste 25%-inkomensgroep vormt het verschil tussen de laagste 50% en de laagste 25%. Die groep verdient: 25% - 8% = 17% 2) In de grafiek kun je de 40% hoogste inkomens aflezen bij 60% op de horizontale as. De laagste 60% inkomensontvangers verdienen ongeveer 35%. Dan verdienen de 40% hoogste inkomensontvangers ongeveer 100% - 35% = 65%. c. Totale inkomen = 300 miljard. De laagste 50%-inkomensgroep verdient daarvan 25% = 25% van 300 miljard = 75 miljard. Deze groep omvat 50% van 15 miljoen mensen = 7,5 miljoen mensen. Het gemiddelde inkomen (= totaal inkomen/aantal mensen) = 75 miljard /7,5 miljoen = a. B. b. 61%. De 90% armsten verdient ongeveer 39%, de rest (100% - 39% = 61 %) is voor de 10% rijksten.

8 Inzichtvragen 1. a. De tertiaire sector is de commerciële (= naar winst strevende) dienstensector. Daartoe behoren: transport en handel/horeca. b. Fout is 3% + 5% = 8% want de twee sectoren hebben een verschillend gewicht (zie 2 e kolom met netto toegevoegde waarde per sector: industrie / 90,3 miljard en transport/ 38,3 miljard. De gewogen gemiddelde bijdrage van de twee sectoren samen is: {(90,3 3%) + (38,3 5%) / (90,3 + 38,3)} 100% = 3,6%. c. De productie in de landbouw nam toe met 5% en de werkgelegenheid nam af met 1%. Met indexcijfers kun je dan het indexcijfer van de arbeidsproductiviteit berekenen: Indexcijfer arbeidsproductiviteit = indexcijfer productie/indexcijfer werkgelegenheid 100= 105/ = 106,1. De arbeidsproductiviteit is dus met 6,1 % gestegen. d. Kapitaalintensiever betekent dat een bedrijf meer kapitaal (machines) gebruikt in verhouding tot arbeid (werknemers) e. * door scholing: mensen kunnen dan hun taken beter uitvoeren en ook moeilijker taken uitvoeren; * door arbeidsverdeling/specialisatie: daardoor gaat het sneller en beter; * beloning naar prestatie: daardoor spant men zich meer in. f. De AIQ = beloning voor arbeid/toegevoegde waarde 100%. Gegeven is dat de beloning voor arbeid is gestegen met 5% per persoon (in ` guldens) maar de werkgelegenheid is met 1 % gedaald. Het totale bedrag aan beloning voor arbeid is dus met minder dan 5% gestegen (Indexcijfer: 0, = 103,95, is stijging met 3,95%). De toegevoegde waarde is met 5% gestegen (zie figuur). De AIQ is dus gedaald (teller stijgt minder dan de noemer). 2. a. Gestegen van 236,7 naar 246,8. Dat is een stijging van {(246,8-236,7)/236,7} 100% = 4,3%. b. Reëel betekent gecorrigeerd voor de prijsstijging. (Een reële stijging betekent dat de koopkracht stijgt.) Dus een stijging van 236,7 naar 237,2. Dat is {(237,2-236,7)/ 236,7} 100% = 0,2%. c. Loonquote van bedrijven = looninkomen bedrijven /toegevoegde waarde bedrijven = {246,8/ (246, ,1 )} 100% = 62,5%. d. De loonruimte bedraagt ongeveer 2% + 1 % = 3%. [Precies: 3,02%] Als de lonen met 3% stijgen zal de loonquote gelijk blijven. De lonen stijgen met slechts 2% (= prijsstijging), dus zal de loonquote dalen. 3. a. Inkomen dat verdiend wordt in het productieproces door het beschikbaar stellen van productiefactoren. b. Gerard, hij heeft een winstuitkering. Op aandelen wordt dividend (een deel van de winst) uitgekeerd. c 0, = d. Arbeidsinkomen is loon + tlz = = AIQ = / % = 76,7%. e. Laagste totale inkomen voorop zetten.

9 Personen pers. in % inkomen inkomen in % cum. pers. in % cum. ink. in % Truus , ,6 Gerard , ,2 Agnes , ,3 Piet , totaal f.