7,5. Samenvatting door een scholier 1363 woorden 7 februari keer beoordeeld. Lesbrief: Arbeidsmarkt. Hoofdstuk 1: De arbeidsmarkt op

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1363 woorden 7 februari ,5 813 keer beoordeeld Vak Economie Lesbrief: Arbeidsmarkt Hoofdstuk 1: De arbeidsmarkt op Concrete markt: een plek waar vragers en aanbieders van arbeid elkaar in het echt ontmoeten (de banenmarkt) Abstracte markt: een markt die het geheel van vraag en aanbod omvat, maar waar je geen vaste plek kunt aanwijzen. (Nederlandse arbeidsmarkt, de markt voor tandenborstels en de huizenmarkt) Onderdelen van de arbeidsmarkt: - personeelsadvertenties - bestanden van de arbeidsbureaus - uitzendbureaus Vragers zijn de kopers, aanbieders zijn de verkopers. Aanbod van arbeid is de beroepsbevolking. Beroepsbevolking: de mensen die willen, kunnen en mogen werken Aanbod van Arbeid: werklozen, werknemers en zelfstandigen Vraag naar arbeid: de vraag van bedrijven en overheid naar arbeidskrachten, ook de zelfstandigen en de openstaande vacatures horen bij de vraag naar aanbod. Vacature: als een bedrijf op zoek is naar een werknemer voor een bepaalde functie Werkgelegenheid: het aantal mensen dat werkt (werknemers en zelfstandigen) Beroepsbevolking: werkzame beroepsbevolking (zelfstandigen en werknemers) en de werkloze beroepsbevolking Niet-beroepsbevolking: mensen tussen de 15 en 65, die niet werken en niet op zoek zijn naar werk. Potentiële beroepsbevolking:beroepsbevolking + niet-beroepsbevolking = beroepsgeschikte bevolking beroepsgeschikte bevolking: mensen tussen de 15 en 65 jaar Beroepsbevolking: - werkzame beroepsbevolking - niet-werkzame beroepsbevolking Werkzame beroepsbevolking: - zelfstandigen - werknemers Deelnemingspercentage = participatiegraad: Aantal personen in de bevolkings(groep) dat tot de beroepsbevolking hoort totaal aantal personen in de bevolkings(groep) x 100% Pagina 1 van 6

2 Oorzaken van de groei in de beroepsbevolking: - demografische groei (meer mensen in Nederland) - Bevolkingssamenstelling (arbeidsaanbod groeit als er meer mensen komen in de beroepsgeschikte bevolking) - deelname van vrouwen - wetgeving (leerplicht, pensioensleeftijd) - organisatie van het arbeidsproces Hoofdstuk 2: Loondienst of zelfstandig Vereniging rechtsvorm, komt in de wet voor. En moet een bestuur hebben Ondernemingsvorm Rechtsvorm van een onderneming - Eenmanszaak - VoF - BV - NV Eenmanszaak: - 1 eigenaar - privé aansprakelijk - eenvoudige manier van beginnen - je kunt je eigen beslissingen nemen Vennootschap onder Firma (VoF): - meerdere eigenaren - privé aansprakelijk - betere mogelijkheden tot lenen Besloten Vennootschap en de Naamloze Vennootschap: - scheiding tussen bedrijf en eigenaren - Rechtspersonen (juridisch zelfstandig) - aandeelhouders zijn de eigenaren BV = aandelen zijn op naam NV = aandelen zijn niet op naam, ze zijn vrij verhandelbaar Dividend Jaarlijkse uitkering uit de winst die je over een aandeel krijgt Individuele arbeidsovereenkomst is tussen een werkgever en een werknemer In een Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) staan de rechten en plichten van werkgever en werknemer zwart op wit. Bedrijfstak alle bedrijven die zich bezig houden met dezelfde soort productie Vakbond werknemersbonden en vakverenigingen Primaire arbeidsvoorwaarden zijn bijvoorbeeld loon en arbeidstijd Secundaire arbeidsvoorwaarden zijn vakantie, pauze, reiskostenvergoeding enz. Rijksbegroting overzicht van de inkomsten en uitgaven van de overheid Miljoenennota Samenvatting van de Rijksbegroting Sociale Partners werkgevers en werknemers werknemerscentrale = vakcentrale = FNV Pagina 2 van 6

3 Hoofdstuk 3: De strijd om de poen Inflatie Stijging van het algemeen prijspeil Prijscompensatie Loonstijging om het effect van de inflatie teniet te doen Gelijk aan de % inflatie Stijging van de arbeidsproductiviteit is de stijging van de gemiddelde productie per werknemer per gewerkte tijdseenheid. Oorzaken van de stijgende arbeidsproductiviteit: - mechanisering en automatisering - arbeidsverdeling en specialisatie - scholing Initiële loonstijging Stijging van de arbeidsproductiviteit Incidentele loonstijging Loonstijging door promotie Omzet = afzet x verkoopprijs = totale opbrengst Winst = omzet kosten Reacties op de loonstijging: - Prijzen verhogen - productie verplaatsing naar lagelonenlanden - mensen worden vervangen door machines Hogere lonen lijdt vaak tot lagere winsten Hogere loonkosten zorgen vaak voor een dalende werkgelegenheid Loon = kosten voor bedrijven, koopkrachtbron Hoofdstuk 4: Wie doet het werk? Investeren Kopen van kapitaalgoederen door bedrijven Kapitaalgoederen Kapitaal Quartaire sector = niet-commerciële dienstverlening. Hier is moeilijk te mechaniseren. Consumeren Als een gezin goederen of diensten koopt Substitutie Vervanging van arbeid door kapitaal. De productie wordt dan kapitaalintensiever. Diepte-investering een arbeidsbesparende investering die tot gevolg heeft dat de arbeidsproductiviteit stijgt. Het bedrijf koopt dus betere machines. Breedte-investering een investering in dezelfde soort machines waarbij de arbeidsproductiviteit gelijk blijft. (vervangen van oude machines) Schaalvoordelen treden op als met een machine meer producten gemaakt worden. De kosten van de machine kunnen dan over meer producten worden verdeeld. De kosten per product dalen, als de productieomvang stijgt. Er zijn verschillende mogelijkheden, waarop de productie naar het buitenland verplaatst kan worden. Pagina 3 van 6

4 1) sluiten van een vesting in Nederland, en meteen ook in een ander land (vaak bij Multinationals) 2) Het kan ook zijn, dat bedrijven uit Nederland weggeconcurreerd worden door bedrijven uit lagelonenlanden. Concurrentiepositie het vermogen om beter en/of goedkoper te kunnen produceren dan concurrenten. Er zijn verschillende factoren die een rol spelen in de concurrentiestrijd: prijs, kwaliteit en infrastructuur. De hoeveelheid die bedrijven in een land verkoopt, hangt af van de totale vraag naar goederen en diensten in een land. De vragers zijn gezinnen, bedrijven, overheid en het buitenland. De consumptie stijgt, als mensen meer kunnen kopen. Dit kunnen ze als ze meer geld hebben. Dit krijgen ze dan weer van de incidentele en initiële lonenstijgingen. Hoofdstuk 5: Werkloosheid Voor werkloosheid zijn verschillende definities. Het ontmoedigingeffect Door een te hoge werkloosheid raken mensen ontmoedigd om werk te gaan zoeken. Zo staan ze dus ook niet meer in de statistieken van de werkloosheid. Ze zijn dan dus verborgen werkloos. Dit effect doet zich vooral voor, als de werkloosheid stijgt. Aanzuigeffect Mensen die eerst geen werk zochten, gaan nu juist wel werk zoeken. Dit gebeurt als de werkloosheid daalt. De werkgelegenheid in arbeidsjaren, is de werkgelegenheid in personen, omgerekend naar volledige banen. Er zijn verschillende soorten werkloosheid: 1) Frictiewerkloosheid: Frictiewerkloosheid is werkloosheid die ontstaat omdat het tijd kost voor een werknemer om een baan te vinden. 2) Seizoenswerkloosheid: Seizoenswerkloosheid ontstaat omdat bepaalde bedrijven vooral in bepaalde seizoenen produceren. 3) Kwalitatieve structuurwerkloosheid Dit ontstaat omdat er andere soorten arbeid gevraagd wordt, dan dat er aangeboden wordt. Dus als er andere opleidingen gevold zijn. De vraag en het aanbod sluiten niet op elkaar aan. 4) Kwantitatieve structuurwerkloosheid Deze wordt veroorzaakt doordat er te weinig productiecapaciteit is. Dit is de maximaal mogelijke productie in een bepaalde periode. Er zijn dan te weinig kapitaalgoederen om de hele beroepsbevolking aan het werk te houden. Arbeidsplaatsen verdwijnen door: - machines - reorganisatie - verplaatsen naar Buitenland - winst inzakkingen - productie wordt niet meer verkocht - producten zijn te duur Pagina 4 van 6

5 5) Conjunctuurwerkloosheid Dit wordt veroorzaakt doordat de effectieve vraag kleiner is dan de productiecapaciteit. De bestedingen zijn dan laat in relatie tot de productiecapaciteit. Er wordt dan weinig geproduceerd, en er worden dan dus mensen ontslagen. Productiecapaciteit geeft aan hoeveel een bedrijf of een heel land maximaal kan produceren in een bepaalde periode. Bezettingsgraad = werkelijke productie productiecapaciteit x 100% Conjunctuurwerkloosheid wordt dus veroorzaakt, door dat er te weinig besteed wordt. Er zijn 2 mogelijkheden om dit te bestrijden: 1) De overheid moet meer gaan besteden. (aanleg van wegen, bouwen van scholen) De afzet en de productie van die bedrijven stijgen hierdoor. Hierdoor komt er dan weer meer werkgelegenheid. 2) De overheid moet de belastingen verlagen, of subsidies gaan verstrekken. Mensen houden dan meer over en kunnen dus meer besteden. Seizoenswerkloosheid en frictiewerkloosheid zijn bijna natuurlijke verschijnselen. Ze zijn ook moeilijk te bestrijden. Bij seizoenswerkloosheid zou je ervoor kunnen zorgen, dat er in de andere periode een soort hetzelfde werk georganiseerd wordt. Bij frictiewerkloosheid kun je zorgen voor een betere arbeidsbemiddeling zodat openstaande vacatures sneller vervuld worden. Maatregelen tegen kwalitatieve structuurwerkloosheid zijn het omscholen van arbeiders, en het geven van subsidies aan werkgevers die langdurige werklozen in dienst nemen. Kwalitatieve structuurwerkloosheid kan bestreden worden door de arbeidsmobiliteit te vergroten. Het aanbod van arbeid zal zich dan moeten aanpassen aan veranderingen in de vraag naar arbeid. Mensen zullen verder moeten reizen of verhuizen. Niet-werkende zullen moeten gaan zoeken naar een baan. Mensen moeten worden omgeschoold. Kwantitatieve structuurwerkloosheid kan worden bestreden door het verlagen van de loonkosten. Dit kan leiden tot lagere prijzen, het kan de winst vergroten in een bedrijf, het maakt het minder aantrekkelijk om mensen te vervangen door machines en het maakt het minder aantrekkelijk om te verplaatsen naar het buitenland. Loonkosten kun je beperken door het brutoloon te verlagen. Maar ook door de belastingen en premies te verlagen, of door subsidies te geven aan bedrijven. Wig het verschil tussen de loonkosten en het nettoloon. Het geeft aan wat het verschil is tussen wat een werknemer kost voor de werkgever (loonkosten) en het nettoloon dat de werknemer ontvangt. Als er veel werkloosheid is, dan is de arbeidsmarkt ruim. Werkgevers kunnen gemakkelijk aan werknemers Pagina 5 van 6

6 komen. Werkloosheid kun je natuurlijk ook bestrijden door deeltijdwerk en flexibilisering te stimuleren. Uitzendbureau een commerciële organisatie die bemiddelt in tijdelijk werk. Flexibilisering leidt vaak tot lagere arbeidskosten: - werknemers in vaste dienst zijn vaak duurder - het aanpassen van het personeelsbestand aan de productieomvang gaat gemakkelijker. Er zijn verschillende vormen van arbeidsverkorting: 1) ATV-dagen 2) Roostervrije dagen 3) Studieverlof De regering noemt ook een paar mogelijkheden om de werkloosheid te bestrijden: - verdere stimulering van arbeidstijdverkorting - verlaging van de loonkosten door de brutolonen te verlagen - verlaging van de loonkosten dor de sociale premies voor werkgevers te verminderen - een verhoging van het nettoloon door de belastingen te verlagen - een verhoging van de brutolonen, zodat de nettolonen en de loonkosten stijgen - het creëren van meer werkervaringsplaatsen voor langdurig werklozen - maatregelen die jongeren stimuleren om langer onderwijs te volgen. Pagina 6 van 6