ECONOMIE. Begrippenlijst H6 VMBO-T2. PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw. Bewerkt door D.R. Hendriks. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn

Transcriptie

1 ECONOMIE VMBO-T2 Begrippenlijst H6 PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw Bewerkt door D.R. Hendriks Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn Versie

2 Hoofdstuk 6 Overheid overbodig? Paragraaf 6.1 Wat is de overheid? Collectieve sector Het deel van de economie en de maatschappij dat wordt betaald en georganiseerd door de overheid. Particuliere sector Alle bedrijven en organisaties die niet tot de overheid behoren. Infrastructuur De basisvoorzieningen in een land die nodig zijn om te wonen en/of om een bedrijf te kunnen uitoefenen, zoals wegen, bruggen, vliegvelden, industrieterreinen, pijpleidingen, elektriciteit kabels, internetverbindingen. Drie overheidslagen (kaartjes badzijde 168!) - Gemeente - Provincie - Rijk (Rijksoverheid) Taken gemeente Ophalen afval, plantsoenen, paspoorten, identiteitsbewijzen, rijbewijzen, riolering, bevolkingsregister, brandweer, bouwtoezicht Taken provincie Rampenplannen, milieubeheer, wegen Taken Rijksoverheid Algemene wet- en regelgeving, leger, politie, onderwijs, dijken, landbouw, industrie, binnenlandse zaken, buitenlandse zaken Ambtenaar Werknemers in dienst van de overheid. Collectieve voorzieningen Politie, brandweer, infrastructuur, dijken. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn. VMBO-T2 Pincode Begrippenlijst H6 - Bewerkt door D.R. Hendriks 2

3 Paragraaf 6.2 Wat doet de overheid? Stelsel van sociale zekerheid De overheid zorgt voor een uitkering voor mensen die zelf geen betaalde baan kunnen hebben. Dit is een uitkering op het sociale minimum. Inkomensverdeling De inkomensverdeling geeft aan op welke manier het inkomen in een land verdeeld is. Bij een onevenwichtige inkomensverdeling zijn er grote verschillen tussen hoge en lage inkomens. Rechtbank Veroordeelt mensen of bedrijven tot een straf als ze een misdrijf begaan hebben. Preventie door de overheid Voorkomen van verkeerde situaties door voorlichting of informatie te geven aan burgers en bedrijven. Leerplicht Tot je 16 e volledige leerplicht: 5 dagen naar school. Tot en met je 17 e jaar minstens één dag per week naar school. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn. VMBO-T2 Pincode Begrippenlijst H6 - Bewerkt door D.R. Hendriks 3

4 Paragraaf 6.3 Waar doet de overheid het van? Belasting Een verplichte bijdrage die aan de overheid moet worden betaald. Accijns Een verbruiksbelasting voor bepaalde goederen waarvan de overheid vindt dat ze minder of niet gebruikt moeten worden, zoals benzine, tabak en alcohol. Inkomsten van de overheid Belastingen, verkoop aardgas, winst van bedrijven die geheel of gedeeltelijk van de overheid zijn, boetes, rente, verkoop van goederen of diensten, premies voor sociale verzekeringen. Loonbelasting Belasting die je moet betalen aan de rijksoverheid over het geld dat je verdient bij een werkgever. Inkomstenbelasting Belasting die je moet betalen over het geld dat je ontvangt als inkomen (loon, winst, rente). Het tarief wordt hoger als het inkomen stijgt. Vermogensbelasting Belasting die je betaalt aan de rijksoverheid over de opbrengst van vermogen (rente, huur). Tarief 30%. Belasting over winst Belasting die je aan de rijksoverheid betaalt als je de hele winst of een deel van de winst van een bedrijf krijgt (% afhankelijk van de soort winst). BTW Belasting over de Toegevoegde Waarde. Belasting aan de rijksoverheid die je als consument betaalt als je goederen of diensten koopt (21%, 6%, 0%). Kansspelbelasting Belasting die je betaalt aan de rijksoverheid als je meer dan 454,00 in een kansspel wint: tarief 29%. BPM Belasting die je aan de rijksoverheid betaalt bij de aankoop van nieuwe personenauto s, bestelauto s en motorrijwielen. Tarief: ingewikkeld. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn. VMBO-T2 Pincode Begrippenlijst H6 - Bewerkt door D.R. Hendriks 4

5 MRB Motorrijtuigenbelasting (wegenbelasting). Belasting die je aan de provincie betaalt voor personenauto s, motorrijwielen, bestelauto s, vrachtauto s, autobussen. Tarief afhankelijk van gewicht, brandstof, provincie, uitstoot. Erfbelasting (successierechten) Belasting die je moet betalen aan de rijksoverheid als je geld erft/geschonken krijgt van een ander. Tarief afhankelijk van hoogte en situatie. OZB Onroerende Zaak Belasting. Belasting die je betaalt aan de gemeente als je eigenaar bent van een onroerende zaak. Tarief afhankelijk van de WOZ-waarde van de onroerende zaak. WOZ Wet Waardering Onroerende Zaken. Hondenbelasting Belasting die je betaalt aan de gemeente als je een hond hebt. Rioolbelasting Belasting die je betaalt aan de gemeente als je gebruik maakt van een rioolaansluiting. Tarief verschillend per gemeente. Afvalstoffenheffing Belasting die je betaalt aan de gemeente voor het ophalen/verwerken van afval. Vergunningen Officiële toestemming van de overheid om een bepaalde activiteit te mogen uit oefenen. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn. VMBO-T2 Pincode Begrippenlijst H6 - Bewerkt door D.R. Hendriks 5

6 Paragraaf 6.4 Waar geeft de overheid het aan uit? Rijksbegroting Overzicht van alle te verwachten inkomsten en de verwachten uitgaven van de overheid. Gemeente en provincie hebben ook een begroting. Miljoenennota Toelichting op de Rijksbegroting. Prinsjesdag Derde dinsdag in september: Rijksbegroting en Miljoenennota worden dan gepresenteerd. Begrotingstekort Treedt op als er meer geld wordt uitgegeven dan er inkomsten zijn. Begrotingstekort verminderen - bezuinigen (uitgaven verlagen) - inkomsten laten stijgen: belasting verhogen - geld lenen (staatsschuld) Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn. VMBO-T2 Pincode Begrippenlijst H6 - Bewerkt door D.R. Hendriks 6

7 Paragraaf 6.5 Verdieping: Wat doet de Belastingdienst? Taak belastingdienst Zorgen dat de belastingen geïnd worden en de schatkist gevuld wordt en blijft. Samenvatting Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn. VMBO-T2 Pincode Begrippenlijst H6 - Bewerkt door D.R. Hendriks 7