Groeiende kosten, duurdere zorg

Transcriptie

1 Aon Risk Solutions Health & Benefits Corporate Wellness Groeiende kosten, duurdere zorg Feiten en cijfers zorg en gezondheid Rapport Augustus 2015 Risk. Reinsurance. Human Resources.

2 Inhoudsopgave Groeiende kosten, duurdere zorg Trends in de markt Toenemene zorgkosten... 4 Mensen besparen op zorgkosten Mantelzorg neemt toe... 9 Meer zorgsturing door zorgverzekeraars Meer financiële reserves verzekeraars Zorginkoop steeds belangrijker Gevolgen voor werkgevers Verzuim neemt toe door zorgmijding Collectieve regelingen steeds minder populair Wat kunnen werkgevers doen? Integraal gezondheidsmanagementbeleid Steun mantelzorgers Signaleer zorgmijding Duurzame inzetbaarheid: zes tips... 13

3 Groeiende kosten, duurdere zorg Zorg wordt steeds duurder, en dat merken we allemaal. De overheid verplaatst de verantwoordelijkheid voor zorgtaken naar gemeenten. Zorgverzekeraars verhogen hun premies en doen steeds meer om ervoor te zorgen dat verzekerden behandeld worden door de zorgverleners waarmee contracten zijn afgesloten (zorgsturing). Consumenten uw werknemers zoeken naar manieren om te besparen op hun zorgkosten waardoor zorgmijding steeds vaker voorkomt. Tegelijkertijd neemt het beroep op mantelzorgers bij de zorg voor familieleden toe. Kortom: het zorglandschap verandert in rap tempo. En dat heeft gevolgen voor u als werkgever. Wat die veranderingen zijn, hoe ze u raken en wat u kunt doen om groeiende kosten in bedwang te houden, leest u in dit trendrapport. Aon Risk Solutions 3

4 1 Trends in de markt Toenemende zorgkosten De bedragen die we als maatschappij uitgeven aan zorg, nemen in rap tempo toe. Veel mensen wijzen vooral naar de vergrijzing als boosdoener, maar er speelt meer. Zo werken artsen en doctoren met steeds duurdere technologie, accepteren we steeds minder ongemakken en stellen we steeds hogere eisen aan de zorg. Door onze welvaart krijgen we ook met nieuwe ziektes te maken, zoals obesitas. Omdat we steeds meer kunnen en mensen daardoor steeds langer leven, duurt ook de behandeling van chronische ziekten langer. Dat kost veel geld. Tot slot bedenken de overheid, maar ook ziekenhuizen en zorginstellingen zelf allerlei extra regels om ongelukken te voorkomen, risico s te verkleinen en de kwaliteit te verhogen. Als onze zorguitgaven net zo hard blijven groeien als de afgelopen 10 jaar gemiddeld het geval was, geven we in 2040 maar liefst 31% van alles wat we in Nederland samen verdienen uit aan zorg (bron: CPB). Gelukkig blijkt dat de groei in zorguitgaven de afgelopen jaren afgenomen is. Dit is het gevolg van de afspraken in het kader van het Budgettair Kader Zorg (BKZ) die tussen overheid, zorgverzekeraars en zorgverleners gemaakt zijn. De zorguitgaven stijgen dus minder hard, maar nemen ieder jaar nog altijd toe. 4 Groeiende kosten, duurdere zorg

5 Netto BKZ-uitgaven tussen 2005 en Begrotingsjaar Trendlijn Netto-BKZ-uitgaven Bron: VWS (begroting 2015) Om de stijgende kosten van onze zorg te kunnen blijven betalen, zetten zorgverzekeraars hun reserves in. Per 2015 hebben zorgverzekeraars ook hun nominale premies weer verhoogd. Dat raakt alle consumenten in hun portemonnee en heeft ook gevolgen voor u als werkgever. Aon Risk Solutions 5

6 Mensen besparen op zorgkosten Mensen kunnen tal van maatregelen nemen om op zorgkosten te besparen. Overstappen naar een andere zorgverzekeraar is een van de opties. Toch doen maar weinig mensen dat, blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau Vektis. In 2015 stapte 6,8% van de verzekerden over, iets meer dan vorig jaar. Mensen die wel overstappen, gaan er lang niet altijd veel op vooruit met hun premie en zijn vaak verleid met kortingen en geschenken. Zorgverzekeraars hebben onderling afgesproken om dat soort perverse prikkels aan banden te leggen. Percentage verzekerden per overstapfrequentie tussen 2006 en % 1% 7% 20% 0 keer 1 keer 2 keer 3 keer 69% 4 keer of vaker Bron: Vektis 2015 Een andere manier om te besparen op zorgkosten is deelname aan een zorgcollectiviteit. Collectieve zorgverzekeringen zijn vaak goedkoper, maar het verschil met individuele premies wordt wel steeds kleiner, laten cijfers van Vektis zien. Mogelijk verklaart dat ook waarom de collectieve verzekering dit jaar voor het eerst sinds 2006 iets minder populair is geworden. De budgetpolis wint juist aan populariteit (7% marktaandeel t.o.v. 4% vorig jaar). De verwachting is dat die stijging doorzet, aangezien de prijs voorlopig leidend blijft bij de keuze voor een zorgverzekering. 6 Groeiende kosten, duurdere zorg

7 Percentage verzekerden dat deelneemt aan zorgcollectiviteit 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bron: Vektis 2015 Om op hun premie te besparen kiezen steeds meer mensen voor een vrijwillig eigen risico, blijkt uit onderzoek van Vektis. Bijna 12% deed dat in 2015, tegen 6% in 2010: een verdubbeling in zes jaar tijd. Ook de hoogte van het gekozen vrijwillig eigen risico neemt de laatste jaren toe. Bijna 8,3% kiest voor de maximale hoogte van 500 euro. Percentage verzekerden dat voor vrijwillig eigen risico kiest 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Bron: Vektis 2015 Aon Risk Solutions 7

8 Percentage verzekerden per gekozen vrijwillig eigen risico 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 42% 46% 51% 64% 66% 69% 3% 2% 12% 2% 13% 13% 2% 17% 2% 15% 7% 2% 13% 7% 6% 12% 12% 11% 26% 25% 21% 15% 13% 12% Bron: Vektis Om extra te besparen, laten steeds meer consumenten een aanvullende verzekering achterwege: bijna 16% heeft er in 2015 geen. Klanten laten niet alleen duurdere polissen zoals tandartspakketten achterwege. Ook op een kleinere aanvullende dekking voor bijvoorbeeld fysiotherapie wordt steeds vaker bespaard. Percentage verzekerden zonder aanvullende verzekering 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Bron: Vektis Groeiende kosten, duurdere zorg

9 Verleid met lage premies zoeken steeds meer verzekerden hun heil bij gelegenheidscollectiviteiten, aangeboden door bijvoorbeeld de sportvereniging of buurtsuper. Die collectiviteiten zijn een steen in de maag van werkgevers. Die zien ze als oneerlijke concurrentie voor hun eigen collectieve zorgverzekeringen. Het bezwaar is dat de premies van gelegenheidscollectiviteiten niet voor niets vaak veel lager zijn: de betreffende regeling is vaak een stuk soberder. Afspraken over de inzet van de zorgverzekering bij re-integratieverplichtingen ontbreken bijvoorbeeld, net als de expliciete, wederzijdse verantwoordelijkheid van werknemer en werkgever voor de inzetbaarheid op lange termijn. Het punt is: werknemers letten daar niet op en laten zich leiden door de prijs. Werkgevers pleiten voor een verbod op gelegenheidscollectiviteiten. Aon steunt ze daarin. Een goede collectieve werkgeversverzekering komt namelijk niet alleen ten goede aan personeel, maar is ook financieel de eerlijkste keuze: werkgevers draaien op voor bijna de helft van de zorgkosten in 2015 gaat naar schatting in totaal ruim 44 miljard euro om in de Zorgverzekeringswet. Daar mag invloed op het ziekteverzuim van eigen personeel tegenover staan. Ook de Sociaal-Economische Raad (SER) pleit voor een betere inzet van arbeidsgerelateerde zorg. Mantelzorg neemt toe In een poging de zorgkosten betaalbaar te houden, verplaatst de overheid veel zorgtaken naar gemeenten. Veel zorgtaken die voorheen nog onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) vielen, zijn sinds dit jaar onderdeel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In de praktijk betekent dat een enorme bezuiniging. De criteria voor die ondersteuning zijn dan ook streng: de gemeente hoeft volgens de Wmo geen hulp te bieden als een patiënt ( ) met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met hulp van andere personen uit zijn sociale netwerk voldoende zelfredzaam is, of zich kan handhaven in de samenleving. Door deze strengere criteria groeit de vraag naar mantelzorgers. Die groeiende vraag heeft ook gevolgen voor werkgevers. Op dit moment combineert ongeveer 1 op de 8 werknemers zijn werk met mantelzorg, blijkt uit cijfers van de Stichting Werk & Mantelzorg. Die combinatie is tijdrovend: 50 tot 100 duizend mantelzorgers met een baan zouden graag minder werken of hun baan opzeggen ten behoeven van hun mantelzorgtaak. Een derde van de mantelzorgers met een baan maakt voor het uitvoeren van zorgtaken gebruik van verlof, in de meeste gevallen offeren zij er vakantiedagen voor op. Zo n 5% meldt zich ziek om zorg aan naasten te kunnen bieden. Aon verwacht dat deze cijfers verder zullen stijgen. Meer zorgsturing door zorgverzekeraars Om de kosten voor zorgverzekeraars beter beheersbaar te houden, is de overheid van plan zorgverzekeraars meer mogelijkheden te geven om tot zorgsturing te komen. Het idee is dat consumenten met een naturapolis niet geconfronteerd worden met een eigen risico als zij gebruik maken van door zorgverzekeraars voorgeschreven zorgverleners. Als zij van niet-gecontracteerde zorg gebruik maken, worden ze wel met een eigen bijdrage geconfronteerd. Minister Schippers voert een plan door met een groot aantal maatregelen om onder andere zorgsturing meer te stimuleren. Jurisprudentie zal moeten uitwijzen in hoeverre zorgverzekeraars de vergoeding van niet-gecontracteerde zorg op deze manier verder kunnen beperken. Aon Risk Solutions 9

10 Meer financiële reserves verzekeraars Zorgverzekeraars hebben traditioneel flinke financiële reserves: op dit moment gemiddeld tweemaal zoveel als wettelijk verplicht. Met die reserves zijn ze voorbereid op onverwachte kostenstijgingen, zoals een uitbreiding van het verzekeringspakket of een plotselinge, forse toestroom van nieuwe verzekerden. Maar ze kunnen er ook hun premieverhoging mee beperken. De overheid dringt daar sterk op aan. Nieuwe Europese regels schrijven voor dat verzekeraars per 2016 fors meer financiële reserves aan moeten houden. De huidige reserves zijn naar verwachting voldoende om aan de nieuwe regels te voldoen, maar de wijziging heeft wel gevolgen voor de solvabiliteit. Die zal gemiddeld dalen van ruim 200% naar zo n 130%. De meeste zorgverzekeraars houden het liefst minstens 150% aan. De kans is groot dat verschillende zorgverzekeraars hun premies verder verhogen om dit (gedeeltelijk) te compenseren. Zorginkoop steeds belangrijker De inkoop van zorg heeft flinke gevolgen voor alle partijen die zorg leveren, vergoeden en gebruiken. Verzekeraars kunnen dankzij hun grote inkoopkracht een concurrerende premie bieden. Zij stellen eisen aan zorgverleners. Tegelijkertijd willen consumenten voor hun keuze voor een verzekeraar weten van welke zorginstellingen de zorg wordt vergoed. Dat vergt transparantie: consumenten moeten weten waar hun premie heengaat en welke kwaliteit zij mogen verwachten als zij zorg nodig hebben. Zorgverzekeraars hebben in het voorjaar van 2015 hun inkoopcriteria voor 2016 gepubliceerd, maar die informatie is vooral nog gericht op zorgverleners. Aon pleit voor meer afstemming op de gezonde consument. Overigens komt een transparantere zorginkoop ook de kwaliteit van zorg ten goede. Voor zorgverzekeraars is het een extra prikkel om de kwaliteit en doelmatigheid (de verhouding tussen prijs en kwaliteit) van zorg bij hun inkoop mee te wegen. Dat houdt ook zorgverleners op hun beurt scherp. 10 Groeiende kosten, duurdere zorg

11 2 Gevolgen voor werkgevers Werkgevers betalen via de inkomensafhankelijke zorgpremie de helft van alle zorgkosten die vanuit de Zorgverzekeringswet worden betaald. De toenemende kosten voor zorg hebben dan ook grote gevolgen voor werkgevers. Verzuim neemt toe door zorgmijding Om hun premie zo laag mogelijk te houden, kiezen steeds meer mensen voor een budgetpolis. Dat is een risico, ook voor werkgevers: budgetpolissen vergoeden alleen de kosten van een beperkt aantal gecontracteerde zorgverleners. Daardoor groeit de kans dat een werknemer voor een behandeling meer reistijd kwijt is. Dat betekent langer verzuim. Aan de groeiende populariteit van budgetpolissen kleeft nog een probleem: als verzekerden per ongeluk gebruik maken van niet-gecontracteerde zorg, worden de kosten niet volledig vergoed. Het risico daarvan voor werkgevers is dat medewerkers hen vragen om te delen in de kosten. Dit kan ook het geval zijn als werknemers een (verhoogd) eigen risico hebben of geen aanvullende verzekering hebben afgesloten. Zo n vraag stelt de werkgever voor een duivels dilemma, want weigeren kan tot zorgmijding leiden en dus tot langer verzuim op termijn. Maar meebetalen aan de behandeling is voor veel werkgevers ook niet vanzelfsprekend. Hoe dan ook: in beide gevallen betaalt de werkgever (deels) de rekening. Soms zijn werkgevers overigens verplicht om kosten voor zorg te vergoeden, bijvoorbeeld in het geval van re-integratieactiviteiten. Zorgkosten die niet of niet volledig vergoed worden, maken ook dat steeds meer mensen zorg mijden en medische behandeling uitstellen. Zo hopen zij te voorkomen dat zij de kosten zelf moeten betalen omdat zij bijvoorbeeld een eigen risico hebben. Uit onderzoek van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) blijkt dat maar liefst 94% van de huisartsen wel eens te maken heeft met mensen die hun advies niet opvolgen vanwege de kosten. Bij 71% komt zorgmijding naar eigen zeggen zelfs wekelijks voor. Opvallend veel huisartsen (bijna 84%) horen hun patiënten over de hoogte van het verplichte eigen risico klagen. Ook blijkt uit het onderzoek dat zorgmijding vaker voorkomt bij lager opgeleiden. Maar ook middelhoog en hoog opgeleiden mijden zorgverleners soms uit financieel oogpunt. Ook in het geval van zorgmijding betalen werkgevers uiteindelijk de rekening. Want als medewerkers te lang doorlopen met klachten, kan dat tot gevolg hebben dat zij langdurig uitvallen. Ook zal de medische behandeling die uiteindelijk volgt, vaak langer duren. Per 1 januari 2015 zijn de premies voor de basisverzekering bij de meeste zorgverzekeraars gestegen en is het wettelijk verplichte eigen risico verhoogd van 360 euro naar 375 euro. De verwachting is dat zorgmijding daardoor vaker voor zal komen. Collectieve regelingen steeds minder populair Mede omdat het verschil tussen individuele en collectieve premies steeds kleiner wordt, zijn collectieve regelingen steeds minder populair. Deze ontwikkeling is een extra probleem voor werkgevers: zij krijgen minder grip op verzuim onder hun personeel en worden vaker gevraagd te delen in de kosten die hun zorgverzekering niet vergoedt. Collectief verzekerden hebben vaker een aanvullende verzekering (Vektis, 2015) en trekken daardoor minder vaak aan de bel bij hun werkgever om onverzekerde kosten vergoed te krijgen. Aon Risk Solutions 11

12 3 Wat kunnen werkgevers doen? De toenemende kosten van zorg raken u als werkgever op verschillende manieren. Gelukkig kunt u veel doen om de kosten te beheersen. Integraal gezondheidsmanagementbeleid Een goede zorgcollectiviteit is gunstig voor werkgevers én hun medewerkers. Maar deelname aan zo n collectiviteit is niet af te dwingen. Het advies is dan ook om een collectief ziektekostencontract onderdeel te maken van integraal gezondheidsmanagementbeleid. Drie belangrijke acties daarbij zijn: Regel de juiste zorg om arbeidsongeschiktheid te verlagen of verkorten. Betrek hier de zorgverzekeraar actief bij, want veel kosten vallen onder de vergoeding van de zorgverzekering of aanvullende verzekering; onderzoek of er financiële en fiscale ruimte is om een werkgeversbijdrage te geven aan werknemers die deelnemen aan de werkgeverscollectiviteit. Bedenk dat er ook werkgeverspakketten bestaan die buiten de vrije bestedingsruimte van de Werkkostenregeling vallen en die ingezet kunnen worden om de inzetbaarheid van werknemers te verbeteren; onderzoek besparingsmogelijkheden: één grote werkgeverscollectiviteit biedt meestal meer voordelen dan meerdere collectieve regelingen naast elkaar. Neem periodiek de collectiviteit door om na te gaan of de premiestelling en de voorwaarden nog marktconform zijn. Steun mantelzorgers Mantelzorgers willen meestal graag hun baan behouden, maar zoeken naar een betere balans tussen werk en privé. Het advies van Aon: steun ze daarin. Denk samen na over de mogelijkheden om de zorgtaak met werk te combineren, geef de medewerker aandacht en stel u als werkgever flexibel op. Doet u dat niet, dan kan de combinatie van mantelzorg en werk eenvoudig leiden tot meer verzuim of zelfs tot langdurige uitval. Signaleer zorgmijding Het grootste probleem van zorgmijding voor u als werkgever is dat werknemers te lang doorwerken met klachten. Wees daarom alert op signalen van financiële problemen bij uw werknemers, en maak het onderwerp bespreekbaar. U kunt zelf het gesprek aangaan, maar ook het inzetten van een budgetcoach of bedrijfsmaatschappelijk werk is een optie. Dat is ook in het belang van uw werknemer. 12 Groeiende kosten, duurdere zorg

13 Duurzame inzetbaarheid: zes tips Voorkomen dat medewerkers uitvallen, bespaart u als werkgever een hoop kosten. Veel werkgevers zien het bovendien als onderdeel van hun zorgplicht om medewerkers zo goed mogelijk te ondersteunen. Uit een inventarisatie van Aon blijkt dat veel werkgevers niet weten hoe ze de duurzame inzetbaarheid van medewerkers structureel kunnen bevorderen. Vaak denken ze dat dit maatwerk is en behandelen ze elk geval individueel. Dat is lang niet altijd nodig. Zes algemene tips: 1 Formuleer helder beleid Met heldere uitgangspunten zorgt u ervoor dat het beleid ook past bij uw organisatie. Dat gaat verder dan een korting aanbieden op de sportschool. Twee voorbeelden: - Personeelsplanning: hoe zorgt u ervoor dat belangrijke functies op lange termijn ingevuld kunnen worden door de juiste mensen? Wat betekenen uw groeiambities voor uw personeelsbestand? - Passende maatregelen: korting op een fitnessabonnement zal weinig effect hebben als uw medewerkers niet van fitness houden. En hulp bij het stoppen met roken heeft niet veel zin als u weinig rokers in dienst heeft. Breng daarom in kaart waar uw medewerkers behoefte aan hebben en onderzoek bijvoorbeeld of u de voorwaarden van uw collectieve zorgverzekering daarop kunt aanpassen Onderzoek de betrokkenheid van uw medewerkers Betrokken medewerkers zijn productiever, gemotiveerder, blijven langer in dienst bij een werkgever en verzuimen minder. Onderzoek wijst uit dat als de betrokkenheid met 5% stijgt, de omzetgroei met 3% toeneemt. En zeer betrokken verkoopteams overschrijden verkoopdoelstellingen met gemiddeld 4%. Wilt u de betrokkenheid van uw medewerkers verbeteren? Betrek ze dan bij het inrichten van uw gezondheidsbeleid en duurzame inzetbaarheid, of geef een Total Reward Statement af om inzichtelijk te maken wat u aan arbeidsvoorwaarden biedt. Analyseer het verzuim en het verzuimproces Verzuim is in veel situaties een keuze en heeft lang niet altijd te maken met medische klachten. Onderzoek van Aon wijst uit dat het aandeel van verzuim met een echte medische oorzaak circa 3% is. Zaken als stress, motivatie of privéproblemen spelen ook vaak een rol bij de keuze van een medewerker om zich ziek te melden. Een analyse van het verzuim kan een begin zijn om verbeteringen aan te brengen. Een organisatie met een ziekteverzuim van 4% heeft niet direct een verzuimprobleem, maar als medewerkers zich gemiddeld drie keer per jaar ziekmelden is de meldingsfrequentie zeer hoog. Wacht niet tot het verzuim toeneemt. In veel situaties heeft verzuim een directe impact op de organisatie en op de directe of indirecte werkdruk van de collega s. Een beter proces is niet alleen goed voor u als werkgever, maar ook voor uw medewerkers. Maak het meetbaar Met name bij grote organisaties blijkt het lastig om het onderwerp duurzame inzetbaarheid op de agenda van de directie te krijgen. Toch is draagvlak op het hoogste niveau essentieel om op een gestructureerde manier invulling te geven aan duurzame inzetbaarheid. Het is per definitie een thema dat voor alle onderdelen van de organisatie van belang is. Om het thema op directieniveau voldoende urgentie te geven, helpt het als het onderwerp meetbaar is. Formuleer daarom doelstellingen die u met duurzaam inzetbaarheidsbeleid wilt bereiken. Concrete onderdelen die u daarbij kunt betrekken zijn cijfers over ziekteverzuim, aantal werknemers dat in en uit dienst gaat en de medewerkersbetrokkenheid. Breng de drijfveren van uw medewerkers in kaart Wat is succes? Voor de een is dat commercieel resultaat. Voor een ander is de sfeer op de werkvloer veel belangrijker en voor weer anderen de persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden. Breng in kaart wat uw medewerkers drijft en houd daar rekening mee in de samenstelling van teams. Maak afspraken over wederzijdse verantwoordelijkheid Hoewel werkgevers in toenemende mate financieel verantwoordelijk zijn voor zieke medewerkers, hebben werknemers ook een eigen verantwoordelijkheid. Ga daarover in gesprek. Wat mogen medewerkers van u verwachten? En wat verwacht u van uw medewerkers? Leg deze afspraken vast in een vitaliteitscontract. Aon Risk Solutions 13

14 Notities 14 Groeiende kosten, duurdere zorg

15 Contact Marc van Westerlaak Aon Risk Solutions 15

16 Over Aon Aon Nederland is toonaangevend adviseur in risicomanagement, employee benefits en (her) verzekeringen. Wij zetten ons in om onze klanten de best mogelijke oplossingen te bieden. Aon heeft maar een doel: het innovatief ondersteunen van klanten op het gebied van risico s en mensen. Dit doet Aon door zijn kennis en data te delen, zodat klanten zich kunnen blijven bezighouden met succesvol ondernemen. Aon noemt dit Empower Results. Onze organisatie heeft wereldwijd meer dan medewerkers in ruim 120 landen met circa 500 kantoren. In Nederland heeft Aon 9 vestigingen met medewerkers en maakt deel uit van Aon plc in Londen, Verenigd Koninkrijk. Hiermee is Aon een van de grotere financiële dienstverleners ter wereld. Aon staat genoteerd aan de effectenbeurs van New York (NYSE:AON). Ga naar voor meer informatie over Aon en naar om meer te lezen over het wereldwijde partnership met Manchester United Aon Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Aon. Risk. Reinsurance. Human Resources.