Gemeente ~ilft. Geachte leden van de Raad,

Transcriptie

1 Samenleving n Gemeente ~ilft Advies Westlandseweg ES Delft Bankrekening BNG IBAN NL21 BNGH t.n.v. gemeente Delft Behandeld door Retouradres : Samenleving Advies, Postbus 78, 2600 ME Delft Leden van de gemeenteraad Internet Telefoon l401 5 Datum Ons kenmerk Uw brief van Onderwerp Delftse aanpak Sociale Innovatie Uw kenmerk Bijlage 1 Geachte leden van de Raad, Met deze brief informeren wij u over de Delftse aanpak om te komen tot samenhang, innovatie en hervormingen in het sociaal domein. Aanleiding Delft heeft in 2012 haar sociale visie vastgesteld. Daarin zijn de uitgangspunten aangegeven voor de innovatie en hervormingen in het sociaal domein. De sociale visie is opgenomen als bijlage bij deze brief. De voorgenomen decentralisaties van het rijk geven Delft de taken en verantwoordelijkheden en bieden Delft de kans om de samenhang in het sociale domein te vergroten, integraal te gaan werken en 'complexiteit terug te brengen naar eenvoud'. In een gezamenlijke bijeenkomst van gemeente en partners op 10 april jl is de Raad geïnformeerd over de aanpak en voorbereiding van de drie decentralisaties en de innovatie in het sociaal domein. Sociale Innovatie Delft hervormt het sociaal domein van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Een samenleving waarin de eigen kracht en mogelijkheden van alle burgers centraal staan. De decentralisaties op het sociaal domein zijn een kans om deze beweging te maken. Maar de opgave is veel groter dan alleen de drie decentralisaties: de opgave geldt voor het hele sociaal domein. Het hele sociaal domein moet meer in samenhang worden georganiseerd, er moet integraler en vraaggericht worden gewerkt. Door de bestaande en nieuwe taken in samenhang 'opnieuw te organiseren' ontstaat een effectieve en efficiënte ondersteuningsstructuur. De samenhang tussen de verschillende opgaven en de sturing daarop is beschreven in de bestuurlijke opdracht Sociale Innovatie. De bestuurlijke opdracht is vastgesteld in het college van B&W van 28 mei jl. Met deze aanpak komen we tot een samenhangende en effectieve hervorming van alle maatschappelijke opgaven in het sociaal domein. De beschikbare middelen en de uitgangspunten van de sociale visie vormen daarbij de kaders. Binnen deze opdracht worden drie decentralisaties als aparte opgaven benoemd. Hieronder de schematische weergave van de drie decentralisaties en bijbehorende onderwerpen.

2 Planning decentralisaties Het moment waarop de nieuwe taken richting gemeenten komen en de inhoud ervan, zijn de afgelopen jaren nogal eens gewijzigd en vooruitgeschoven. Dat maakt het voorbereiden en hervormen buitengewoon lastig. De voorlopige planning van het kabinet is om de nieuwe taken op het gebied van Jeugd, AwbzNVmo en Participatie per 1 januari 2015 over te dragen aan de gemeenten. Ook de omvang van de bezuinigingen is tot op heden nog niet exact bekend. De bezuinigingen vertalen zich deels direct door naar de doelgroepen en moeten deels nog door de gemeente worden gerealiseerd. De concrete invulling kan pas plaatsvinden als de wetvoorstellen en circulaires bekend zijn. De verwachting is dat dit na de zomer duidelijk wordt. Transformatieopgaven Delft kan de nieuwe taken en verantwoordelijkheden in combinatie met de bezuinigingen alleen waarmaken als ze kiest voor een transformatie van het hele sociaal domein, waarin de ondersteuning aan inwoners op een andere, innovatieve manier vorm krijgt. De vormgeving ervan komt tot stand door samenspel met bewoners, organisaties, bedrijven en regiogemeenten. De uitgangspunten van de sociale visie staan daarbij centraal. De veelheid aan onderwerpen die vallen onder de innovatie- en hervormingsopdracht ordenen we aan de hand van de volgende zes vraagstukken. In de samenwerking met maatschappelijke partners voert de gemeente de regie en stuurt zij op een professionele manier.

3 Het gaat om: 1. het hebben van inzicht in de aard en omvanq van de opgaven. Daarbij gaat het zowel om het huidige gebruik van voorzieningen op het gebied van zorg, welzijn, jeugdzorg, werk en inkomen als om het prognosticeren van toekomstig gebruik van aanbod aan de hand van cliënt profielen. Zo krijgen we inzicht in de te verwachten kosten op basis van de huidige bewoners en hun gezondheid(sverwachting). 2. het organiseren van een sterke basis: een goede basisinfrastructuur en samenlevingsvoorzieningen. En daarmee het versterken van het zelfoplossend vermogen van de samenleving. Hierbij hoort ook het bepalen van de bijdragen van de huidige (basis)voorzieningen aan de uitgangspunten van de sociale visie. 3. het goed organiseren van de nieuwe ondersteuningsstructuur en het creëren van een dvnamisch en dekkend aanbod, dat aansluit bij de vraag van de burger en rekening houdt met wat de burger en zijn omgeving zelf kan. Het gaat hierbij zowel om de toegang (de loketten) als om de inzet van sociale teams voor multiprobleemhuishoudens 4. zakeliike sturinq richting maatschappeliike partners. De sturing is gericht op het vinden van een balans tussen de zakelijke belangen van gemeente en die van instellingen en tussen kwaliteit en continuïteit van het aanbod. Het gaat dus bijvoorbeeld om het aangaan van duurzame samenwerkingsrelaties met partners, over het maken van afspraken over effectief en doelmatig aanbod, over continuïteit en samenhang in het aanbod, over ruimte voor innovatie en variatie, verantwoording en monitoring. 5. het realiseren van maatschappeliike (netwerklresultaten. Dit gaat over het met partners formuleren van maatschappelijke opgaven en resultaten waarvoor organisaties (gezamenlijk) worden gevraagd een aanbod te doen. Hierbij wordt ook gekeken naar de mogelijkheden van samenwerking tussen gemeenten. De gemeente is opdrachtgever en stuurt op resultaten. 6. het waarborgen van voldoende professionele uitvoerincisca~aciteit. Het gaat om het waarborgen van voldoende personele uitvoeringscapaciteit (kwantitatief en kwalitatief) op de verschillende niveaus. Dus om de 'beste mensen op de juiste plek', zowel in de frontlijn KCC als op cruciale processen en projecten. Het gaat ook om de aanwezigheid van regisseurs bij de gemeente en instellingen die de verschillende disciplines en organisaties bij elkaar brengen en hen stimuleren effectief zaken met elkaar te doen. Regionale samenwerking in congruente verbanden In maart heeft minister Plasterk de gemeenten opgeroepen om de decentralisaties in het sociale domein op te pakken in congruente samenwerkingsverbanden. De colleges van Delft en Rijswijk zijn met elkaar overeen gekomen dat ze een 100% congruent gebied op de decentralisaties willen vormen. In de afgelopen maanden hebben verkennende gesprekken plaatsgevonden tussen de gemeenten Delft, Rijswijk, Westland en Midden Delfland. In overleg met de Commissaris van de Koning zullen deze vier gemeenten met een plan van aanpak komen over hoe de congruente regio gevormd zal worden. Voor specialistische taken vindt samenwerking plaats in Haaglandenverband. Deze samenwerking past in onze visie op samenwerken en het werken op verschillende schalen. Betrekken van de Raad

4 Het plan is om de Raad twee keer per jaar te informeren over de stand van zaken en voortgang van de Delftse aanpak in het sociaal domein en over de drie decentralisaties. De eerste bijeenkomst is geweest op 10 april jl. De eerstvolgende bijeenkomst is gepland op dinsdag 15 oktober Ter voorbereiding op een informatiebijeenkomst zal er een korte voortgangsrapportage worden opgesteld, met daarin een korte terugblik op de vorderingen uit de afgelopen periode en een vooruitblik op de komende periode. Daarbij wordt ook aangegeven op welke manier Delft in regionaal verband de samenwerking aan gaat. Het college streeft ernaar om vóór de verkiezingen een "startbrief' op te stellen, waarin in grote lijnen staat beschreven hoe het college de Delftse aanpak Sociale innovatie wil gaan implementeren. Zo snel mogelijk na de zomer ontvangt de Raad een 'spoorboekje' van de acties en besluitvormingsmomenten per decentralisatie en voor de samenhang. Het precieze moment is afhankelijk van het verloop van de wetstrajecten van de afzonderlijke decentralisaties. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Delft, -... drs. T.W. Andriessen 1,s. Bijlage: Sociale visie 'Samenhang in het sociaal domein', d.d. 14 mei 2013

5 Samenhang in het sociale domein - Visie, rol en uitgangspunten - Sociale visie en uitgangspunten in verband met de decentralisaties van de Participatiewet, de AWBZ en de Jeugdzorg Gemeente Delft, cluster Samenleving Februari 2012, bijgewerkt mei 2013, vastgesteld in MT Samenleving op 14 mei

6 De uitdaging De uitdaging waar gemeenten voor staan is complex, met minder geld moeten we in een supersnel ontwikkelende samenleving onze verantwoordelijkheid en rol nemen en onze toenemende taken in verband met de drie decentralisaties gaan vormgeven. Als overheid die het dichtst bij de burgers staat, hebben we nu wel de kans om brede ondersteuning voor onze inwoners in samenhang te gaan bieden. Daarbij gaan wij uit van hun vragen en behoeften, en oplossingsrichtingen. Samen met maatschappelijke partners in de stad en de regio! Met visie! Zo vroeg mogelijk! Visie Wat is er natuurlijker in een mensenleven dan zelf de wereld ontdekken, jezelf en de anderen, je eigen mogelijkheden te ontwikkelen, je eigen weg te kiezen, zelfstandig te zijn en verantwoordelijk, en samen onze samenleving vorm te geven. Daarom staan eigen kracht, eigen regie, zelf doen en samen centraal in de Delftse sociale visie, als leidend beginsel voor onze sociale innovatie. Onze inwoners zijn welkom in Delft: in onze visie is het goed opgroeien, ontwikkelen, wonen, leven en werken in Delft, zijn er een plek en kansen voor iedereen; het gaat over meedoen en insluiten: doen, meedoen en ertoe doen in onze samenleving. Een goed sociaal klimaat waarin mensen zich veilig kunnen voelen en we polarisatie die leidt tot intolerantie en radicalisering voorkomen en een goede structuur van samenlevingsvoorzieningen zijn in deze sociale visie van essentieel belang en tegelijk een voorwaarde. Alle burgers dragen daar ook weer naar eigen vermogen aan bij. 2

7 In beeld: we gaan ervan uit dat zo n 80% van de burgers in regie is, en 20% een ondersteuning nodig heeft, van wie 5% daar langdurig op is aangewezen. Zie in dit plaatje de beweging, niet de grenzen.. In beeld: veruit de meeste burgers leven in het vrije domein en dragen hierin bij aan een goed sociaal klimaat. Soms is drang nodig en heel soms dwang. Zie in dit plaatje de beweging, niet de grenzen.. De gemeente neemt hierin haar regisserende, stimulerende en faciliterende rol. Partners inclusief gemeente in het sociale domein werken samen, gebruiken en ontwikkelen methodieken voor empowerment en zoeken de burger daarbij op. We helpen burgers hun eigen sociale netwerk op te bouwen en te benutten. We zien de grote waarde van preventie en pro actie om te voorkomen dat mensen in kwetsbare situaties raken. Veruit de meeste mensen hebben de kracht en mogelijkheden om regie te hebben en te houden op hun eigen leven; om zelf hun leven in te richten, in samenspel met hun omgeving (gezin, familie, buurt, netwerk), en nemen actief deel aan de samenleving. De gemeente stimuleert actieve burgers en faciliteert initiatieven, in wijken of buurten, van zelforganisaties en netwerken. Het idee is dat deze initiatieven de structuur van samenlevingsvoorzieningen versterken en bijdragen aan een goed sociaal klimaat in de stad. 3

8 Maar het leven verloopt niet voor iedereen gladjes, zonder horten en stoten. Soms krijgen kinderen vanaf jonge leeftijd al te maken met problemen van sociale en maatschappelijke aard en groeien ze op met de problematiek van hun ouders. Daarom vinden we investeren in kinderen én in een samenhangende aanpak in en rond het gezin heel belangrijk. Zo kunnen we ook cirkels van generatieproblemen doorbreken. In een aantal situaties kunnen mensen kwetsbaar raken, korter of langer aangewezen zijn op een voorziening of ondersteuning, of de regie tijdelijk kwijt raken. Over kleine dingen, over grote dingen. Dat kan door fysieke, psychische of sociale beperkingen, of door beperkingen in maatschappelijke deelname. Bijvoorbeeld als iemand zorg nodig heeft, werkloos wordt, geen woonruimte heeft, of schulden opbouwt. Of een combinatie daarvan. De gemeente ondersteunt samen met haar partners in het sociale domein - burgers met tijdelijk regieverlies. Deze ondersteuning is een kwestie van maatwerk, tijdelijk en gericht op het (weer) versterken van de eigen kracht en mogelijkheden, en is integraal van karakter. Een beperkte groep mensen heeft te maken met een langdurig verlies van regie, of de onmogelijkheid om regie te kunnen voeren over het eigen leven. Denk aan mensen met een ernstige, of meervoudige handicap, of zware problemen op meerdere levensgebieden. Zij hebben specialistische zorg, professionele begeleiding en / of hulpverlening nodig. Partners in het sociale domein werken ook hier samen en de gemeente biedt een vangnet. Ondersteuning is ook hier gericht op aanboring, versterking, of ontwikkeling van eigen kracht en mogelijkheden. Hoe De ondersteuning is gericht op eigen kracht. Niet alleen als uitkomst, maar als kenmerk: vanuit de vraag die de burger heeft en de oplossingsrichting die hij ziet / wenst. Geen doelgroepen meer, met een standaard hulpaanbod, maar ondersteuning die plaatsvindt in relatie met de burger en zo mogelijk met behulp van zijn eigen leefomgeving en netwerk. Zo kunnen we werken aan duurzame oplossingen. Sober en op maat. Voorkomen is beter dan genezen Daarom is het bereiken van en het contact met de burger zo belangrijk. Dit vraagt voor de burger een zichtbare en toegankelijke ingang tot de ondersteuning en vraagt van professionals goed kijken en luisteren, niet afwachten tot het mis gaat. Kost minder pijn, minder inspanning en minder geld. De vraag kan eenvoudig zijn, of samengesteld, of ingewikkeld. De ondersteuning is maatwerk en kenmerkt zich door samenhang. Geen schotten meer, maar samenwerken, gezamenlijke instrumenten inzetten, van diagnose en indicatiestelling tot bijvoorbeeld dagbesteding. Waar mogelijk.in sommige situaties kunnen mensen niet zelf de regie hebben, of herwinnen. Dan is een professionele regisseur / coach nodig die kan werken volgens 1 plan, 1 budget (frontlijnsturing, sociale teams). 4

9 Rollen De gemeente Delft positioneert zich als regiegemeente. Dat betekent dat zij afweegt wat zij zelf wil en kan blijven doen en wat zij samen met partners in de stad en regio doet. Afhankelijk van de maatschappelijke opgave in hoeverre is er sprake van een wettelijke, of publieke taak? zijn er voor de taakuitvoering door de gemeente de volgende mogelijkheden: De gemeente voert de taak zelf uit De gemeente werkt samen met partners De gemeente besteedt uit aan partij(en) In het domein van Samenleving zien we vanwege de ingewikkeldheid van de vraagstukken en de verantwoordelijkheden die de gemeente hierbij heeft gekregen van het rijk, een mix van deze drie vormen van taakuitvoering. In Delft beschouwen we onze maatschappelijke partners als professionals die we ruimte bieden om zelf, en samen, hun werk in te richten, die daar verantwoordelijk voor zijn en die verantwoordelijkheid ook nemen. We hechten aan duurzame samenwerkingsrelaties met de partners. Waar we opdrachtgever zijn staan we voor goed opdrachtgeverschap. Uitgangspunten De komende decentralisaties, die van de Participatiewet, onderdelen van de AWBZ en die van de Jeugdzorg, bieden ons de kans om de samenhang in het sociale domein te vergroten, integraal te gaan werken en complexiteit terug te brengen naar eenvoud. Het college van de gemeente Delft heeft rond de invoering van de drie decentralisaties een aantal basis uitgangspunten vastgesteld: Preventie en pro actie inzetten om te voorkomen dat mensen in kwetsbare situaties raken De toegang tot ondersteuning stroomlijnen, streven naar één loket Een gezamenlijke diagnose aan de voorkant opstellen met een eenduidige indicatiestelling en diagnose-instrumenten Vraaggericht werken: wat is er nodig om de problemen in samenhang op te lossen, creatieve mogelijkheden in de leefomgeving De ondersteuning die we bieden is sober en efficiënt Ondersteuning die we bieden is niet vrijblijvend, wederkerigheid / tegenprestatie vormgeven Ontschotten van budgetten en instrumenten en voorzieningen samen inzetten Systeemaanpak in multiprobleemsituaties: één gezin, één plan, één budget, één verantwoordelijke in een multidisciplinaire hulp- en dienstverlening Met onze visie en uitgangspunten maken we het mogelijk om met de budgetten die ons ter beschikking staan die ondersteuning te bieden, die mensen nodig hebben. De vormgeving van de samenhang in het sociaal domein en de uitwerking van de uitgangspunten voor de decentralisaties nemen we samen met de maatschappelijke partners ter hand. 5

10 Bijlage - Kernboodschap Kernboodschap ISD, ontwikkelfase (algemeen/ burgers) Definitieve versie November 2012 [Kijk] Delft kennisstad is een stad waar mensen graag willen wonen, werken en studeren. Een stad waar zorg en ontspanning altijd in de buurt is. Een stad waar het veilig opgroeien is en mensen gezond ouder kunnen worden. Waar allerlei voorzieningen zijn om prettig en zelfstandig te kunnen wonen en leven. En waarin mensen voor elkaar zorgen, met een zeer betrokken naaste omgeving en vrijwilligersnetwerk. Delft blijft daarin investeren. Ook in tijden van bezuinigen en hervormen. [Want] Iedereen wil een prettig leven. Voor veel mensen betekent dat: onafhankelijk zijn, zelf keuzes maken. En als er problemen zijn: die zelf oplossen. De meeste Delftenaren kunnen dat ook. Ook als het leven niet zo gladjes verloopt, kunnen mensen vaak nog heel veel zelf. En kunt u wel wat hulp gebruiken? Dan staat uw vraag centraal en blijft u zélf aan zet. Waar bent u daadwerkelijk mee geholpen? Welke hulp heeft u (toch) nodig? Samen met familie, buren, vrijwilligers en mantelzorgers kan er vaak al veel worden opgelost. En meer specifieke hulp regelen we praktisch en eenvoudig: met zo min mogelijk regels en loketten, en waar het kan bij u in de buurt. [Dus = wat betekent dit voor u en voor nu?] In Delft willen we dat u zo veel mogelijk uw eigen leven kunt leiden. Daarvoor is de hele stad aan zet, u dus ook! Drie vragen zijn daarbij leidend: wat kunt u zélf? Wat kan uw omgeving? Welke professionele hulp heeft u nodig? Van iedereen die kan, is een bijdrage welkom. 6