KOERSDOCUMENT SOCIAAL DOMEIN VIJFHEERENLANDEN Werkgroep Sociaal Domein Versie 1.0

Transcriptie

1 KOERSDOCUMENT SOCIAAL DOMEIN VIJFHEERENLANDEN Werkgroep Sociaal Domein Versie 1.0

2 Inhoudsopgave Inleiding Visie Sociaal Domein Doelstellingen Sociaal Domein Meedoen in Vijfheerenlanden Vitaliteit als basis voor rol gemeente Partnerschap 2

3 Inleiding In de gemeente Vijfheerenlanden zijn ruim inwoners woonachtig in 15 woonkernen. Het merendeel van onze inwoners doet mee in de samenleving, de kinderen gaan naar de kinderopvang of school, volwassen naar hun werk, dagopvang, de sportclub etc. Inwoners vinden hun eigen weg naar buurtgenoten, familie, vrienden en kennissen voor praktische of emotionele steun. Een deel van de inwoners is actief als sociaal ondernemer, vrijwilliger en mantelzorger. Zij nemen initiatieven of leveren een bijdrage om in hun omgeving van betekenis te zijn. Meedoen is niet voor iedereen even vanzelfsprekend of gemakkelijk. Een klein deel van de inwoners die niet zelfstandig of met steun van hun omgeving kan meedoen, maakt o.a. gebruik van individuele voorzieningen, specialistische hulp zoals begeleiding naar werk, een uitkering en/of bijzondere bijstand, jeugdzorg of verpleeghuiszorg. Gemeente Vijfheerenlanden ziet voor zichzelf een belangrijke rol weggelegd om inwoners naar vermogen te laten meedoen. Wij starten hierbij niet vanuit een nulpunt, maar zetten de beweging voort die in de gemeenten Zederik, Vianen en Leerdam is ingezet. De transitie ligt weliswaar achter ons, maar de transformatie vergt nog vele jaren groei. Wanneer de ambtelijke fusie op 1 januari een feit is dan geeft dat ruimte om (samen met onze partners) verder vooruit te kijken. In lijn met de contourennota en het dienstverleningsconcept is in dit document op basis van onze visie een verdere uitwerking gegeven aan onze koers binnen het Sociaal Domein. Dit document biedt onze bestuurders, organisatie en partners inzicht in de visie en ambities van de gemeente Vijfheerenlanden ten aanzien van het Sociaal Domein. Hierbij is inzichtelijk gemaakt hoe de samenhang der dingen is. Zo is een kapstok ontstaan waar beleid en uitvoering in de nieuwe organisatie aan opgehangen kunnen worden. Het voorliggende document biedt de inhoudelijke koers voor de komende 5 jaar, en heeft daarom de tijdshorizon meegekregen. Nieuwe opgaven kunnen vanaf 2018 op basis van deze visie worden opgepakt. Uiteraard zal jaarlijks een herijking worden gedaan op basis van de dan geldende prioriteiten, voor het eerst bij de instelling van een nieuw bestuur begin Het is daarom een dynamisch document. 3

4 Visie Sociaal Domein De gemeente Vijfheerenlanden streeft naar vitaliteit in de samenleving. Inwoners kunnen meedoen in de samenleving, ongeacht leeftijd, geslacht, religie of cultuur. Zij zijn aan het werk, doen vrijwilligerswerk, zorgen voor partner of kind, gaan naar school, naar een sportclub, zijn lid van een (geloofs-)gemeenschap. Ieder doet naar vermogen mee, op zijn of haar eigen wijze; en wordt daarvoor gewaardeerd. In eigen kracht of binnen het netwerk worden vragen opgepakt. Zo heeft meedoen een positieve invloed op het persoonlijk welbevinden én de vitale samenleving. Meedoen is echter niet voor iedereen even vanzelfsprekend of gemakkelijk. De mate waarin een inwoner meedoet of ook zorgt voor een ander hangt ook af van de mate waarin de inwoner in zijn/haar eigen behoeften kan voorzien. De gemeente Vijfheerenlanden vindt het belangrijk dat er voor iedere inwoner ruimte is om te voorzien in de belangrijkste basisbehoeften (primaire en secundaire levensbehoeften 1 ). Pas wanneer die voldoende beschikbaar zijn kunnen onze inwoners naar vermogen meedoen (randvoorwaarden voor zelfredzaamheid 2 ). De gemeente draagt er mede zorg voor dat de basisvoorzieningen beschikbaar zijn. Samen met de gemeenschap verzorgt de gemeente het vangnet voor hen die dat om welke reden ook (tijdelijk) nodig hebben. De ondersteuning is laagdrempelig, eenvoudig en zo dicht mogelijk bij huis. Zorg op maat dus! Daarnaast wil Vijfheerenlanden de gemeenschap versterken door ontwikkelmogelijkheden te faciliteren op het gebied van werk/zinvolle dagbesteding, educatie, zorg en ontmoeten/sociale cohesie. Ook hierin werkt de gemeente nauw samen met de gemeenschap, vanuit gedeelde waarden en normen die bijdragen aan het versterken van de onderlinge samenwerking. Hierdoor krijgt iedereen passende ontwikkelmogelijkheden en draagt naar vermogen bij aan de samenleving in Vijfheerenlanden. 1 Onder primaire en secundaire levensbehoeften verstaan wij: voedsel en drinken, onderdak, veiligheid, onderwijs, werk, gezondheid en algemene sociale vaardigheden. 2 Onder zelfredzaamheid wordt verstaan: het vermogen van iemand om voor zichzelf te zorgen en zich staande weet te houden in de samenleving. 4

5 Doelstellingen Sociaal Domein Vijfheerenlanden zorgt dat de basisvoorzieningen beschikbaar zijn. Het doel is om inwoners zoveel mogelijk zelfredzaam te houden, dus inzet op preventie. Het voorkomen van risico s van verslechtering van de leefsituatie is belangrijk. Mocht hulp of ondersteuning toch nodig zijn dan is deze passend, effectief en toegankelijk. 1. Versterken van preventie en (vroeg)signalering Preventie is gericht op het voorkomen van problemen. Hiervoor is het nodig om aan de inwoners ruimte te bieden voor ontwikkeling en ontplooiing. Dit kan door voorlichting en training te geven, kwalitatief goed onderwijs te bieden, een veilige leefomgeving te creëren, gezondheidszorg toegankelijk en beschikbaar te maken, ontmoeting te stimuleren (voor jong en oud), werkgelegenheid op alle niveaus te stimuleren, vitaliteit te stimuleren door een uitnodigende fysieke leefomgeving etc. Ook heeft de gemeente subsidieverstrekking als instrument voor het versterken van de preventie. Door in deze maatschappij ogen en oren te hebben, willen we zo vroeg mogelijk in de gaten krijgen dat het vangnet ingezet moet worden, zodat niemand tussen wal schip belandt en hulp snel en effectief wordt geboden. Dit wil Vijfheerenlanden bereiken Een vitale samenleving waarin men naar elkaar omziet, zodat signalen over belemmeringen vroegtijdig kunnen worden opgemerkt. Snelle en efficiënte aanpak van hulp- en ondersteuningsvragen, waarmee inzet van dure (zorg)maatregelen voorkomen of beperkt kan worden en het vangnet betaalbaar blijft. Versterking en ontwikkeling van de zelfredzaamheid, door de basisvoorzieningen beschikbaar te maken én houden. 5

6 Doelstellingen Sociaal Domein 2. (Sociale) infrastructuur is voldoende toegerust Inwoners hebben allerlei contacten in de samenleving. Denk aan de huisarts, school, politie, de geloofsgemeenschap, sportclubs, verenigingen, het consultatiebureau etc. Maar ook informeel, in de eigen omgeving. In dit netwerk kunnen we vroegtijdig een hulpvraag ontdekken en zorgvuldig dienstverlening aanbieden. Onze partners kennen en versterken elkaar, en zijn bereid en in staat elkaar te benaderen met een hulpvraag. Omdat we van buiten naar binnen werken, zijn we als gemeente goed op de hoogte van wat er speelt en krijgen partners en inwoners de gelegenheid mee te denken. Dit wil Vijfheerenlanden bereiken Stimuleren en faciliteren van partners, zodat de professionals zich mede verantwoordelijk voelen om een netwerk te vormen dat fungeert als ogen en oren van de samenleving. Gemeente en partners weten hoe zij elkaar kunnen versterken in de aanpak van hulp- en ondersteuningsvragen. Dichtbij te zijn en samen met de netwerken om de inwoners heen te staan. Blijvend te streven naar een zo hoog mogelijke zelfredzaamheid 3. Integrale toegang Als inwoners of dienstverleners er niet uitkomen met eigen kracht of het netwerk, dan kunnen zij terecht bij het sociaal team. Het sociaal team kijkt op een integrale wijze naar de vragen van de inwoner en zorgt voor de benodigde samenwerking in de omgeving en met andere dienstverleners. Samen met de inwoner voert het team regie. De leden van het sociaal team zijn schakels in de wijken en/of kernen (bij o.a. huisartsen, onderwijs, welzijn, etc.) met als uitgangspunt het principe 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur. Het doel is om de zelfredzaamheid op een goed peil te krijgen en houden. Dit wil Vijfheerenlanden bereiken Een duidelijke toegang tot hulp en ondersteuning op alle niveaus. Integraal oppakken van vragen van inwoners, waar mogelijk en nodig. 6

7 Doelstellingen Sociaal Domein 4. Passend aanbod aan groeps- en individuele voorzieningen Een groeps- of individuele voorziening (maatwerk) vormt het sluitstuk van de keten. Wanneer iemand niet meer op eigen kracht verder kan en het netwerk evenmin een oplossing biedt, komt de vangnet functie van de gemeente in beeld. We zijn vernieuwend in onze aanpak en zoeken samen met onze partners naar innovatieve mogelijkheden. Dit wil Vijfheerenlanden bereiken Zoveel als mogelijk werken we met elkaar toe naar een maatwerkoplossing, die gebaseerd is op de eigen kracht van inwoners en de mogelijkheden in hun netwerk. We zorgen voor het vangnet zodat niemand tussen wal en schip hoeft te vallen. Uitgangspunten Voor alle genoemde doelstellingen gelden de onderstaande uitgangspunten. Deze vormen in Vijfheerenlanden de norm voor onze manier van werken en zijn onmisbaar om te komen tot resultaten op onze doelstellingen. In de bijlage is een beperkte toelichting opgenomen. Inwoners uitdagen om mee te doen Zelfredzaamheid bevorderen Verbindend regisseren Dichtbij Van buiten naar binnen Maatwerk 7

8 Meedoen in Vijfheerenlanden Meedoen in Vijfheerenlanden is pas echt mogelijk als in voldoende mate invulling is gegeven aan de basisbehoeften. Hierin heeft de gemeente een verantwoordelijkheid; ze biedt een vangnet om de basisbehoeften veilig te stellen als sprake is van onvoldoende zelfredzaamheid. Het gemeentelijk vangnet bestaat verder uit o.a. maatwerkvoorzieningen in de zorg, huishoudelijke hulp en dagbesteding. Deze moeten voor iedereen bereikbaar en betaalbaar zijn. Daarnaast kent het vangnet onder meer voorzieningen op het gebied van inkomensvoorziening (bijstand) en middelen op het gebied van armoedebestrijding op grond van de participatiewet. Het vangnet moet op orde zijn én blijven. Om te kunnen meedoen zijn de vier onderstaande pijlers gedefinieerd met enkele subdoelen. Gerichte inzet op deze vier pijlers moet ertoe leiden dat belemmeringen die er zijn om zelfredzaam te kunnen zijn en dus mee te kunnen doen worden opgeheven. Hierbij kan gedacht worden aan o.a. werkstages, bijscholing, passend vervoer en deelname aan verenigingsleven. Inzet vanuit sociale teams en samenwerkingspartners is er op gericht hulp en ondersteuning te kunnen bieden bij het overkomen van belemmeringen tot meedoen. Op basis van deze vier pijlers definiëren wij jaarlijks onze belangrijkste opgaven. 8

9 Vitaliteit als basis voor rol gemeente Wij streven naar een maatschappij die vitaliteit ademt. Hierin doen inwoners en bedrijven naar vermogen mee door te handelen uit eigen kracht, in de eigen basisbehoeften te voorzien, onderwijs te volgen, te werken, te ontwikkelen en deel uit te maken van gemeenschappen. Van hieruit nemen zij initiatieven, dragen zij bij aan het bepalen van de eigen leefomgeving en nemen ze waar nodig zorg voor de omgeving op zich. Als gemeente stimuleren wij het meedoen, de eigen verantwoordelijkheid van burgers en de onderlinge samenwerking. In het netwerk de eigen omgeving kunnen veel vragen worden afgevangen. Vitaliteit is de motor voor ontwikkeling en groei! Het komt echter voor dat inwoners niet (meer) in staat zijn om op eigen kracht of samen met het eigen netwerk tot oplossingen te komen. In dat geval zien wij voor de gemeente een rol weggelegd. In de eerste plaats het faciliteren van zelfredzaamheid, en uiteindelijk het regisseren (of organiseren) van ondersteuning. Op individueel niveau willen wij graag dat onze inwoners zelfredzaam zijn. Die zelfredzaamheid kan door allerlei oorzaken in het geding komen. Op die momenten is de gemeente dichtbij en faciliteren wij onze burger. Bijvoorbeeld door hen naar de juiste voorzieningen te geleiden, door passende producten aan te vragen of tijdelijke begeleiding te leveren. Waar het echt nodig is levert de gemeente ondersteuning. Samen met de inwoners, het netwerk en onze partners zoeken we naar een passende oplossing. Dit is altijd maatwerk, omdat iedere situatie anders is! Wij regisseren of organiseren de hulp of ondersteuning, zorgen dat we goede afspraken hebben met onze partners en richten zo op gezamenlijk bereiken van de doelen. Hierbij is een integrale benadering volgens één huishouden, één plan een vanzelfsprekendheid. Daarbij is ondersteuning niet iets statisch; de gemeente zet juist in op beweging: goede ondersteuning leidt in veel gevallen tot (meer) zelfredzaamheid en uiteindelijk tot vitaliteit! 9

10 Partnerschap Als gemeente Vijfheerenlanden willen we middenin de maatschappij staan, onze plaats innemen in de bestaande netwerken en weten wat daarin speelt. Dit betekent dat de ketens inzichtelijk moeten zijn. Wij realiseren ons dat deze verbinding een investering vraagt. Welke investering dat is, hangt af van de rol van de gemeente. Deze zal voor de vitale samenleving beperkt zijn tot stimuleren (wij willen daarin loslaten ). Als het gaat over zelfredzaamheid en ondersteuning is faciliteren wij partners c.q. regisseren we de samenwerking in partnerschap. Partnerschap betekent dat wij als gemeente samen met alle partners scherp hebben hoe we bijdragen aan het gemeenschappelijke doel. Vanuit een gezamenlijk commitment komen we tot het opstellen van een gemeenschappelijke agenda. Dat kan zijn op kleine schaal (met één of enkele partners in bijvoorbeeld een subsidie overeenkomst), maar ook op grote schaal (met veel partners in bijvoorbeeld een tijdelijk samenwerkingsverband). Door ons opdrachtgeverschap goed in vullen en commitment te bereiken op de gemeenschappelijke doelen, zorgen we samen met onze partners voor een juiste mix van uniforme oplossingen en ruimte voor lokaal maatwerk! De identiteit van onze gemeente moet in het partnerschap een plaats krijgen en herkenbaar zijn. Dit is nodig om het partnerschap goed te kunnen invullen. Wij vinden het belangrijk dat we als gemeente gezien en gehoord worden. Wij redeneren vanuit de klantbenadering. Aspecten die wij graag stimuleren bij partners zijn innovatie en kostenbewustzijn, omdat dit immers in het algemeen belang is. Andersom vragen wij van onze partners dat zij maatschappelijk alert zijn. Zij zijn de ogen en oren in de wijk en kunnen van daaruit ons als gemeente van nuttige informatie voorzien. En dat niet alleen, zij fungeren wat ons betreft ook als de kritische spiegel van de gemeente en bevragen ons op beleid, initiatieven, projecten en uitvoering. Zo komen we samen verder! 10