Samenvatting economie, levensloop hoofdstuk 1 t/m 6 & kleding hoofdstuk

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 3639 woorden 18 juni ,4 164 keer beoordeeld Vak Economie Samenvatting economie, levensloop hoofdstuk 1 t/m 6 & kleding hoofdstuk Hoofdstuk 1 kiezen. We spreken van consumptie als de eindgebruiker het product koopt, hierbij wil de consument genieten van zijn product en er niet aan willen verdienen. We spreken van investeren als een bedrijf (of iemand) een kapitaalgoed koopt om er geld aan te verdienen. We spreken van een schaars goed als er en offer of inspanning voor een product/goed is gepleegd. Als je ergens geen offer of inspanning hebt moeten leveren noemen we dat een vrij goed. Opofferingskosten zijn de gederfde kosten van het beste, niet gekozen alternatief Iemand gaat voor: - 5 euro schoonmaken vakken vullen bij de C putjesschepper in Haarlem. Als je kiest voor het schoonmaken dan zijn de opofferingskosten Je kunt ook kiezen om te gaan vakken vullen, omdat de reiskosten lager zijn, betere sfeer enz. De budgetlijn: vergelijking die alle combinatie weergeeft van twee producten, die je met een maximaal budget en de gegeven rijzen van de producten kunt kopen. Bijvoorbeeld: Budget: 180. Prijs cd s: 11,50. Prijs boeken: 15,= De budgetvergelijking: 180 = 11,50 A + 15 B Stap 1: Je berekent het maximaal aantal boeken dat je kan kopen, zonder dat je cd s koopt (Ycoordinaat). Stap 2: Je berekent het maximaal aantal cd s dat je kan kopen, zonder dat je boeken koopt (Xcoordinaat). Stap 3: Verbind de punten in een assenstelsel. Stap 4: Nadat je dit allemaal gedaan hebt kun je door middel van de schaalverdeling op de X/Y coordinaat de rest van de combinaties berekenen. De koopkracht geeft aan hoeveel producten je kunt aanschaffen met een budget. Als een economisch spel zich ontwikkeld dan willen beide partijen/spelers de hoogst mogelijke uitbetaling/beloning, dit willen ze bereiken door middel van een dominante strategie te hanteren. Hierbij Pagina 1 van 9

2 moet je bijvoorbeeld denken aan reclame maken. Het gevangenis dilemma (voorbeeld): Twee criminelen hebben een moord gepleegd alleen de politie krijgt het bewijs niet rond. Om de zaak toch goed af te sluiten moet een van de criminelen bekennen. Crimineel 2 Crimineel 2 Bekennen Zwijgen Crimineel 1 Bekennen Crimineel1 Zwijgen Crimineel 1 zal in dit geval altijd bekennen, omdat hij 1 of 10 jaar gevangenis krijgt. Als hij zwijgt heeft hij de kant op 2 of op 22 jaar cel. Dus zal hij altijd de dominante strategie kiezen. In dit voorbeeld mogen ze niet met elkaar overleggen. Als ze wel met elkaar mochten overleggen dan zouden ze allebei voor zwijgen kiezen, maar als ze elkaar niet vertrouwen dan bekennen ze. Als er geen vertrouwen is tussen de beide criminelen dan is er sprake van een niet cooperatief spel als er wel vertrouwen is dan spreken we van een cooperatief spel. Als een gevangenendilemma vaak wordt herhaald veranderd het (waarschijnlijk) in een cooperatief spel. Elke speler in een gevangenis dilemma heeft een bepaalde prikkel om te doen wat het voordeligst is voor die gene zelf ook al betekent dat dat hij de ander moet bedriegen. Tit for tat: is eigenlijk het zelfde als het gevangenendilemma maar het herhaald zich steeds. En als de een van strategie verandert dan verander jij ook meteen van strategie. Straffen is de beste manier om een cooperatief spel te maken. Freeridersgedrag: je lift mee op wat de ander doet. Hierdoor kan er een gevangenisdilemma ontstaan en omdat er in de meeste gevallen het om meerdere personen gaat noemen we dit een veelpersoonsdilemma. Hoofdstuk 2 jeugd. Kinderen krijgen is voor ouders liefde en vreugde en de ouders hebben de kinderen niet om een economische reden genomen, des ondanks zijn er wel economische gevolgen. Bijvoorbeeld eten, drinken, onderdak en de kinderopvang. De kinderopvang wordt gedeeltelijk gesubsidieerd door de overheid. Het ligt er aan hoeveel je verdient hoeveel subsidie je krijgt voor de kinderopvang. Je krijg ook als ouder kinderbijslag. Je krijgt het alleen niet als kinderen van hun 16e levensjaar hbo volgen of naar de universiteit gaan. Zij kunnen namelijk studiefinanciering aanvragen. Stroomgrootheid is iets dat over een bepaalde periode wordt gemeten zoals: zakgeld, aantal ontslagen in een week, loon, winst enz. Naast stroomgrootheid meten we ook voorraadgrootheid. Voorraadgrootheid is iets dat op een bepaald moment wordt gemeten, zoals hoeveel geld heb je op de bank staan op , het totaal aantal ontslagen vanaf het begin tot op dit moment enz. Als je een baan hebt dan krijg je loon. Over dit loon moet je loonheffing betalen. Loonheffing bestaat uit twee delen: - Loonbelasting. - Premievolksverzekering. Deze heffingen worden ingehouden op je bruto loon, zodat je netto loon minder wordt. Als je een bijbaantje hebt valt het nog wel mee hoeveel belasting je met betalen, want er is een korting en als je daar onder zit hoef je helemaal niks te betalen. Je moet toch loonbelasting betalen als je minder belasting moet Pagina 2 van 9

3 betalen als de korting, dit geld kan je dan na der hand terug vragen. Als je het hele jaar door blijft werken dan klopt het hoeveel je moet afdragen als je achter maar een paar manden werkt draag je veels te veel af dit kun je terug vragen met een T-biljet. Lorernz curve/kromme. Stap 1: Je bekijkt hoeveel welke persoon/groep verdient, je zet deze van laag naar hoog in je tabel. Stap 2: Je berekent hoeveel % elke persoon/groep uit maakt van 100%. Stap 3: Je berekent het gecumuleerde van stap 2. Stap 4: Je geeft aan hoeveel iedereen verdient. Stap 5: Hoeveel % iedereen verdient van het totale inkomen. Stap 6: Het gecumuleerde van stap 5. Stap 7: Je tekent de curve, maar je tekent eerst een diagonale lijn. Het besteedbaar inkomen is in feite het netto inkomen. Wanneer de relatieve/procentuele inkomensverschillen kleiner worden spreken we van nivellering. En als deze groter worden dan spreken we van denivellering. Sparen is het niet besteden van je inkomen, sparen is een voorraadgrootheid, je heb op een bepaald moment een bedrag gespaard, er komt niet steeds om de maand 1000 euro bij. Als je spaart stel je de consumptie uit dit heet ook wel ruilen over de tijd of intertemporele ruil. Als je iets koopt met geleend geld spreek je ook over ruilen over de tijd: Je hebt het geld nog niet verdiend terwijl je het product toch al gekocht hebt. De consument gebruikt een ruilmiddel wat niet van hem is en moet dat later terug betalen, er ontstaat zo een schuld. Hierbij spelen de opofferingskosten een (grote) rol. Bijvoorbeeld als je een telefoon koopt; als je spaart duurt het langer voor dat je hem hebt en als je leent kost het meer geld. Alle kosten die worden gemaakt om een ruil tot stand te brengen en af te wikkelen noemen we transactiekosten. Bij duurzame consumptie nemen we de tijd om te kijken, omdat dit meestal d duurdere producten zijn, zoals een auto. Als er bij een ruil de een meer weet dan de ander dan is er sprake van asymmetrische informatie. Als er sprake is van te veel asymmetrische informatie kan een markt er aan onder door gaan. Averechtse selectie: de koper koopt het product dat hij juist niet wilde kopen (iets wat stuk is). Je kunt het vertrouwen van mensen winnen als je wat verkoopt door middel van een goede reputatie en garantie,want je verkoopt geen dingen die kapot zijn terwijl je er garantie op geeft. Als je een bestuurder bent van een voertuig moet je deze ook verzekeren dit kan op meerdere manieren. Een van die manieren is WA (wettelijke aansprakelijkheid) dit verzekert alleen de schade van de ander. Je kunt echter ook je zelf/ bromfiets verzekeren dat heet all risk maar dat is niet verplicht. Om de premie van een verzekering te berekenen is de volgende formule: Premie = kans op schade x de gemiddelde hoogte van de verwachtte schade (Deze formule is per jaar). Averechtse selectie binnen verzekeringsmaatschappijen kan worden tegen gegaan: - Iedereen moet zich verzekeren (collectieve dwang). - Premiedifferentie, de brokkenpiloten moeten meer betalen dan de oude omatjes. Ze onderscheiden ze door middel van vragenlijsten invullen, gegevens checken enz. - Door middel van een eigen risico. De hoogte van de premie kan bij WA en Allrisk afhangen van een aantal dingen: Pagina 3 van 9

4 - De nieuwwaarde. - Het aantal gereden kilometers. - De regio/stad waar de eigenaar woont. Er is ook nog een bonusregeling: mensen die weinig declareren hoeven minder te betalen dan mensen die veel declareren. Als iemand een verzekeringspolis op zak heeft dan kan hij onzorgvuldiger gaan rijden. Hij weet namelijk dat hij het toch niet hoeft te betalen. Dit noemen we ook wel moral hazard oftewel moreel wangedrag. Verzekeraars willen dit voorkomen door een eigen risico in te voeren. En door middel van een maximum vergoeding. Ook no-claim voorkomt dit, omdat ze geprikkeld worden. Hoofdstuk 3 werk. Vormen van winst: - Loon. - Winst. - Huur. - Pacht. - Rente. Je moet belasting en premies over je loon betalen: teen eerste om de staat kas te spekken maar ook om er voor te zorgen dat tijden waarin het financieel slecht gaat zoals werkloosheid, ontslagen enz. Een concrete markt: zoals d Albert Kuyp. Abstracte markt: er is hier geen aanwijsbare plaats waar aanbieders en vragers bij elkaar komen. Werkgevers zijn de vragers van arbeid en de werknemers zijn de aanbieders van arbeid. In het gesprek over de arbeidsvoorwaarden worden onder andere de volgende zaken behandeld: - Aantal arbeidsuren. - Reiskostenvergoeding. - Een auto van de zaak. - Verdere scholing Werkgeversbonden en werknemersbonden (vakbonden) onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden namens hun leden. Deze voorwaarden worden vast gesteld in een arbeidsovereenkomst de cao (collectieve arbeidsovereenkomst) genaamd. Hierin worden voornamelijk de volgende dingen vast gelegd: - Het loon. - Nominale arbeidstijd. - Vakantie regelingen. - Pensioen. - Overuren. - Reiskostenvergoeding. Vakbonden streven via onderhandelingen en acties naar goede/betere arbeidsvoorwaarden voor haar leden. Het behoud en/of een verbetering speelt hierin een belangrijke rol. Indexcijfer berekenen. Indexcijfer koopkracht = indexcijfer nominaal loon / prijsindexcijfer x 100 Het nominaal loon is het loon uitgedrukt in euro s. De koopkracht van het loon wordt ook wel reeel loon genoemd. Pagina 4 van 9

5 Ondernemersrisico betekent dat je iets begint maar je weet niet of het een succes gaat worden. Je kunt een paar voorbereidingen treffen om er voor te zorgen dat jou zaak een groter succes wordt, zoals het opstellen van een ondernemersplan: dit geeft inzicht in je doolstelling, marktpositie en de haalbaarheid van je plan. Door dit plan krijgen zo ook andere (leveranciers, afnemers en banken) een goed beeld van je bedrijf. Een kapitaalgoed zijn goederen waarmee je kan produceren. Je kunt op twee manieren investeren. Met eigen vermogen en vreemd vermogen. Productie factoren zijn de middelen waarmee je iets maakt/doet, zoals arbeid en kapitaalgoederen, alles is eigenlijk een productiefactor als het er iets voor heeft moeten doen: een katoen plant is ook een productie factor. De premievolksverzekering betaal je voor: - De algemene ouderdom wet (AOW). - De algemene nabestaande wet (ANW). - Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ). Hoe bereken je de loonheffing?: Stap 1: Je bepaald het bruto inkomen met het vakantiegeld en de vergoeding voor de premie ZVW van de werkgever. Stap 2: Je haalt de aftrekposten van het bruto loon af (hypothecaire lening, reiskosten openbaar vervoer, giften voor erkende goede doelen) je houd nu het besteedbaar inkomen over. Stap 3: Je haalt het overgebleven bedrag door de belasting schijven heen. Stap 4: Je haalt de kortingen van het te betalen bedrag af. De overheid heeft het draagkrachtbeginsel bij de loonheffing toegevoegd: Wie meer verdiend die moet relatief meer belasting betalen dan de gene die minder verdient. Dit kan worden bereikt met een progressief belasting stelsel. Het bereken van de gemiddelde belastingdruk/tarief: Loonheffing / brutoloon x 100 Het berekenen van de marginale belasting druk: Als je een euro meer gaat verdienen hoeveel moet je dan over deze euro betalen? Een particuliere verzekering is een verzekering die je op eigen initiatief afsluit, zoals een reisverzekering. Je hebt ook sociale verzekeringen: deze verzekeringen zijn door de overheid verplicht gesteld. Ze verzekeren mensen tegen inkomens verlies of tegen hoge kosten in verband met ziekte of kinderen. Acceptatieplicht voor verzekeraars houd in dat ze iedereen moeten accepteren. Ze mogen bovendien geen hogere premie vragen. We noemen een sociale uitkering een overdrachtsinkomen, omdat de overheid het overdraagt aan de mensen. Je moet ook hier belastingen en premies over betalen, omdat het bruto wordt vast gelegd. Het inkomen wat je uiteindelijk over houd noemen we het secundair inkomen/besteedbaar inkomen. Berekenen secundair inkomen: Primair inkomen + sociale uitkeringen de belastingen en premies. Hoofdstuk 4 gezin. Van je 25e tot 30e levensjaar zit je in het speelkwartier van je leven. Dit houd in dat veel mensen bezig zijn met het opbouwen van een carriere, ze dragen nog relatief weinig verantwoordelijkheid en ze hebben Pagina 5 van 9

6 weinig zorgtaken, want er zijn nog geen kinderen. Het speelkwartier wordt afgesloten als je belangrijke keuzes gaat maken, zoals neem ik kinderen?, koop ik een huis?, ga ik samenwonen?, ga je voor een full time baan?. Na het speelkwartier komt de gezinsfase (30e tot 50e levensjaar) het wordt ook wel et spitsuur genoemd, omdat er minder tijd en inkomen is. In deze fase krijgt 80% van de paren een kind/kinderen. Er wordt gekozen voor een kind op latere leeftijd, omdat de vrouwen zijn tegenwoordig hoger opgeleid dan vroeger. De gezinsfase gaat vaak gepaard met een terugval van het inkomen en een toename van de uitgave. Een hypotheek lening is een lening met een lange looptijd en onroerend goed dient als onderpand. Onroerende goederen zijn niet verplaatsbare goederen, zoals gebouwen en grond. Doordat er een onderpand aanwezig verkleint het het risico van de verstrekker van de lening (meestal banken). Als je als eigenaar van het huis de rente en de aflossing niet kan betalen dan is het onderpand van de verstrekker van de lening. Als je een huis koopt vind er een ruiltransactie plaats. De verkoper doet afstand van zijn huis en geeft het aan de nieuwe eigenaren. In ruil hiervoor krijgt de oude eigenaar een tegenprestatie in de vorm van geld. Transactie kosten zijn alle kosten die worden gemaakt om een economische ruil tot stand te brengen. Omslagstelsel betekend dat de uitkeringen worden gefinancierd uit de premies die de werkende moeten betalen. Kapitaaldekkingsstelsel is een stelsel waarbij elke werknemer een potje spaart. Dit potje kan hij later in uitkeringsvorm terug krijgen. Levensloopregeling is een spaarpot waar jaarlijks maximaal 12% van het brutoloon mag gestort worden. De spaarpot mag gevuld worden tot maximaal 210% van het brutoloon. Dit bedrag kan worden gebruikt om een verlofperiode worden gefinancierd, in het spitsuur van het leven of om eerder te stoppen met werken. Hoofdstuk 5 de oude dag. Kapitaaldekkingsstelsel: Iedereen die een inkomen heeft wordt gedwongen een premie te betalen om op zijn oude dag verzekerd te zijn van een uitkering. Omslagstelsel: De premies die nodig zijn om de uitkeringen in een bepaald jaar te betalen worden omgeslagen over de personen die in dat jaar een inkomen verdienen. De premie inkomensgrens je krijgt niet meer uitgekeerd dan een bepaald bedrag, ondanks dat je daar toch recht op hebt (17.9% van je toenmalige inkomen). Een uitkering kan welvaartsvast of waardevast zijn. Waardevast betekent de koopkracht blijft gelijk. Welvaartsvast betekent dat als de jaarlijkse stijging van d uitkering even groot is als de gemiddeld jaarlijkse loonstijging bij de bedrijven. Pensioen is uitgesteld loon:er is sprake van tuilen over de tijd. Aandelen zijn bewijzen voor mede eigendom van een onderneming en obligaties zijn schuldbewijzen van een vaste looptijd en rente. Je kan je spaargeld op meerdere manieren vastleggen: - Op een spaarrekening. - Aandelen en obligaties. - Door het aflossen van de hypotheek op eigen woning. Pagina 6 van 9

7 Het verschil in inkomsten van de ouderen zijn verschillend: 1. Iedereen krijgt AOW. 2. Een aanvullend pensioen. 3. Eigen middelen. Hoofdstuk 6 ruilen tussen de generaties. Ruil in natura: Ruil zonder een algemeen aanvaard ruilmiddel. Vrouwen gingen steeds meer betaald werk zoeken: - Vrouwen hebben meer tijd, omdat de kinderen naar school gingen. - Ze hebben minder kinderen. - Ze hoeven minder voor hun ouders te zorgen. - Ze zijn beter opgeleid en kiezen vaker voor een eigen carriere. Omdat jongeren nog niets hoeven te betalen zijn ze netto ontvangers van overdrachten. Ouderen zijn ook netto ontvangers van overdrachten, al hoewel ze belasting betalen ontvangen ze een veel groter bedrag in de vorm van zorg en inkomen. De werkende generatie draagt de meeste lasten, deze generatie is netto betaler van overdrachten. Er zijn vele vormen van overdrachten tussen generaties: - Inkomen en vermogen. - De wetenschap bouwt voort op kennis uit het verleden. - De overdracht van kennis. - Milieu (niet altijd positief). Duurzame productie: de welvaartskansen van toekomstige generaties worden niet geschaad. Wat we krijgen van de overheid als we jong en oud zijn weegt ongeveer even zwaar als wat we geven aan de overheid als we werken. Grijze druk: De mate van vergrijzing. Het aantal 65+ ers als percentage van het aantal 20 tot 65 jarigen. Groende druk: Het aantal jongeren tot 20 jaar als prcentage van de bevolking van jarigen. De grijze + de groende druk op geteld = de demografische druk. De demografische druk geeft weer hoeveel jongeren en ouderen afhankelijk zijn van 100 personen in de leeftijd van jarigen. Om de stijgende kosten van de vergrijzing tegen te gaan zijn verscheidene oplossingen: 1. De verhoging van de AOW gerechtigde leeftijd. Eerst van 65 66, dan Er wordt verwacht dat er een piek is aan uitbetaling in 2040, daarom moeten we alvast gaan lenen in 2020 om die piek op te vangen en na 2040 gaan we het geld terug betalen. 3. Het stimuleren van deelname aan het arbeidsproces. 4. Het stimuleren van immigratie zij gaan werken enz. 5. Het verhogen van de AOW-premie. 6. Het inkomens en vermogens afhankelijk maken van de AOW uitkering (mensen die het niet nodig hebben krijgen het niet). Kleding hoofdstuk 1 de kledingmarkt. Je kunt kleding kopen in/op: - Filialen van grootwinkelbedrijven. Pagina 7 van 9

8 - Boetiekjes. - Op de markt. - Textielsupermarkten. - Tweedehands winkeltjes. - Postorderbedrijven. - Internet. Budget: Hoeveel kan je besteden. Bestedingspatroon: De manier hoe de consument zijn inkomen verdeeld/uitgeeft. Hoofdstuk 2 op zoek naar een spijkerbroek. Winkel is een concrete markt waar vragers en aanbieders bij elkaar komen. In dit geval is de verkoper de aanbieder en de koper/consument de vrager. Het hangt af van een aantal factoren of je een product koopt: - De prijs van het product. - De kwaliteit van het product. - Het besteedbaar inkomen. - Zijn er nog alternatieven. Een individuele vraagfunctie/vraagvergelijking geeft weer hoeveel je van een bepaald product wil afnemen als het een bepaalde prijs heeft. Een voorbeeld van zo n functie is: Qv = P. In deze Functie staat Qv voor het aantal producten en P voor de prijs. Je kan deze formule in een grafiek weergeven en dan noem je het een vraaglijn. Als iets goedkoper wordt dan is er een verschuiving langs de vraaglijn. Als de smaak van iemand veranderd of het product wordt zo goed gepromoot dat je er perse 1 of meerdere moet hebben dan veranderd de vraaglijn van positie (verschuiving van de vraaglijn) als je meer gaat verdienen of de prijs veranderd dan is hier ook sprake van. De ceteris-parivusvoorwaarde: De veronderstelling dat de andere factoren constant blijven. Om te kijken hoe sterk prijsverandering optreed als er prijs verandering optreed bereken we de prijs elasticiteit (Ev). Berekening: De procentuele verandering van de gevraagde hoeveelheid / procentuele verandering van de prijs Als er een sterke reactie optreed dan is het getal groter dan 1 vraag elastisch. Bij een zwakke reactie is het getal kleiner dan 1 vraag inelastisch. De prijsgevoeligheid ligt aan meerdere dingen zoals: - Jong vs. Oud. - Is het noodzakelijk zoals kleding en eten? Je hebt primaire goederen en luxe goederen. De kruislingse prijselasticiteit van de vraag (Ek)geeft weer hoe sterk de vraag naar een goed veranderd als de prijs van een ander goed sterk stijgt of daalt. Berekening: Ek = procentuele verandering van de gevraagde hoeveelheid van het product / procentuele verandering van de prijs van het andere product. Pagina 8 van 9

9 Substitutie goederen: goederen die onderling vervangbaar zijn. De inkomenselasticiteit van de vraag (Ey) geeft aan hoe sterk de vraag veranderd van een product als het inkomen veranderd. Berekening: Ey: Procentuele verandering van de gevraagde hoeveelheid / procentuele verandering van het besteedbaar inkomen. Inferieure goederen zijn goederen die een negatieve inkomenselasticiteit hebben. Het zijn goederen met een laag imago. Als het inkomen stijgt dan worden ze vervangen door luxe goederen. Pagina 9 van 9