Lesbrief Levensloop 1 e druk

Transcriptie

1 Hoofdstuk 1. Kiezen B C D D C B 1.29 a. Mannen werken gemiddeld 26,9 uur. In procenten is dat (26,9/39,6) 100% = 67,9%. Vrouwen werken gemiddeld 12,3 van de 38,9 uur, dat is 12,3/38,9 100% = 31,6%. b. Hier spelen nog tradities mee. Traditioneel doen vrouwen de zorgtaken en huishoudelijk werk. Mannen streven een carrière na en hebben dan minder tijd voor de huishouding en zorg. c. Wie betaalde arbeid verricht, heeft koopkracht en is daarmee minder afhankelijk van anderen a. 20A + 25B = b. 20A = A = 500/20 = 25 stuks. c. 21A + 24B = a. b. Marieke zal 8 uur werken, omdat ze het meest verdient per uur. Ze verdient dan 8 25 = 200. Tom zal dan 130/20 = 6,5 uur werken. c. Als Marieke X uur per week werkt, gaat Tom 14 X uur werken. De vergelijking luidt: 25X + (14 X) 20 = X X = 330 5X = 50 X = 10. Marieke moet dan 10 uur per dag gaan werken en Tom = 4 uur.

2 1.32 a. Selma Lara bekent ontkent bekent 4;4 6;3 ontkent 3;6 5;5 b. Het evenwicht in dominante strategieën is dat beiden bekennen: de cel (4;4) linksboven. c. Samuel heeft een dominante strategie: bekennen. Dat levert steeds het hoogste cijfer op: 4 > 3 en 6 > 5. Lars heeft geen dominante strategie. Als Samuel bekent is bekennen dominant (4 > 3), maar als Samuel ontkent zal Lars ook ontkennen (6 > 3). Omdat Lars weet dat Samuel zal bekennen, kiest Lars ook voor bekennen, want dan krijgt hij een 4. Als hij zou ontkennen zou hij een 3 krijgen.

3 Hoofdstuk 2 Jeugd A C D A C onjuist; 2. juist; 3. onjuist; 4. juist; 5. onjuist; 6. juist; 7. onjuist; 8. juist; 9. juist a. Appie is hoger opgeleid. Appie is productiever. Appie doet zwaarder werk. b. Alternatief 2: dat iedereen een even hoog inkomen heeft. c. De minst verdienende helft krijgt 25% van het totale inkomen. De meest verdienende helft krijgt dan = 75%. d. Een willekeurige lorenzcurve tussen de gegeven lorenzcurve A en de diagonaal. e. Curve A. Deze ligt verder van de diagonaal af omdat de inkomensverschillen in verhouding groter zijn geworden.

4 2.37 a. personen van laag in % van cumulatief naar hoog inkomen de groep % personen inkomen in % van het cumulatief totale inkomen % inkomen Mieke 20% 20% % 10% Maike 20% 40% % 25% Elke 20% 60% % 45% Fleur 20% 80% % 70% Mariël 20% 100% % 100% totalen 100% % b. Uitspraak 1 onjuist: de Lorenzcurve zegt niets over de absolute hoogte van de inkomens. Uitspraak 2 juist: hoe verder de kromme verwijderd is van de diagonaal, des te schever de verdeling. Uitspraak 3 onjuist: in de economie spreken we geen waardeoordeel (over rechtvaardigheid) uit a. Een hogere premie. Het morele risico verhoogt het aantal schadegevallen waardoor de premie omhoog moet. b. 1. Beide. Averechtse selectie: goede risico's betalen een lagere premie voor hun gedrag en hebben geen last van het eigen risico. Goede risico's hebben minder aanleiding over te stappen naar een goedkopere verzekeraar. Moreel risico: slechte risico's zullen hun gedrag veranderen omdat ze zich niet ongestraft roekeloos kunnen gedragen. 2. Averechtse selectie. Het zijn goede risico's. Om te voorkomen dat ze overstappen krijgen ze korting.

5 3. Beide. Averechtse selectie: goede risico's zien hun goede gedrag beloond en zullen minder snel overstappen naar en andere verzekering. Moreel risico: slechte risico's zullen voorzichtiger worden omdat ze anders de no-claim mislopen. 4. Moreel risico: slechte risico's zullen wellicht hun gedrag veranderen, omdat ze anders niets uitgekeerd krijgen.

6 Hoofdstuk 3 Werk en 3 zijn juist A C C C A 3.35 Geen enkele D D 3.38 a. (102/104) 100 = 98,08 de koopkracht neemt met 1,92% af. b. (100/103) 100 = 97,09 de koopkracht neemt met 2,91% af. c. (98/95) 100 = 103,16 de koopkracht neemt met 3,16% toe a. bruto inkomen aftrekpost: 6% van belastbaar inkomen in schijf 1+2 = totale heffing in schijf 3 = heffing = 0, totaal heffingskortingen te betalen inkomensheffing b. Gemiddelde belastingdruk = (11.929/50.000) 100% = 23,9%. c. Over de bonus betaalt hij het marginale tarief van 42% belasting want de hoogste schijf waarin hij valt, blijft de derde schijf. Het belastbaar inkomen stijgt met De heffing stijgt met 0, = 420 en wordt = De belastingdruk wordt (12.349/51.000) 100% = 24,2%. d. Progressief. Naarmate het inkomen toeneemt, stijgt de gemiddelde belastingdruk. e. Het is een combinatie. Tot een inkomen van is het stelsel proportioneel omdat de gemiddelde premiedruk steeds 17,9% is. Boven is het systeem degressief. Het heffingsbedrag neemt niet meer toe terwijl het belastbaar inkomen wel toeneemt. De gemiddelde premiedruk boven een inkomen van daalt, dus is er degressie a. Het bruto jaarloon is gestegen met (435/29.000) 100% = 1,5% en dat is een even grote stijging als die van het prijspeil. b. Van het aanbod van arbeid. De werkenden houden netto meer over en er zullen meer huisvrouwen en studenten zich aanbieden op de arbeidsmarkt. c. AOW, AKW, AWBZ, Anw. d. belastbaar inkomen: te betalen belasting en premies: schijf schijf (40,35% van ) te betalen belastingen en premie volksverzekeringen (rij 2) heffingskortingen te betalen het netto jaarinkomen in jaar 2: = (rij 4) e. De stijging van het netto jaarinkomen = 280. De stijging in procenten = 280/ % = 1,19%. Dit is minder dan de stijging van de prijzen van 1,5%. Dus de koopkracht daalt. f. Door de stijging van het inkomen is het gemiddelde belastingdruk zo sterk toegenomen dat het effect van de hogere heffingskorting meer dan volledig ongedaan is gemaakt.

7 3.41 a. Gelijk zijn aan de gemiddelde belastingdruk. Bij een volledig proportionele heffing zonder aftrekposten en zonder heffingskortingen is het gemiddelde belastingtarief gelijk aan het tarief over de laatst verdiende euro (in dit geval 35%). b. De angst voor minder belastinginkomsten is onterecht, want bij het huidige Schijvenstelsel krijgt de overheid al veel minder omdat er heffingskorting en aftrekposten zijn. Vooral de hogere inkomens maken bij het Schijventarief gebruik van de aftrekposten (zie de figuur) en profiteren extra vanwege hun hoge marginale tarief. c. Voor het Schijvenstelsel. Met de progressieve tarieven van het schijvenstelsel en de heffingskortingen kan bereikt worden dat de hogere inkomens relatief meer afdragen dan de lagere, hetgeen nivellerend werkt. d. Deciel 4: belastbaar inkomen = 0, = Belastingheffing = 0, = Gemiddeld belastingtarief = 4.751/ % = 27,9%. Deciel 10: belastbaar inkomen = 0, = belasting = ,42 ( ) = Gemiddeld belastingtarief = / % = 28,0%. e. Nivellerend. De vaste heffingskorting van is voor de lagere inkomens een relatief groter belastingvoordeel dan voor de hogere inkomens, hetgeen de procentuele inkomensverschillen na belastingheffing verkleint.

8 Hoofdstuk 4 Gezin juist; 2. onjuist; 3. onjuist; 4. onjuist; 5. juist; 6. juist; 7. juist; 8. juist a. Afnemen. Dat blijkt uit de zin: 'Het rentepercentage van de lening ligt meestal een aantal jaren vast terwijl het inkomen veelal meestijgt met het gemiddelde prijsniveau.' b. Het nominale rentebedrag blijft gelijk. Bij een toename van het inkomen kan een hoger marginaal belastingpercentage van toepassing worden en daarmee een groter deel van het rentebedrag worden terugontvangen. c. De nominale rente is lager dan de inflatie. d. De waarde van het huis op 1 januari 2011 is ,024 3 = ,36. e. Inflatie heeft geen invloed op de hypotheekschuld zodat het verschil tussen de waarde van het huis en de hypotheekschuld (= het vermogen) zal toenemen a. Er worden te weinig nieuwe huizen gebouwd. Tegelijkertijd willen steeds meer mensen een eigen huis kopen. b. Als de hypothecaire financiering goedkoper wordt, kunnen huizenkopers meer lenen bij een zelfde inkomen en dus kunnen ze meer betalen voor een huis. Dat stimuleert de vraag naar (duurdere) huizen, waardoor de gemiddelde prijzen zullen stijgen. c. bedrag van de lening: 1, = rentevoordeel bij uitstel: (0,053 0,044) = 5.527,80. d. een half jaar later kan dit specifieke huis al verkocht zijn. een half jaar later is de trend van stijgende huizenprijzen ook van invloed is geweest op de vraagprijs voor dit huis (en deze dus door de makelaar is verhoogd). de wereldreis is duurder uitgevallen dan ze hadden gedacht en daarvoor moeten ze een deel van hun spaargeld aanspreken, waardoor het te lenen bedrag is gestegen a. Nee. Ilse is zowel bij tuin onderhouden als bij schoonmaken meer uren kwijt dan Jeroen. b. opofferingskosten van Ilse Jeroen tuin onderhouden kost 2 schoonmaken kost 2 schoonmaken schoonmaken kost ½ tuin onderhouden kost ½ tuin onderhouden c. Nee, de opofferingskosten van tuin onderhouden zijn voor Ilse en Jeroen gelijk. Dat geldt ook voor schoonmaken. d. Ilse Jeroen totaal tuin onderhouden 2 uur 3 uur 5 uur schoonmaken 2 uur 1 uur 3 uur totaal 4 uur 4 uur 8 uur 4.23 a. Ja. Ahmad is bij alle opgaven/onderwerpen minder tijd kwijt. b. De tijd die Ahmad nodig heeft ten opzichte van Ben is: opdracht 1. 0,75; opdracht 2. 0,95; opdracht 3. 0,8; opdracht 4. 0,67. Ahmads comparatief voordeel is het grootst bij opdracht 4, daarna bij 1 en 3. Maar deze laatste krijgt hij niet af. Voor Ben geldt het omgekeerde. Hij heeft het kleinste comparatieve nadeel dus het grootste comparatieve voordeel bij opgave 2. Hij begint met 2 en gaat verder met 3; deze krijgt hij niet af binnen 50 minuten. Dus 1, 2 en 4 zijn af. c. Voor opgave 2 heeft Ben 42 minuten nodig, dus hij heeft nog 8 minuten aan opgave 3 gewerkt. Voor opgave 3 blijven 25 8 = 17 minuten over. Ahmad kan dit in 17 (20/25) = 13,6 minuten afkrijgen. Hij gebruikte in de les = 10 minuten. Hij heeft nog 13,6 10 = 3,6 minuten nodig om opgave 3 af te maken.

9 Hoofdstuk 5 De oude dag D B D C C C 5.17 a. de mensen jonger dan 65 betalen premie om de 65-plussers een uitkering (AOW) te geven. mensen sparen zelf van hun inkomen en gebruiken de opbrengst vanaf hun 65 e. b. thuiszorg door bejaardenhulpen. gezondheidszorg door artsen en verpleegkundigen in ziekenhuizen. c. geld op een spaarrekening zetten. een eigen huis kopen en dat verkopen als dat financieel nodig is. een beroep doen op zorg door kinderen a. 0,225 ( ) = 4.597,65. b. AOW= = over 2006 het volgende jaaroverzicht van PGGM: je stopt met werken bedrag flexpensioen ouderdomspensioen inkomen vanaf 65 jaar = pensioen + AOW (2006) op leeftijd tot 65 jaar vanaf 65 jaar 60 jaar jaar = jaar = jaar = jaar = jaar geen c ,04 = d. Marijke's afweging is: met vervroegd pensioen gaan of doorgaan met werken. Als ze vervroegd met pensioen gaat, krijgt ze meer vrije tijd maar een lager pensioen. Als ze blijft doorwerken, krijgt ze minder vrije tijd en een hoger pensioen. e. Als je eerder met pensioen gaat, moet hetzelfde opgebouwde totaalbedrag over meer jaren worden uitgesmeerd en is het bedrag per jaar dus lager. Als je eerder met pensioen gaat, betaal je minder lang premies waardoor minder pensioen is opgebouwd a. 19 miljard/0, = 19 miljard/ = 2.918,59. b. ( ,36)/ 8.636,36 100% = 201,1%. c. ( )/(0, ) = ,13. In 2040 is de uitkering (12.756, ,59)/ 2.918,59 100% = 337,1% hoger dan in d. Hoger; bij een welvaartvaste uitkering zouden de AOW- uitkeringen hoger zijn uitgevallen, omdat welvaartsvast hier een stijging van de koopkracht betekent. Een welvaartvaste uitkering ligt dus hoger dan een waardevaste uitkering.

10 Hoofdstuk D D C D 6.19 a. omvang in miljoenen personen Ruilen tussen de generaties bevolkingsgroep in % van het totaal cumulatief aandeel bevolkingsgroep primair inkomen in euro's primair inkomen in % primair inkomen cumulatief % jong oud 3 18,75 43, werkgeschikt 9 56, miljard totaal miljard 100 b. bevolkingsgroep in % van het totaal cumulatief aandeel bevolkingsgroep inkomen na herverdeling in euro's inkomen na herverdeling in % inkomen na herverdeling cumulatief % oud 18,75 18,75 36 miljard 1) 13,3 13,3 jong 25,00 43,75 60 miljard 2) 22,2 35,5 werkgeschikt 56, miljard 3) 64,5 100 totaal miljard 100 1) 3 miljoen = 36 miljard. 2) 4 miljoen = 60 miljard. 3) 270 miljard 60 miljard 36 miljard = 174 miljard. c. Na herverdeling is er sprake van inkomensnivellering tussen de generaties a. Door (individuele) premiebetaling is vermogen gevormd voor de financiering van (individuele) uitkeringen in de toekomst. b. Grijze druk in Nederland: In 2000: 100% = 21,9%. In 2050: % = 39,8% De toename in Nederland is 39,8 21,9 = 17,9 procentpunt en dat is lager dan in België (19,9 procentpunt) en Duitsland (25,6 procentpunt). c. De uitkeringen in België kunnen lager zijn waardoor een lager premiepercentage kan volstaan om de benodigde uitkeringen op te brengen. Het inkomen waarover premie wordt betaald (de premiegrondslag of het premie-inkomen) kan in België groter zijn, waardoor een lager premiepercentage kan volstaan om de benodigde uitkeringen op te brengen a. 1/9 = 11,1%. b. 4/9 = 44,4%. c. 0,5 45/ = 225 miljard.

11 d/f. (1) (2) (3) bevolking (x 1 miljoen) aantal jongeren (x 1 miljoen) 4 4 ontvangen overdrachten door jongeren (x 1 miljard) aantal ouderen (x 1 miljoen) 1 3 ontvangen overdrachten door ouderen (x 1 miljard) aantal actieven (x 1 miljoen) 4,5 4,5 totale lasten (x 1 miljard) gemiddelde lastendruk voor de actieven 24.4% 37,8% e. 3/9 = 33,3%. g. Toename grijze druk betekent toename lastendruk. h. 9/9 100% = 100% i/k/l. (1) (2) (3) (4) (5) bevolking (x 1 miljoen) aantal jongeren (x 1 miljoen) inkomensoverdracht naar jongeren (x 1 miljard) aantal ouderen (x 1 miljoen) inkomensoverdracht naar ouderen (x 1 miljard) aantal actieven (x 1 miljoen) 4,5 4,5 7 4,5 nationaal inkomen (x 1 miljard) totale lasten (x 1 miljard) lastendruk actieven 24,4% 46,7% 15,7% 57,8% j. 4/14 100% = 28,6%. m. In dit model profiteren degenen die deel uitmaken van de geboortegolf. In de werkgeschikte leeftijd hebben ze lage lasten omdat er dan relatief weinig jongeren en ouderen zijn. Degenen die de geboortegolf teweegbrengen hebben een aantal jaren hogere lasten omdat er veel jongeren zijn. De generatie na de geboortegolf draagt extra lasten omdat ze een groot aantal ouderen moet onderhouden. n. Het aantal actieven is nu 70% van 9 miljoen = 6,3 miljoen. Het nationaal inkomen stijgt naar 6,3 miljoen = 315 miljard. De lasten blijven 130 miljard. De lastendruk daalt naar (130/315) 100% = 41,3%.