Maatschappelijk handelen in teamverband Alleen samen. Prof. dr Barend Middelkoop, LUMC Prof. dr. Anneke Kramer, LUMC Dr. Irene Slootweg, LUMC

Transcriptie

1

2 Maatschappelijk handelen in teamverband Alleen samen Prof. dr Barend Middelkoop, LUMC Prof. dr. Anneke Kramer, LUMC Dr. Irene Slootweg, LUMC

3 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen / Zie hieronder Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk

4 13-dec-18 4Insert > Header & footer Doelstellingen workshop Deelnemers kunnen: de recente ontwikkeling op gebied van Maatschappelijk Handelen binnen de eerstelijnsgezondheidzorg verwoorden; reflecteren op de kansen en bedreigingen in het ontwikkelen van Maatschappelijk Handelen binnen de eigen beroepspraktijk; best-practice uitwisselen en voornemens formuleren hoe meer (interprofessioneel en in gezamenlijkheid) activiteiten op het gebied van gezondheidsbevordering te ontplooien;

5 13-dec-18 5Insert > Header & footer Programma Leervragen Praktijk en Onderzoek Competentie Maatschappelijk handelen Eigen praktijk en leerwerkplaats Leeropbrengst en evalautie

6 Video

7 Kennismaken + leervragen bespreken Wie zitten er in de zaal? Introduceren van het onderwerp en inventariseren leervragen

8 Stellingen om leervragen te identificeren Als specialist doe ik niet aan preventie Ik heb geen idee wat ik aan moet met maatschappelijk handelen, laat staan dat ik mijn aios kan opleiden in die competentie Maatschappelijk handelen is voor de huisarts Als specialist doe ik alleen aan individuele preventie Determinanten van ziekten opsporen, houdt me af van mijn eigenlijke werk

9 9 'Sociaal-economische positie, stress en gezondheidsverschillen Het project Gezondheidsdialoog in de wijk Stress Een gedachtenexperiment Armoede en gezondheid Conclusie

10 10 Gezondheidsdialoog in de wijk Aanleiding: Hulpverleners in gezondheidscentrum De Rubenshoek in de Haagse Schilderswijk merkten dat het onderdeel volgen van een gezonde leefstijl in de aangeboden zorgprogramma s voor mensen met chronische ziekten onvoldoende aansloeg bij de doelgroep Daarom een actie-onderzoek: Gezondheidsdialoog in de wijk Uitkomst: Top-3 gezondheidsproblemen, volgens zowel professionals als bewoners: Voeding Bewegen Stress

11 11 Stress: waar doelen de Turkse inwoners op? Werkloosheid Schulden Woonproblemen Opvoedproblemen Relatieproblemen Familieproblemen (deels cultureel bepaald) Taal- en cultuurproblemen; verlangen naar Turkije Last van hangjongeren of algemener: gebrek aan veiligheid in de wijk Last van discriminatie Last van negatief imago Schilderswijk Globale indeling: financiële stress en psychosociale stress

12 12 SES en cortisolspiegel Gemiddelde cortisolspiegel in het speeksel, vanaf het tijdstip van ontwaken Hoogte van de spiegels verschilt voor de onderscheiden tertielen van opleiding (linker grafiek) en van inkomen (rechter grafiek): lagere SES hoger cortisol Cohen S et al., Psychosomatic Medicine 2006

13 13 Nederlands onderzoek onder kinderen 4-18 jaar: relatie tussen SES en cortisol concentratie in haar Vliegenthart J et al,. Psychoneuroendocrinology 2016

14 14 Voorspelbaarheid, controle en cortisol Onderzoek onder mensen onethisch Conclusie: stress leidt tot verhoging cortisol, vooral indien proefdier geen controle heeft

15 15 Laboratorium experiment: effect acute blootstelling op cognitie Steekproef van een mix van rijke en arme mensen I Vraag: stel dat je je auto moet laten repareren en het kost $ 150; wat zou je doen: gewoon betalen, lening afsluiten, risico van niet-repareren nemen? Terwijl men hierover denkt: IQ-test II Vraag: stel dat je je auto moet laten repareren en het kost $ 1.500; wat zou je doen: gewoon betalen, lening afsluiten, risico van niet-repareren nemen? Terwijl men hierover denkt: IQ-test Uitkomst IQ-test bij I: gering gemiddeld verschil tussen arm en rijk Uitkomst IQ-test bij II: arm presteert 13 punten lager op de IQ test Mani A et al., Science 2013

16 16 Effecten van langdurige blootstelling aan stress / hoge cortisolspiegels fat deposition and cholesterol - metabolism: Metabolic syndrome, type 2 diabetes - blood pressure - cardiovascular disease - immunity - mood and anxiety disorders Mani A et al., Science 2013

17 Effecten van langdurige blootstelling aan stress / hoge cortisolspiegels -2- Wat betreft cognitieve functies: existing theory and data suggest a possibly cumulative long-term impact of poverty on cognition childhood poverty may hinder brain development and eventually reduce adult cognitive capacity Mani A et al., Science 2013

18 18 Gedachtenexperiment

19 19 Armoede en de huisarts Gezondheidsbevordering via leefstijlbeïnvloeding is tot mislukken gedoemd als stress de gezondheidsvaardigheden blokkeert Daarom heeft gezondheidscentrum De Rubenshoek (Schilderswijk) nu: - als richtlijn dat tijdens het spreekuur wordt gevraagd naar schulden of andere financiële problemen - een financieel zorgpad

20 20 Armoede en voedselzekerheid (1) Met voedselzekerheid wordt bedoeld dat iemand fysieke en economische toegang heeft tot voldoende, veilig en voedzaam eten dat voldoet aan de voedingsbehoeften en voedingsvoorkeuren voor een actief en gezond leven Iemand die voedselonzeker is kan bijvoorbeeld niet genoeg eten kopen of geen gezonde maaltijd klaarmaken voor zichzelf of andere familieleden vanwege financiële redenen Onderzoekers van het Leiden University College schatten dat een kwart van de inwoners van de Haagse achterstandswijken voedselonzeker is; probleem is niet beperkt tot klanten van de voedselbank

21 21 Armoede en voedselzekerheid (2) Saillant detail is nog dat voedselonzekerheid geassocieerd blijkt met een verhoogde kans op obesitas. Mensen hebben wel geld voor ongezond, calorierijk voedsel In Nederland bestaat al tientallen jaren consensus dat het beschamend is dat er zulke grote sociaal-economische gezondheidsverschillen zijn En toch: op 1 januari 2019 gaat de BTW op voedsel van 6 naar 9 procent

22 22 Samengevat Armoede voedselonzekerheid lichamelijke gezondheid Armoede stress geestelijke en lichamelijke gezondheid Gebrek aan controle over eigen situatie cortisol Relatie met SES: opleiding en/of inkomen laag cortisol Stress gezondheidsvaardigheden Transgenerationele aspecten Op individueel niveau: mogelijk cruciale rol voor zorgverleners Absolute voorwaarde: aandacht voor (oorzaken van) stress Op collectief niveau: armoedebestrijding cruciaal

23 Canmeds rol maatschappelijk handelen De KNMG heeft de concretisering van Maatschappelijk handelen als Canmeds rol voor het opleiden van aios opgedeeld in vier indicatoren. De specialist: kent en herkent de determinanten van ziekte, bevordert de gezondheid van patiënten en de gemeenschap als geheel, handelt volgens de relevante wettelijke bepalingen, en treedt adequaat op bij incidenten in de zorg.(3)

24 Opdracht + plenair nabespreken Noem voorbeelden van activiteiten op gebied van maatschappelijk handelen uit uw eigen beroepspraktijk. Benoem de noodzakelijke samenwerking en wissel uit hoe je daarbij de aios betrekt

25 Leeropbrengst en evaluatie

26 Meer informatie? Meedoen onderzoek Health Advocacy? Prof. Barend Middelkoop Prof. Anneke Kramer Dr Irene Slootweg: 26 Insert > Header & footer 13-dec-18