Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018

Transcriptie

1 Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018

2 Opzet Introductie GGD Hollands Midden Relatie tussen armoede, schulden en gezondheid Wat is Positieve gezondheid en zelf scoren Verkenning kansen voor integrale aanpak gezondheid, armoede en schulden Discussie

3 Missie GGD Hollands Midden Bewaken, beschermen, bevorderen en versterken van de gezondheid en veiligheid van burgers in Hollands Midden samen met gemeenten en andere partners De GGD HM heeft daarbij soms de rol van uitvoeringsorganisatie en soms de rol van adviseur voor gemeenten.

4 Regio Hollands Midden

5 GGD HM is onderdeel van RDOG HM

6 Aandeel wettelijke basistaken

7 Ambities Positieve gezondheid Verkleinen gezondheidsverschillen Gezonde leefomgeving Sociale en fysieke veiligheid

8 Armoede en schulden gezondheid volwassenen Depressie Chronische aandoeningen Minder uitjes/ aansluiting verenigingen (Financiële) stress Ongezonde leefstijl Ziekteverzuim Eenzaamheid Spanningen binnen relaties Opvoedingsproblematiek

9 Impact van armoede op groei en ontwikkeling van het kind Kinderen hebben vaardigheden om voor zichzelf te zorgen Kinderen functioneren lichamelijk goed Kinderen functioneren mentaal goed Kinderen zitten goed in hun vel Kinderen hebben een positief toekomstbeeld

10 Gezondheid schulden armoede en Omgekeerd kan slechte gezondheid tot armoede leiden, want: Uitval school/ studie Hoge zorgkosten Moeite met vinden en behouden werk

11 Invloed gedrag op gezondheid

12 Financiële afwegingen Wie chronische geldzorgen heeft is geneigd Te bezuinigen op zaken als gezond eten, sportclubs etc Veel kritischer te zijn op het gebruik van gezondheidszorg waarvoor moet worden betaald Te kiezen voor korte termijn belonende (i.t.t. verantwoorde) keuzes Naar schatting 1 op de 6 huishoudens met schulden mijdt schulden vanwege de kosten Meest voorkomende vermijding: huisartsenbezoek, specialisten, medicijnen en tandartsbezoek kinderen Bron: Nadja Jungmann

13 Geldstress Mensen gaan anders handelen bij geldstress Alle aandacht gaat naar het gebrek. Minder aandacht voor andere belangrijke zaken (medicijntrouw, gezond eten, opvoeding kinderen etc) Korte termijn horizon Kwaliteit besluitvorming neemt af (tijdelijke daling IQ met 13 punten) Mensen zien zichzelf niet meer als degene die het verschil maakt (fatalisme) Bron: Nadja Jungmann

14 Hoe werken stress, opleiding en inkomen nog meer door op gezondheid? Chronische stress slecht voor de gezondheid Mensen met lage opleiding hebben vaak beperkte gezondheidsvaardigheden Laaggeletterdheid en armoede gaan hand in hand Gebrek aan sociaal netwerk

15 Relatie geldstress en gezondheid internationaal Overgewicht Vaker overgewicht en obesitas Psychische problemen Depressie vaker in gezinnen bij schulden Rugpijn Vaker lage rugklachten Roken Mensen gaan meer roken naarmate hun schuldenlast toeneemt

16 Relatie inkomen en gezondheid regio Hollands Midden 100% (Zeer) goede ervaren gezondheid 80% 60% 40% 19 t/m 64 jaar % 0% < < < < > Inkomensniveau

17 Relatie inkomen en obesitas 20% Obesitas 15% 10% 5% 19 t/m 64 jaar % < < < < > Inkomensniveau

18 Relatie inkomen en chronische aandoening 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Chronische aandoening < < < < > Inkomensniveau 19+

19 Relatie inkomen en stress 30% Ervaart veel stress 25% 20% 15% 10% 19 t/m 64 jaar 5% 0% < < < < > Inkomensniveau

20 Vitaliteit (met/zonder financiële stress) per opleidingsniveau zonder financiële stress met financiële stress % Vitaal 23,7% 13,7% 15,8% 70 20,7% lagere opleiding mavo, lbo havo, vwo, mbo hbo, wo

21 Verschil in vitaliteit (met/zonder financiële stress) per wijk 100 Vitaal met financiële stress zonder financiële stress ,8% Binnenstad Roodenburg Leiden-Noord/ Boerhaave / Station Merenwijk Leiden-Zuid Stevenshof Mors totaal

22 Trends bij mensen bij met lage SES Ervaren gezondheid neemt af Ernstig overgewicht neemt meer toe Percentage dat rookt neemt af, maar is in x zo hoog onder lage SES WRR Rapport Van verschil naar potentieel Preventie roken, alcohol en obesitas Extra ondersteuning lage SES groepen Extra aandacht voor gezonde start (van voor de zwangerschap tot 18 jaar) Extra onderzoek naar psychische problemen

23 Aanpak gezondheidsverschillen Leefwereld van de mens centraal zetten, uitgaan wat hij/zij wil veranderen: positieve gezondheid ( Machteld Huber) Integrale aanpak: aandacht voor alle domeinen, zoals schulden, huisvesting, onderwijs, werk, leefomgeving, opvoeding, toegang tot zorg Persoonsgerichte aanpak: aandacht voor de persoonlijke vaardigheden en omstandigheden (Maria van den Muijsenbergh) Maria van den Muijsenbergh

24

25 Hoe kan Positieve gezondheid hierbij helpen? Positieve gezondheid: het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren Machteld Huber, arts en onderzoeker

26 Positieve gezondheid

27 Je gezond voelen Fitheid Klachten en pijn Slapen Eten Conditie Bewegen Zorgen voor jezelf Je grenzen kennen Kennis van gezondheid Omgaan met tijd Omgaan met geld Kunnen werken Hulp kunnen vragen Onthouden Concentreren Communiceren Vrolijk zijn Jezelf accepteren Omgaan met verandering Gevoel van controle Sociale contacten Serieus genomen worden Samen leuke dingen doen Steun van anderen Erbij horen Zinvolle dingen doen Interesse in de maatschappij Genieten Gelukkig zijn Lekker in je vel zitten Balans Je veilig voelen Hoe je woont Rondkomen met je geld Zinvol leven Levenslust Idealen willen bereiken Vertrouwen hebben Accepteren Dankbaarheid Blijven leren Gespreksinstrument IPH versie 1.0 oktober 2016

28 PIJLERS VOOR POSITIEVE GEZONDHEID HOE WERKT HET?

29 Zelf scoren en uitwisselen in tweetallen Hoe kijk jij naar je eigen Positieve gezondheid? Wat valt je op? Waarop zou je je score willen verbeteren?

30 Vragen ter discussie: kansen voor integrale aanpak gezondheid, armoede en schulden Ga in groepjes van 4 personen uiteen en bespreek: Op welke domein(en) ben je werkzaam? Met wie werk je al samen? Met wie zou je willen samenwerken om de gezondheid van mensen met schulden te verbeteren? Wat zou je willen doen? Wat heb je hiervoor nodig?

31 Enkele ideeën Verbinding tussen zorg en schuldhulpverlening: vraagt bij beide om het brede sensitieve gesprek. Enerzijds voor aanpak onderliggende problemen van gezondheidsklachten (stress door schulden) ofwel gezondheidsproblemen als veroorzaker armoede/bijstand (aanpak depressie, vermoeidheid) Speciale aandacht voor kinderen in armoede: verbinding tussen o.a. CJG en Werk en Inkomen, maar ook relatie tussen programma s gezonde voeding en gezond gewicht en armoederegelingen (kindpakket, jeugdsportfonds)

32 Enkele ideeën Houd rekening met laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden doelgroep en zorg voor aansluitend gezondheidsbevorderend aanbod Aanpak eenzaamheid, raakt aan armoede- en gezondheidsbeleid Stimuleren prettig, gezond en veilig wonen in aandachtswijken Monitoring en evaluatie: spinnenwebben van de wijk