Instituut voor de Overheid Investeren in gemeenten: technische aspecten voor het schatten van capaciteit en het beoordelen van projecten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Instituut voor de Overheid Investeren in gemeenten: technische aspecten voor het schatten van capaciteit en het beoordelen van projecten"

Transcriptie

1 Inhoudsopgave I. MODULE REVISIE DOSSIER A. SITUATIESCHETS PCDIENST M I, A ICDIENST M I, A. 1. Omschrijving PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, B. 2. Oorzaken/achtergronden PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, C. 3. Actoren PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, D. 4. Locatie 27 oktober

2 PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, E. 5. Tijdsdimensie PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, F. 6. Randvoorwaarden B. OPLOSSING PCDIENST M I, B. ICDIENST M. II, A. 1. Nulalternatief en gewenste situatie PCDIENST M II, A. en B. ICDIENST M II, B. 2. Alternatieven 2.1.Genereren van alternatieven 2.2. Projectplan per alternatief 2.3. Financieringswijze(n) MODULE II. BEPALEN TYPE INVESTERING MODULE III. VOORSELECTIE TUSSEN ALTERNATIEVEN 27 oktober

3 MODULE IV. OPSTELLEN EFFECTENOVERZICHT MODULE V. BEPALEN TYPE PROBLEEMSTELLING MODULE VI. BEPALEN TYPE ANALYSETECHNIEK MODULE VII. UITVOERING ANALYSE EN INTERPRETATIE A. FINANCIELE ANALYSETECHNIEKEN 1. Voorbereiding disconteren 2. Bepalen netto-contante waarde 3. Bepalen intern rendement B. SOCIAAL-ECONOMISCHE KOSTEN-BATENANALYSE 1. Bepalen kostenbatenbalans 2. Bepalen methode 27 oktober

4 3. Bepalen netto-contante waarde Instituut voor de Overheid 4. Bepalen baten-kosten verhouding C. SOCIAAl-ECONOMISCHE KOSTEN-EFFECTENANALYSE 1. Bepalen methode sociaal-economische kosten-effectenanalyse 2. Kostenminimalisatie 3. Effectmaximalisatie 4. Kosten effectiviteit MODULE VIII. BEPALEN BUDGETTAIRE INPASBAARHEID MODULE IX. RAPPORTERING 27 oktober

5 MODULE I. REVISIE DOSSIER VRAAG PCDIENST M I, A A. SITUATIESCHETS ICDIENST M I, A. ANTWOORD 1. Omschrijving 1.1. Maak de nodige aanvullingen/aanpassingen aan de door de dienst geformuleerde basisgegevens. 27 oktober

6 1.2. Maak een bondig overzicht van de door de dienst geformuleerde bevindingen die aanleiding hebben gegeven tot het formuleren van dit projectvoorstel. Aggregeer hiertoe de door de dienst geformuleerde bevindingen Maak een bondig overzicht van de in de door de dienst geformuleerde verwachte ontwikkelingen m.b.t. de huidige situatie. Aggregeer hiertoe de door de dienst geformuleerde verwachte ontwikkelingen Ga de juistheid en volledigheid na 27 oktober

7 van de overzichten (inventarissen) die door de dienst vermeld zijn omtrent de stand van zaken binnen de dienst en binnen alle gemeentediensten. Maak de nodige aanpassingen en aanvullingen. Instituut voor de Overheid 1.5. Ga de juistheid en volledigheid na van de overzichten (inventarissen) die door de dienst vermeld zijn omtrent eerder gediende aanvragen van de dienst en door andere diensten. Maak de nodige aanpassingen en aanvullingen. PCDIENST ICDIENST 2. Oorzaken/achtergronden 27 oktober

8 niet van toepassing M I, B Maak een bondig overzicht van de materiële oorzaken/achtergronden die aan de basis liggen van de door de dienst geformuleerde bevindingen/ervaringen. Aggregeer hiertoe de door de dienst geformuleerde oorzaken/achtergronden Maak een bondig overzicht van de oorzaken/achtergronden op wettelijk vlak die aan de basis liggen van de door de dienst geformuleerde bevindingen/ervaringen. Aggregeer hiertoe de door de dienst geformuleerde oorzaken/achtergronden. 27 oktober

9 2.3. Maak een bondig overzicht van de oorzaken/achtergronden met betrekking tot het milieu die aan de basis liggen van de door de dienst geformuleerde bevindingen/ervaringen. Aggregeer hiertoe de door de dienst geformuleerde oorzaken/achtergronden Maak een bondig overzicht van de sociale oorzaken/achtergronden die aan de basis liggen van de door de dienst geformuleerde bevindingen/ervaringen. Aggregeer hiertoe de door de dienst geformuleerde oorzaken/achtergronden. 27 oktober

10 2.5. Maak een bondig overzicht van de financiële oorzaken/achtergronden die aan de basis liggen van de door de dienst geformuleerde bevindingen/ervaringen. Aggregeer hiertoe de door de dienst geformuleerde oorzaken/achtergronden. 27 oktober

11 PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, C. 3. Actoren 3.1. Maak een bondig overzicht van de actoren; vermeld hierbij hun betrokkenheid en hoedanigheid. Maak hiertoe clusters van de door de dienst vermelde actoren Maak een bondig overzicht van de evolutie van de omstandigheden voor elk van de actoren bij ongewijzigd beleid Geef een korte beschrijving van de mate waarin de betrokkenen geconsulteerd geweest zijn bij het tot stand komen van het projectvoorstel. 27 oktober

12 PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, D. 4. Locatie 4.1. Ga na of de gegevens die door de dienst vermeld zijn mbt. de locatie van het probleem aangevuld/aangepast dienen te worden Geef een bondig overzicht van de locatie van het probleem, op basis van de (aangepaste 4.1.) gegevens over de locatie. Vermeld hierbij de eventuele betrokkenheid van andere gemeenten Ga na of de gegevens die door de dienst vermeld zijn mbt. de wijziging van locatie aangevuld/aangepast dienen te worden Geef een bondig overzicht van de (aangepaste 4.3.) gegevens over de wijziging van locatie. Vermeld de gevolgen voor de dienst, de gemeente en andere betrokkenen. 27 oktober

13 PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, E. 5. Tijdsdimensie 5.1. Ga na of de gegevens die door de dienst vermeld zijn mbt. de tijdsdimensie van het probleem aangevuld/aangepast dienen te worden Geef een bondig overzicht van de tijdsdimensie van het probleem, op basis van de (aangepaste 5.1.) gegevens over de tijdsdimensie. 27 oktober

14 PCDIENST niet van toepassing ICDIENST M I, F. 6. Randvoorwaarden 6.1. Ga na of de gegevens die door de dienst vermeld zijn over de randvoorwaarden mbt. de financiële beleidsruimte van het probleem aangevuld/aangepast dienen te worden Ga na of de gegevens die door de dienst vermeld zijn over de randvoorwaarden mbt. de materiële en politieke beleidsruimte van het probleem aangevuld/aangepast dienen te worden Geef een bondig overzicht van de randvoorwaarden van het probleem, op basis van de (aangepaste ) gegevens over de randvoorwaarden. 27 oktober

15 VRAAG B. OPLOSSING ANTWOORD PCDIENST M I, B. ICDIENST M. II, A. 1. Nulalternatief en gewenste situatie 1.1.Bestudeer de door de dienst geformuleerde situatie bij ongewijzigd beleid (nulalternatief). Maak de aanpassingen/aanvullingen die u nodig acht. 1.2.Bestudeer de door de dienst geformuleerde gewenste situatie. Maak de aanpassingen/aanvullingen die u nodig acht Resumeer het nulalternatief en de gewenste situatie op basis van uw bevindingen in 1.1. en oktober

16 PCDIENST M II, A. en B. ICDIENST M II, B. 2. Alternatieven Ga na of de door de dienst gesuggereerde dimensies en varianten dienen aangevuld/aangepast te worden. 2.1.Genereren van alternatieven Indien u in beslist dat er aanpassingen/aanvullingen dienen uitgevoerd te worden, maak hiertoe de nodige berekeningen en stel per nieuw gegenereerd alternatief een projectplan op. 27 oktober

17 Analyseer het projectplan en de kosten-baten-andere aspectenoverzichten per alternatief met vermelding van de onderscheiden acties die moeten uitgevoerd worden. Evalueer de juistheid/volledigheid/objectiviteit van de vermelde gegevens, naar 1. gebruikte verantwoordingsstukken (directe en indirecte bronnen) 2. inhoud van de gegevens Instituut voor de Overheid 2.2. Projectplan per alternatief 3. tijdsdimensie van het project 4. vermelde bedragen (relevantie, waardering, voorzichtigheid, tijdstip van voorkomen) Maak de nodige aanvullingen en aanpassingen aan de technische beschrijving en de vermelde kosten/baten/andere aspecten. 27 oktober

18 PCDIENST M II, A. en B. PLANVORMINGS- FASE CONSTRUCTIE- FASE GEBRUIKSFASE KOSTEN: indeling t BATEN: indeling FINANCIERINGS- WIJZE(N): indeling 27 oktober

19 PCDIENST M II, A. en B. GEBRUIKSFASE KOSTEN: indeling t 0 t 1 t 2 t N ONTVANGSTEN: indeling FINANCIERINGS- WIJZE(N): indeling 27 oktober

20 ICDIENST M II, B. PLANVORMINGS- FASE CONSTRUCTIE- FASE GEBRUIKSFASE KOSTEN: indeling t ONTVANGSTEN: indeling ANDERE ASPECTEN: FINANCIERINGS- WIJZE(N): indeling 27 oktober

21 ICDIENST M II, B. GEBRUIKSFASE KOSTEN: indeling t 0 t 1 t 2 t N ONTVANGSTEN: indeling ANDERE ASPECTEN: FINANCIERINGS- WIJZE(N): indeling 27 oktober

22 Analyseer de door de dienst vermelde financieringswijze(n) per alternatief. Evalueer de juistheid/volledigheid/objectiviteit van de vermelde gegevens. Maak de nodige aanvullingen en aanpassingen Financieringswijze(n) MODULE II. BEPALEN TYPE INVESTERING 27 oktober

23 VRAAG ANTWOORD 1. Bepaal aan de hand van het projectplan per alternatief (2.2.) het type van investering (vervangingsinvestering, instandhoudingsinvestering, uitbreidingsinvestering) waartoe de onderscheiden acties per alternatief behoren. Houd hierbij rekening met de volgende aspecten: -strategisch/tactisch karakter -financieel volume -indirecte financiering door impact op inkomsten en uitgaven -capaciteit/ kwaliteit -modulair 2. Maak op basis van uw bevindingen in 1. een overzichtstabel met opgave van de types investeringen waartoe elk alternatief kan gerekend worden. MODULE III. VOORSELECTIE TUSSEN ALTERNATIEVEN 27 oktober

24 VRAAG ANTWOORD 1. Kunt u uit de lijst van de voorgestelde alternatieven, geaggregeerde alternatieven opbouwen door het samenvoegen van verwante (bestaande) alternatieven? 2. Maak een projectplan en kostenbaten-andere aspectenoverzicht per geaggregeerd alternatief vastgesteld in Pas de lijst van de voorgestelde 27 oktober

25 alternatieven aan aan uw bevindingen in 1. en 2.. Instituut voor de Overheid 4. Bepaal de maximumgrenzen van financiële haalbaarheid, technische uitvoerbaarheid, betrouwbaarheid en flexibiliteit waaraan de alternatieven mogen voldoen. 27 oktober

26 5. Rangschik de lijst van voorgestelde alternatieven naar financiële haalbaarheid, technische uitvoerbaarheid, betrouwbaarheid en flexibiliteit. 6. Elimineer deze alternatieven die de maximumgrenzen (4.) van financiële haalbaarheid, technische uitvoerbaarheid, betrouwbaarheid en flexibiliteit overschrijden. 27 oktober

27 7. Schrap deze alternatieven die niet overeenstemmen met de randvoorwaarden. 8. Pas de lijst van de voorgestelde alternatieven aan aan uw bevindingen in 4. en oktober

28 MODULE IV. OPSTELLEN EFFECTENOVERZICHT VRAAG ANTWOORD 1. Maak, op basis van de projectplannen en kosten-batenandere aspectenoverzichten van de alternatieven, clusters van de kosten die gepaard gaan met het opstarten, construeren en gebruiken van het project. 2. Formuleer op basis van de clusters van kosten bepaald in 1., een lijst met zo concreet mogelijke en eenduidige kostencriteria. 27 oktober

29 3. Maak, op basis van de projectplannen van de alternatieven, clusters van de baten die gepaard gaan met het opstarten en uitvoeren van het project. Instituut voor de Overheid 4. Formuleer op basis van de clusters van baten bepaald in 1., een lijst met zo concreet mogelijke en eenduidige batencriteria. 5. Maak, op basis van de 27 oktober

30 projectplannen van de alternatieven, clusters van de andere aspecten die gepaard gaan met het opstarten en uitvoeren van het project Instituut voor de Overheid 6. Formuleer op basis van de clusters van andere aspecten bepaald in 1., een lijst met zo concreet mogelijke en eenduidige andere aspectencriteria. 7. Elimineer de indirecte 27 oktober

31 kosten/baten/andere aspecten. Instituut voor de Overheid 8. Elimineer de kosten/baten/andere aspecten die de vermoedelijke levensduur van het voorwerp van het project overtreffen. 27 oktober

32 9. Maak een overzichtslijst van de overblijvende kosten/baten/andere aspecten. Vermeld hierbij telkens of ze in kwantitatieve eenheden kunnen uitgedrukt worden, en indien ja, vermeld de meetschaal, de meeteenheid en het kosten/batenkarakter. Mogelijke meetschalen: ratio, monetair, interval, ordinaal, ---/+++, nominaal, binair 10. Bereken voor elk criterium de criteriumscores per alternatief, met vermelding van het tijdstip waarop deze score zich zal voordoen. 27 oktober

33 11. Maak, per jaar waarover de planning, constructie en gebruik van het voorwerp van het project loopt, een effectenoverzicht. Instituut voor de Overheid Opstellen van een effectenoverzicht kan verlopen volgens volgend model: Criteria Alternatieven criterium 1 kwantitieve criterium 2 en/of criterium 3 kwalitatieve criterium 4 criteriumscores enz. A1 A2.. An 27 oktober

34 MODULE V. BEPALEN TYPE PROBLEEMSTELLING VRAAG ANTWOORD 5.1. Bepaal het type van de probleemstelling. Maak een onderscheid tussen ja/nee vraag advies: - structureren van beschikbare informatie over de alternatieven bedrijfseconomische rendabiliteit van de alternatieven sociaal-economische rendabiliteit van de alternatieven kostenminimalisatie effectmaximalisatie - reduceren van het aantal alternatieven bedrijfseconomische rendabiliteit van de alternatieven sociaal-economische rendabiliteit van de alternatieven kostenminimalisatie effectmaximalisatie kosten-effectiviteit - (partieel of volledig) rangschikken van de alternatieven bedrijfseconomische rendabiliteit van de alternatieven sociaal-economische rendabiliteit van de alternatieven kostenminimalisatie effectmaximalisatie kosten-effectiviteit 27 oktober

35 5.2. Geef een bondige beschrijving van het type van de probleemstelling. 27 oktober

36 MODULE VI. BEPALEN TYPE ANALYSETECHNIEK VRAAG ANTWOORD 1. Beoordeel de institutionele factoren in verband met de uit te voeren analyse. Houd rekening met: 1. de beschikbare tijd om de analyse uit te voeren dringend langere periode 2. procedures of richtlijnen die bij wet bij de analyse moeten worden gevolgd stringente procedures of richtlijnen geen procedures of richtlijnen 3. de beschikbaarheid van de gegevens gegevens volledig beschikbaar gegevens beperkt beschikbaar gegevens slechts beschikbaar na grondige studie 4. de aanwezigheid van de benodigde deskundigheid deskundigheid volledig beschikbaar binnen stadsdienst(en) deskundigheid niet beschikbaar binnen stadsdienst(en) deskundigheid gedeeltelijk beschikbaar binnen stadsdienst(en) 27 oktober

37 2. Maak een bondige samenvatting van de door u vastgestelde institutionele factoren. 3. Maak een overzicht van de in MODULE IV. bepaalde criteria en duid aan of deze kwantificeer of kwalitatief uit te drukken zijn. 4. Kies op basis van uw bevindingen over het type probleemstelling, het type investering, de institutionele factoren en het type van de criteria, de toe te passen analysetechniek(en). 27 oktober

38 MODULE VII. UITVOERING ANALYSE EN INTERPRETATIE A. FINANCIELE ANALYSETECHNIEKEN VRAAG ANTWOORD 1. Voorbereiding disconteren 1.1. Bepaal de tijdshorizon waarover de analyse zal uitgevoerd worden. Kies hiertoe de kortste tijdshorizon van de voorgestelde alternatieven. 1.2.Bepaal de sociale discontovoet (r). Gebruik als sociale discontovoet de forward rates Bepaal het referentiejaar. Het referentiejaar is het jaar waarin men de analyse uitvoert. 27 oktober

39 2. Bepalen netto-contante waarde 2.1. Elimineer uit de effectenoverzichten bepaald in MODULE IV, alle criteria en criteriumscores die niet-monetair zijn en deze criteria die niet rechtstreeks op de gebruikers betrekking hebben. 27 oktober

40 2.2. Actualiseer, per effectenoverzicht uit MODULE IV (per jaar opgesteld) de vermelde monetaire criteriumscores. Vermenigvuldig hiertoe de criteriumscores voor jaar t met de factor 1 (1 +r) t-1 waarbij r staat voor de sociale discontovoet bepaald in 1.2. van deze module. 27 oktober

41 2.3. Sommeer per alternatief de geactualiseerde criteriumscores voor de criteria met een kostenkarakter van de voor de volledige te beschouwen tijdshorizon en vermeld deze in een effectenoverzicht. 27 oktober

42 2.4. Sommeer per alternatief de geactualiseerde criteriumscores voor de criteria met een batenkarakter voor de volledige te beschouwen tijdshorizon en vermeld deze in het effectenoverzicht van 2.2. van deze onderafdeling. 27 oktober

43 2.5. Bepaal de netto-contante waarde per alternatief. Maak hiertoe het verschil van de resultaten uit 2.2. en 2.3. van deze onderafdeling Maak een overzichtstabel van de gevonden netto-contante waarden voor alle alternatieven. 27 oktober

44 2.7. Duid in de overzichtstabel bepaald in 2.6. van deze onderafdeling de netto-contante waarden met een negatieve waarde aan. 27 oktober

45 3. Bepalen intern rendement 3.1. Elimineer uit de effectenoverzichten bepaald in MODULE IV., alle criteria en criteriumscores die niet-monetair zijn en deze criteria die niet rechtstreeks op de gebruikers betrekking hebben. 27 oktober

46 3.2. Bepaal deze actualisatievoet waarvoor de geactualiseerde som van de baten gelijk wordt aan de geactualiseerde som van de kosten. 27 oktober

47 3.3. Vergelijk de actualisatievoet die resulteert uit de berekeningen van 3.2. van deze onderafdeling met de sociale discontovoet uit antwoord 1.2. van onderafdeling oktober

48 B. SOCIAAL-ECONOMISCHE KOSTEN-BATENANALYSE 1. Voorbereiding disconteren 1.1. Bepaal de tijdshorizon waarover de analyse zal uitgevoerd worden. Kies hiertoe de kortste tijdshorizon van de voorgestelde alternatieven. 1.2.Bepaal de sociale discontovoet (r). Gebruik als sociale discontovoet de forward rates Bepaal het referentiejaar. Het referentiejaar is het jaar waarin men de analyse uitvoert. 27 oktober

49 2. Bepalen kostenbatenbalans 2.1. Maak, voor de tijdshorizon bepaald in 1.1. van onderafdeling 1, een indeling in de criteria van de effectenoverzichten gegenereerd in MODULE IV. naar kosten- en batenposten. Deel de criteria in in kosten - en batenposten en daarbinnen in monetaire en niet-monetaire posten. Negatieve criteriumscores die kunnen worden aangemerkt als negatieve gevolgen van het uitvoeren van het project kunnen in de vorm van negatieve baten naat de batenkant van de balans worden overgebracht. 27 oktober

50 2.2. Actualiseer, per effectenoverzicht uit MODULE IV. (per jaar opgesteld) de vermelde monetaire criteriumscores. Vermenigvuldig hiertoe de criteriumscores voor jaar t met de factor 1 (1 +r) t-1 waarbij r staat voor de sociale discontovoet bepaald in 1.2. van onderafdeling oktober

51 2.3. Waardeer de niet-monetaire scores op geld door aan de eenheden van deze criteria een prijs toe te kennen Vermeld bij niet op geld gewaardeerde scores de aanduiding pro memorie. 27 oktober

52 2.5. Maak per alternatief een kostenbatenbalans op waarbij u de geactualiseerde criteriumscores uit de per jaar per alternatief opgestelde effectenoverzichten voor de kosten sommeert en voor de baten sommeert. 27 oktober

53 3. Bepalen methode 3.1. Bepaal de methode die u wenst te gebruiken om de in de kostenbalans uit 2.5. van onderafdeling 2. gevonden resultaten te evalueren. Hierbij moet gekozen worden tussen het berekenen van de netto-contante waarde en de baten-kosten verhouding. 27 oktober

54 4. Bepalen netto-contante waarde 4.1 Bepaal de netto-contante waarde per alternatief. Maak hiertoe het verschil van de som van de gedisconteerde kosten en de som van de gedisconteerde baten uit 2.5 van onderafdeling Maak een overzichtstabel van de gevonden netto-contante waarden voor alle alternatieven. 27 oktober

55 4.3. Duid in de overzichtstabel bepaald in 4.2. van deze onderafdeling de netto-contante waarden met een negatieve waarde aan. Instituut voor de Overheid 27 oktober

56 .5. Bepalen baten-kosten verhouding 5.1 Bepaal de baten-kosten verhouding per alternatief. Maak hiertoe het quotiënt van de som van de gedisconteerde baten en de som van de gedisconteerde kosten uit 2.5. van onderafdeling Maak een overzichtstabel van de gevonden baten-kosten verhoudingen voor alle alternatieven. 27 oktober

57 C. SOCIAAl-ECONOMISCHE KOSTEN-EFFECTENANALYSE 1. Voorbereiding disconteren 1.1. Bepaal de tijdshorizon waarover de analyse zal uitgevoerd worden. Kies hiertoe de kortste tijdshorizon van de voorgestelde alternatieven. 1.2.Bepaal de sociale discontovoet (r). Gebruik als sociale discontovoet de forward rates Bepaal het referentiejaar. Het referentiejaar is het jaar waarin men de analyse uitvoert. 27 oktober

58 2. Bepalen methode sociaal-economische kosten-effectenanalyse 2.1.Wilt u het alternatief bepalen dat, gegeven een bepaalde omvang van de beoogde maatschappelijke effecten, zo efficiënt mogelijk kan worden gerealiseerd (kostenminimalisatie)? onderafdeling Wilt u het alternatief bepalen waarmee, gegeven een bepaalde omvang van de middelen, zoveel mogelijk maatschappelijke effecten kunnen worden gerealiseerd (effectmaximalisatie)? onderafdeling Wilt u bepalen welk alternatief voor een te kiezen batencriterium, zo effectief mogelijk kan worden gerealiseerd (kosten effectiviteit)? onderafdeling oktober

59 3. Kostenminimalisatie 3.1. Maak, voor de tijdshorizon bepaald in 1.1. van onderafdeling 1, een indeling in de criteria van de effectenoverzichten gegenereerd in MODULE IV. naar kosten- en batenposten. Deel de criteria in in kosten - en batenposten en daarbinnen in monetaire en niet-monetaire posten. Negatieve criteriumscores die kunnen worden aangemerkt als negatieve gevolgen van het uitvoeren van het project kunnen in de vorm van negatieve baten naat de batenkant van de balans worden overgebracht. 27 oktober

60 3.2. Actualiseer, per effectenoverzicht uit MODULE IV. (per jaar opgesteld) de vermelde monetaire criteriumscores met een kostenkarakter. Vermenigvuldig hiertoe de criteriumscores voor jaar t met de factor 1 (1 +r) t-1 waarbij r staat voor de sociale discontovoet bepaald in 1.2. van onderafdeling oktober

61 3.3. Waardeer de niet-monetaire scores met een kostenkarakter op geld door aan de eenheden van deze criteria een prijs toe te kennen Vermeld bij niet op geld gewaardeerde scores met een kostenkarakter de aanduiding pro memorie. 27 oktober

62 3.5. Maak per alternatief de som van de geactualiseerde criteriumscores met een kostenkarakter uit de per jaar per alternatief opgestelde effectenoverzichten Orden de alternatieven op basis van de totale gedisconteerde kosten. 27 oktober

63 4. Effectmaximalisatie 4.1. Maak, voor de tijdshorizon bepaald in 1.1. van onderafdeling 1, een indeling in de criteria van de effectenoverzichten gegenereerd in MODULE IV. naar kosten- en batenposten. Deel de criteria in in kosten - en batenposten en daarbinnen in monetaire en niet-monetaire posten. Negatieve criteriumscores die kunnen worden aangemerkt als negatieve gevolgen van het uitvoeren van het project kunnen in de vorm van negatieve baten naat de batenkant van de balans worden overgebracht. 27 oktober

64 4.2. Actualiseer, per effectenoverzicht uit MODULE IV. (per jaar opgesteld) de vermelde monetaire criteriumscores met een batenkarakter. Vermenigvuldig hiertoe de criteriumscores voor jaar t met de factor 1 (1 +r) t-1 waarbij r staat voor de sociale discontovoet bepaald in 1.2. van onderafdeling oktober

65 4.3. Waardeer de niet-monetaire scores met een batenkarakter op geld door aan de eenheden van deze criteria een prijs toe te kennen Vermeld bij niet op geld gewaardeerde scores met een batenkarakter de aanduiding pro memorie Maak per alternatief de som van 27 oktober

66 de geactualiseerde criteriumscores met een batenkarakter uit de per jaar per alternatief opgestelde effectenoverzichten. Instituut voor de Overheid 4.6. Orden de alternatieven op basis van de totale gedisconteerde baten. 27 oktober

67 5. Kosten effectiviteit 5.1. Maak, voor de tijdshorizon bepaald in 1.1. van onderafdeling 1, een indeling in de criteria van de effectenoverzichten gegenereerd in MODULE IV. naar kosten- en batenposten. Deel de criteria in in kosten - en batenposten en daarbinnen in monetaire en niet-monetaire posten. Negatieve criteriumscores die kunnen worden aangemerkt als negatieve gevolgen van het uitvoeren van het project kunnen in de vorm van negatieve baten naat de batenkant van de balans worden overgebracht. 27 oktober

68 5.2. Selecteer uit de criteria vermeld in 5.1. van deze onderafdeling het relevante batencriterium waarvoor u een kosteneffectiviteitsanalyse wenst toe te passen. Instituut voor de Overheid 27 oktober

69 5.3. Actualiseer, per effectenoverzicht uit MODULE IV. (per jaar opgesteld) de vermelde criteriumscores voor dit batencriterium. Vermenigvuldig hiertoe de criteriumscores voor jaar t met de factor 1 (1 +r) t-1 waarbij r staat voor de sociale discontovoet bepaald in 1.2. van onderafdeling 1. Instituut voor de Overheid 27 oktober

70 5.4. Maak per alternatief een tabel op waarbij u de geactualiseerde criteriumscores voor het te beschouwen batencriterium (5.3. van deze onderafdeling) uit de per jaar per alternatief opgestelde effectenoverzichten sommeert Maak een overzichtstabel van de berekende gedisconteerde baten (5.4. van deze onderafdeling) per alternatief voor het geselecteerde batencriterium. 27 oktober

71 MODULE VIII. BEPALEN BUDGETTAIRE INPASBAARHEID VRAAG ANTWOORD 1. Werd het voorgestelde project reeds voordien ingepast in een investeringsprogramma? 2. Indien uw antwoord op vraag 1. van deze module positief, past het voorgestelde project binnen de periode en het budget van het investeringsprogramma? 3. Indien uw antwoord op vraag 2. van deze module negatief is, beoordeel de budgettaire inpasbaarheid van dit 27 oktober

72 voorstel. project is, gezien het berekende netto-beslag, zonder meer inpasbaar project is in eerste instantie niet budgettair inpasbaar maar laat zich over een ruimere periode spreiden project is niet inpasbaar, ook niet door spreiding urgentie /prioriteitstelling: 1. juridische verplichtingen 2. werken in uitvoering 3. convenanten 4. vrije beleidsruimte Instituut voor de Overheid 27 oktober

73 MODULE IX. RAPPORTERING VRAAG ANTWOORD 1. Maak een verslag over de verrichte analyse. Vermeld hierbij basisgegevens omtrent investeringsvoorstel naam en functie van evaluatoren de situatieschets van het onderzoek de probleemstelling en de context van de voorgestelde investering de in beschouwing genomen alternatieven de opgespoorde effecten het type investering het type van de probleemstelling de toegepaste analysemethode(n) de gevonden resultaten budgettaire inpasbaarheid aanbevelingen en adviezen voor uitvoering een samenvatting 27 oktober

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.

Nadere informatie

Ex ante evaluatie light : principes en technieken. VEP seminarie, 4 juni 2018 Bart De Peuter

Ex ante evaluatie light : principes en technieken. VEP seminarie, 4 juni 2018 Bart De Peuter Ex ante evaluatie light : principes en technieken VEP seminarie, 4 juni 2018 Bart De Peuter Outline Waarom ex ante? Argumenten pro & contra Wat evalueren? Criteria en vraagstellingen Hoe? Light technieken:

Nadere informatie

Module 4 Inzicht in cijfers

Module 4 Inzicht in cijfers Geleerd in vorige presentaties Module 4 Inzicht in cijfers 1. Balans in detail 2. Kengetallen Les 4. Vergelijk je resultaten op 4 manieren + maak goede investeringsbeslissingen Les 4 Vergelijk je resultaten

Nadere informatie

Module: Aanpassing kruispunt

Module: Aanpassing kruispunt Module: Aanpassing kruispunt Invullen van de tool In de onderstaande tabel staat een toelichting op de in te vullen gegevens. Onderdeel Invoervariabelen Meerkosten beheer- en onderhoud Reductie reistijd

Nadere informatie

Thema 7. Investeringsmanagement

Thema 7. Investeringsmanagement Thema 7 Investeringsmanagement 1. Investeringsbeslissingsproces Besluitvormingsproces voor investeringen (6 fasen) (Choate & Racette, 1983) Investeringsopportuniteiten Nieuwe investeringsopportuniteiten

Nadere informatie

BEDRIJFSWETENSCHAPPEN. 2. De investeringsbeslissing en de verantwoording ervan

BEDRIJFSWETENSCHAPPEN. 2. De investeringsbeslissing en de verantwoording ervan BEDRIJFSWETENSCHAPPEN Hoofdstuk 2: INVESTERINGSANALYSE 1. Toepasbare beoordelingsmethodes 1.1. Pay-back 1.2. Return on investment 1.3. Internal rate of return 1.4. Net present value 2. De investeringsbeslissing

Nadere informatie

Module: Ontbrekende schakel in netwerk

Module: Ontbrekende schakel in netwerk Module: Ontbrekende schakel in netwerk Invullen In de onderstaande tabel staat een toelichting op de in te vullen gegevens. Onderdeel Invoervariabelen Investeringen Meerkosten beheer- en onderhoud Reductie

Nadere informatie

Functiefamilie ET Thematische experten

Functiefamilie ET Thematische experten Functiefamilie ET Thematische experten DOEL Expertise in een materie* en verstrekken aan de administratieve en politieke instanties teneinde hen te ondersteunen bij de besluitvorming en de uitvoering van

Nadere informatie

RICHTLIJNEN VOOR DE AANVRAAG VAN FINANCIELE STEUN BIJ CSR-PROJECTEN

RICHTLIJNEN VOOR DE AANVRAAG VAN FINANCIELE STEUN BIJ CSR-PROJECTEN RICHTLIJNEN VOOR DE AANVRAAG VAN FINANCIELE STEUN BIJ CSR-PROJECTEN INHOUD 1 Algemene bepalingen... 2 1.1 Inleiding... 2 1.2 Welke projecten komen in aanmerking?... 2 2 Voorwaarden... 2 2.1 Criteria...

Nadere informatie

Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Kosteneffectiviteitsanalyse: van theorie naar praktijk

Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Kosteneffectiviteitsanalyse: van theorie naar praktijk Scaldwin slotseminarie 9 december 2014 Opvolging van maatregelen uit de programma s aan de hand van economische analyses. 1. ontwikkelen van een gezamenlijke set indicatoren om de uitvoering en het effect

Nadere informatie

Nota risicomanagement 2014

Nota risicomanagement 2014 Nota risicomanagement 2014 Opgesteld door: Afdeling concerncontrol D.d.: Februari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Wettelijk kader en doelstellingen... 6 2.1 BBV... 6 2.2 Doelstellingen... 6 3 Risicomanagement...

Nadere informatie

Businesscase: titel. Businesscase. Titel. Auteur: Versie: Datum: Pagina 1 van 5

Businesscase: titel. Businesscase. Titel. Auteur: Versie: Datum: Pagina 1 van 5 Businesscase Titel Pagina 1 van 5 Versie historie Versie Auteur Datum Omschrijving Akkoord Naam Rol Voor akkoord: Eigenaar businesscase Pagina 2 van 5 Management samenvatting Beschrijf de managementsamenvatting

Nadere informatie

Oefencase Gupta Strategists

Oefencase Gupta Strategists Oefencase Gupta Strategists Versie: juli 2012 Inleiding De oefencase in dit document helpt je om te begrijpen wat je van een case-interview kan verwachten. Er zijn zeker verschillende soorten case-interviews,

Nadere informatie

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018

Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij

Nadere informatie

College 3. Opgaven. Opgave 2

College 3. Opgaven. Opgave 2 College 3 Opgaven Opgave 2 Tabel bij opgave 2 Schepen Marg. kosten Totale kosten Tot. opbr. Marg. opbr. Netto opbr. 3 200 600 900 900 300 4 200 800 1600 700 800 5 200 1000 2000 300 1000 6 200 1200 2100

Nadere informatie

FUNCTIEBESCHRIJVING. Het afdelingshoofd Technische Zaken staat in voor de algemene leiding van de afdeling technische zaken.

FUNCTIEBESCHRIJVING. Het afdelingshoofd Technische Zaken staat in voor de algemene leiding van de afdeling technische zaken. FUNCTIEBESCHRIJVING Functie Graadnaam: AFDELINGSHOOFD Afdeling TECHNISCHE ZAKEN Functienaam: AFDELINGSHOOFD Dienst TECHNISCHE ZAKEN Functionele loopbaan: A4a A4b Omschrijving van de afdeling en dienst

Nadere informatie

II. De Nota risicomanagement Delfland vast te stellen met onder meer de volgende bepalingen:

II. De Nota risicomanagement Delfland vast te stellen met onder meer de volgende bepalingen: agendapunt B.05 1046082 Aan Verenigde Vergadering ONTWERP NOTA RISICOMANAGEMENT DELFLAND Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 05-06-2014 I. De Nota risico's en weerstandsvermogen Delfland, vastgesteld

Nadere informatie

Aanvraagformulier. Voor subsidieverlening in het kader van het Innovatiebudget Werk en Bijstand indieningstermijn 1 juli oktober 2004

Aanvraagformulier. Voor subsidieverlening in het kader van het Innovatiebudget Werk en Bijstand indieningstermijn 1 juli oktober 2004 Aanvraagformulier Voor subsidieverlening in het kader van het Innovatiebudget Werk en Bijstand 2004 indieningstermijn 1 juli 2004-1 oktober 2004 1 I. Algemene gegevens Naam_ project Naam gemeente/instantie

Nadere informatie

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE MANAGEMENT & BESTUURSONDERSTEUNING DIRECTEUR BEDRIJFSVOERING VERSIE 3 APRIL 2017

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE MANAGEMENT & BESTUURSONDERSTEUNING DIRECTEUR BEDRIJFSVOERING VERSIE 3 APRIL 2017 Directeur bedrijfsvoering Doel Zorgdragen voor de beleidsontwikkeling en, na vaststelling van het te voeren beleid door anderen, voor beleidsimplementatie en -evaluatie van (deel)processen in de bedrijfsvoering

Nadere informatie

Methodologie voor onderzoek in de verpleegkunde. Foeke van der Zee

Methodologie voor onderzoek in de verpleegkunde. Foeke van der Zee Methodologie voor onderzoek in de verpleegkunde Foeke van der Zee Inhoudsopgave 1. Onderzoek, wat is dat eigenlijk... 1 1.1 Hoe is onderzoek te omschrijven... 1 1.2 Is de onderzoeker een probleemoplosser

Nadere informatie

Aanvraag voor steun van Kom op tegen Kanker

Aanvraag voor steun van Kom op tegen Kanker Aanvraag voor steun van Kom op tegen Kanker ONDERZOEKSPROJECT ZONDER DOCTORAATSFINALITEIT. Titel project. Projectvoorstel (max. 4000 woorden, excl. tabel ) a. State-of-the art en probleemstelling Omschrijf

Nadere informatie

Beoordelingsformulier projectvoorstellen KFZ

Beoordelingsformulier projectvoorstellen KFZ sformulier voor de projectvoorstellen. sformulier projectvoorstellen KFZ Callronde: Versie 14-02-13 Instelling: Naam project: 1) Algemeen Het beoordelingsformulier wordt gebruikt om de projectvoorstellen

Nadere informatie

F. Buijserd Burgemeester

F. Buijserd Burgemeester emeente nieuwkoop afdeling bedrijfsondersteuning raadsvoorstel portefeuillehouder Jan Tersteeg opgesteld door Ellen Burgers / 186 kenmerk/datum 09.0017140 / 11 februari 2010 vergaderdatum raad 11 februari

Nadere informatie

MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, november 2012

MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie. Rotterdam, november 2012 MKBA Rotterdamse Klimaatadaptatie Strategie Rotterdam, november 2012 Overzicht Page 2 1. Projectbeschrijving 2. Analyse 3. Afwegingskader Page 3 1. Projectbeschrijving Rotterdamse Adaptatie Strategie (RAS)

Nadere informatie

PROJECTOPROEP 2018 Zero Afval Horeca en Voedingszaken. Formulier DEEL I: IDENTIFICATIE VAN DE PROJECTVERANTWOORDELIJKE

PROJECTOPROEP 2018 Zero Afval Horeca en Voedingszaken. Formulier DEEL I: IDENTIFICATIE VAN DE PROJECTVERANTWOORDELIJKE Voorbeeld om de inschrijving voor te bereiden. Gebruik het online inschrijvingsformulier voor de officiële inschrijving. Dit is terug te vinden op https://leefmilieu.brussels/themas/afvalgrondstof/strategie-en-acties-van-hetgewest/projectoproep-2018-zero-afval-horeca-en

Nadere informatie

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 8

UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 8 UITWERKINGEN OPGAVEN HOOFDSTUK 8 Opgave 1 De zoon van Jansen schaft een duurzaam productiemiddel aan voor 544.500 inclusief btw. Naast de aanschafprijs moet de zoon van Jansen nog meer uitgaven doen om

Nadere informatie

Aanvulling MKBA Spui: drie alternatieve scenario s (jan. 2011)

Aanvulling MKBA Spui: drie alternatieve scenario s (jan. 2011) Aanvulling MKBA Spui: drie alternatieve scenario s (jan. 2011) Voorliggende notitie is een aanvulling op de door Decisio uitgevoerde MKBA Cultuurforum Spui (10 juni 2010). In deze aanvulling worden drie

Nadere informatie

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg Postbus 341 3100 AH Schiedam Tel.: 010-2981010 Fax: 010-2981020

Nadere informatie

Medewerker mobiliteit

Medewerker mobiliteit Medewerker mobiliteit Doel (Mede)ontwikkelen van mobiliteitsbeleid, uitvoeren van mobiliteitstrajecten en geven van individueel loopbaanadvies, uitgaande van het mobiliteits-/ personeelsbeleid op instellings-

Nadere informatie

2. Samenvatting 2 a. Beschrijf uw project in maximaal 3 zinnen Deze korte samenvatting kan worden gebruikt voor publicatiedoeleinden:

2. Samenvatting 2 a. Beschrijf uw project in maximaal 3 zinnen Deze korte samenvatting kan worden gebruikt voor publicatiedoeleinden: Projectplan POP3: Fysieke investeringen voor innovatie en modernisering van agrarische ondernemingen: investeringen in infrastructuur voor de ontwikkeling, modernisering of aanpassing van landbouwbedrijven

Nadere informatie

Outline. Beleidsevaluatie: een inleiding

Outline. Beleidsevaluatie: een inleiding Beleidsevaluatie: een inleiding CPS-studiedag: "Evaluatie van veiligheidsbeleid en -plannen: integraal en geïntegreerd?" 22 februari 2011 - Antwerpen Bart De Peuter Instituut voor de Overheid, K.U.Leuven

Nadere informatie

I. Opbouw en doel van het rapporteringmodel ex ante

I. Opbouw en doel van het rapporteringmodel ex ante RICHTLIJNEN BIJ HET INVULLEN RAPPORTERINGMODEL EX ANTE VOOR DE BEHEERDER VAN HET AARDGASVERVOERSNET, DE OPSLAGINSTALLATIE VOOR AARDGAS EN DE LNG-INSTALLATIE I. Opbouw en doel van het rapporteringmodel

Nadere informatie

Projectoproep Kankerplan Actie 24 : Wetenschappelijke analyse in de onco-geriatrie

Projectoproep Kankerplan Actie 24 : Wetenschappelijke analyse in de onco-geriatrie B Projectoproep Kankerplan Actie 24 : Wetenschappelijke analyse in de onco-geriatrie Inleiding Deze projectoproep kadert binnen de verderzetting van Actie 24 van het Kankerplan: Steun aan pilootprojecten

Nadere informatie

Stop met het gebruik van de methode van Kinney als kwantitatieve risicoevaluatiemethode

Stop met het gebruik van de methode van Kinney als kwantitatieve risicoevaluatiemethode Stop met het gebruik van de methode van Kinney als kwantitatieve risicoevaluatiemethode : De methode van Kinney is geen kwantitatieve doch een kwalitatieve risicoevaluatiemethode Hierbij wil ik aantonen

Nadere informatie

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN

HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN HET BOUWDEEL TUSSEN LEVENSDUUR EN KOSTEN VAN STICHTINGSKOSTEN NAAR EXPLOITATIEKOSTEN Janssen REM Consulting INTRODUCTIE EN KENNISMAKING ONS AANBOD Uitvoeren van Levensduur analyses Het bieden van softwareoplossingen

Nadere informatie

Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven.

Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven. www.jooplengkeek.nl Investeringsselectie Waarom gaan we investeren We verwachten winst te maken! Alleen rekening houden met toekomstige ontvangsten en uitgaven. belangrijk Calculaties voor beslissingen

Nadere informatie

MKBA Windenergie Lage Weide Samenvatting

MKBA Windenergie Lage Weide Samenvatting MKBA Windenergie Lage Weide Delft, april 2013 Opgesteld door: G.E.A. (Geert) Warringa M.J. (Martijn) Blom M.J. (Marnix) Koopman Inleiding Het Utrechtse College en de Gemeenteraad zetten in op de ambitie

Nadere informatie

BIJLAGE 1 LEIDRAAD AANVRAAG EXTRA STEUN VOOR BEDRIJFSPROJECTEN GERICHT OP DTO

BIJLAGE 1 LEIDRAAD AANVRAAG EXTRA STEUN VOOR BEDRIJFSPROJECTEN GERICHT OP DTO VERSIE 3.0 _ APRIL 2009 BIJLAGE 1 LEIDRAAD AANVRAAG EXTRA STEUN VOOR BEDRIJFSPROJECTEN GERICHT OP DTO Bischoffsheimlaan 25 B - 1000 Brussel Tel : +32 02 209 09 00 Fax : +32 02 223 11 81 e-mail : info@iwt.be

Nadere informatie

Beoordeling van investeringsvoorstellen

Beoordeling van investeringsvoorstellen Beoordeling van investeringsvoorstellen C2010 1 Beoordeling van investeringsvoorstellen Ir. drs. M. M. J. Latten 1. Inleiding C2010 3 2. De onderneming C2010 3 3. Investeringen G2010 3 4. Selectiecriteria

Nadere informatie

Berekening van het gecumuleerde budgettaire resultaat vorig boekjaar

Berekening van het gecumuleerde budgettaire resultaat vorig boekjaar Berekening van het gecumuleerde budgettaire resultaat vorig boekjaar Workshop starters 2012 OCMW s 4 oktober 2011 Marc Maebe Gecumuleerde budgettaire resultaat vorig boekjaar Verslag bij het BVR art.

Nadere informatie

Informatiemanager. Doel. Context

Informatiemanager. Doel. Context Informatiemanager Doel Ontwikkelen, in stand houden, evalueren, aanpassen en regisseren van het informatiemanagement, de digitale informatievoorziening en de ICT-facilitering van de instelling en/of de

Nadere informatie

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE MANAGEMENT & BESTUURSONDERSTEUNING AFDELINGSHOOFD VERSIE 4 APRIL 2017

Doel. Context VSNU UFO/INDELINGSINSTRUMENT FUNCTIEFAMILIE MANAGEMENT & BESTUURSONDERSTEUNING AFDELINGSHOOFD VERSIE 4 APRIL 2017 Afdelingshoofd Doel Zorgdragen voor de vorming van beleid voor de eigen functionele discipline, alsmede zorgdragen voor de organisatorische en personele aansturing van één of meerdere werkprocessen, binnen

Nadere informatie

Projectplan POP3: Openstelling niet-productieve investeringen water Zeeland 2016

Projectplan POP3: Openstelling niet-productieve investeringen water Zeeland 2016 Projectplan POP3: Openstelling niet-productieve investeringen water Zeeland 2016 Projecttitel: 1. Aanvrager en evt Medeaanvragers Wie vragen aan en nemen eventueel deel aan het samenwerkingsverband? Beschrijf

Nadere informatie

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek.

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. In de BEROEPSCOMPETENTIES CIVIELE TECHNIEK 1 2, zijn de specifieke beroepscompetenties geformuleerd overeenkomstig de indeling van het beroepenveld.

Nadere informatie

Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00 1 Functieprofiel Projectleider Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Voorbereiden en opzetten van projecten en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen

Nadere informatie

Wat is het probleem precies -) probleem expliciet maken. Wat moet er gedaan worden? -) probleem rationaliseren, objectief beste oplossing zoeken

Wat is het probleem precies -) probleem expliciet maken. Wat moet er gedaan worden? -) probleem rationaliseren, objectief beste oplossing zoeken Probleemanalyse Clips Wat is het probleem precies -) probleem expliciet maken. Wat moet er gedaan worden? -) probleem rationaliseren, objectief beste oplossing zoeken Er is geen goed antwoord bij dit vak.

Nadere informatie

Praktijkinstructie Transportmanagementondersteuning

Praktijkinstructie Transportmanagementondersteuning instructie Transportmanagementondersteuning 3 (CLO10.3/CREBO:50197) pi.clo10.3.v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen

Nadere informatie

Inhoud. Lijst van tabellen... Lijst van figuren... Inleiding... HOOFDSTUK 1 FINANCIËLE ANALYSE: INLEIDING... 1

Inhoud. Lijst van tabellen... Lijst van figuren... Inleiding... HOOFDSTUK 1 FINANCIËLE ANALYSE: INLEIDING... 1 Lijst van tabellen... Lijst van figuren... Inleiding... xv xix xxi HOOFDSTUK 1 FINANCIËLE ANALYSE: INLEIDING... 1 1.1. Onderneming, toegevoegde waarde en belanghebbenden... 2 1.2. Rol van de financiële

Nadere informatie

Fundamental Analyser (Bron: Reuters)

Fundamental Analyser (Bron: Reuters) (Bron: Reuters) Deze informatie is afkomstig van derden in de zin van artikel 24.8 en 24.9 van de Algemene Voorwaarden van BinckBank en is dus niet afkomstig van BinckBank. Deze informatie is indicatief

Nadere informatie

Notitie Weerstandsvermogen Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland

Notitie Weerstandsvermogen Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland Notitie Weerstandsvermogen Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland 2017-2020 Inhoud 1. Aanleiding en Context... 3 2. Doel... 3 3. Methode... 3 3.1 Inventariseren en beoordelen risico s... 3 3.2 Vaststellen

Nadere informatie

Voorwoord... 1. De gebruiksaanwijzing... 3

Voorwoord... 1. De gebruiksaanwijzing... 3 i INHOUDSTAFEL Voorwoord................................................. 1 De gebruiksaanwijzing....................................... 3 Deel 1: De identiteitskaart van de vzw..........................

Nadere informatie

Business case modelcasus

Business case modelcasus 1/5 Modelcasus Van Bleek fabriek - Business Case Business case modelcasus Inleiding De Business case geeft antwoord op de vraag of het financiële resultaat over de gehele levensduur van het project voldoende

Nadere informatie

Evaluatie van de milieucapaciteit

Evaluatie van de milieucapaciteit Evaluatie van de milieucapaciteit van de stadswegen in het Brussels Hoofdstedelijk Gebied Amandine D HAESE PRESENTATIE VAN DE EVALUATIETOOL ECOREM / TML, BRUSSEL Presentatie van de spreker Amandine D Haese

Nadere informatie

Economisch perspectief verdieping Nieuwe Waterweg / Botlek

Economisch perspectief verdieping Nieuwe Waterweg / Botlek Economisch perspectief verdieping Nieuwe Waterweg / Botlek Sigrid Schenk Irene Pohl Rotterdam, januari 2014 Aanleiding voor verdieping NWW / Botlek Page 2 BRON: HBR Het Botlekgebied / Pernis vormt het

Nadere informatie

Maatschappelijke Kosten- Batenanalyses

Maatschappelijke Kosten- Batenanalyses Maatschappelijke Kosten- Batenanalyses Wat kun en moet je ermee? Imagine the result Agenda Introductie Thermometers, informatie en beslissingen Theoretische achtergrond MKBA Stappen in toepassing MKBA

Nadere informatie

Onderzoeksprotocol Rekenkamer West-Brabant

Onderzoeksprotocol Rekenkamer West-Brabant Onderzoeksprotocol Rekenkamer West-Brabant Vastgesteld door de Rekenkamer West-Brabant in haar vergadering van 25 oktober 2010. Dit onderzoeksprotocol vloeit voort uit het Reglement van Orde, vastgesteld

Nadere informatie

Verloop beoordeling opmaak overeenkomst

Verloop beoordeling opmaak overeenkomst Verloop beoordeling opmaak overeenkomst De Ambrassade 13 september 2016 Wat komt er aan bod in deze sessie? Beoordelingsfase + timing Verloop beoordeling, criteria en resultaat Subsidieovereenkomst: elementen

Nadere informatie

Maatschappelijke kosten-batenanalyse N343 Rondweg Weerselo: Samenvatting en conclusies

Maatschappelijke kosten-batenanalyse N343 Rondweg Weerselo: Samenvatting en conclusies Maatschappelijke kosten-batenanalyse N343 Rondweg Weerselo: Samenvatting en conclusies Achtergrond en aanleiding De N343 Oldenzaal Slagharen gaat door de bebouwde kom van Weerselo en leidt hier tot hinder

Nadere informatie

Plan van aanpak. Project : Let s Drop. Bedrijf : DropCo BV

Plan van aanpak. Project : Let s Drop. Bedrijf : DropCo BV Plan van aanpak Project : Let s Drop Bedrijf : DropCo BV Plaats, datum: Horn, 28 september 2012 Opgesteld door: 1205366 1205366smit@zuyd.nl Plan van Aanpak project Let s Drop pagina 1 Inhoudsopgave plan

Nadere informatie

Patronen in Islamitische Mozaïeken

Patronen in Islamitische Mozaïeken Patronen in Islamitische Mozaïeken Mozaïeken ontrafelen en zelf nieuwe mozaïeken ontwerpen. Werkboekje Naam:.......................... Klas:.......................... Inleverdatum:..........................

Nadere informatie

Selectiedocument openbare opdracht M&I/Partners OPROEP OPENBARE OPDRACHT ARTIFICIAL INTELLIGENCE

Selectiedocument openbare opdracht M&I/Partners OPROEP OPENBARE OPDRACHT ARTIFICIAL INTELLIGENCE Selectiedocument openbare opdracht M&I/Partners OPROEP OPENBARE OPDRACHT ARTIFICIAL INTELLIGENCE Sparrenheuvel 32, 3708 JE Zeist (030) 2 270 500 info@mxi.nl www.mxi.nl 18 september 2019 In 2020 bestaat

Nadere informatie

Vlaams Fonds voor Tropisch Bos

Vlaams Fonds voor Tropisch Bos Vlaams Fonds voor Tropisch Bos Projectoproep 2019 Beoordelingsmemorandum (BEMO) Fase 1 Conceptnota Algemene gegevens Code Titel 1. Projectgegevens: Uitvoerder/ Aanvrager Land, plaats Algemene doelstelling

Nadere informatie

Aanvraag voor steun van Kom op tegen Kanker

Aanvraag voor steun van Kom op tegen Kanker Aanvraag voor steun van Kom op tegen Kanker IMPLEMENTATIEPROJECT. Titel project. Projectvoorstel (max. 4000 woorden, excl. tabel ) a. Achtergrond en probleemstelling Omschrijf de huidige stand van zaken

Nadere informatie

Methoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 83 97

Methoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 83 97 Wanneer gebruiken we kwalitatieve interviews? Kwalitatief interview = mogelijke methode om gegevens te verzamelen voor een reeks soorten van kwalitatief onderzoek Kwalitatief interview versus natuurlijk

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw :

Opleiding Duurzaam Gebouw : Opleiding Duurzaam Gebouw : Energiebeheer (energieverantwoordelike) Leefmilieu Brussel Financiëring en rendabiliteit Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie 2 Doelstelling(en) van

Nadere informatie

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302

Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Doel Voorbereiden en opzetten van en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen randvoorwaarden van kosten,

Nadere informatie

VERPLICHTE INFORMATIE WEGLATEN

VERPLICHTE INFORMATIE WEGLATEN VERPLICHTE INFORMATIE WEGLATEN Webinar over informatie-eisen 10 december 2009 Overzicht 1. Voldoen aan de informatie-eisen 2. Hoe kunt u verplichte informatie weglaten? 1. Specifieke regels voor aanpassing

Nadere informatie

Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202

Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202 Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202 Doel Zorgdragen voor de vorming van beleid voor de eigen functionele discipline, alsmede zorgdragen voor de organisatorische en personele aansturing van een of

Nadere informatie

AANVRAAGFORMULIER Samenwerkende Fondsen Cariben

AANVRAAGFORMULIER Samenwerkende Fondsen Cariben AANVRAAGFORMULIER Samenwerkende Fondsen Cariben LET OP: Lees voordat u dit formulier invult, de criteria waaraan uw project in elk geval moet voldoen op www.samenwerkendefondsencariben.org Vult u dit formulier

Nadere informatie

Professionaliseringstraject onderzoeksvaardigheden voor docenten. prof. dr. Saskia Brand-Gruwel

Professionaliseringstraject onderzoeksvaardigheden voor docenten. prof. dr. Saskia Brand-Gruwel Professionaliseringstraject onderzoeksvaardigheden voor docenten prof. dr. Saskia Brand-Gruwel Leerdoelen Na het volgen van dit professionaliseringtraject: heeft u kennis en inzicht in de gehele onderzoekscyclus;

Nadere informatie

EEN EIGEN ONDERNEMING STARTEN ALS WEDDING PLANNER. Deel 2

EEN EIGEN ONDERNEMING STARTEN ALS WEDDING PLANNER. Deel 2 Master Executive in Wedding Management EEN EIGEN ONDERNEMING STARTEN ALS WEDDING PLANNER Deel 2 [LES 2] Event & Media Education. Alle rechten voorbehouden. Elke vorm van kopiëren of verspreiding van de

Nadere informatie

Bestek en aanvullende documenten (zoals documenten voor een concurrentiegerichte dialoog en een dynamisch aankoopsysteem) zijn verkrijgbaar op

Bestek en aanvullende documenten (zoals documenten voor een concurrentiegerichte dialoog en een dynamisch aankoopsysteem) zijn verkrijgbaar op I: Aanbestedende dienst I.1) Naam, adressen en contactpunt(en) Officiële benaming: ROC van Amsterdam, VOvA en ROC Flevoland Nationale identificatie: 6225881 Postadres: Fraijlemaborg 141 Plaats: Amsterdam

Nadere informatie

Aan de raad van de gemeente Lingewaard

Aan de raad van de gemeente Lingewaard 6 Aan de raad van de gemeente Lingewaard *14RDS00194* 14RDS00194 Onderwerp Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2014-2017 1 Samenvatting In deze nieuwe Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen

Nadere informatie

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning Functiefamilie ES Experten ondersteuning DOEL Instrumenten en methodes ontwikkelen* en aanpassen in een domein en de interne klanten ondersteunen bij de implementatie ervan teneinde de werking van de te

Nadere informatie

Stap van onderzoek naar beleid

Stap van onderzoek naar beleid Stap van onderzoek naar beleid DOELSTELLING: De cruciale stap van kwalitatieve ontwerp onderzoeksrapporten naar een gedragen ontwerp beleidsbeslissing op een transparante wijze communiceren en organiseren,

Nadere informatie

Functieprofiel Beleidsadviseur Functieprofiel titel Functiecode 00

Functieprofiel Beleidsadviseur Functieprofiel titel Functiecode 00 1 Functieprofiel Beleidsadviseur Functieprofiel titel Functiecode 00 Doel Ontwikkelen, implementeren en evalueren van beleid en adviseren op één of meerdere aandachtsgebieden/beleidsterreinen ten behoeve

Nadere informatie

1. INVESTERINGSBESLISSINGEN, INVESTERINGSCALCULATIE EN

1. INVESTERINGSBESLISSINGEN, INVESTERINGSCALCULATIE EN INHOUD INLEIDING 13 1. INVESTERINGSBESLISSINGEN, INVESTERINGSCALCULATIE EN 15 KAPITAALBUDGETTERING 1.1 De aard van de investeringsbeslissing 15 1.2 Organisatorische context 17 1.2.1 Strategische context

Nadere informatie

HARTELIJK WELKOM. 18 mei 2011 - Startersdag Unizo. BAERT Alfred

HARTELIJK WELKOM. 18 mei 2011 - Startersdag Unizo. BAERT Alfred HARTELIJK WELKOM 18 mei 2011 - Startersdag Unizo BAERT Alfred Het ondernemingsplan is een plan dat wordt opgesteld om vooraf het succes van de onderneming in te schatten. (max.20 blz.) Er zijn veel modellen

Nadere informatie

Plan van aanpak overweg(en)naam i.h.k.v. het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen

Plan van aanpak overweg(en)naam i.h.k.v. het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen Plan van aanpak overweg(en)naam i.h.k.v. het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen Datum 13 mei 2015 Status Definitief Handreiking opbouw voor een door een wegbeheerder in te dienen initieel Plan van Aanpak;

Nadere informatie

b Onvermijdelijk Er moeten keuzes worden gemaakt ten aanzien van de investeringsportefeuille.

b Onvermijdelijk Er moeten keuzes worden gemaakt ten aanzien van de investeringsportefeuille. gemeente Eindhoven Raadsnummer Inboeknummer 12BST02184 Beslisdatum B&W Dossiernummer RaadsvoorstelMeerjaren Investeringsprogramma 2013 na MKBA Inleiding De gemeente Eindhoven wil blijvend investeren in

Nadere informatie

Functiebeschrijving. Functiehouder. Functiegegevens. Doel van de functie. Plaats in de organisatie OCMW SCHOTEN

Functiebeschrijving. Functiehouder. Functiegegevens. Doel van de functie. Plaats in de organisatie OCMW SCHOTEN Functiehouder Personeelsnummer: Functiegegevens Functie: BELEIDSMEDEWERKER ZORG EN WELZIJN Graad: B4-B5 Bevorderingsgraad niveau B Niveau: B Niveau B Dienst: ZORG EN WELZIJN Departement: SAMENLEVEN Hoofddepartement:

Nadere informatie

Medewerker administratieve processen en systemen

Medewerker administratieve processen en systemen processen en systemen Doel Voorbereiden, analyseren, ontwerpen, ontwikkelen, beheren en evalueren van procedures en inrichting van het administratieve proces en interne controles, rekening houdend met

Nadere informatie

Beroepsproducten in GradeWork

Beroepsproducten in GradeWork Beroepsproducten in GradeWork Beroepsproducten kunnen allerlei vormen aannemen: aan onderzoeks- of adviesrapport, een product, een handeling of gedrag, maar hebben één ding gemeen: ze worden beoordeeld,

Nadere informatie

DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2014

DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2014 DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2014 Vastgesteld door het bestuur op 11 maart 2015 INHOUDSOPGAVE JAARVERSLAG VAN HET BESTUUR 3 BALANS PER 31 DECEMBER 2014 6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2014

Nadere informatie

Agentschap Onroerend Erfgoed

Agentschap Onroerend Erfgoed Agentschap Onroerend Erfgoed Klantentevredenheidsbarometer 2015 Management Samenvatting 07/12/2015 Achtergrond De klantentevredenheidsbarometer van het agentschap Onroerend Erfgoed betreft het meten van

Nadere informatie

Examen Discrete Wiskunde donderdag 12 april, 2018

Examen Discrete Wiskunde donderdag 12 april, 2018 Examen Discrete Wiskunde 2017-2018 donderdag 12 april, 2018 De opgaven dienen duidelijk uitgewerkt te zijn en netjes ingeleverd te worden. Gebruik hiervoor de ruimte onder de vraag; er is in principe genoeg

Nadere informatie

Projectvoorstellen maken

Projectvoorstellen maken Projectvoorstellen maken 1. Kader 1.1. Gebruiksaanwijzing 1.2. Wat zijn de eisen aan een projectvoorstel? 2. Inleiding 2.1 Signalering 2.2 Vooronderzoek 2.3 Probleemsituatie 3. Doelstellingen en randvoorwaarden

Nadere informatie

Actievoorwaarden voor student packs Payconiq academiejaar 2017/2018:

Actievoorwaarden voor student packs Payconiq academiejaar 2017/2018: Actievoorwaarden voor student packs Payconiq academiejaar 2017/2018: Algemene informatie: Studentenverenigingen kunnen zich aanmelden om deel te nemen aan de actie die Payconiq organiseert. De actie van

Nadere informatie

Voorstel voor de Raad

Voorstel voor de Raad Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 31 oktober 2013 Agendapuntnummer : XV, punt 5 Besluitnummer : 1105 Portefeuillehouder : Burgemeester Roger de Groot Aan de gemeenteraad Onderwerp: Nota Evenementen.

Nadere informatie

Samenvatting Management & Organisatie Boek 2B, Hoofdstuk 41 t/m 44

Samenvatting Management & Organisatie Boek 2B, Hoofdstuk 41 t/m 44 Samenvatting Management & Organisatie Boek 2B, Hoofdstuk 41 t/m 44 Samenvatting door een scholier 2184 woorden 5 april 2011 6,7 25 keer beoordeeld Vak Methode M&O In balans Hoofdstuk 41 Regels voor de

Nadere informatie

Inhoud. 1. Het wat en hoe van een beleidsplan 2. De voorbereidingen voor het schrijven van een beleidsplan 3. Het opstellen van een beleidsplan

Inhoud. 1. Het wat en hoe van een beleidsplan 2. De voorbereidingen voor het schrijven van een beleidsplan 3. Het opstellen van een beleidsplan Verwachtingen? Inhoud 1. Het wat en hoe van een beleidsplan 2. De voorbereidingen voor het schrijven van een beleidsplan 3. Het opstellen van een beleidsplan Goed om weten Niet elke club kan / wil evenveel

Nadere informatie

IV.4 PA/E/S IBO MB Dit is een gecoördineerde versie. De datum van de laatste versie is steeds de datum van het laatste wijzigingsbesluit

IV.4 PA/E/S IBO MB Dit is een gecoördineerde versie. De datum van de laatste versie is steeds de datum van het laatste wijzigingsbesluit Ministerieel besluit van 12 juni 2001 houdende vaststelling van de procedure tot het verlenen, het verlengen, het weigeren of het intrekken van een principieel akkoord, een erkenning en subsidiëring van

Nadere informatie

Argumentatiestructuur De MAC-methode

Argumentatiestructuur De MAC-methode Argumentatiestructuur De MAC-methode Inhoud 1. Meer alternatieven en criteria: de MAC-methode 2 Complexe argumentatie overzichtelijk in teksten presenteren vraagt slechts vier stappen 3 Een MAC-schema

Nadere informatie

Indien uw project geselecteerd wordt, krijgt u ongeveer 6 sessies coaching verspreid over de periode januari 2016 december 2016.

Indien uw project geselecteerd wordt, krijgt u ongeveer 6 sessies coaching verspreid over de periode januari 2016 december 2016. VERZOEK COACHING IN MANAGEMENT UW PROJECTVOORSTEL MAN-378 Elke groep die de ondersteuning van een coach wenst te genieten voor zijn project dient in het gedetailleerde beschrijving van het project op te

Nadere informatie

Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen

Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen Ernst Bos en Theo Vogelzang (LEI) Opgave LEI: Beoordeel peilstrategieën Groene Hart op basis van Maatschappelijke Kosten en Baten Opbouw presentatie:

Nadere informatie

REKENING 2018 DE RATIO S VAN DE BALANS

REKENING 2018 DE RATIO S VAN DE BALANS REKENING 2018 DE RATIO S VAN DE BALANS Rekening 2018 Ratio s - 1-21/05/2019 1. INLEIDING De wettelijke basis bestaat uit : - Artikel 74 van het algemeen reglement op de comptabiliteit van de openbare centra

Nadere informatie

Uitwerking examen Financial Accounting 2 dd 9 januari 2018 (na normeringsvergadering)

Uitwerking examen Financial Accounting 2 dd 9 januari 2018 (na normeringsvergadering) Uitwerking examen Financial Accounting dd 9 januari 08 (na normeringsvergadering) Opgave (30 punten) Vraag ( punten) Noem twee functies van het kasstroomoverzicht. Draagt in samenhang met de balans en

Nadere informatie

Briefadvies NVWA. 21 januari 2019

Briefadvies NVWA. 21 januari 2019 Briefadvies NVWA 21 januari 2019 Colofon ABDTOPConsult Muzenstraat 97 2511 WB DEN HAAG www.abdtopconsult.nl Hans van der Vlist ABDTOPConsult Dichtbij en onafhankelijk De consultants van ABDTOPConsult zijn

Nadere informatie

Referentie: Toelichting:

Referentie: Toelichting: Nota van Inlichtingen Projectleider Foodsquad Aanbesteding Aanbestedende Dienst: Referentie: Projectleider Foodsquad gemeente 's-hertogenbosch Omschrijving: Het vinden van een ervaren projectleider met

Nadere informatie