Meerjarenbegroting. 22 april 2014, definitieve conceptversie

Transcriptie

1 Meerjarenbegroting 22 april, definitieve conceptversie

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding leeswijzer 2 2. Afsluiting Wet sociale werkvoorziening Uitstroom sw-medewerkers Consequenties uitstroom Kaderformatie Opbrengsten Subsidieresultaat Uitstroom tijdelijke dienstverbanden 6 3. op hoofdlijnen Toelichting 8 4. Verplichte paragrafen Weerstandvermogen Financiering Verbonden partijen Risicoparagraaf 14 Bijlage I Meerjarenbegroting -2018

3 Meerjarenbegroting Inleiding De Participatiewet Al vanaf 2011 bereidt de sociale werkvoorziening in Nederland zich voor op nieuwe wetgeving. In 2011 en 2012 gingen we uit van de Wet Werken Naar Vermogen, vanaf spreken we over de Participatiewet. De naam is weliswaar anders, de kern van beide (concept) wetten verschilt niet zo veel. Het was en is wetgeving die niet meer uitgaat van het huidige concept van gesubsidieerde banen voor arbeidsgehandicapten en een eigen Collectieve arbeidsovereenkomst. Het nieuwe uitgangspunt is regulier werken en voor medewerkers die niet zelfstandig het Wettelijk Minimum Loon (WML) kunnen verdienen ontvangen werkgevers een subsidie die is gebaseerd op de verminderde loonwaarde van de medewerker. Inmiddels is de Participatiewet aangenomen door de Tweede Kamer en - gelet op het gesloten begrotingsakkoord van het kabinet met een aantal oppositiepartijen - lijkt ook de besluitvorming in de Eerste Kamer positief voor de nieuwe wet te verlopen. Dat betekent dat de sociale werkvoorziening vanaf 1 januari te maken zal krijgen met de Participatiewet. Voor de bedrijfstak sociale werkvoorziening - waar nu landelijk nog ongeveer sw-medewerkers in werken - betekent dit langzaam maar zeker een teruggang in omvang. Omdat op basis van de Participatiewet nog wel een indicatie beschut werk wordt verstrekt, zal er in enige mate een voorziening overblijven. Maar de wijze waarop deze voorziening wordt gerealiseerd staat niet vast. Dat kan zoals we gewend zijn middels een centrale afdeling waar een aanzienlijk aantal personen werkzaamheden uitvoeren, maar het kan ook dat beschut werk lokaal en privaat en in kleinere groepen wordt georganiseerd. Kortom, de sociale werkvoorziening als instituut zullen we gaan loslaten. Positie Hameland Hameland, als gemeenschappelijke regeling van vijf gemeenten voor de uitvoering van de sociale werkvoorziening, wordt logischerwijs direct geraakt door de invoering van de Participatiewet. De betrokken gemeenten hebben tot dusver geen beslissing genomen over hoe zij de Participatiewet willen uitvoeren. Door de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart jl. zal deze beslissing door de nieuwe Colleges van Burgemeester en Wethouders worden genomen. Gelet op het tijdspad van collegevorming is het niet reëel binnen enkele maanden al dit besluit te verwachten. Dit betekent dat Hameland nog steeds dient uit te gaan van het met het bestuur afgesproken scenario: Hameland richt zich op de doelgroep Wsw en er vindt binnen de gemeenschappelijke regeling geen nieuwe instroom van de doelgroep van de Participatiewet plaats. De reden hiervoor is dat de gemeenten niet gezamenlijk de Participatiewet willen uitvoeren. Het kenmerk van een gemeenschappelijke regeling is juist dat een gemeentelijke taak in gezamenlijkheid wordt uitgevoerd. Oftewel: door het ontbreken van een gezamenlijke visie op de uitvoering van de Participatiewet voldoet de gemeenschappelijke regeling Hameland voor de uitvoering van deze wet niet voor de vijf aangesloten gemeenten. Hameland in transitie Vanuit het ontbreken van een gezamenlijke visie is in een nieuwe horizon voor Hameland bepaald. Deze is samenvattend als volgt beschreven: De basis van de gemeenschappelijke regeling Hameland is en blijft de sociale werkvoorziening. Hameland streeft naar betere resultaten op het gebied van haar kerntaak: het aan het werk krijgen en houden van nu nog swmedewerkers. Dat doet Hameland door een goed inzicht in de kwaliteiten van de mensen te krijgen, een goede match dankzij met name detacheringen bij reguliere werkgevers en een adequate begeleiding aan de hand van een trajectplan. Gemeenten gaan niet gezamenlijk de nieuwe doelgroep van de Participatiewet bij Hameland onderbrengen. Gemeenten kunnen er wel voor kiezen onderdelen van Hameland in te zetten. Dat wordt in principe niet gedaan onder de vlag van de gemeenschappelijke regeling. Zo zullen er nieuwe entiteiten ontstaan vanuit nieuwe samenwerkingen. Een belangrijk uitgangspunt is dat de opgebouwde expertise van Hameland niet 1

4 Meerjarenbegroting verloren gaat. Binnen enkele jaren kan dit er toe leiden dat onderdelen van Hameland buiten de gemeenschappelijke regeling worden geplaatst in een andere entiteit (publiek dan wel privaat) en dat er onvoldoende bestaansrecht van de gemeenschappelijke regeling zal zijn. De gemeenten gaan vooralsnog niet in gezamenlijkheid verplichtingen aan in het kader van de uitvoering van de Participatiewet. Vanuit deze nieuwe horizon is een zestal aandachtspunten bepaald: 1. verrekening tekort in gemeenschappelijke regeling; 2. mogelijke vervreemding Hacron Groen en Hacron Schoon; 3. meewerken aan maatwerkoplossingen (ongeveer 20%); 4. meewerken aan lokale invulling afdeling beschut werken ; 5. mogelijk separaat organiseren van de afdeling beschut werken ; 6. standpunten gemeenten (Participatiewet) vertalen in definitief toekomstbeeld Hameland. Het eerste aandachtspunt is gerealiseerd. Besluitvorming op de andere aandachtspunten kunnen een directe impact hebben op de meerjarenbegroting van Hameland. Het is erg lastig hiermee op voorhand bij het opstellen van de begroting rekening te houden. Daarom gaat Hameland in eerste instantie uit van de kernopdracht: het bedienen van de sw-medewerkers. Dat bepaalt het meerjarenperspectief. Meerjarenperspectief Op basis van voorgaande zijn er twee belangrijke aspecten die het meerjarenperspectief bepalen. Het eerste aspect is dat er vanaf 1 januari geen nieuwe instroom van mensen met een sw-indicatie meer zal plaatsvinden. Vanaf dat moment geldt de Participatiewet. Medewerkers die op 31 december in dienst zijn van Hameland, behouden wel gewoon hun bestaande rechten en plichten op basis van de Wsw. Hameland krijgt dus te maken met een daling van de te bedienen populatie. Vanaf tot en met 2018 zullen ongeveer 320 sw-medewerkers (275,6 fte) regulier uitstromen, daarnaast zal ervan uitgaande dat de tijdelijke contracten niet worden verlengd nog eens een groep van circa 130 personen (109,5 fte) uitstromen. Deze daling heeft consequenties voor de inkomsten (minder detacheringsvergoedingen) en de uitgaven (verhoudingsgewijs een daling van het ondersteunende niet-gesubsidieerde personeel). Daarnaast zal rekening moeten worden gehouden met frictiekosten. Het tweede aspect betreft de daling van het subsidiebedrag. Dit subsidiebedrag is in nog per SE, vanaf zal dit gemiddeld met ongeveer 660 per SE per jaar dalen naar in Door deze daling zal het subsidieresultaat van Hameland met miljoenen euro s verslechteren, ondanks de daling van het aantal sw-medewerkers. Het positieve operationele resultaat van Hameland zal het negatieve subsidieresultaat niet kunnen opvangen. Het financiële eindresultaat van Hameland zal dus negatief zijn, wat een groot beslag zal leggen op de financiële middelen van de gemeenten. 1.1 Leeswijzer Hoofdstuk twee gaat in op de verwachte uitstroom van de sw-medewerkers en de consequenties die deze uitstroom heeft voor de kaderformatie, de opbrengsten en het subsidieresultaat. Op basis hiervan presenteren we vervolgens in hoofdstuk drie een begroting op hoofdlijnen. Hoofdstuk vier behandelt ten slotte de verplichte paragrafen van de meerjarenbegroting: weerstandsvermogen, financiering, verbonden partijen en de risicoparagraaf. 2

5 Meerjarenbegroting Afsluiting Wet sociale werkvoorziening Zoals hiervoor is aangegeven zal de Wsw worden afgesloten. Dit betekent dat er vanaf 1 januari geen nieuwe instroom meer zal plaatsvinden. Wat betekent dit voor de afname van het volume van het aantal sw-medewerkers in de komende jaren? En welke impact heeft dit op de omvang van de kaderformatie en de opbrengsten. Daarnaast dienen we stil te staan bij het subsidieresultaat. Bij dit aspect speelt de daling van het subsidiebedrag een grote rol. Al deze elementen komen hierna aan bod, waarbij we ten slotte nog ingaan op de tijdelijke dienstverbanden. 2.1 Uitstroom sw-medewerkers Al eerder heeft Hameland aan de gemeenten een berekening verstrekt over de uitstroom van het aantal sw-medewerkers in de komende jaren. Deze berekening is medio gemaakt op basis van de toen bekende gegevens. Voor deze begroting hebben we een nieuwe berekening opgesteld, op basis van de meest actuele informatie (tot en met februari ). Ontwikkeling reguliere uitstroom Bij de berekening zijn we uitgegaan van de eindstand februari van alle personen met een vast dienstverband (voor tijdelijke dienstverbanden zie hierna) en hebben we vervolgens de pensioengerechtigde leeftijd berekend. Dit levert uiteraard een uitstroom op in de komende jaren. Daarnaast gaan we uit van een overige uitstroom. Er zijn personen die bijvoorbeeld verhuizen of helaas eerder overlijden dan de pensioengerechtigde leeftijd. Op basis van historie stroomt jaarlijks ongeveer 1,75% uit op grond van overige redenen. Leeftijd en overige uitstroom geeft het volgende geprognosticeerde beeld van de reguliere uitstroom: Gemeente Totaal Aalten 7,8 12,4 12,0 14,4 46,6 Berkelland 16,6 10,8 11,4 15,3 54,1 Haaksbergen 2,9 2,0 4,0 3,6 12,5 Oost Gelre 15,8 13,6 17,3 12,1 58,8 Winterswijk 16,8 10,0 12,6 12,0 51,4 Buitengemeenten 1,0 2,0 1,4 1,0 5,4 Totaal Hameland 60,9 50,8 58,7 58,4 228,8 Ontwikkeling uitstroom tijdelijke dienstverbanden Hameland heeft ook nog te maken met een aanzienlijke groep sw-medewerkers met een tijdelijk dienstverband. Deze personen zijn de afgelopen jaren (2011 ) ingestroomd om de taakstelling optimaal te benutten. Op deze wijze zijn 130 personen bemiddeld naar werk en is de wachtlijst Wsw aanzienlijk geslonken. Gelet op de Participatiewet hebben deze sw-medewerkers echter een tijdelijk dienstverband, zodat de gemeenten nog de keuze hebben deze personen a) onderdeel te laten blijven van de Wsw of b) ze in te laten stromen in de Participatiewet. Hierover dient in een beslissing te worden genomen. Hierna is het aantal tijdelijke dienstverbanden per gemeente in fte weergegeven: Gemeente Aalten 22,2 Berkelland 22,2 Haaksbergen 19,1 Oost Gelre 22,7 Winterswijk 22,3 Buitengemeenten 1,0 Totaal Hameland 109,5 3

6 Meerjarenbegroting In paragraaf 2.4 staan we expliciet stil bij de impact van de uitstroom van de sw-medewerkers met een tijdelijk dienstverband. 2.2 Consequenties uitstroom Bij de consequenties van de uitstroom voor de kaderformatie en de opbrengsten zijn we uitgegaan van de reguliere uitstroom Kaderformatie (lees: kosten) De huidige kaderformatie bestaat uit 84,5 fte. Deze formatie bestaat voor 66,5 fte uit niet-gesubsidieerd personeel en voor 18,0 fte sw-medewerkers. Met deze formatie worden alle sw-medewerkers begeleid en ondersteund (van werkbegeleider en werkcoach tot adviseur HRM, controller en leidinggevenden). Eind kende Hameland een formatie van fte sw-medewerkers. De verhouding tussen de kaderformatie en de formatie van sw-medewerkers is dus 1:16,1 fte (op 16 fte sw-medewerkers werkt 1 fte kaderlid). Voor wat betreft de daling van de kaderformatie gaan we uit van dit verhoudingsgetal. In principe dient de kaderformatie dus met 1 fte af te nemen indien er 16 fte sw-medewerkers uitstromen. We gaan ervan uit dat de uitstroom van nog wordt ingevuld zodat er optimaal gebruik gemaakt wordt van de taakstelling. En gelet op de impact van de uitstroom van de mensen met een tijdelijk dienstverband - zie paragraaf wordt deze uitstroom nog niet meegenomen in de meerjarenbegroting. Dit betekent dat we uitgaan van de uitstroom zoals weergegeven in paragraaf 2.1. Dit geeft de volgende rekenkundige daling van de kaderformatie: Daling aantal fte sw-medewerkers n.v.t. 60,9 50,8 58,7 58,4 Aantal fte sw-medewerkers einde van het jaar , , , ,2 Kaderformatie einde van het jaar 84,5 81,2 78,0 74,4 70,7 Verhouding kaderformatie vs sw-medewerkers 16,1 16,0 16,0 16,0 16,0 * De waarden in bovenstaande tabel zijn gebaseerd op de geprognosticeerde uitstroom. In totaal dient de kaderformatie tot en met 2018 dus met 13,8 fte te dalen. Het effect hiervan zal een reductie zijn van circa op jaarbasis, inhoudende de salariskosten niet-gesubsidieerd. Wel dient gemeld te worden dat deze besparing in kosten niet één-op-één geëffectueerd zal kunnen worden. Op welk moment gaat Hameland bijvoorbeeld de 2,0 fte adviseur HRM terugbrengen? En wat betekent de daling van het aantal sw-medewerkers voor de formatie van de werkcoaches (nu gemiddeld 1 fte werkcoach op 100 fte sw-medewerkers) of de werkbegeleiders (nu gemiddeld 1 fte werkbegeleider op 25 fte sw-medewerkers bij beschut werk)? In de praktijk betekent de daling van de kaderformatie in relatie tot de daling van de formatie van de swmedewerkers dat er frictiekosten zullen ontstaan (zie ook risicoparagraaf). Indien de gemeenten besluiten alle sw-medewerkers met een tijdelijke aanstelling in te laten stromen in de Participatiewet (lees: geen dienstverband meer bij Hameland), dan daalt de kaderformatie in met nog eens 6,8 fte (109,5 fte tijdelijke dienstverbanden : 16 fte). Zie ook paragraaf 2.4 en de risicoparagraaf op pagina Opbrengsten In de opbrengsten is voor de komende jaren een gezonde commerciële ambitie neergelegd. In de laatste maanden zijn duidelijke signalen waar te nemen dat de economie weer begint aan te trekken. Er is een groeiende capaciteitsvraag bij inleners en ook opdrachtgevers besteden meer werk uit bij Beschut Werk van Hameland. 4

7 Meerjarenbegroting De groei in omzet wordt daarentegen wel enigszins getemperd doordat de omvang van de Wsw doelgroep die de komende jaren afneemt. De toegevoegde waarde, zijnde de omzet minus de direct omzet gerelateerde kosten, ontwikkelt zich de komende jaren als volgt: Jaar Toegevoegde waarde Subsidieresultaat Het subsidieresultaat wordt bepaald door de volgende elementen: subsidie van de rijksoverheid; loonkosten sw-medewerkers, inclusief sociale lasten en pensioenpremies; vervoerskosten sw-medewerker, zowel reguliere vergoeding woon-werkverkeer als de kosten vervoer op maat voor die sw-medewerkers die niet zelfstandig naar het werk kunnen reizen; scholingskosten sw-medewerkers (opleidingen en trainingen). Om ten aanzien van bovenstaande een goed beeld te krijgen, wordt hieronder het subsidieresultaat van Hameland van weergegeven. Daarbij is uitgegaan van de taakstelling van, bestaande uit de taakstelling van de vijf gemeenten die ze bij Hameland uitvoeren (samen afgerond SE) en de taakstelling die Hameland voor andere gemeenten uitvoert (afgerond 34 SE): SE. De realisatie lag hier iets onder (1.392 SE). Per saldo gaf de gerealiseerde taakstelling het volgende subsidieresultaat: 1. Wsw-subsidie Loonkosten sw-medewerkers Loonkosten begeleid werken Sociale lasten Pensioenpremies Vervoerskosten sw-medewerkers Scholingskosten sw-medewerkers Totaal personeelskosten sw-medewerkers Subsidieresultaat (1-2) Dit negatieve subsidieresultaat is ontstaan vanuit een subsidiebedrag van afgerond per SE (in is de subsidie eenmalig met 100 per SE opgehoogd, in bedraagt de subsidie daarom per SE). Vanaf daalt het subsidiebedrag per SE naar een bedrag van in Uitgaande van een gelijkmatige daling (- 660 per SE per jaar) geeft dit de volgende subsidiebedragen: Jaar Subsidie per SE

8 Meerjarenbegroting Op basis van deze subsidiebedragen, een loonkostenniveau waar de nullijn is aangehouden voor de komende jaren en de daling van het aantal sw-medewerkers met een vast dienstverband (zie paragraaf 2.1, reguliere uitstroom) is het subsidieresultaat in de komende jaren berekend. Hierna wordt de ontwikkeling van het subsidieresultaat van Hameland per jaar weergegeven: Jaar Subsidieresultaat In het verlengde hiervan kan ook het subsidieresultaat van de gemeente inzichtelijk worden gemaakt. Hierbij is de berekening niet per inwoner gerealiseerd maar is het gezamenlijke gemeentelijke subsidieresultaat op basis van de deelname in de gemeenschappelijke regeling verdeeld over de gemeenten. Uiteraard is gerekend met prognoses, de werkelijkheid kan er anders uit gaan zien (in ) 1 : Jaar Aalten Berkelland Haaksbergen Oost Gelre Winterswijk Totaal Het negatieve subsidieresultaat is opgenomen in de meerjarenbegroting, die hierna in hoofdstuk 3 op hoofdlijnen wordt weergegeven. Eerst gaan we nog in op de impact van de eventuele uitstroom van medewerkers met een tijdelijk dienstverband. 2.4 Uitstroom tijdelijke dienstverbanden De sw-medewerkers met een tijdelijk dienstverband (109,5 fte) stromen in op het niveau van het Wettelijk Minimum Loon (WML) en houden dit WML op basis van de Cao Wsw maximaal 5 jaar (onder de voorwaarde dat de medewerker een trajectplan heeft). De rijkssubsidie voor deze groep voldoet dus nu nog in ruime mate om de salariskosten te betalen. Deze groep heeft voor een positief subsidieresultaat van afgerond Uiteraard zal dit door de daling van het subsidiebedrag en een lichte stijging van de loonkosten steeds minder positief worden. Naast dit nu nog positieve subsidieresultaat zorgt deze groep medewerkers in ook voor een geschatte opbrengst aan detacheringstarieven van afgerond Het totale positieve saldo van deze groep in bedraagt naar verwachting dus Het niet verlengen van de tijdelijke dienstverbanden heeft derhalve een directe impact op de begroting van Hameland (zie risicoparagraaf in hoofdstuk 4). Behalve de financiële impact voor de begroting van Hameland is er tevens een aantal andere effecten van het niet verlengen van de dienstverbanden te benoemen: 1 Let op: de getoonde bedragen wijken af van een eerder aan de gemeenten verstrekt overzicht. Hierbij werd namelijk uitgegaan van een loonkostenstijging van 1,5% per jaar, in deze tabel is voor de gehele periode de 0-lijn gehanteerd. In 2019 is het subsidieresultaat hierdoor afgerond geen - 6,5 miljoen maar - 4,5 miljoen. 6

9 Meerjarenbegroting behouden de gedetacheerde sw-medewerkers (nu 44 fte maar dit aantal neemt normaal gesproken nog toe in de loop van ) hun werkplek aangezien de werkgever wellicht niet bereid is de sw-medewerker in dienst te nemen en te gaan werken met een loonkostensubsidie (conform systematiek Participatiewet); indien hiervan sprake is, kan de werkgever op een andere wijze bediend worden in het capaciteitsvraagstuk dat ontstaat en zit de werkgever met een capaciteitsgat ; de mogelijke impact van het eventueel stoppen van het werk op de betreffende persoon; de impact op de begroting van de gemeente. Het wel verlengen van de tijdelijke contracten heeft zoals gezegd een positief effect op de begroting (zeker de eerste jaren nog), maar er zijn ook duidelijke kanttekeningen te plaatsen. Ten eerste wordt Hameland als vehikel niet verkleind maar in stand gehouden. Dit is niet conform de visie zoals neergelegd in Hameland in transitie. Daarnaast behouden de medewerkers indien zij op 31 december nog beschikken over een dienstverband, tijdelijk of vast, hun rechten op basis van de Wsw. Daarbij zal het subsidieresultaat van deze groep op termijn verslechteren door een daling van het subsidieresultaat en een stijging van de loonkosten. Omdat de gemeenten nog geen definitief besluit hebben genomen over de wijze waarop met de dienstverbanden dient te worden omgegaan én omdat de uitstroom per eind een enorme impact heeft op de begroting van Hameland, is de uitstroom van tijdelijke dienstverbanden nog niet doorgerekend in de meerjarenbegroting. Wel staat dit aspect uiteraard benoemd in de risicoparagraaf. 7

10 Meerjarenbegroting op hoofdlijnen De vorige meerjarenbegroting (-2017) was opgesteld zonder rekening te houden met de Participatiewet. Op het moment van opstellen van die meerjarenbegroting was het namelijk nog onzeker of de nieuwe wet door zou gaan. Inmiddels kunnen we hier wel vanuit gaan en dienen we de elementen die hiervoor zijn beschreven in de meerjarenbegroting te verwerken. Hieronder staat de meerjarenbegroting op hoofdlijnen beschreven: (bedragen X 1.000) A. Totaal bedrijfsopbrengsten B. Totaal bedrijfskosten C. Operationeel resultaat (A-B) D. Subsidieresultaat E. Buitengewone baten/lasten F. Resultaat voor gemeentelijke bijdrage (C+D+E) G. Bijdrage gemeenten in tekort H. Resultaat voor bestemming (F+G) Toelichting Ad A Bedrijfsopbrengsten Na enige jaren van recessie lijkt zij het voorzichtig de vraag naar invulling van personeelscapaciteit met sw-medewerkers bij inleners weer toe te nemen. Een ontwikkeling die reeds in de eerste maanden van haar vruchten begint af te werpen, met name de plaatsingen in groepsverband kennen een stijgende lijn. Inleners weten Hameland meer en meer te vinden en Hameland wordt in staat gesteld samen met hen duurzame afspraken te maken over de personele invulling van hun capaciteitsvraag. De economische kentering en de positieve reacties over de samenwerking met Hameland zijn ook merkbaar in het aanbod van werkpakketten voor Beschut Werk. In de eerste maanden van zijn reeds enige (langdurige) samenwerkingen met opdrachtgevers aangegaan, waarbij Hameland op een gestructureerde wijze samen met opdrachtgevers uitvoering kan geven aan hun productievraag. In de begroting is dan ook commerciële ambitie opgenomen passend bij deze ontwikkelingen. Doordat dat Wsw doelgroep een dalende tendens kent, zal de absolute omvang van de opbrengst een hiermee gepaard gaande daling kennen. De daling in formatie heeft zoals eerder vermeld een direct effect op de omvang van de bedrijfsopbrengsten. De opbrengst per fte stijgt in de jaren met ongeveer 9%. De overige bedrijfsopbrengsten bestaan nagenoeg volledig uit verhuur van onroerend goed, Hameland heeft alle panden die zij niet in eigen gebruik heeft langdurig verhuurd. 2 In de programmabegroting wordt deze post gevormd door de salariskosten niet-gesubsidieerd, afschrijvingen, overige bedrijfskosten en het saldo van de algemene dekkingsmiddelen. 3 Rijksvergoeding minus de salarissen Wsw en begeleid werken (conform de landelijke definitie is dit inclusief de kosten voor vervoer op maat en de opleidingskosten Wsw). 8

11 Meerjarenbegroting Ad B Bedrijfskosten Als gevolg van de afgelopen jaren doorgevoerde kanteling van de organisatie, met bijbehorende personele reorganisaties, kent Hameland inmiddels een kostenstructuur die tot de laagste binnen de sector mag worden gerekend. In liggen de bedrijfskosten rond de per arbeidsjaar (SE). Doordat de bedrijfskosten deels een vast karakter kennen, zullen deze dus niet evenredig met de daling van het aantal sw-medewerkers mee fluctueren. In de bedrijfskosten worden vooralsnog geen grote wijzigingen verwacht, behoudens de daling in de salariskosten voor niet-gesubsidieerde kaderleden. Daarnaast zijn - behalve de externe kosten voor vervoer op maat - nu ook de kosten gepaard gaande met de eigen uitvoering van het vervoer op maat geëlimineerd uit de bedrijfskosten en ten laste gebracht van het subsidieresultaat. Als gevolg van de krimpende sw-doelgroep zal de ondersteunende kaderformatie naar rato in omvang teruggebracht moeten worden. Over de looptijd van deze begroting - c.q. de begrotingsjaren t/m in totaal met 13,8 fte. Dit levert een daling van personele kosten niet-gesubsidieerd op van uiteindelijk ongeveer per jaar. Op pagina 4 van de Programmabegroting (bijlage I) zien we ten slotte een aanzienlijke stijging van de overige personeelskosten: van in naar in en in. Onder de overige personeelskosten vallen diverse posten maar de stijging wordt vooral veroorzaakt door de posten uitzendkrachten en personeelsvoorzieningen. Dit is hieronder inzichtelijk gemaakt (getallen zijn afgerond), waarbij voor en is uitgesplitst welke posten voor de wijzigingen zorgen: Overige personeelskosten Rekening Uitzendkrachten / deta s: - Ziektevervanging Innovatiehub Werkbegeleiders Ondersteuning werkbedrijf Interim directeur Interim strategisch adviseur Frictie transitie Totaal Overige personeelskosten Rekening Personeelsvoorzieningen: - Bijdrage personeelsvereniging Kerstpakketten Overige personeelskosten Tijdelijke formatie mdw verkoop Tijdelijke formatie werkcoach Totaal De stijging in komt met name door het toevoegen van extra tijdelijke formatie in verband met het creëren van voldoende rust binnen het werkbedrijf. Daarnaast is er een medewerker verkoop voor 1 jaar aangesteld ten behoeve van het binnenhalen van werkpakketten voor werken binnen en is er tijdelijk 1,0 fte werkcoach noodzakelijk in verband met de intensievere begeleiding van de nieuwe instroom. Tevens heeft Hameland ingezet op de innovatiehub voor de coördinatie van de structurele inzet van gemiddeld 7 á 8 studenten. 9

12 Meerjarenbegroting In vervalt de tijdelijke formatie. Daar tegenover staat de inhuur van de directeur en de strategisch adviseur á (de gezamenlijke salariskosten voor beide functionarissen bedroeg , derhalve levert dit een besparing op van bijna ). Daarnaast houden we rekening met frictiekosten door de transitie van Hameland (mogelijk tijdelijke invulling / ondersteuning van de kaderformatie). Ten slotte wordt naar verwachting bespaard op de overige personeelskosten en de ziektevervanging. Ad C Operationeel resultaat Het operationeel resultaat, gedefinieerd als het resultaat dat Hameland in haar bedrijfsuitoefening zelf kan beïnvloeden, volgt in de begrotingsjaren de positieve trend die de afgelopen jaren is ingezet. In bedroeg het operationeel resultaat In de begroting is, gezien de ten tijde van het opstellen van de begroting negatieve economische marktomstandigheden, een voorzichtige positie ingenomen voor de door Hameland te behalen resultaten. De laatste maanden laten een duidelijk herstel zien, zowel voor wat betreft de detacheringsopbrengsten alsook voor de opbrengsten voor werkzaamheden uitgevoerd bij Beschut Werk. Deze ontwikkelingen zijn door vertaald in een positiever toekomstbeeld, waardoor het operationeel resultaat in het resultaat van zal benaderen. Wel is hierbij uiteraard rekening gehouden met de krimp in de te bedienen doelgroep, waardoor de absolute omvang van het resultaat enigszins zal dalen. De operationele resultaten in de begrotingsjaren tot en met 2018 laten een positieve ontwikkeling zien. Als gevolg van de krimpende Wsw formatie zal Hameland haar bedrijfskosten in overeenstemming moeten brengen op de dien ten gevolge dalende absolute omvang van de bedrijfsopbrengsten. De grootste besparing zal voortvloeien uit aanpassingen in omvang van de kaderformatie, die in evenredigheid van de krimp binnen de sw-formatie zal krimpen. Ad D Subsidieresultaat Het subsidieresultaat is vanuit de bedrijfsvoering van Hameland nauwelijks te beïnvloeden. De sw-medewerkers blijven ook na de invoering van de Participatiewet rechten ontlenen aan de Cao Wsw. Ontwikkelingen binnen deze Cao zijn onbekend, maar zullen geen gelijke tred volgen met de negatieve ontwikkeling van het toegekende subsidiebedrag per arbeidsjaar. In de begroting is, op verzoek van de gemeenten, de nullijn aangehouden en er is derhalve niet geanticipeerd op de gevolgen van landelijke Cao ontwikkelingen en stijging van premies sociale verzekeringen. Hiertegenover staat een sterke daling van de rijksbijdrage per SE, van per SE in tot per SE in Hierdoor zal het subsidieresultaat de komende jaren in een snel tempo verslechteren (zie hoofdstuk 2). Naast de loonkosten Wsw vallen ook de kosten voor vervoer op maat onder het subsidieresultaat. In is Hameland gestart om het vervoer op maat voor haar werknemers grotendeels in eigen beheer uit te voeren. Als gevolg hiervan worden forse besparingen voorzien, een ontwikkeling waar in de begroting in enige mate was voorzien. De uiteindelijke besparingen zullen echter hoger uitvallen. Voor de begrotingsjaren tot en met 2018 zijn deze besparingen in volle omvang meegerekend. Uiteindelijk zal de daling van het subsidiebedrag, naar uiteindelijk per arbeidsjaar in 2019, inhouden dat het negatieve subsidieresultaat in 2018 voor Hameland naar verwachting zal bedragen. 4 De kosten van de directeur in zijn als frictiekosten in de reorganisatiekosten geboekt en voorzien in de jaarrekening en de salariskosten van de strategisch adviseur zijn voor nog onderdeel van de reguliere personeelskosten niet-gesubsidieerd. 10

13 Meerjarenbegroting Ad E Buitengewone baten en lasten Per 1 januari zal er geen instroom binnen de Wsw meer plaatsvinden en daarmee zal de omvang van deze doelgroep in de komende jaren sterk reduceren. Op dit moment hebben de gemeenten nog geen standpunt ingenomen hoe en in welke vorm (delen van) Hameland kan en zal worden ingezet voor de nieuw door de gemeenten te bedienen doelgroep vanuit de Participatiewet. In deze begroting is vooralsnog dan ook gerekend met een afbouwscenario binnen de Wsw, waardoor de omvang van het kaderpersoneel zal moeten worden aangepast aan de dalende omvang van het aantal sw-medewerkers. Deze daling zal inhouden dat de niet-gesubsidieerde kaderformatie naar verwachting met 13,8 fte zal moeten worden teruggebracht. Hiervoor is in deze begroting rekening gehouden met frictiekosten die met deze reductie gepaard gaan. Ad F Resultaat voor bestemming Zoals eerder vermeld en in lijn met de afgelopen jaren herhaaldelijk aangekondigde ontwikkeling, worden de gemeenten, en daarmee de programmarekening van Hameland, de komende jaren geconfronteerd met forse bezuinigingen binnen de subsidietoekenning voor de resterende sw-medewerkers. De resultaten uit bedrijfsuitoefening van Hameland maken de komende jaren een positieve ontwikkeling door, echter gezien de forse kortingen op de Wsw subsidie kan deze ontwikkeling de subsidietekorten van de gemeenten niet opvangen. Op basis van de geprognosticeerde personeelsontwikkelingen Wsw (verhouding in de gemeenschappelijke regeling Hameland) zal de bijdrage per gemeente er als volgt uit komen te zien (in ): Jaar Aalten Berkelland Haaksbergen Oost Gelre Winterswijk Totaal Let op: het getoonde tekort is exclusief het eventuele effect van het beëindigen van de tijdelijke dienstverbanden (zie paragraaf 2.4 en de risicoparagraaf 4.4). 11

14 Meerjarenbegroting Verplichte Paragrafen 4.1 Weerstandsvermogen De gehanteerde definitie van het weerstandsvermogen is: de mate waarin Hameland in staat is middelen vrij te maken om bestand te zijn tegen ontstane tegenvallers van enige materiële omvang, zonder dat dit leidt tot het moeten herzien van ingezet beleid en de daaraan verbonden doelstellingen en afgeleide activiteiten. Dit komt feitelijk neer op de vrije reserves. Het weerstandsvermogen bedraagt per ultimo iets meer dan 2% van het balanstotaal ( ). Een vrij aanwendbaar vermogen van deze omvang is te gering voor de omvang van de organisatie, echter door de gemeenten zijn garantiestellingen afgegeven voor de jaren en. Gelet op het in deze meerjarenbegroting gepresenteerde tekort zullen de gemeenten ook in de toekomst garant dienen te staan en zullen zij in hun weerstandsvermogen rekening dienen te houden met de deelname in Hameland. Ondanks het feit dat Hameland er in geslaagd is om de bedrijfskosten fors te reduceren ten opzichte van het verleden, zodat deze passen bij de bedrijfsopbrengsten, zal de afname van de sw-doelgroep een drukkend effect op het operationele resultaat hebben. Een afname van het aantal sw-medewerkers zal niet (direct) gepaard kunnen gaan met een afname van de bedrijfskosten omdat deze deels een vast karakter kennen. Door de inkrimping van de doelgroep zal het aantal niet-gesubsidieerde kaderleden verminderd moeten worden, een inkrimping die mogelijkerwijs zal leiden tot frictiekosten. De loonkosten Wsw liggen structureel hoger dan de ontvangen subsidie. Omdat in de periode de subsidie een afbouw zal kennen van naar per SE loopt het subsidietekort in deze jaren dan ook verder op. Het tekort van de programmarekening wordt dan ook grotendeels veroorzaakt door het negatieve subsidieresultaat. Een voor Hameland heel belangrijk doch onduidelijk element betreft de invoering van de Participatiewet per 1 januari. Op dit moment hebben de deelnemende gemeenten nog niet beslist hoe de uitvoering van deze nieuwe wet vorm zal krijgen en welke rol hierin voor Hameland eventueel is weggelegd. Zodra hierover besluitvorming heeft plaatsgevonden zal de doelstelling van Hameland met betrekking tot de opbouw van het weerstandsvermogen mogelijk opnieuw moeten worden bezien en kunnen de risico s in kaart worden gebracht. 4.2 Financiering Financiering wordt enkel aangetrokken ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak. Financiering met vreemd vermogen wordt zoveel mogelijk beperkt door primair het eigen vermogen te gebruiken, teneinde het renteresultaat te optimaliseren. Belangrijk is duurzaam toegang tot de financiële markten te behouden tegen acceptabele condities. Ten aanzien van de financiële risico s staat beheersbaarheid voorop. De vermogens- en (rente)resultaten van de organisatie dienen te worden beschermd tegen ongewenste financiële risico s, zoals renterisico s, liquiditeitsrisico s en kredietrisico s. Het koers- en valutarisico is en blijft tot een minimum beperkt. Koersrisico s worden immers beperkt door uitzettingen in de vorm van rekening-courant en deposito s te laten plaatsvinden. Verder worden leningen uitsluitend verstrekt, aangegaan of gegarandeerd in euro s. Aan- en verkoop in buitenlandse valuta s worden in principe niet aangegaan. Voor de beheersbaarheid van het renterisico wordt gewerkt met de kasgeldlimiet en de renterisiconorm, zoals hierna weergegeven in tabelvorm. 12

15 Meerjarenbegroting Kasgeldlimiet Omschrijving Omvang begroting per 1 januari (grondslag) Toegestane kasgeldlimiet in procenten van de grondslag 8,20% 8,20% 8,20% 8,20% in een bedrag Renterisiconorm Omschrijving Basisgegevens 1a Renteherziening op vaste schuld o/g b Renteherziening op vaste schuld u/g Netto herziening op vaste schuld a Nieuw aangetrokken vaste schuld b Nieuw verstrekte lange leningen Netto nieuw aangetrokken vaste schuld Betaalde aflossingen Herfinanciering Renterisico op vaste schuld Renterisiconorm 8 Stand van de vaste schuld per 1 januari Het bij Min. Regeling vastgesteld % 20% 20% 20% 20% 10 Renterisiconorm Toets renterisiconorm 11 Ruimte (+) / overschrijding (-) Verbonden partijen Er is sprake van een deelneming wanneer Hameland aandelen in een B.V. of N.V. heeft. Het aanhouden van aandelen is op zich een risicodragend financieel belang, waarmee stemrecht gemoeid is. Daarmee is er sprake van zowel een bestuurlijk als een financieel belang en dus een verbonden partij. In het kader van de wet FIDO mag Hameland alleen deelnemingen hebben vanwege het publieke belang en indien Hameland ook daadwerkelijk invloed wil kunnen uitoefenen. Het houden van een aandelenbelang als belegging - en dus zonder wenselijk bestuurlijk belang - is op grond van de wet FIDO niet toegestaan. Hameland kent ultimo het begrotingsjaar als gemeenschappelijke regeling zelf twee verbonden partijen: 1. Beheer Openbare ruimte Gelderland B.V. (BOG). Binnen BOG zijn per 1 januari 2010 de buitendienst activiteiten voor de gemeente Oost Gelre ondergebracht, die in onderaanneming worden uitgevoerd door de joint venture Hacron VOF. De vennootschap BOG is gevestigd in Lichtenvoorde en Hameland is enig aandeelhouder. Het eigen vermogen per ultimo boekjaar bedraagt afgerond Hameland Trading Company B.V. (HTC). HTC fungeert als houdstermaatschappij voor twee verbonden vennootschappen. Aan de ene kant is dit Hameland Hacron Garten- und Landschafstbau GmbH te Bocholt. Hierin vinden de groenvoorzieningactiviteiten in Duitsland 13

16 Meerjarenbegroting plaats die in onderaanneming aan Hacron VOF zijn uitbesteed. Aan de andere kant is dit Hameland Participaties B.V.. Onder deze vennootschap zijn in 2011 Hamel Participatie I B.V. en Hamel Participatie II B.V. opgericht om te fungeren als moedermaatschappij van de in 2011 opgerichte joint ventures, respectievelijk Hacron VOF en Vervoersbedrijf Oost Nederland VOF. Per 1 januari is Vervoersbedrijf Oost Nederland V.O.F. ontbonden. Ten slotte bevindt zich onder Hameland Participaties B.V. de vennootschap Hamel Participatie III B.V., zijnde de moedermaatschappij van Hameland Facilitair VOF. Het eigen vermogen van HTC per ultimo bedraagt afgerond Risicoparagraaf In de begroting zijn de volgende risico s te onderkennen: In de begroting is, op verzoek van de gemeenten, de nullijn aangehouden en er is derhalve niet geanticipeerd op de gevolgen van landelijke Cao ontwikkelingen en stijging van premies sociale verzekeringen (HTC, ambtelijk en Wsw-personeel). Met name voor wat betreft de Wsw-populatie kan het financiële effect op de begroting van Hameland groot zijn. Een stijging van de loonkosten Wsw met 1,5%, bijvoorbeeld door een afgesloten Cao, leidt tot een kostenstijging van In de jaren en heeft er een aanzienlijke instroom in Wsw dienstverbanden plaatsgevonden, om optimaal invulling te kunnen geven aan de Wsw taakstellingen van de deelnemende gemeenten. Gezien de invoering van de Participatiewet zijn aan deze groep mensen tijdelijke arbeidsovereenkomsten aangeboden met een afloop uiterlijk ultimo. Er bestaat op dit moment nog geen duidelijkheid of deze dienstverbanden - in welke vorm dan ook - worden voortgezet. Het niet doorzetten heeft naast sociale effecten voor betrokken medewerkers ook zeker een nadelige effect voor de inleners waar deze medewerkers aan het werk zijn, dan wel voor de uitvoering van werkpakketten binnen Beschut werken. Het is evident dat in voorkomend geval van totale uitstroom van deze groep medewerkers met een tijdelijk dienstverband, dit zijn weerslag zal hebben op de begroting van Hameland. Uitstroom van deze groep sw-medewerkers (circa 130 personen) heeft o.a. de volgende mogelijke gevolgen voor de begroting : o Instroom van de sw-medewerkers binnen de cao Wsw geschiedt de eerste vijf jaar tegen het Wettelijk Minimum Loon. De loonkosten voor deze groep liggen in dan ook onder het subsidiebedrag wat voor hen wordt verkregen. Zij dragen daarmee bij aan een reductie van het negatieve subsidieresultaat, het positieve subsidieresultaat voor deze groep in bedraagt circa o Medewerkers binnen de Wsw zijn loonvormend aan het werk, dan wel in een beschutte werkomgeving, dan wel in een detacheringsvorm bij reguliere werkgevers in de regio. Deze groep medewerkers zal naar verwachting in een totale opbrengst kunnen genereren van afgerond , indien de dienstverbanden voort worden gezet. o Uitstroom van deze groep SW-medewerkers zal gevolgen hebben voor de omvang van het kaderpersoneel, die inkrimping kan mogelijkerwijs gepaard gaan met additionele frictiekosten. In de huidige Wsw zijn bepalingen opgenomen omtrent de financiering van arbeidsplaatsen voor inwoners van andere gemeenten. Op dit moment bestaat er nog geen duidelijkheid hoe de financiering van deze arbeidsplaatsen zal plaatsvinden na invoering van de Participatiewet. Hameland loopt derhalve een mogelijk financieel risico voor circa 30 arbeidsplaatsen, tegen een subsidiebedrag van (voor ) bedraagt dit risico afgerond

17 Meerjarenbegroting De daling van het aantal sw-medewerkers zal leiden tot een daling in de kaderformatie niet-gesubsidieerd. Een daling die rekenkundig kan worden vastgesteld, maar in de praktijk afhankelijk zal zijn van de afname van het aantal sw-medewerkers binnen bepaalde werksoorten. Behalve dat krimp in niet-gesubsidieerde formatie gepaard zal gaan met eventuele afvloeiingskosten zal afname van de te bedienen doelgroep in de komende jaren ook kunnen leiden tot frictiekosten als (delen van) werkprocessen niet in afdoende mate kunnen worden ondersteund c.q. uitgevoerd. Het resultaat van de joint ventures van Hameland staat sterk onder druk. In deze begroting is voorzichtigheidshalve geen rekening gehouden met resultaat uit deelnemingen, behoudens de resultaten vanuit BOG. Indien de negatieve lijn van zich doorzet, is het mogelijk dat er een verlies uit deelneming zal optreden. Dit zou kunnen oplopen tot een verlies uit deelneming van enkele tonnen. 15

18 Bijlage I Financiële begroting -2018

19 Financiële begroting Programmabegroting Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Netto-omzet Som der bedrijfsopbrengsten Kosten van grond- en hulpstoffen Overige directe kosten Toegevoegde waarde Overige bedrijfsopbrengsten Bedrijfsopbrengsten Salarissen Wwb Salarissen niet-gesubsidieerd personeel Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Saldo van financiële baten en lasten Saldo van de algemene dekkingsmiddelen Operationeel resultaat Onvoorziene baten en lasten Incidentele baten en lasten Wsw subsidie Salarissen Wsw en begeleid werken Subsidieresultaat Wsw Bijdrage gemeenten in tekort Bijdrage gemeenten in tekort Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming Totaal der lasten/baten

20 Financiële begroting MJB 2016 MJB 2017 MJB 2018 Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Netto-omzet Som der bedrijfsopbrengsten Kosten van grond- en hulpstoffen Overige directe kosten Toegevoegde waarde Overige bedrijfsopbrengsten Bedrijfsopbrengsten Salarissen Wwb Salarissen niet-gesubsidieerd personeel Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Saldo van financiële baten en lasten Saldo van de algemene dekkingsmiddelen Operationeel resultaat Onvoorziene baten en lasten Incidentele baten en lasten Wsw subsidie Salarissen Wsw en begeleid werken Subsidieresultaat Wsw Bijdrage gemeenten in tekort Bijdrage gemeenten in tekort Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming Totaal der lasten/baten

21 Financiële begroting Toelichting op de programmabegroting Toegevoegde waarde Toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is als volgt samengesteld: Arbeidsontwikkeling Bedrijfsopbrengsten Kosten grond- en hulpstoffen en overige directe kosten Toegevoegde waarde Overige bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten Dienstverlening t.b.v. derden Totaal De huuropbrengsten betreffen de verhuur van (gedeeltes) van bedrijfspanden. Lonen, salarissen en sociale lasten Wsw-personeel Loonkosten Wsw-werknemers Sociale lasten Pensioenpremies Vervoerskosten Wsw Scholingskosten Totaal Loonkostensubsidies begeleid werken Loonkosten Wsw-werknemers Totaal

22 Financiële begroting Lonen, salarissen en sociale lasten Wwb-personeel Loonkosten Wwb-werknemers Sociale lasten Pensioenpremies Vervoerskosten Scholingskosten Totaal Salarissen niet-gesubsidieerd personeel Salarissen niet-gesubsidieerde medewerkers Sociale lasten Pensioenpremies Scholingskosten Totaal Afschrijvingen Afschrijvingen op immateriële vaste activa Afschrijvingen op materiële vaste activa met een economisch nut Totaal Overige bedrijfskosten Overige personeelskosten Huurkosten Onderhoudskosten Energie en brandstoffen Verzekeringen en belastingen Kosten dienstverlening derden Verkoop en commerciële kosten Magazijn- en expeditiekosten Indirecte productiekosten Diverse overige bedrijfslasten Totaal

23 Financiële begroting Wsw subsidie Omvang rijksvergoeding Wsw Totaal Gemeentelijke bijdrage Gemeentelijke bijdrage Bijdrage gemeenten in tekort Totaal Incidentele baten/lasten Reorganisatiekosten Bijdrage detachering niet-gesubsidieerd Hacron Kosten inzet detachering nietgesubsidieerd Hacron Diversen Saldo Algemene dekkingsmiddelen Aandeel in resultaat uit deelnemingen Financiële baten Financiële lasten Saldo financieringsruimte Saldo algemene dekkingsmiddelen

24 Financiële begroting Mutaties in reserves Resultaat voor bestemming Dotatie algemene reserve Totaal dotaties Onttrekking algemene reserve Totaal onttrekkingen Resultaat na bestemmingen Uiteenzetting van de financiële positie Investeringen Materiële vaste activa Een overzicht van de investeringen in materiële vaste activa is onderstaand opgenomen. Het betreffen uitsluitend activa met een economisch nut. Gronden en terreinen Bedrijfsgebouwen Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal Boekwaarde per 1 januari Aanschaffingen Desinvesteringen Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december Afschrijvingspercentages 2,5% 2,5% 20,0% 10,0% 10,0% Financiering Vaste schulden Saldo per Nieuwe leningen Aflossing en Saldo per Rente begrotings - jaar Bank Nederlandse Gemeenten Bank Nederlandse Gemeenten Ned. Waterschapsbank Bank Nederlandse Gemeenten Totaal

25 Financiële begroting Reserves en voorzieningen Algemene reserve Saldo per 1 januari, na bestemming resultaat vorig begrotingsjaar Mutaties in reseves 0 0 Resultaat begrotingsjaar 0 0 Saldo per 31 december