VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD

Transcriptie

1 STUK 603 ( ) Nr.1 VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE DE RAAD ZITTING DECEMBER 2015 HOORZITTING EEN CAPACITEITSMONITOR VOOR HET LEERPLICHTONDERWIJS Toelichting door de heer Steven Groenez en Prof. Dr. Johan Surkyn SAMENVATTEND VERSLAG Uitgebracht namens de Commissie voor Onderwijs en Vorming door de heer Bruno DE LILLE Hebben aan de werkzaamheden deelgenomen: Vaste leden: de heer Bruno De Lille, voorzitter, de heer Fouad Ahidar, de heer Paul Delva, mevrouw Liesbet Dhaene, mevrouw Khadija Zamouri Plaatsvervanger: mevrouw Brigitte Grouwels 1393

2 2 Dames en heren, Op 9 december 2015 werd in de Commissie voor Onderwijs en Vorming de studie Een capaciteitsmonitor voor het leerplichtonderwijs voorgesteld. Toelichting hierbij werd verschaft door de projectleiders Steven Groenez en Prof. Dr. Johan Surkyn, respectievelijk verbonden aan het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (HIVA) van de KU Leuven en Interface Demography van de Vrije Universiteit Brussel. Professor Johan Surkyn gaat in zijn uiteenzetting voornamelijk in op de demografische onderbouw en de afleidingen voor het Brussels hoofdstedelijk gewest, terwijl de heer Steven Groenez het voornamelijk heeft over het capaciteitsaanbod en de metingen. De onderzoekers maakten gebruik van een powerpointpresentatie die als bijlage bij het verslag gevoegd is. De heer Bruno De Lille is verslaggever. I. Uiteenzetting door de deskundigen 1. Uiteenzetting door Johan Surkyn Johan Surkyn (slides 1 tot en met 60) legt uit dat de onderzoeksvraag uit 3 luiken bestaat. Eén luik gaat over de vraagprognoses voor het basis- en secundair onderwijs tussen Het tweede luik behandelt het onderwijsaanbod. Daarin worden zowel de bestaande gegevens over de aanbodcapaciteit geanalyseerd en bijkomende capaciteitsbevragingen behandeld. Luik 3 gaat over governance. Ressorteren daaronder: Antwerpen, Kortrijk, Denderleeuw en Halle. In de 4 steden werden lokale enquêtes georganiseerd omtrent het capaciteitsaanbod. Dat deel bevat ook bemerkingen over het opvolgen van de performantie en het updaten van de monitor. De resultaten van de onderwijsvraag periode worden gepresenteerd volgens onderwijsniveau (kleuteronderwijs, lager onderwijs, secundair onderwijs eerste graad, secundair onderwijs tweede en derde graad, deeltijds beroepssecundair onderwijs, buitengewoon basisonderwijs en buitengewoon secundair onderwijs), de onderwijsposities (leeftijd, leerjaar, onderwijsvorm enzovoort) en een binnenstedelijke gebiedsafbakening en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het vertrekpunt wordt gevormd door de 327 gemeenten: 308 in het Vlaams gewest, waarbij het kleine Herstappe vervangen werd door de taalgrensgemeente Komen-Waasten, en 19 in het Brussels hoofdstedelijk gewest. Voor het Brussels hoofdstedelijk gewest werden de gemeentegrenzen gebruikt om de resultaten weer te geven. Op de vraag van mevrouw Brigitte Grouwels (CD&V) antwoordt de spreker dat evengoed de 4 deelgemeenten (Brussel, Haren, Laken, Neder-Over-Heembeek) van de stad Brussel hadden kunnen genomen worden, maar dat de keuze anders gemaakt is. De heer Steven Groenez verduidelijkt dat er meer dan leerlingen in een gebied aanwezig moesten zijn vooraleer er beslist werd om het gebied op te splitsen.

3 3 Professor Surkyn laat zien dat in de 19 gemeenten van het Brussels hoofdstedelijk gewest leerlingen uit het basisonderwijs en uit het secundair onderwijs in aanmerking kwamen voor de gebiedsafbakening. Onder meer omdat het niet evident is om de bevolking te vertalen in leerlingenaantallen is er geen een-op-een-relatie tussen het bevolkingsaantal in de leeftijdscategorieën en het aantal leerlingen. Eén van de redenen is dat er gesproken wordt over leerplichtonderwijs, terwijl het onderzoek ook gaat over onderwijsniveaus en leeftijden waarvoor de leerplicht niet geldt. De in- en uitstromers van en naar het buitenland beïnvloeden de leerlingenpopulatie, terwijl ze niet altijd opgenomen zijn in de bevolkingsaantallen. Er zijn leerlingen die om gezondheids- of andere redenen geen onderwijs volgen of die thuisonderwijs genieten. Dan zijn er nog instromers en uitstromers van en naar andere gemeenschappen, of leerlingen die niet ingeschreven zijn in het Rijksregister. Tenslotte zijn er nog de zittenblijvers, die langer dan voorzien een plaats in beslag nemen. Met deze factoren werd rekening gehouden om de schoolpopulatie te voorspellen. Hiervoor zijn 2 modellen gebruikt: het transversale model en het transitiemodel. Het transversale model wordt over het algemeen door de gemeenten zelf gebruikt om capaciteitsbehoeften te schatten. Dat model past rechtstreeks een bepaalde participatiegraad toe op het bevolkingsaantal per leeftijd om de toekomstige schoolbevolking te ramen. In de studie wordt het transitiemodel gehanteerd. Dat model vertrekt van de leerlingenaantallen van het jaar voordien en de transitiekansen (kansen om te blijven zitten, om door te stromen of uit te stromen) om de schoolpopulatie te voorspellen. Daarnaast wordt ook rekening gehouden met de bevolkingsevolutie. Praktijktesten hebben uitgewezen dat het transitiemodel nauwkeuriger en performanter werkt dan het transversale model. Mevrouw Brigitte Grouwels (CD&V) vraagt zich af of in het transitiemodel geen kinderen uit het oog verloren worden. Niet alle kinderen gaan naar school. Sommige kinderen krijgen thuisonderwijs, etc. De spreker antwoordt dat dit probleem beide modellen raakt. Ook in het transversale model worden leerlingen die niet in het onderwijs zitten niet expliciet gevat. Wanneer nieuwe leerlingen instromen, wordt hun aantal geraamd op basis van de gemeente waarvan ze uitstromen. Voor het Brussels hoofdstedelijk gewest is geweten dat er heel breed gerekruteerd wordt, niet alleen uit de eigen gemeente. De demografie van alle gemeenten waaruit gerekruteerd wordt, is meegenomen in de prognose. De spreker verklaart verder dat de gebruikte demografische gegevens in het Vlaams gewest afkomstig zijn van de studiedienst van de Vlaamse Regering en in het Brussels hoofdstedelijk gewest van BISA (Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse) en van het Planbureau. Er wordt een stabiliteitsscenario gebruikt dat er vanuit gaat dat alleen de demografie wijzigt. M.a.w. het uitgangspunt is dat het zittenblijven, de overgangskansen, de doorstromingscijfers van 1 gemeente onveranderd blijft, tenzij de bevolkingscijfers van die gemeente sterker groeien dan die van een andere gemeente. Alleen voor het kleuteronderwijs is er een uitzondering vanwege de instappers na 1 februari. Op basis van geboortedatum en de instapmomenten werd berekend dat er een extra aandeel

4 4 van 73% van de al ingeschreven tweejarigen tussen 1 februari en het einde van het jaar, bijkomt. Hiermee werd rekening gehouden bij de voorspellingen. De onderzoekers hebben hun prognoseresultaten kunnen controleren na 1 jaar omdat de projecties gestart zijn vanaf 2013 en de cijfers van februari 2014 bij afronding al bekend waren. De afwijkmarges hangen samen met de schaal van de gemeente: hoe kleiner de gemeente hoe groter de afwijking. Voor het basisonderwijs bedraagt de afwijking na 1 jaar gemiddeld 1,66%. Voor het Brussels hoofdstedelijk gewest bedraagt die afwijking 3,65% voor het kleuteronderwijs en voor het lager onderwijs 2,08%. Voor het gehele basisonderwijs is de opgetelde afwijking 0,14% overschat. In het Brussels hoofdstedelijk gewest betekent dat 0,07% voor het kleuteronderwijs en 0,55% voor het lager onderwijs. Voor het secundair onderwijs is de gemiddelde fout 3,53%; in het Brussels hoofdstedelijk gewest 2,29%. De gesommeerde afwijking is van dezelfde grootteorde: 0,13% in het algemeen en 0,44% voor het Brussels hoofdstedelijk gewest. Ook hier stellen ze dezelfde trend vast: hoe minder gemeenten, hoe groter de afwijking. Algemene conclusie is dat de positieve en negatieve afwijkingen elkaar opheffen en de foutenmarge heel klein is. Wat de resultaten van de geprojecteerde schoolbevolking betreft stellen de onderzoekers vast dat de sterke stijging die er was tot 2013 zich nog een tijdje voortzet tot 2016, waarna er een nivellering zal zijn die op zijn minst een jaar of 10 zal aanhouden. Nadien wordt er terug een geleidelijke stijging verwacht. In het Brussels hoofdstedelijk gewest is de stijging bijna even groot als bijvoorbeeld in Antwerpen, maar groter dan in Gent of Mechelen. In de 19 gemeenten betekent dit dat de grootste toenames zullen plaatsvinden in Sint-Joostten-Node (+28,22%), Schaarbeek (+25,57%), Anderlecht (+24,71%), Jette (+21,99%) en Brussel (+17,27%). In vergelijking met de Vlaamse grootsteden steeg de hoofdstedelijke schoolpopulatie nog met leerlingen tot 2012 ofwel 11,5%. In Antwerpen zal dat 17% zijn. Commissielid Paul Delva (CD&V) wijst erop dat het totale aantal kinderen in het Brussels hoofdstedelijk gewest groter is dan in Antwerpen. Een deel gaat naar het Nederlandstalig onderwijs en een ander deel naar het Franstalig. Hij wil weten welke verdeelsleutel er gebruikt werd om het Nederlands- en Franstalig onderwijs met elkaar te vergelijken. De spreker zegt dat er eigenlijk geen verdeelsleutel gebruikt is, wat samenhangt met het transitiemodel dat er vanuit gaat dat de leerlingen die in een school van een bepaalde taalrol zitten, doorschuiven. Dat model maakt zelf een verdeelsleutel die overeenkomt met een verdeling van ongeveer 20% - 80%. Het is inderdaad zo dat een aantal leerlingen overstapt naar het Franstalig onderwijs. Zij worden niet verder gevolgd. Vanuit de verschillende gemeenten komt er intussen een nieuwe instroom, die onder meer afhangt van de bevolkingsgroei. De verdeelsleutel wordt gestuurd door de evolutie van het leerlingen-aantal in de gemeenten en hoe die toegeleverd worden aan het Nederlandstalig onderwijs. In de praktijk betekent dit wel dat het secundair onderwijs geleidelijk meer gevuld wordt met leerlingen uit het Nederlandstalig onderwijs: die leerlingen stromen door vanuit het Nederlandstalig basisonderwijs, zoals dat vandaag al gebeurt vanuit het kleuteronderwijs naar het lager onderwijs.

5 5 Commissielid Liesbet Dhaene (N-VA) vraagt of er gekeken is naar het verleden om te zien of de verhouding van de bevolkingsgroei en de instroom in het Nederlandstalig onderwijs constant blijft of verandert. De onderzoeker geeft toe dat dit niet expliciet onderzocht werd, maar dat kan afgeleid worden dat die verhouding relatief constant blijft. In het verleden is er periode geweest dat de instroom in het Nederlandstalig onderwijs de neiging vertoonde om te stijgen in vergelijking met de bevolkingsaanwas. In de periode die onderzocht werd is dat niet meer het geval. De heer Steven Groenez vult aan dat de scenario s voor Brussel dieper ingaan op dit probleem. Er worden andere hypothesen gehanteerd die betrekking hebben op de taalkeuze. De spreker geeft een beeld van de vraagprognose voor het basisonderwijs in het Brussels hoofdstedelijk gewest, waarbij opvalt dat er voor de grootste entiteiten en voor het noordwesten van het gewest een stijging geldt en voor het zuidoosten eerder een daling. Commissievoorzitter Bruno De Lille (Groen) wil weten wat de verklaring is voor de daling van de vraag. De heer Johan Surkyn antwoordt dat dit komt doordat de bevolking gaat dalen. Voor het secundair onderwijs is er een langere periode van daling bezig voor heel Vlaanderen en het Brussels hoofdstedelijk gewest. Die daling houdt nog een tweetal jaar aan en zal omgebogen worden naar een vrij scherpe stijging. De stijging in het lager onderwijs in het Brussels hoofdstedelijk gewest laat zich nu al voelen in het secundair onderwijs en zet zich de komende 10 jaar verder. Op de vraag van de heer Paul Delva (CD&V) antwoordt de spreker dat de vraagprognose gemaakt is op basis van de vestigingsplaats van de scholen en niet op basis van de woonplaats van de leerlingen. De heer Bruno De Lille (Groen) merkt op dat als een gemeente beslist om een lagere school te bouwen, volgens dit model binnen een paar jaar de nood zal bestaan voor een secundaire school in die gemeente. Dat verklaart de spreker doordat de doorstroming naar het secundair constant blijft. Als er geen secundaire school aanwezig is, zal die doorstroming in de toekomst naar andere gemeenten of naar de Rand gebeuren. De heer Paul Delva (CD&V) ziet dat waar er vandaag al het meeste secundaire scholen, de grootste stijging te verwachten is. Vanaf het ogenblik dat er in andere gemeenten scholen opgericht worden, zal de prognose voor de betreffende gemeenten dalen. Professor Johan Surkyn vindt dat een belangrijke opmerking waar de heer Steven Groenez dieper op in zal gaan. Eén van de verklaringen ligt in de redenen waarop ouders steunen om een bepaalde schoolkeuze te maken. Als die op een tekort gebaseerd is, blijft men in die gemeente eigenlijk te weinig plaatsen vragen.

6 6 Commissievoorzitter Bruno De Lille (Groen) ziet hierin de bevestiging dat het aantal nodige plaatsen in het Brussels hoofdstedelijk gewest niet per gemeente moet bekeken worden, maar wel over het hele grondgebied van het gewest. De spreker bevestigt dat want Brusselse scholen rekruteren heel breed, niet alleen in de buurt. Tekorten plaatsen in een bepaalde gemeente is eigenlijk een beetje aberrant. Het is misschien nuttig om te weten waar tekorten of bevolkingstromen ontstaan, maar de vestigingsplaats van een school aan die bepaalde gemeenten koppelen is niet echt noodzakelijk voor het Brussels hoofdstedelijk gewest. Dat heeft onder meer te maken met de mobiliteit. De heer Steven Groenez voegt toe dat in de helft van de gebieden in het Brussels hoofdstedelijk gewest de leerlingenaantallen lijken te wijzen op de aanwezigheid van maximum 1 of 2 scholen. Maar elke school heeft zijn eigen aanbod en dat bepaalt mee hoe en waar de school leerlingen rekruteert. Mevrouw Liesbet Dhaene (N-VA) denkt dat dit hoofdzakelijk van belang is voor secundaire scholen en minder voor basisscholen. De heer Steven Groenez wijst er op dat de Brusselse basisscholen breder rekruteren dan de gemeentegrenzen, wat onder meer te maken heeft met betere vervoersmodaliteiten dan in de rest van Vlaanderen. Maar toch heeft het zin om de lokale situaties te bekijken omdat elke gemeente over basisonderwijs beschikt. Er dient natuurlijk rekening gehouden te worden met pendelbewegingen. De heer Johan Surkyn benadrukt dat de belangrijkste pendel waarmee het Brussels hoofdstedelijk gewest te maken heeft, de pendel is met de Rand. Dat heeft vooral te maken met het scholenaanbod. Voor het Brussels hoofdstedelijk gewest werden bijkomende scenario s ontwikkeld die te maken hebben met de manier van rekruteren in een meertalige omgeving, waarbij er dan nog een sterke uitwisseling met de Rand bestaat. De spreker begint zijn betoog met de voorstelling van de schoolwoonratio: dat is de verhouding tussen het aantal leerlingen dat ergens naar school gaat en het aantal leerlingen dat in de gemeente woont waar de school ligt. Als de ratio 1 is, is er precies genoeg plaats om Brusselse kinderen een plaats te geven. Als de ratio groter is, is de capaciteit groter. Het ligt in de lijn van de verwachtingen dat elke grote stad een overaanbod aan onderwijsplaatsen zou hebben voor instromers. In lag die ratio voor het basisonderwijs rond 1,10. Intussen is die gedaald tot ongeveer 1,01. Voor het kleuteronderwijs ligt dat al onder de 1. Dat wil zeggen dat er onvoldoende capaciteit is voor de eigen kleuters die kiezen voor Nederlandstalig onderwijs. Hij vergelijkt met Antwerpen waar dat cijfer al langer in de buurt van 1 ligt. Het grote verschil is de stevige daling in het Brussels hoofdstedelijk gewest: in 7 jaar is het overschot gedaald van bijna 10% naar 2%. In het secundair onderwijs is de daling nog groter: in 2007 lag de ratio op 1,5 en is die gedaald tot 1,25. Dat is een capaciteitsdaling met ongeveer 50%. Professor Johan Surkyn noemt die toestand dramatisch. De heer Paul Delva (CD&V) vraagt op welke manier het doelpubliek dat in Brussel woont gedefinieerd is.

7 7 De onderzoeker antwoordt dat het over alle leerlingen gaat die ongeacht waar in het Nederlandstalig onderwijs zitten, gedeeld door het aantal leerlingen dat in de gemeente waar de school geografisch ligt, Nederlandstalig onderwijs volgt. Vervolgens gaat hij verder over de schoolpendel. Hier valt op dat het Brussels onderwijs zich steeds meer concentreert op Brusselse leerlingen. In het schooljaar kwam 92% van de leerlingen in het Brussels Nederlandstalig lager onderwijs uit het Brussels hoofdstedelijk gewest. De grafieken tonen echter aan dat, ondanks dat het Brussels Nederlandstalig onderwijs zich meer op Brusselse leerlingen concentreert, er steeds minder plaatsen zijn voor die leerlingen. Dat tekort is vooral te voelen in het basisonderwijs, maar zal zich in de toekomst zal uitbreiden naar het secundair onderwijs. Daarna wordt stilgestaan bij de thuistaal. Hiervoor hebben de onderzoekers de gegevens gebruikt die verzameld worden in het kader van de GOK-indicatoren (Gelijke Onderwijskansen). De inkomende en de uitgaande pendel werd opgemeten en opgedeeld volgens de thuistaal: Nederlands of een andere taal. Hierbij valt op dat de pendel van buiten naar het Brussels hoofdstedelijk gewest een dalende trend vertoont. Die daling is het sterkst voor Nederlandstalige leerlingen die van buiten het gewest komen. Daarentegen gaat de uitwijking naar het lager onderwijs buiten het Brussels hoofdstedelijk gewest in stijgen de lijn voor kinderen met een andere thuistaal dan het Nederlands. Het tekort aan plaatsen in het Brussels Nederlandstalig onderwijs doet voornamelijk Brusselse kinderen, die een ander thuistaal hebben dan het Nederlands, uitwijken naar de Rand. Dat toont onder meer aan dat de wens van anderstalige ouders om hun kinderen naar het Nederlandstalig onderwijs te sturen zo groot is dat ze hun kinderen buiten het Brussels hoofdstedelijk gewest inschrijven. Er zijn zelfs ouders die verhuizen om hun kinderen naar het Nederlandstalig onderwijs te sturen. Uit een ander onderzoek blijkt Aalst een voorbeeld van een stad te zijn die met dit fenomeen te maken heeft. Dat betekent dat met een groter scholenaanbod de diversiteit in de school niet kan gestuurd worden, want anderstalige leerlingen wijken uit naar de Rand. Aan de heer Bruno De Lille (Groen) antwoordt hij dat individuele keuzes natuurlijk meespelen in de schoolkeuze, maar dat het capaciteitstekort de fundamentele oorzaak is die dwingt om een Nederlandstalige school te kiezen buiten het Brussels hoofdstedelijk gewest. Mevrouw Khadija Zamouri (Open Vld) vraagt naar de oorsprong van de gegevens waarmee gewerkt werd. De heer Steven Groenez antwoordt dat de gegevens over de GOK-indicatoren van de scholen komen. De scholen vragen een verklaring op eer over de thuistaal aan de ouders. Professor Johan Surkyn vult aan dat de leerlingengegevens gebaseerd zijn op de februaritellingen van de scholen in de periode Als conclusie geeft de spreker mee dat het Brussels Nederlandstalig onderwijs zich steeds meer richt op Brusselse leerlingen, maar tegelijk slaagt het er minder in om die Brusselse leerlingen een plaats aan te bieden. Er is nog een marge van 2% in het basisonderwijs, die verder afneemt. Als die trend aanhoudt, zal het Brussels Nederlandstalig onderwijs binnen afzienbare tijd geen plaats meer kunnen bieden aan alle Brusselse leerlingen. De uitwaartse pendel van kleuters met een andere thuistaal dan het Nederlands, stijgt sneller dan die van Nederlandstalige kleuters. Niet alleen kinderen met het Nederlands als thuistaal lopen school buiten het gewest, maar nog meer kinderen met een andere thuistaal.

8 8 Het capaciteitstekort in Brussel belast de Rand met hoofdzakelijk kinderen die niet het Nederlands als thuistaal hebben. De onderzoekers hebben 2 alternatieven uitgewerkt die hieraan moeten verhelpen. Een eerste beleidsscenario compenseert het verlies van de periode via ophogingsfactoren, waarbij de verhouding tussen het Brussels Nederlandstalig onderwijs en de schoolratio teruggebracht wordt naar het peil van Hiervoor moet de capaciteit voor het kleuteronderwijs stijgen met 11%, het lager onderwijs met 1% en het secundair onderwijs met 5%. Het tweede scenario gaat er vanuit dat het herstellen de situatie van het verleden niet altijd werkt. Hier is het uitgangspunt dat alle kinderen die in het Brussels hoofdstedelijk gewest wonen een plaats moeten vinden in het Brussels onderwijs, zonder dat inkomend leerlingen hun plaats zouden verliezen. Hiervoor is een ophoging van 10% nodig in het basisonderwijs. Dat scenario is niet toegepast voor het secundair onderwijs omdat hiervoor bijkomend onderzoek nodig is. In antwoord op een vraag van mevrouw Brigitte Grouwels zegt hij dat de verschuiving van leerlingen uit het Nederlandstalig onderwijs naar het Franstalig onderwijs in Brussel niet onderzocht werd. De heer Bruno De Lille (Groen) polst naar de reden voor de daling van 25% leerlingen in het secundair onderwijs. Ligt dit bij het capaciteitstekort of heeft het eerder te maken met andere keuzefactoren? De onderzoeker repliceert dat uit het onderzoek niet met zekerheid blijkt dat die daling te maken heeft met het capaciteitstekort. Er kan niet geconcludeerd worden dat het Brussels Nederlandstalig secundair onderwijs met 25% zou moeten groeien om hetzelfde marktaandeel te bereiken. Het kan zijn dat instromende leerlingen andere motieven hebben om in Brussel school te lopen dan de wenselijkheid. Maar dat blijft een open vraag. Om af te ronden geeft de heer Johan Surkyn een aantal voorbeelden over de schoolpendel in verschillende gemeenten van het gewest. Hierbij valt op dat voor het basisonderwijs het aantal leerlingen dat binnen de eigen gemeente school loopt, daalt van 60% naar 55%. Dat ligt lager dan in Vlaanderen. De uitstroom naar andere Brusselse gemeenten ligt op ongeveer 35%. Dat betekent dat bijna iedereen die niet in eigen gemeente naar school gaat, in een andere Brusselse gemeente een school kiest. Ongeveer 10% kiest om buiten het gewest naar school te gaan. Die laatste groep groeit stelselmatig. De instroom van buiten het Brussels hoofdstedelijk gewest gaat in dalende lijn. Voor Anderlecht valt op dat vandaag de uitstroom naar de Rand groter is dan de instroom. De stad Brussel heeft plaatsen te kort voor de eigen leerlingen, Sint- Jans-Molenbeek toont hetzelfde beeld. Schaarbeek heeft traditioneel te weinig plaatsen voor leerlingen uit de eigen gemeente. Sint-Pieters-Woluwe vertoont een ander beeld: 40% van de leerlingen komen uit de rand. De heer Paul Delva (CD&V) merkt op dat dit wellicht te maken heeft met het grote aantal scholen dat in Sint-Pieters-Woluwe ligt. De spreker benadrukt dat er in die gemeente ook weinig uitstroom is.

9 9 In het secundair onderwijs ligt de interne rekrutering op ongeveer 25%. De uitstroom naar andere Brusselse gemeenten bedraagt ongeveer 55%. De rest gaat naar school in een ander landsgedeelte. De instroom vanuit de Rand daalt: van naar ongeveer in 5 à 6 jaar tijd. Terwijl de uitstroom in dezelfde periode stijgt van naar leerlingen. In Anderlecht, Brussel en Sint-Jans-Molenbeek wordt die tendens bevestigd. Sint-Pieters- Woluwe is weer de uitzondering, maar ook hier vertoont de instroom van buiten het gewest een dalende trend. 2. Uiteenzetting door Steven Groenez Steven Groenez (slides 61 tot 79) behandelt de vraag waar er bijkomende plaatsen moeten gecreëerd worden en of er extra capaciteit nodig is. Hiervoor moet de aanbodzijde in kaart gebracht worden. De onderzoekers hebben een bevragingsmodel ontwikkeld dat aan de schooldirecties werd voorgelegd om de aanbodcapaciteit per vestigingsplaats (dus niet per school) op te lijsten. Het is geen objectieve meting, maar een zelfinschatting van scholen over de optimale capaciteit. Dat is het aantal beschikbare plaatsen bij een optimale aanwending van de beschikbare lokalen/gebouwen voor onderwijs- of ondersteunende functies volgens de pedagogische vrijheid van de school. De maximale capaciteit gaat over het aantal beschikbare plaatsen bij een maximale aanwending van de beschikbare lokalen/gebouwen voor de onderwijsfunctie en dus een minimale aanwending van de beschikbare lokalen/gebouwen voor ondersteunende functies. De vraag naar overbenutting peilt naar het aantal kinderen dat les krijgt in andere dan leslokalen, bijvoorbeeld de refter en de gang. Voorts is er gevraagd naar recente capaciteitsuitbreidingsmaatregelen en naar bedreigde capaciteit. Bij het eerste merkt men dat scholen heel vaak creatieve oplossingen gebruiken, zoals lokalen opdelen met gyproc-platen om nieuwe plaatsen te creëren. Het tweede gaat over ruimtes in slechte of onveilige staat die niet tijdig gerenoveerd kunnen worden en met sluiting bedreigd zijn. Tot slot is nog gepeild naar uitbreidingsplannen en -mogelijkheden en de verwachte realisatietermijn. Die survey werd in eerste instantie ontwikkeld voor de 4 taskforcegemeenten: Antwerpen, Denderleeuw, Halle en Kortrijk. Uiteindelijk bleek de vragenlijst een te zware belasting in te houden voor de directies. Alleen in Halle heeft men 100% respons gekregen. In Denderleeuw en Kortrijk is het niet volledig gelukt. Antwerpen weigerde mee te werken omdat het, naar eigen zeggen, over voldoende materiaal beschikte om cijfers te kunnen geven. Op vraag van het departement Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap werd een tweede kortere vragenlijst ontwikkeld om minimale gegevens op te vragen. Dat sjabloon werd ook gebruikt in het Brussels Nederlandstalig onderwijs. Het geeft informatie over de vestigingsplaats, met de optimale en maximale capaciteit, de bedreigde plaatsen en de overbenutting. Het tweede deel peilt naar de geplande uitbreiding. Voor de Brusselse Nederlandstalige scholen ligt de maximale capaciteit op plaatsen voor het kleuteronderwijs en plaatsen voor het lager onderwijs. De overbenutting ligt hoog in vergelijking met andere steden: 725 leerlingen uit het basisonderwijs krijgen les in lokalen die daar eigenlijk niet voor geschikt zijn. Voor het schooljaar dreigen 633 plaatsen weg te vallen. Die plaatsen zijn concreet in kaart gebracht, waardoor er eigenlijk onmiddellijk zou kunnen ingegrepen worden om die plaatsen te redden. Het aantal bijkomende plaatsen is tegen gepland op plaatsen voor het basisonderwijs. Voor het secundair onderwijs is een ander bevragingsmodel nodig. In het secundair onderwijs het begrip plaats niet dezelfde invulling als in het basisonderwijs. Leerlingen veranderen veel

10 10 meer van klas en sommige plaatsen zijn heel specifiek: in sommige technische scholen zijn die nauw verbonden met de werkplaatsen in de gemeente. Samen met de stad Antwerpen wordt hiervoor een bevragingssjabloon ontwikkeld. Dat wil zeggen dat er, behalve voor Antwerpen, eigenlijk geen nauwkeurige aanbodsbeschrijving bestaat voor het secundair onderwijs. Dat maakt het moeilijk om het plaatstekort concreet in kaart te brengen, terwijl wel geweten is dat de vraag stijgt en er bijkomende plaatsen zullen nodig zijn. Ook voor de aanbodszijnde werden specifieke begrippen gebruikt. Voor het basisonderwijs in de taskforcegemeenten, waar ook de 19 gemeenten van het Brussels hoofdstedelijk gewest bij horen, is gevraagd naar maximale capaciteit, zonder rekening te houden met overbenutting terwijl de bedreigde plaatsen wel onderzocht worden. Dat betekent dat het voor het onderzoek onwenselijk is dat leerlingen les krijgen in ongeschikte lokalen en dat er ingegrepen moet worden om bedreigde plaatsen te redden. Wat betreft de geplande uitbreidingen, is de hypothese dat die plaatsen binnen de gestelde termijnen gerealiseerd worden. De spreker antwoordt op de vraag van de heer Bruno De Lille (Groen) dat er in de resultaten rekening gehouden werd met de bestaande 725 plaatsen in overbenutting. Hij benadrukt dat het fenomeen overbenutting in het Brussel meer voorkomt dat in andere steden, maar dat er bijkomende plaatsen zullen gecreëerd worden, wat veel meer is dan het huidig aantal plaatsen in overbenutting. Er kan vandaag alleen gebruik gemaakt worden van het aantal ingeschreven leerlingen om een schatting te maken van het aantal nodige plaatsen in de toekomst. Voor de niet-taskforce gemeente is een default maximale capaciteit bepaald. Daarvoor gingen de onderzoekers uit van de hoogste feitelijke bezetting in de laatste 5 jaar voor het basisonderwijs, verhoogd met 30%. De periode in het secundair onderwijs is 10 jaar, omdat het aantal leerlingen in het secundair onderwijs de laatste jaren daalde. Omdat met de coëfficiënt van 30% er geen enkel capaciteitsprobleem is, wordt de correctie voor het secundair onderwijs niet toegepast. Omdat prognoses afwijkingen vertonen ten opzichte van de realiteit werden veiligheidsmarges ingebouwd. De monitor registreert waar de leerling in februari feitelijk terechtkomt, dat is niet altijd de school van de eerste keuze. Om de vrije keuze te garanderen is het noodzakelijke om het aanbod voldoende groot te maken. Daarom werd naast de maximale capaciteit een voorzichtigheidscapaciteit ingebouwd. De voorzichtigheidscapaciteit is vastgelegd op 85% van de maximale capaciteit, zo krijgen gemeenten en steden tijdig het signaal dat er een tekort dreigt en kunnen ze tijdig ingrijpen. Door de toepassing van de voorzichtigheidscapaciteit, blijkt dat er in het Brussels Nederlandstalig basisonderwijs in er tekort zal zijn van plaatsen. Op de opmerking van de heer Bruno De Lille (Groen) repliceert de onderzoeker dat hierbij al rekening gehouden is met de geplande uitbreiding van plaatsen. In 9 van de 19 gemeenten zullen effectief tekorten zijn (Anderlecht, Brussel, Elsene, Etterbeek, Koekelberg, Schaarbeek, Sint-Agatha-Berchem, Sint-Pieters-Woluwe en Watermaal-Bosvoorde). In die gemeenten zullen er plaatsen te weinig zijn. De 10 overige gemeenten zorgen voor een overschot van 834 plaatsen, waardoor het tekort voor het hele gewest plaatsen bedraagt, op voorwaarde dat alle beschikbare plaatsen ingenomen worden door optimale toepassing van de pendelfactoren. In het secundair onderwijs zal het Brussels hoofdstedelijk gewest een tekort hebben plaatsen. Vijf jaar later zal dat oplopen tot plaatsen.

11 11 Ter afronding geeft de spreker enkele aanbevelingen mee om de monitor permanent op te volgen en de resultaten voldoende efficiënt te houden. II. Algemene bespreking De heer Bruno De Lille (Groen) heeft de indruk dat er vandaag, zeker voor het secundair onderwijs, geen echte vrije keuze meer bestaat voor wat de netten betreft. Hij merkt op dat om die vrije netkeuze te garanderen er beter rekening gehouden wordt met die voorzichtigheidsfactor van 85% in plaats van de 100%. Onderzoeker Steven Groenez bevestigt deze opmerking. Een tweede vraag van de heer Bruno De Lille (Groen) gaat over de noodzaak om het aanbod aan technisch en beroepsonderwijs te verhogen. In het Brussels hoofdstedelijk gewest is het tekort nijpend. De heer Steven Groenez wijst erop dat de cijfers over het algemeen geen onderscheid maken naar onderwijsvorm. De gegevens zijn evenwel beschikbaar, maar vragen een bijkomende analyse om de vraag naar de onderwijsvorm te bepalen. Hierover bestaat op dit ogenblik geen indicatie. Er kan alleen worden opgemaakt dat het aantal plaatsen algemeen secundair onderwijs in het Brussels hoofdstedelijk gewest veel hoger ligt dan elders. Mevrouw Brigitte Grouwels (CD&V) vindt het heel belangrijk dat dit onderzocht wordt. Heel veel jongeren trekken weg uit het gewest omdat er geen technische of beroepsscholen aanwezig zijn. Zij is ook benieuwd om te weten of er een link bestaat naar het Franstalig onderwijs: misschien bestaat er op het moment van de overgang naar het secundair onderwijs een overstap naar de andere taalgroep omdat men in de ene taalgroep niet vindt wat men zoekt. In het begin van de uiteenzetting toonden de onderzoekers aan dat de verdeling van de leerlingen tussen het Nederlandstalig en het Franstalig onderwijs een verhouding heeft van 20/80 en dat deze constant blijft. Er bestaat evenwel de indruk dat die verhoudingen in de loop van de tijd wijzigen, bijvoorbeeld omdat er bij gebrek aan keuzemogelijkheden een overstap plaatsvindt. De heer Paul Delva (CD&V) zag in de uiteenzettingen niet goed de gegevens over de vraagzijde, terwijl die langs de aanbodzijde duidelijk naar voor kwamen. Professor Johan Surkyn antwoordt op de laatste vraag dat dit de resultaten zijn van het nulscenario, dat wil zeggen dat er voor het Brussels hoofdstedelijk gewest geen rekening gehouden wordt met het plaatsverlies tijdens de laatste 7 jaar en met ophogingen. Hij deelt eveneens mee dat de doorstromingen van het percentage leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs vastgesteld worden bij de overgang tussen kleuter- en lager onderwijs. Nadien worden geen verschuivingen meer vastgesteld. Als er verschuivingen gebeuren is dat meestal van en naar de andere gewesten. Commissievoorzitter Bruno De Lille (Groen) merkt op dat uit het onderzoek niet kan worden afgeleid dat meer plaatsen in het Nederlandstalig kleuteronderwijs ook effectief zouden worden ingevuld. Mevrouw Brigitte Grouwels (CD&V) vraagt of dat kan onderzocht worden.

12 12 Professor Johan Surkyn bevestigt dat de doorstroming tussen het Nederlandstalig onderwijs en het Franstalig onderwijs onderzocht kan worden. Bij het leerplichtonderwijs weet men dat wanneer kinderen niet in het Nederlandstalig onderwijs ingeschreven zijn, ze wel in het Franstalig onderwijs zullen zitten. Maar hiervoor moeten de databanken van beide gemeenschappen gekoppeld zijn. De heer Steven Groenez vult aan dat het niet mogelijk is om af te leiden welk percentage van de Brusselse bevolking mogelijk zou kiezen voor het Nederlandstalig onderwijs, mocht er voldoende plaats zijn. Professor Johan Surkyn benadrukt dat het heel interessant zou zijn om na te gaan wat de reden is voor de terugloop met 25% in het secundair onderwijs omdat het niet duidelijk is dat dit met capaciteit te maken heeft. Het kan best zijn dat het onderwijstype hierin een belangrijke rol speelt. Mevrouw Liesbet Dhaene (N-VA) wil weten of er lessen kunnen getrokken worden uit het verleden. Hoe zit het met de evolutie van de leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs op de totale bevolking? Zij meent begrepen te hebben dat die tendens behouden wordt op een verhouding 80/20. Professor Johan Surkyn zegt dat hij hierop geen sluitend antwoord kan gegeven. Het percentage volgt uit de gehanteerde methode, die de doorstroming van de leerlingen volgt. Er zijn geen gegevens over een mogelijke nieuwe instroom. De heer Steven Groenez vult aan dat het niet mogelijk is om hiervan een observatie te maken, zolang er sprake is van een capaciteitstekort waardoor er feitelijk een beperking is van de keuzevrijheid. De heer Bruno De Lille (Groen) brengt naar voor dat er een misverstand bestaat over de capaciteitsdruk langs Nederlandstalige zijde. Ook langs Franstalige kant is er een tekort. Er kan dus niet besloten worden dat mensen zomaar weg willen uit het Franstalig onderwijs. Mevrouw Liesbet Dhaene (N-VA) is het niet eens met die laatste bewering. Zij is van mening dat de capaciteitsdruk in het Franstalig onderwijs niet de oorzaak is van de instroom in het Nederlandstalig onderwijs. Het heeft vooral te maken met de kwaliteit van het onderwijs. Commissievoorzitter, Verslaggever, Bruno De Lille

13 BIJLAGE 13

14 Capaciteitsmonitor leerplichtonderwijs Voorstelling VGC 9 december 2015 Onderzoeksluiken Onderwijsvraag: Uitwerken van vraagprognoses voor het basis- en secundair onderwijs Onderwijsaanbod: Analyse van bestaande gegevens over aanbodcapaciteiten Ontwikkelen capaciteitsbevraging HIVA KU Leuven Interface Demography V.U.Brussel Governance: Lokaal 4 case-studies: Antwerpen, Kortrijk, Denderleeuw en Halle Lokale bevraging capaciteit aan aanbodzijde Centraal Opvolgen performantie en updaten van de monitor Onderwijsvraag Onderwijsvraag: Periode: Onderwijsposities Onderwijsniveau KO LO SO graad 1 SO graad 2 & 3 DBSO BuBAO BUSO Onderwijsposities per leeftijd per leeftijd en leerjaar per leeftijd en A/B stroom per leeftijd, onderwijsvorm en leerjaar per leeftijd per leeftijd en type per leeftijd en opleidingsvorm - Geografisch: - Gemeenten - binnenstedelijk opgedeeld voor taskforce gemeenten Vraagprognoses en geografie Presentatie van resultaten: op niveau gemeente + binnenstedelijke opsplitsing voor de Task force gemeenten. Voor berekeningen: soms voor grotere gebieden wanneer nodig voor accurate voorspelling van de toekomstige leerlingenstromen = toevalsfout minimaliseren. Precisie van de prognose evenredig met omvang van de geografische eenheden Vertrekpunt: 327 fusiegemeenten Brusselse Niet Herstappe, wel Komen-Waasten Binnenstedelijke indelingen opgebouwd vanuit de statistische sectoren apart per onderwijsniveau BaO SO BuO: Bubao en Buso DBSO Binnenstedelijke gebiedsafbakeningen >5000 lln BaO Afbakening op basis van pendelbewegingen tussen statistische sectorcodes Vraagprognose Werkwijze: zie technisch rapport 1

15 Hoe vertaal je bevolking in leerlingenaantal? Eén op één-relatie tussen bevolking en leerlingen? Niet zo eenvoudig: wat we hier leerplichtonderwijs noemen, omvat leerlingen die nog niet of niet meer leerplichtig zijn Instromers en uitstromers van het buitenland Lln die om redenen van gezondheid of andere geen onderwijs volgen Thuisonderwijs Instromers en uitstromers van een andere gemeenschap Niet-rijksregister bevolking Zittenblijvers die langer een zitje in beslag nemen Bevolking 2016 voorspelt schoolpopulatie 2016 = transversaal model jr 3jr 4jr 5jr 6jr 7jr 8jr 9jr 10jr 11jr 12jr 13jr 14jr 2016 KO 1e lj 2e lj 3e lj 4e lj 5e lj 6e lj SO1 SO2 SO3 SO4 SO Schoolpopulatie schoolpopulatie 2015 voorspelt schoolpopulatie 2016 = transitiemodel KO 1e lj 2e lj 3e lj 4e lj 5e lj 6e lj SO1 SO2 SO3 SO4 SO KO 1e lj 2e lj 3e lj 4e lj 5e lj 6e lj SO1 SO2 SO3 SO4 SO5 Bevolking x leeftijd x jaar Demografische evolutie: SVR-projecties: Demografische evolutie BHG geschat a.d.h.v. bevolkingsprognosen Planbureau (voor de 19 gemeenten samen) Verdeling over de 19 gemeenten geraamd m.b.v. de BISA-studie van X. Dehaibe (Bisa Cahier mei 2010) Stabiliteitsscenario = scenario 0 Stabiliteitsscenario, Vlaanderen + BHG Interne transities: slaag- en doorstromingsparameters constant Uitstroom: constante uitstroomkans (met correctie voor leerlingen die meer dan 1 jaar ouder zijn dan de oudste leeftijd voor die onderwijspositie) Instroom: volledig variabel in functie van demografische vooruitzichten, en gemeentelijk gewogen volgens het reële gewicht in de instroom. Alle prognosen gelden voor verwachte leerlingenaantallen op 1 februari (tellingsdatum) Controle van de prognoseresultaten Bijzonderheid: In het kleuteronderwijs zijn er de instappers die na 1 februari nog de minimumleeftijd bereiken om in te stappen Op basis van combinatie van mogelijke instapdatums en geboortedatums kan nog een extra cohorte van ongeveer 73%* na 1 februari inschrijven Vraag KO = verwacht aantal lln op 1/2/ % verwacht aantal lln van geboortejaar 2013 op 1/2/2016 2

16 Evaluatie Voorspelling na één jaar: De resultaten van de februaritelling 2014 zijn gekend. Ze laten de eerste evaluatie toe van de afwijkingspercentages tussen model en realiteit. Afwijkingsmarges hangen samen met schaal van de gemeente, of onvoorziene locale omwenteling op onderwijsvlak 1. Basisonderwijs (Kleuter / Lager) Gemiddelde absolute afwijking: 1,66% (BHG 3,65% KO, 2,08% LO) Gesommeerde afwijking: +0,14% (BHG 0,07% KO, 0,55% LO) 2. Secundair onderwijs: Gemiddelde absolute afwijking: 3,53% (BHG 2,29%) Gesommeerde afwijking: +0,13% (0,44%) 3. Conclusie: positieve en negatieve afwijking heffen elkaar grotendeels op Geprojecteerde schoolbevolking BaO Vraagprognose basisonderwijs Vraagprognoses (TF-gemeenten BaO) Vraagprognoses (BHG scen 0 BaO) Vraagprognoses (BHG scen 0 BaO) 3

17 Vraagprognoses (BHG scen 0 BaO) Vraagprognose Bao (sterkste abs. stijgers) Vraagprognose Bao (sterkste abs. stijgers) Vraagprognose Bao (evolutie tov ) tov Geprojecteerde schoolbevolking SO

18 Vraagprognose gewoon SO Vraagprognose gewoon SO (gemeenten met stijging >1.000 lln in tov ) Vraagprognose gewoon SO (BHG) Vraagprognose gewoon SO (BHG) Vraagprognose SO (sterkste abs. stijgers) Vraagprognose SO (sterkste abs. stijgers) tov

19 Vraagprognose SO (sterkste abs. stijgers) Vraagprognose SO (Brussel) tov tov Vraagprognose SO (BHG ) tov Vraagprognose SO (BHG ) Vraagprognose SO (BHG, onderwijsvormen) Vraagprognose SO (BHG, onderwijsvormen) 6

20 Pendelbewegingen Brussel vs Antwerpen Vraagscenario s voor het BHG: onderbouwing a.d.h.v. indicatoren van de pendelbewegingen Pendelbewegingen Brussel Pendelbewegingen Lo: Brussel Konklusie Brussels Gewest (BaO) - Hoewel het Brussels NL-talig onderwijs steeds meer (%-gewijs) Brusselse leerlingen bedient, stijgt het aandeel Brusselse kinderen die buiten het gewest onderwijs volgen in het Vlaamse Onderwijs - In verhouding tot de bevolking die Nederlandstalig onderwijs kiest, is er nog slechts een marge van 2% aan Nederlandstalige plaatsen in Brussel. Als de trend aanhoudt kan het Brussels onderwijs de eigen leerlingen geen plaats meer bieden, zelfs al zou er totaal geen instroom zijn - De uitwaartse pendel van leerlingen met andere thuistaal stijgt nog sneller dan deze van Nederlandstalige kleuters - Die laatste vaststelling komt erop neer dat het capaciteitstekort in het Brussels Basisonderwijs niet enkel de Nederlandstalige kleuters pusht naar buiten het Gewest, maar sterker (getalsmatig) nog de anderen - Het capaciteitstekort in Brussel belast de rand, op de eerste plaats met de kinderen die niet het Nederlands als thuistaal hebben. Scenario 1: beperkt herstel Scenario 1 (beperkt herstel) compenseert het verlies tussen 2007 en 2013 via ophogingsfactoren die de verhoudingen tussen Nl-talig onderwijs in Brussel, en de bevolkingsomvang terugbrengen naar de situatie van 2007 Uiteraard had ook een andere referentieperiode gekozen kunnen worden, maar uitgaande van het verlies tussen 2007 en 2013 komt men voor de 19 gemeenten samen tot: 111% (factor 1,108) voor KO 101% (factor 1,009) voor LO 105% (factor 1,046) voor SO 7

21 Scenario 2: 100% dekkingsgraad voor Brusselse leerlingen zonder verdringing van instromers Scenario s voor het Brussels BaO Scenario 2: Het Nederlandstalig onderwijs van het BHG biedt plaats voor alle Brusselse leerlingen zonder verdringing van de niet-brusselse instromers Voor 100 Brusselse kinderen van 2,5 tot 5 jaar gingen er in ongeveer 21 naar het Nederlandstalig Brussels kleuteronderwijs. Daarenboven gingen er nog 2 buiten Brussel naar Nl-talig Kleuteronderwijs. Het totaal bedraagt dus 23/100 inclusief de uitstromers. Ophoging met een factor 23/21=1,104 zou toelaten ook alle kleuters die buiten Brussel naar een NL-talige school gaan, om dat in Brussel te kunnen doen. In het LO bedraagt de ophoogfactor 1,095. Dit scenario is verankerd aan de theoretische capaciteitsnood voor een model met als benchmarks: geen Brusselse uitstroom, geen verdringing van instromers. Scenario 2 blijft beperkt tot basisonderwijs. De link met een capaciteitstekort in het Brussels SO kan niet hardgemaakt worden Scenario s voor het Brussels SO Schoolpendel in en rond het BHG: Basisonderwijs Evolutie BaO (BHG19, Alle stromen) Evolutie BaO (BHG19, Externe stromen) Absolute aantallen Percentages Absolute aantallen Percentages 8

22 Evolutie BaO (Anderlecht) Evolutie BaO (Brussel-Stad) Evolutie BaO (Molenbeek) Evolutie BaO (Schaarbeek) Evolutie BaO (St-Pieters-Woluwe) Schoolpendel in en rond het BHG: Secundair Onderwijs 9

23 Evolutie SO (BHG19, Alle stromen) Evolutie SO (BHG19, Externe stromen) Absolute aantallen Percentages Absolute aantallen Percentages Evolutie SO (Anderlecht) Evolutie SO (Brussel-Stad) Evolutie SO (Schaarbeek) Evolutie SO (St-Pieters-Woluwe) 10

24 Opstellen bevragingsmodel aanbod Capaciteit aanbodzijde Ontwikkeling van survey bij directies Huidige aanbodscapaciteit: per vestigingsplaats en lokaal optimale capaciteit: aantal beschikbare plaatsen bij een optimale aanwending van de beschikbare lokalen/gebouwen voor onderwijs- of ondersteunende functies volgens de pedagogische vrijheid van de school; maximale capaciteit: aantal beschikbare plaatsen bij een maximale aanwen ding van de beschikbare lokalen/gebouwen voor de onderwijsfunctie en een minimale aan wending van de beschikbare lokalen/gebouwen voor ondersteunende functies. overbenutting: plaatsen in andere dan leslokalen (bv. refter) Capaciteitsuitbreidingen in recente verleden Bedreigde capaciteit (tot ): noodgedwongen inkrimping omwille van fysieke staat/veiligheid gebrek aan tijdige oplossing Uitbreiding: plannen, mogelijkheden, (verwachte) realisatietermijn Ontwikkeling van kort bevragingssjabloon per vestigingsplaats alle TF-gemeenten Sjabloon aanbod BaO TF-gemeenten per LESLOKALEN Bedreigde plaatsen Overbenutting vestigingsplaats Optimale en maximale capaciteit & timing Sjabloon aanbod BaO TF-gemeenten Geplande uitbreidingen in Sjabloon aanbod BaO TF-gemeenten Bevragingsmodel aanbod SO Sjabloon SO: per vestigingsplaats (ontwikkeld samen met Antwerpse stadsdienst) 1) Mogelijkheden infrastructuur (geen rekening houden met lestijdenpakket) Maximale capaciteit gebouwen Overbenutting Leslokalen permanent leeg Benutting door andere niveaus Bedreigde plaatsen Geplande uitbreidingen 2) Bevraging capaciteit per administratieve groep (rekening houdend met lestijdenpakket) Zittende leerlingen in feb 2015 Vrije plaatsen in feb 2015: hoeveel had u er nog kunnen inschrijven? Voorbeeld: BSO hout leerjaren 5 en 6 Aantal plaatsen gelimiteerd door aantal werkstations in praktijklokaal, nl. 16. Ingeschreven leerlingen: 7 +6 = 13. Aantal vrije plaatsen 3. 11

25 Bevragingsmodel aanbod SO Gehanteerde aanbodsbegrippen BAO TF-gemeenten: Maximale capaciteit (MC) Zonder overbenutting Inclusief bedreigde plaatsen: er wordt tijdig een oplossing gevonden Geplande uitbreidingen: worden gerealiseerd BAO niet-taskforce gemeenten: Default max cap Max cap afleiden uit historiek van feitelijke bezetting BaO en BubaO: hoogste feitelijke bezetting in laatste 5 jaar + 30% SO, DBSO, BUSO Hoogste feitelijke bezetting in laatste 10 jaar Enkel voor SO Antwerpen: capaciteit per administratieve groep Gebruik van 85% MC: enige marge inbouwen Foutenmarge prognoses Keuzes onder capaciteitsdruk: gerealiseerde inschrijvingen stemmen niet overeenstemmen met de eerste schoolkeuze van de ouders Verminderen/beperken van uitdeining drukgebieden Marge A-V BAO (fusiegemeenten met >100 plaatsen tekort tov 85% grens in ) Vraag aanbodvergelijking Basisonderwijs Marge A-V BAO (BHG, scen 0 tov 85% MC ) Marge aanbod vraag BAO (85%MC, ) Vraag> 85% MC in fusiegemeenten 45 deelgebieden in 9 steden 12

26 Marge A-V BAO (85%MC, scen ) Marge A-V SO (fusiegemeenten met >500 plaatsen tekort tov 85% grens in ) Vraag> 85% MC in fusiegemeenten LET OP: Default cap behalve voor Antwerpen Marge aanbod vraag SO (85%MC, ) Marge aanbod vraag SO (100%MC, ) Vraag> 85% MC in fusiegemeenten Vraag> 100% MC in fusiegemeenten Marge A-V SO (BHG) Governance centraal Opvolgen performantie en updaten van monitor 1.Volgen van prognoses en feitelijke leerlingenaantallen 2.Volgen van demografische prognoses: houdbaarheid prognoses 3. Updaten van aanbodreeksen Gebruiken van sjablonen aanbodsbevraging Opvolging van geplande en gerealiseerde plaatsen in reguliere dossiers Opvolging van geplande en gerealiseerde plaatsen in capaciteitsdossiers LET OP: Default cap behalve voor Antwerpen 13

27 Governance centraal (2) 4. Updaten van monitor voor evoluties in onderwijskeuzes Verdeling over de onderwijsvormen SO: nu schooljaar , kan aangepast worden aan de evolutie van het toekomstig aanbod (hervorming SO) Verdeling over types/onderwijsvormen BuBaO en BuSO: nu schooljaar , kan aangepast worden aan de evolutie van toekomstig aanbod (invloed van M-decreet) Periodiek herberekenen van de transitiekansen 14