Op 1 september 2012 startte het nieuwe omkaderingssysteem in het gewoon basisonderwijs.

Transcriptie

1 MONITORING VAN DE NIEUWE OMKADERING BASISONDERWIJS SCHOOLJAAR tem I. Inleiding Op 1 september 2012 startte het nieuwe omkaderingssysteem in het gewoon basisonderwijs. Sinds dan bestaat de basisomkadering in het gewoon basisonderwijs uit de lestijden volgens de schalen, de additionele lestijden volgens de schalen (om de leerling/leerkrachtratio tot 18,5 te beperken) en de SES-lestijden, op basis van de socio-economische leerlingenkenmerken (opleiding van de moeder, thuistaal en studietoelage). In het decreet basisonderwijs is in artikel 137 het volgende voorzien m.b.t. de monitoring van het nieuwe omkaderingssysteem: Het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming voert jaarlijks een monitoring uit van de bepalingen in deze sectie. Hierbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de evolutie van de verschillende componenten van de basisomkadering. De resultaten van deze monitoring worden aan de Regering bezorgd. II. Analyses In het eerste deel geven we kort de leerlingenaantallen weer en enkele voorname kenmerken (aantikken op opleiding moeder, thuistaal en schooltoelage ; soort van gemeente). In een tweede deel bespreken we de componenten van de basisomkadering. 1. Leerlingen/Scholen De gehanteerde teldatum van de leerlingenaantallen is deze die gehanteerd wordt voor de berekening van de omkaderingsmiddelen. Voor scholen in herstructurering of programmatie is dit de eerste schooldag van oktober voor de andere scholen is dat de eerste schooldag van februari. Uit onderstaande grafieken (1(b) & 2(b)) blijkt vooreerst dat er in de periode een kleine leerlingen zijn bijgekomen (+ 7,6%) in het gewoon basisonderwijs. 62% van de leerlingen in het basisonderwijs behoren tot het lager onderwijs. Deze verhouding is in de periode lichtjes gestegen. Voor het derde jaar op rij zien we een lichte daling van het aantal kleuters (van 0,92% tov 2014) terwijl het aantal leerlingen in het lager onderwijs, in dezelfde periode, nog stijgt met 8%. Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

2 40,3% 40,2% 39,3% 38,6% 38,0% 59,7% 59,8% 60,7% 61,4% 62,0% 40,0% 60,0% Grafiek 1: evolutie van de leerlingaantallen vgl. niveau (teldatum: 01/02 of 01/10) Totaal # Kleuters # Lager Grafiek 1b: evolutie van de leerlingaantallen vgl. niveau 120,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% Totaal # Kleuters # Lager Het aantal en aandeel aantikkers op opleiding moeder is overheen de jaren het meest stabiel gebleven van de drie leerlingenkenmerken. Het aandeel schommelt de afgelopen 5 jaar rond de 20%. Sinds 2013 is schooltoelage ipv opleiding moeder het leerlingenkenmerk met het hoogste aantal/aandeel aantikkers. Het aandeel aantikkers op schooltoelage is licht gestegen in het schooljaar 2012 tov 2016 (nl. van 20,7% naar 22,6%). In 2017 zien we eerder een forse stijging (+2,7%). i De kleuters tikken in het schooljaar 2012 relatief iets meer aan op thuistaal (18,3%) dan de leerlingen in het lager onderwijs (15,6%). Op basis van de evolutie Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

3 van aantikkende kleuters op taal verwachten we dat deze stijgende trend zich ook de komende jaren zal doorzetten in het volledige basisonderwijs. Zowel in het kleuter- als in het lager onderwijs komt hier in het schooljaar 2017 meer dan 4% bij tegenover het jaar ervoor. Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

4 Grafiek 2: evolutie van de leerlingaantallen vgl. niveau & SES-kenmerken (teldatum: 01/02 of 01/10) Totaal Kleuter Lager Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

5 20,8% 20,7% 20,6% 20,6% 20,7% 20,7% % 17,7% 18,3% 18,9% 19,8% 20,6% 20,7% 20,9% 21,6% 22,0% 22,6% 25,3% 20,2% 20,3% 20,4% 20,6% 20,8% 20,9% 18,3% 19,2% 19,8% 20,5% 21,4% 22,4% 21,0% 21,6% 21,2% 21,0% 20,8% 15,6% 20,6% % 17,3% 17,9% 18,7% 19,4% 22,0% 22,7% 25,3% 20,6% 20,7% Grafiek 2b: evolutie van de leerlingaantallen vl. niveau & SES-kenmerken (teldatum: 01/02 of 01/10) 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Opleiding moeder Opleiding moeder Opleiding moeder Totaal Kleuter Lager Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

6 4,1% 6,4% 4,2% 6,4% 4,2% 6,4% 4,3% 6,4% 4,3% 6,4% 4,4% 6,4% 25,0% 25,2% 25,3% 25,5% 25,6% 25,7% 64,6% 64,2% 64,1% 63,9% 63,7% 63,4% Uit grafiek 3b blijkt dat voor de schooljaren 2012 tem 2017, ongeveer 4% van de leerlingen school loopt in één van de 19 Brusselse gemeentes. Ook het % leerlingen die school lopen in één van de 25 fusiegemeentes van de Brede rand & taalgemeentes blijft al 6 jaar gelijk (nl. 6,4%). 25,7% van de leerlingen loopt school in één van de 13 centrumsteden. ii Grafiek 3: Evolutie van leerlingenaantallen vgl. soort gemeente (teldatum: 01/02 of 01/10) Brussel Brede rand & taal Centrumstad Andere 70,0% Grafiek 3b: Evolutie van leerlingenaantallen vgl. soort van gemeente (%; teldatum :01/02 of 01/10) 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% Brussel Brede rand & taal Centrumstad Andere 10,0% 0,0% Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

7 Uit grafiek 3c en 3d blijkt dat de verhouding van de leerlingenkenmerken sterk verschilt naargelang het soort van gemeente waar de school zich bevindt. In de Brusselse- en Brede Rand & gemeentes is het leerlingenkenmerk thuistaal veruit het belangrijkste en dit zowel in absolute als in relatieve termen. In de 13 centrumsteden en de categorie van andere gemeentes is het belangrijkste leerlingenkenmerk de schooltoelage ; gevolgd door het opleidingsniveau van de moeder. Voor dit laatste kenmerk stellen we, in relatieve termen, de laatste jaren een licht dalende trend vast. Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

8 Grafiek 3c: evolutie van de leerlingaantallen vgl soort van gemeente & SES kenmerken (teldatum: 01/02/ of 01/10) Brussel Brede rand & taal Centrumstad Andere Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

9 26% 26% 25% 25% 25% 24% 24% 24% 25% 26% 26% 28% 26% 25% 25% 24% 24% 23% 24% 22% 23% 24% 24% 26% 19% 20% 21% 22% 23% 23% 35% 35% 34% 34% 33% 32% 30% 31% 31% 32% 32% 31% 35% 34% 34% 35% 35% 37% 40% 39% 37% 37% 36% 34% 41% 41% 42% 41% 41% 43% 50% 50% 49% 49% 49% 48% 50% 53% 52% 52% 52% 51% Grafiek 3d: evolutie van de leerlingenaantallen vgl SES kenmerken vgl soort van gemeente (teldatum: 01/02 of 01/10) 60% 50% 40% 30% % % % Brussel Brede rand & taal Centrumstad Andere Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

10 0,24% 0,25% 0,26% 0,27% 0,28% 0,26% 9,06% 9,14% 9,32% 9,46% 9,70% 10,06% 90,70% 90,61% 90,41% 90,26% 90,02% 89,68% Basisomkadering Het gros van de basisomkadering bestaat uit lestijden volgens de schalen (90,70% in 2012, 89,68% in 2017) gevolgd door SES-lestijden (9,06% in 2012, 10% in 2017) en een restfractie bestaande uit de aftoppingslestijden (0,24% in 2012 en 0,26% in 2017). Deze verhouding blijft nagenoeg gelijk ongeacht het niveau (cfr. grafiek 4 & 5). Grafiek 4: evolutie van de basisomkadering (aantal) Totaal SES Schalen Aftoppingslestijden Grafiek 4b: evolutie van de basisomkadering (%) 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% SES Schalen Aftoppingslestijden Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

11 Totaal SES Schalen Aftoppingslestijden Totaal SES Schalen Aftoppingslestijden 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 9,0% 9,1% 9,3% 9,5% 9,1% 9,1% 9,3% 9,4% 9,7% 9,8% 10,1% 0,1% 10,0% 0,4% 89,8% 90,9% 90,8% 90,6% 90,4% 90,2% 90,6% 90,5% 90,3% 90,2% 89,9% 89,6% Totaal SES Schalen Aftoppingslestijden Totaal SES Schalen Aftoppingslestijden Grafiek 5: evolutie van de basisiomkadering vgl. niveau (aantal) Kleuter Lager 120,0% Grafiek 5b: evolutie van de basisomkadering vgl. niveau (%) 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% Kleuter Lager Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

12 5,1% 5,2% 5,2% 5,3% 5,4% 5,4% 6,4% 6,4% 6,5% 6,5% 6,5% 6,5% 25,7% 26,0% 26,2% 26,3% 26,5% 26,7% 62,8% 62,4% 62,1% 61,9% 61,7% 61,4% Grafiek 6: evolutie van de basisomkadering vgl. soort van gemeente (aantal) Brussel Brede rand & taal Centrumstad Andere Totaal Grafiek 6b: evolutie van de basisomkadering vgl. soort van gemeente (%) 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Brussel Brede rand & taal Centrumstad Andere Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

13 Het nieuwe omkaderingssysteem werkt volgens een nieuwe verdeling over de leerlingenkenmerken. We zien over de jaren vooral het leerlingenkenmerk thuistaal aan belang winnen terwijl het aandeel van het kenmerk opleiding moeder daalt. Zo daalde het aandeel SES-omkaderingsmiddelen voor opleiding moeder van 43,1% in 2012 naar 38,1% in 2017 (cfr. grafiek 6c). 120,0% Grafiek 6c: Evolutie van de SES-verhouding (%) 80,0% 19,2% 19,0% 19,2% 19,2% 19,3% 20,7% 60,0% 37,7% 39,0% 39,7% 40,4% 41,1% 41,2% 40,0% 20,0% 43,1% 42,1% 41,1% 40,4% 39,6% 38,1% 0,0% Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

14 6,20% 6,15% 6,24% 6,29% 6,49% 6,74% 9,06% 9,14% 9,32% 9,46% 9,70% 10,06% 11,87% 12,10% 12,53% 12,78% 13,14% 13,65% 13,36% 13,59% 13,87% 14,09% 14,33% 14,81% 18,99% 19,15% 19,34% 19,44% 19,64% 19,85% De bandbreedte (de verhouding tss. SES en de totale basisomkadering) bedraagt in ,06% en 10% in Deze is relatief het hoogst in Brussel en het laagst in niet-stedelijke gebieden (cfr. grafiek 7). De stijging van de bandbreedte is in de periode relatief het hoogst in de Brede rand & taal gemeentes, gevolgd door de centrumsteden en het BHG. Grafiek 7 : evolutie van de bandbreedte (SES/totale omkadering) vgl soort van gemeente 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Brussel Rand & Centrumstad Andere Totaal Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

15 16,6 16,2 16,2 16,1 16,9 De leerling/leerkracht ratio wordt berekend door het aantal leerlingen op de teldag van de school te delen door het aantal toegekende lestijden en daarna dit resultaat te vermenigvuldigen met 24 (aangezien er 24 lestijden nodig zijn om één voltijdse leerkracht aan te werven). De leerling/leerkracht ratio is lager in het kleuter- dan in het lager onderwijs (cfr. grafiek 8). De laagste leerling/leerkracht ratio vinden we in Brussel (cfr. grafiek 9). Tussen de verschillende schooljaren is er in deze geen evolutie waar te nemen. 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 - Grafiek 8: evolutie van de leerlingen/leerkrachten ratio vgl. niveau Totaal Kleuter Lager Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

16 13,4 13,4 13,4 13,4 13,4 13,4 13,3 13,3 13,3 13,3 13,2 13,2 13,5 13,5 13,5 13,5 13,6 13,5 16,6 16,5 16,5 16,4 16,4 16,2 16,1 16,1 16,0 15,9 16,2 16,2 16,1 16,1 16,1 16,0 15,9 15,9 15,8 15,8 15,7 15,6 16,9 16,8 16,8 16,5 16,4 16,4 16,4 16,6 16,6 16,2 16,2 16,1 17,2 17,2 17,2 17,2 17,2 17,2 16,9 17,5 17,5 17,5 17,5 17,6 17,5 Grafiek 9: leerlingen/leerkrachten ratio vgl soort van gemeente 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 - Totaal Kleuter Lager Totaal Kleuter Lager Totaal Kleuter Lager Totaal Kleuter Lager Totaal Kleuter Lager Brussel Brede rand & taal Centrumstad Andere Totaal Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK

17 i De verdere automatisatie van de aanvraagprocedure verkleint de non-take-up. ii Brede rand en taal = de rand- en taalgrensgemeenten en de gemeenten die grenzen aan de randgemeenten en / of grenzen aan de gemeenten van het Brussels hoofdstedelijk gewest. Dit zijn de volgende fusiegemeentes: Asse, Bever, Beersel, Dilbeek, Drogenbos, Grimbergen, Herstappe, Hoeilaart, Kraainem, Linkebeek, Machelen, Meise, Merchtem, Mesen, Overijse, Ronse, Sint-Genesius- Rode, Sint-Pieters-Leeuw, Spiere-Helkijn, Tervuren, Voeren, Vilvoorde, Wemmel, Wezembeek- Oppem, Zaventem. Departement Onderwijs & Vorming Monitoring NOK