Electorale verfransing in Vlaams-Brabant

Transcriptie

1 VIVES BRIEFING 2018/04 Electorale verfransing in Vlaams-Brabant Op zoek naar een verklaring op gemeentelijk niveau Gert-Jan Put KU Leuven, VIVES, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen Bart Maddens KU Leuven, Instituut voor de Overheid, Faculteit Sociale Wetenschappen

2 2 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT SAMENVATTING 1. In de kieskring Vlaams-Brabant behaalde het Union des Francophones (UF) bij de Vlaamse verkiezingen van 2014 met 5,01%, heel nipt een zetel. Aan de hand van de gemeentelijke resultaten van het UF in Vlaams-Brabant brengen we de electorale verfransing in kaart. 2. De stemmen van het UF zitten sterk geconcentreerd in de zes faciliteitengemeenten. De partij haalt daar 42,7% van al haar stemmen. Een bijkomende 51% van de stemmen haalt ze in de overige gemeenten van de Vlaamse Rand. De rest van Vlaams-Brabant is goed voor amper 6,3% van de UF-stemmen. Maar die waren wel nodig om de kiesdrempel te halen. 3. De electorale verfransing vormt geen gelijkmatig uitdijende inktvlek rond Brussel. Ten westen van Brussel is de verfransing groter dan ten oosten. Dat is met name het geval in de taalgrensgemeenten. Ten oosten van Brussel reikt de zone met een relatief hoog aantal UF-stemmen minder ver. 4. Als we de geografische locatie mee in rekening brengen (Rand/Halle- Vilvoorde/taalgrensgemeente/Leuven) blijkt er geen samenhang te zijn tussen de UFscore en het sociaaleconomische profiel van de gemeente. Evenmin bestaat er een relatie met de pendelafstand en -tijd naar Brussel. 5. Het aandeel vreemdelingen in de gemeente en het aantal kleuters die niet het Nederlands als thuistaal hebben, hangt wel significant samen met de UF-scores, gecontroleerd voor locatie. Hoe meer vreemdelingen en hoe hoger het aantal kleuters zonder Nederlands als thuistaal, hoe hoger de electorale verfransing. 6. Zo goed als alle kandidaten op de UF-lijst komen uit de Vlaamse Rand. Het is dus niet zo dat het resultaat van het UF en dus de electorale verfransing in de gemeenten buiten de Rand bepaald wordt door de aanwezigheid van lokale Franstalige kandidaten.

3 3 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT INLEIDING Sinds de eerste rechtstreekse verkiezing van het Vlaams Parlement in 1995 haalt de Franstalige eenheidslijst Union des Francophones (UF) telkens één zetel in de kieskring Vlaams-Brabant. Bij de jongste verkiezingen, in 2014, haalde het UF maar heel nipt de kiesdrempel, met 5,01% van de stemmen. Alhoewel het electoraat van die partij zeer sterk geconcentreerd is in de rand rond Brussel, heeft ze toch ook stemmen in de rest van Vlaams-Brabant nodig om de kiesdrempel te kunnen halen. In 2014 werden de resultaten van de federale en regionale verkiezingen voor het eerst op gemeentelijk niveau beschikbaar gemaakt. Dit maakt het mogelijk om gedetailleerd in kaart te brengen waar de Franstalige eenheidslijst haar stemmen in Vlaams-Brabant precies haalt. We kunnen ook onderzoeken wat de kenmerken zijn van de gemeenten waar het UF een relatief hoge score haalt. In het verleden werd de evolutie van de electorale verfransing in de Vlaamse Rand al door verschillende auteurs geanalyseerd op basis van de uitslagen voor de gemeenteraadsverkiezingen. 1 In wat volgt breiden we dit onderzoek uit naar de hele provincie Vlaams-Brabant. HOE BESTUDEREN WE ELECTORALE VERFRANSING IN DEZE BRIEFING? De mate van electorale verfransing brengen we in kaart op basis van het stempercentage van het Union des Francophones (UF) in de 65 gemeenten van Vlaams-Brabant tijdens de verkiezing van het Vlaams Parlement in De resultaten van het UF lijken ons het meest geschikt om de electorale verfransing te meten, aangezien het hier gaat om een Franstalige eenheidslijst met kandidaten van MR, FDF, cdh en PS. Door de verschillende ideologische strekkingen te vertegenwoordigen, kan het UF alle Franstalige kiezers in Vlaams-Brabant aanspreken. Het FDF, de enige Franstalige partij die opkwam bij de federale verkiezingen in de kieskring Vlaams-Brabant, heeft een meer uitgesproken ideologisch profiel waardoor het een minder zuivere indicator vormt voor electorale verfransing. Een vergelijking tussen de scores van het FDF bij de Kamerverkiezingen in 2014 en het UF bij de Vlaamse Parlementsverkiezingen toont ook aan dat het FDF-resultaat bijna overal lager ligt, wat dit argument lijkt te bevestigen. Dit neemt niet weg dat we die FDF-scores kunnen gebruiken voor een robuustheidstest van de analyses verderop in deze briefing. Figuur 1 toont het stempercentage van het UF in alle gemeenten van Vlaams-Brabant bij de verkiezing van het Vlaams Parlement in [Lees verder op p. 6] 1 B. LAEREMANS, Na ons de zondvloed? Over de nabije toekomst van Brussel, Vlaams-Brabant en Vlaanderen. Brussel: Egmont; F. WILLE en K. DESCHOUWER, Tussen kreten en gefluister. Verkiezingen en verfransing in de Vlaamse Rand in Samenleving en politiek, (2006), 9, pp ; W. FREES, Electorale verfransing van de Vlaamse Rand rond Brussel: feit of fictie?, VIVES-briefing, (2011). 2 Zie Bijlage 1 voor een compleet overzicht van deze resultaten.

4 4 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Figuur 1: Het resultaat van Union des Francophones bij de Vlaamse Parlementsverkiezingen van 2014

5 5 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Figuur 2: Het resultaat van Union des Francophones bij de provincieraadsverkiezingen van 2012.

6 6 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT In de zes faciliteitengemeenten haalt het UF 41.7% van de stemmen. In de dertien overige gemeenten van de Vlaamse Rand 3 8,9 %. In de zeventien overige gemeenten van het arrondissement Halle-Vilvoorde daalt dit verder tot 0,9%. Tenslotte haalt het UF in de 29 gemeenten van het arrondissement Leuven (min Tervuren dat tot de Vlaamse rand behoort) 0,3%. Maar liefst 42,7% van de door het UF behaalde stemmen werden uitgebracht in de zes faciliteitengemeenten van de Vlaamse Rand. In de overige dertien Randgemeenten haalde de eenheidslijst 51% van haar stemmen op. Dit betekent dat slechts 6,3% (=100%- 42,7%-51%) van de UF-stemmen werd behaald in de rest van de provincie Vlaams-Brabant : 3,8% in het arrondissement Halle-Vilvoorde en 2,5% in het arrondissement Leuven (telkens min de gemeenten van de Rand). Dit zeer beperkte aantal stemmen buiten de Rand had de partij wel nodig om de kiesdrempel te halen. Uit de kaart kunnen we afleiden dat de electorale verfransing geen gelijkmatig uitdijende inktvlek vormt rond Brussel. Ten westen van Brussel is de verfransing groter dan ten oosten. Dat is met name het geval in de taalgrensgemeenten Bever (5,1%) en Herne (1,47%) en Pepingen (1%). De hoge score van Bever houdt ongetwijfeld verband met het feit dat dit een faciliteitengemeente is. Ten oosten van Brussel reikt de zone met een relatief hoog aantal UF-stemmen minder ver. Op Huldenberg (2,1%) na is de UF-score ook in de taalgrensgemeenten marginaal. Op de kaart is duidelijk dat de variatie in UFscores in de provincie Vlaams-Brabant niet louter bepaald wordt door de geografische afstand tot Brussel of de taalgrens. Dat het percentage in sommige gemeenten iets hoger ligt dan in andere berust misschien op louter toevallige factoren. Dat zou betekenen dat het UF hier en daar per ongeluk net iets meer of minder stemmen haalt dan in andere gemeenten. Maar dan zouden de scores niet zo sterk mogen samenhangen met UF-resultaten bij de vorige verkiezingen. Dat is nu juist wel het geval. We beschikken ook over de UF-scores op gemeentelijk niveau voor de provincieraadsverkiezingen in Toen haalde de partij 7,1% in de hele provincie, goed voor vijf provincieraadszetels. Die hogere score leidt ertoe dat de electorale kaart voor het UF in 2012 meestal iets donkerder kleurt (Figuur 2). Maar er is wel een sterke samenhang met het resultaat twee jaar later. De correlatie tussen de UF-scores in de 65 gemeenten van Vlaams- Brabant voor beide verkiezingen blijkt zeer hoog (Pearson corr. Coeff. = 0,9969). Ook wanneer we de zes faciliteitengemeenten buiten beschouwing laten, is de statistisch samenhang tussen de twee verkiezingen zeer sterk (0,9945). Dat geldt zowel voor de groep van Vlaams-Brabantse gemeenten buiten de Vlaamse Rand (0,9635), als voor de groep gemeenten die noch bij de Rand noch bij arrondissement Halle-Vilvoorde horen (0,987). 3 De Vlaamse Rand wordt door de Vlaamse overheid gedefinieerd als de groep van 19 gemeenten die grenzen aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of aan één van de faciliteitengemeenten.

7 7 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Daarbij komt dat er ook een zeer sterke samenhang is met de FDF-scores voor de Kamerverkiezingen van 2014 (Pearson corr. Coeff= 0,94). 4 Dit doet vermoeden dat de variatie van de UFscores tussen de gemeenten voorbij de onmiddellijke periferie van Brussel door structurele factoren wordt bepaald. MOGELIJKE FACTOREN VAN VERFRANSING In de analyse die volgt laten we de zes faciliteitengemeenten in de Vlaamse Rand Wemmel, Wezembeek-Oppem, Sint-Genesius- Rode, Linkebeek, Kraainem en Drogenbos buiten beschouwing. Omwille van institutionele redenen is het procent Franstalige stemmen daar uitzonderlijk groot. Verkiezingstechnisch behoren deze gemeenten half tot de kieskring Brussel-Hoofdstad. Voor de Kamerverkiezingen hebben de inwoners hier immers de keuze tussen een stem op een lijst van de kieskring Brussel-Hoofdstad of op een lijst van de kieskring Vlaams-Brabant. We bekijken vier mogelijke factoren: 1. het socio-economisch profiel van de gemeente 2. het internationale karakter van de gemeente 3. de aanwezigheid van kandidaten uit de gemeente op de UF-lijst 4. de pendelafstand en -tijd tot Brussel. De eerste variabele laat ons toe om het stereotype te toetsen dat er vooral in de rijkere gemeenten van de brede Brusselse periferie een relatief sterke Franstalige aanwezigheid is. Een alternatieve verklaring is dat de verfransing eerder samenhangt met het bredere fenomeen van de internationalisering rond Brussel. Dat zou dan betekenen dat het UF vooral relatief goed scoort in de gemeenten met een groter aantal allochtonen, die zich misschien meer aangetrokken voelen door een partij die campagne voert in het Frans. We baseren ons op de beschikbare data op gemeentelijk niveau van Statistiek Vlaanderen Socio-economisch profiel van de gemeente We berekenen eerst de samenhang tussen de UF-score en de werkloosheidsgraad (15-64 jaar), het gemiddeld fiscaal inkomen per inwoner, het aandeel inwoners met betalingsachterstand en de Kansarmoedeindex van Kind en Gezin. De Kansarmoede-index en het fiscaal inkomen zijn niet statistisch significant gecorreleerd met UF-scores (zie Bijlage 3). Er is wel een positieve samenhang tussen de werkloosheidsgraad en de electorale verfransing, en ook voor de inwoners met betalingsachterstand. Het UF scoort met name hoger in gemeenten met meer werklozen en met meer arme inwoners. 6 Dit komt echter omdat die gemeenten zich vooral situeren in de onmiddellijke omgeving van Brussel, waar het UF sowieso hogere scores haalt. Door middel van een 4 Zonder de zes faciliteitengemeenten in de Vlaamse Rand loopt deze correlatie zelfs op tot 0,98. In de Vlaams- Brabantse gemeenten die niet tot de Vlaamse Rand behoren is dat opnieuw 0,94 en tot slot is de correlatie enkel in het arrondissement Leuven laag, met 0,77. 5 Op kunnen onderzoekers, beleidsmakers, studenten en andere geïnteresseerden terecht voor een uitgebreide reeks Vlaamse openbare statistieken op gemeenteniveau, gegroepeerd per thema. 6 Hieruit kunnen we voor alle duidelijkheid niet afleiden dat het UF succesvoller is bij werkloze kiezers. Dergelijke foutieve gevolgtrekking wordt in de methodologische literatuur ook wel de ecologische fout genoemd. Daarbij wordt, ten onrechte, op basis van inzichten over variabelen op geaggregeerd niveau zoals gemeenten uitspraken

8 8 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT regressieanalyse kunnen we immers ook de locatie in rekening brengen en dan valt deze samenhang weg (resultaten in Bijlage 4). 7 Een robuustheidstoets op basis van de FDF-scores bevestigt dit bovendien (bijlage 5). Er bestaat met andere woorden geen samenhang tussen het socio-economische profiel van de gemeente en de electorale verfransing. 2. Internationale karakter van de gemeente We keken ook naar de volgende kenmerken: het relatieve aantal vreemdelingen in de gemeente, het aantal inwoners met niet-eu-herkomst het aantal kleuters in het lager onderwijs waarvoor de thuistaal niet Nederlands is. Vreemdelingen of niet-belgen mogen uiteraard niet deelnemen aan de federale, regionale en provincieraadsverkiezingen, maar het aantal vreemdelingen vormt wel een interessante indicator voor het internationale karakter van een gemeente. Het aandeel inwoners met niet- EU herkomst omvat daarentegen zowel personen met een huidige vreemde nationaliteit als vreemdelingen die Belg zijn geworden. Deze variabelen correleren positief met de UFscores: in meer internationale gemeenten haalt het UF een hoger percentage (zie Bijlage 3). Het percentage kleuters met niet-nederlands als thuistaal vertoont de sterkste samenhang. In tegenstelling tot bij de socio-economische indicatoren valt deze samenhang niet weg als we de locatie mee in rekening brengen (Bijlage 4). Enkel voor het kenmerk waarbij we het aandeel inwoners van niet EU-herkomst meten, is dat wel het geval. De robuustheidstoets op basis van de FDF-score levert hetzelfde resultaat op (bijlage 5). Het blijkt dus wel degelijk zo te zijn dat de electorale verfransing samenhangt met het internationale karakter van de gemeente. Hoe hoger het aantal kleuters zonder Nederlands als thuistaal en hoe hoger het aantal vreemdelingen in de gemeente, hoe hoger de UF-score. Wat die tweede variabele betreft gaat het hier nochtans om niet-belgen, die dus niet zelf voor het UF kunnen stemmen. Maar wellicht reflecteert die variabele vooral het bredere internationale karakter van de gemeente. 3. Lokale kandidaten op de lijst Misschien is een relatief hoge score voor het UF in bepaalde gemeenten te wijten aan een meer prozaïsche factor: de aanwezigheid van een kandidaat uit de gemeente op de lijst. Om die hypothese te toetsen gingen we na wat de woonplaats was van de UF-kandidaten. 8 In totaal stonden er 36 kandidaten op de UFlijst, 20 effectieve kandidaten en zestien opvolgers. Niet minder dan 20 kandidaten woonden in een van de zes faciliteitengemeenten in de Vlaamse Rand. Kraainem, Wemmel, Wezembeek-Oppem en Drogenbos leverden elk drie kandidaten af, voor Sint-Genesius-Rode en Linkebeek waren dat er vier. Van de overige zestien kandidaten woonden er veertien in de Vlaamse gedaan over relaties tussen variabelen op microniveau zoals individuele kiezers. 7 Locatie wordt gemeten door louter aan te geven met dummyvariabelen in welke zone de gemeente te situeren is: Vlaamse Rand, Arrondissement Halle-Vilvoorde (exclusief Vlaamse Rand), taalgrens of arrondissement Leuven. 8 Deze gegevens zijn terug te vinden op Carrefour is een magazine voor Franstalige verenigingen in Vlaams-Brabant.

9 9 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Randgemeenten. Slechts twee kandidaten worden dus gerekruteerd buiten de Vlaamse Rand, met name in Halle. Er was (buiten Tervuren) ook geen enkele kandidaat uit het arrondissement Leuven. Het UF heeft zich bij de lijstvorming dus sterk geconcentreerd op de regio waar ze traditioneel het sterkst staat, namelijk de Rand. Er werden (met uitzondering van Halle) geen kandidaten ingezet om buiten de Rand stemmen te verzamelen. Binnen de Rand werden de kandidaten wel evenwichtig gespreid over de verschillende gemeenten. Slechts vijf van de negentien Vlaamse randgemeenten levert geen enkele kandidaat : Asse, Hoeilaart, Overijse, Machelen en Grimbergen. De variatie in de UFscores buiten de Rand kan dus niet worden toegeschreven aan een kandidaten-effect, want er waren gewoonweg amper kandidaten met woonplaats buiten de Rand. 4. Pendelafstand en -tijd Het gemak en de snelheid waarmee Franstaligen zich kunnen verplaatsen naar de hoofdstad en/of naar het Waals Gewest is mogelijk ook een factor die samenhangt met verfransing. We registreerden voor iedere gemeente enerzijds de pendelafstand van het stadhuis van de eigen gemeente tot de grens met het Brussels Gewest met de wagen, en anderzijds diezelfde afstand tot de taalgrens. In beide gevallen volgden we de meest efficiënte verkeersroute. 9 Vervolgens gebruikten we voor elke gemeente de kortste afstand van de twee als waarde voor de variabele pendelafstand. Deze pendelvariabelen hangen uiteraard sterk samen met de UF-scores. Maar als we controleren voor de locatie valt die samenhang weg. 9 We herhaalden deze analyse ook voor pendelen met het openbaar vervoer, waarbij we de (kortste) pendeltijd registreerden tussen de betrokken gemeente (hetzij treinstation, hetzij centraal gelegen busstation) en het treinstation Brussel-Centraal. Ook hier vonden we geen significante relatie met UF-scores (zie regressietabel in Appendix).

10 10 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Bijlage 1: UF-scores op gemeenteniveau bij de verkiezing voor het Vlaams Parlement in Rang Gemeente Score UF 2014 Rang Gemeente Score UF Linkebeek Gooik Kraainem Bertem Wezembeek-Oppem Galmaarden Drogenbos Liedekerke Sint-Genesius-Rode Kapelle-Op-Den-Bos Wemmel Keerbergen Beersel Tienen Zaventem Roosdaal Sint-Pieters-Leeuw Londerzeel Overijse Herent Tervuren Oud-Heverlee Hoeilaart Bierbeek Dilbeek Boutersem Vilvoorde Diest Grimbergen Tielt-Winge Bever Boortmeerbeek Machelen Kortenaken Meise Opwijk Halle Bekkevoort Asse Lubbeek Kortenberg Scherpenheuvel-Zichem Huldenberg Haacht Steenokkerzeel Leuven Herne Aarschot Lennik Rotselaar Pepingen 1 59 Linter Merchtem Zoutleeuw Kampenhout Begijnendijk Hoegaarden Holsbeek Ternat Tremelo Landen Geetbets 0 32 Zemst Glabbeek 0 33 Affligem 0.37

11 11 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Bijlage 2: UF-scores op gemeenteniveau bij de provincieraadsverkiezingen in Rang Gemeente Score UF 2012 Rang Gemeente Score UF Linkebeek Zemst Kraainem Kapelle-Op-Den-Bos Wezembeek-Oppem Liedekerke Drogenbos Galmaarden Sint-Genesius-Rode Bertem Wemmel Gooik Overijse Landen Zaventem Aarschot Beersel Oud-Heverlee Sint-Pieters-Leeuw Opwijk Tervuren Begijnendijk Hoeilaart Scherpenheuvel-Zichem Dilbeek Bekkevoort Vilvoorde Kortenaken Grimbergen Diest Machelen Herent Bever Londerzeel Meise Keerbergen Halle Leuven Steenokkerzeel Boortmeerbeek Asse Tielt-Winge Huldenberg Bierbeek Kortenberg Tremelo Lennik Holsbeek Kampenhout Zoutleeuw Pepingen Linter Herne Rotselaar Ternat Haacht Merchtem 1 62 Lubbeek Hoegaarden Boutersem Roosdaal Glabbeek 0 32 Tienen Geetbets 0 33 Affligem 0.7

12 12 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Bijlage 3: Correlaties tussen indicatoren en UF-scores (en FDF-scores) Indicator Correlatie met UF-score 2014 Correlatie met FDF-score 2014 Werkloosheidsgraad 0.43*** 0.49*** Inwoners met betalingsachterstand 0.34** 0.38** Gem. fiscaal inkomen per inwoner Kansarmoede-index Kind & Gezin Aandeel vreemdelingen 0.80*** 0.79*** Aandeel inwoners niet-eu herkomst 0.58*** 0.64*** Aandeel kleuters niet-nl thuistaal 0.82*** 0.84*** Pendelafstand grens Brussel/Taalgrens -0.48*** -0.49*** Pendeltijd Brussel OV -0.25* -0.29* ***: p < 0.001, **: p < 0.01, *: p < 0.05.

13 13 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Bijlage 4: Resultaten van OLS-regressie I-VII met score UF in 2014 als afhankelijke variabele. I II III IV V VI VII Vlaamse Rand 8.58*** 8.46*** 8.74*** 5.52*** 4.22*** 7.40*** 8.87*** (0.85) (0.95) (0.96) (1.04) (1.52) (1.15) (0.96) Halle-Vilvoorde (0.85) (0.87) (0.86) (0.74) (0.83) (0.88) (0.90) Taalgrens (0.90) (0.90) (0.93) (0.78) (0.86) (1.24) (0.92) Ref.cat.: arr. Leuven Werkloosheidsgraad 0.07 % inwoners met betalingsachterstand (0.26) (0.48) % vreemdelingen *** Aandeel kleuters met niet- NL thuistaal Pendelafstand tot grens met Brussel of taalgrens (0.08) 0.12** (0.04) (0.05) Pendeltijd met OV 0.01 Intercept 0.21 (0.52) (1.49) 0.51 (0.98) (0.54) (0.54) (0.02) Gerapporteerde waarden zijn ongestandardiseerde coëfficiënten. Standaardfouten staan tussen haakjes. ***: p < 0.001, **: p < 0.01, *: p < (1.20) (1.16) Adj. R² N Door het beperkte aantal observaties voegen we telkens slechts een bijkomende verklarende variabele toe aan het model waar we al controleren voor locatie. 10 Het significante resultaat voor aandeel Vreemdelingen houdt ook stand als we de regressieanalyse uitvoeren op de gemeenten waarin het UF minder dan 3% van de stemmen heeft behaald. Dit geldt ook voor de variabele kleuters met thuistaal niet Nederlands, alsook voor de resultaten op basis van FDF-scores in Bijlage 5.

14 14 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT Bijlage 5: Resultaten van OLS regressie I-VII met score FDF in 2014 als afhankelijke variabele. I II III IV V VI VII Vlaamse Rand 5.64*** 5.34*** 5.57*** 3.84*** 2.61** 4.96*** 5.71*** (0.53) (0.59) (0.60) (0.66) (0.93) (0.72) (0.60) Halle-Vilvoorde (0.53) (0.54) (0.54) (0.47) (0.51) (0.55) (0.57) Taalgrens (0.56) (0.56) (0.58) (0.50) (0.52) (0.78) (0.58) Ref.cat.: arr. Leuven Werkloosheidsgraad 0.18 % inwoners met betalingsachterstand (0.16) Gerapporteerde waarden zijn ongestandardiseerde coëfficiënten. Standaardfouten staan tussen haakjes. ***: p < 0.001, **: p < 0.01, *: p < (0.30) % vreemdelingen 0.19*** Aandeel kleuters met niet- NL thuistaal Pendelafstand tot grens met Brussel of taalgrens (0.05) 0.09*** (0.02) (0.03) Pendeltijd met OV 0.00 Intercept 0.15 (0.32) (0.92) 0.01 (0.62) (0.34) (0.33) 1.09 (0.76) (0.01) (0.73) Adj. R² N

15 15 VIVES BRIEFING 2018/04 ELECTORALE VERFRANSING IN VLAAMS-BRABANT VLAAMS INSTITUUT VOOR ECONOMIE EN SAMENLEVING VLAMINGENSTRAAT 83 - BUS LEUVEN, BELGIË Gert-Jan Put KU Leuven gertjan.put@kuleuven.be Bart Maddens KU Leuven bart.maddens@kuleuven.be De VIVES Briefings stellen zich tot doel het debat over de economische en maatschappelijke ontwikkeling van regio s te stofferen. Dit doen ze door middel van korte bijdragen van de hand van eigen en geaffilieerde onderzoekers. De briefings zijn veelal gebaseerd op lopend fundamenteel onderzoek. Een elektronische versie van de briefings is beschikbaar op de VIVES-website: