Pendelarbeid tussen Gewesten en provincies

Transcriptie

1 ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 19 juli 2007 Pendelarbeid tussen Gewesten en provincies Eén op de tien Belgen werkt in een ander gewest; één op de vijf in een andere provincie. Elke dag pendelen tienduizenden Belgen naar hun werk. Maar hoeveel zijn het er precies? Waar wonen en waar werken zij? De Enquête naar de Arbeidskrachten van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (FOD Economie) uit 2006 geeft een aantal antwoorden op die vragen. 11,2% van de Belgen (of werkenden) is aan de slag buiten zijn Gewest en pendelt dus (vrij) ver naar zijn arbeidsplaats. Driekwart van die pendel gaat naar Brussel: Vlamingen en Walen pendelen naar Brussel. De grootste mobiliteitsstromen vinden we dus vanuit en Wallonië naar Brussel. De helft van zij die in Brussel werken zijn dan ook pendelaars uit een ander gewest. De tewerkstelling in Brussel ligt dus dubbel zo hoog als er werkenden wonen (16% ten opzichte van 8,7%). Niettemin zijn de Brusselaars relatief gezien toch het meest mobiel, gevolgd door de Waalse werkenden. 14,5% van de Brusselaars en 13,3% van de Walen werkt in een ander Gewest dan datgene waarin hij of zij woont, tegenover 9,7% van alle Vlamingen, die blijkbaar meer in eigen Gewest werk vinden. De pendel tussen het Waals en Vlaams Gewest onderling blijft vrij beperkt, namelijk Waalse werknemers begeven zich naar het Vlaams Gewest terwijl Vlamingen in omgekeerde richting pendelen. Voor de provincies ligt de mobiliteit bijna tweemaal zo hoog: 19,8% of Belgen werken in een andere provincie dan daar waar hij of zij woont. Van alle werkende Vlamingen (& Brusselaars) woont bijna een kwart in Antwerpen, gevolgd door 1/5 in West-. Opmerkelijk is ook dat de werkende inwoners van Waals- veruit de meest mobiele zijn. Zowat de helft onder hen gaat in een andere provincie werken. Voor de overgrote meerderheid is dit Brussel. 1

2 1. PENDELEN TUSSEN DE GEWESTEN 1.1 VERDELING VOLGENS WOONPLAATS EN PLAATS VAN TEWERKSTELLING Om deze vorm van mobiliteit te evalueren is het aangewezen om eerst een blik te werpen op de regionale verdeling van de Belgische werkende bevolking volgens woonplaats en plaats van tewerkstelling. Uit de gegevens blijkt dat 62,0% woonachtig is in het Vlaams Gewest, 29,2% in het Waals Gewest en 8,7% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het gaat hier uitsluitend om de groep werkenden (loontrekkenden en zelfstandigen). Leggen we daar de verdeling naast volgens plaats van tewerkstelling van de Belgische werkende bevolking, dan valt vooral het veel hogere cijfer voor Brussel op. De tewerkstelling in Brussel is veel hoger dan dat er werkenden wonen, nl. 16% ten opzichte van 8,7%. Dit betekent dus dat bijna de helft van zij die in Brussel werken pendelaars zijn uit een ander gewest. Het is dan ook niet verwonderlijk dat voor en Wallonië het aandeel in de tewerkstelling net iets lager ligt dan het aandeel in de verdeling volgens woonplaats (57,7% ten opzichte van 62,0% in en 26,3% ten opzichte van 29,2% in Wallonië). Grafiek 1 : Verdeling van de werkende bevolking volgens woonplaats en plaats van tewerkstelling (2006) % 57.7% % 16.0% 29.2% 26.3% BHG Vlaams Gewest Waals Gewest Woonplaats Plaats van tewerkstelling BHG Vlaams Gewest Waals Gewest Woonplaats Plaats van tewerkstelling Netto verschil Een vergelijking van het netto verschil tussen deze cijfers voor woonplaats en gewest doet vermoeden dat de voornaamste stromen komen vanuit het Vlaams en Waals Gewest naar Brussel. In werkelijkheid is het plaatje echter ingewikkelder. Achter deze netto stromen schuilen ook stromen in de omgekeerde richting vanuit Brussel naar de twee overige Gewesten en tussen het Vlaams en Waals Gewest onderling. 1.2 MOBILITEITSGRAAD Vooraleer we dieper ingaan op hoe die stromen precies verlopen, bekijken we nog hoe het gesteld is met de mobiliteitsgraad in het algemeen. De mobiliteitsgraad geeft aan welk aandeel van de Belgische werkende bevolking woont en werkt in een verschillend gewest. Gemiddeld bedraagt de intergewestelijke mobiliteit bij Belgische werkende bevolking 11,2%. Ondanks dat de tewerkstelling in Brussel bijna dubbel zo hoog is als het aantal werkende inwoners, zijn de Brusselaars toch ook het meest mobiel, nl. 14,5 % van de Brusselaars gaat 2

3 in een ander Gewest werken. De werkende Vlamingen zijn het minst mobiel (slechts 9,7%) en voor Wallonië bedraagt het cijfer 13,3%. Grafiek 2 : Mobiliteitsgraad volgens gewest (2006) 16.0% 14.0% 12.0% 8.0% 14.5% 13.3% 6.0% 4.0% 9.7% 2.0% BHG Vlaams Gewest Waals Gewest Ook naar geslacht zijn er verschillen waar te nemen, nl. bij mannen is 12,0% mobiel, terwijl het bij vrouwen om slechts 10,2% gaat. Grafiek 3 : Mobiliteitsgraad volgens geslacht (2006) 12.5% 12.0% 11.5% 11.0% 12.0% 10.5% 9.5% 9.0% Mannen 10.2% Vrouwen De mobiliteit varieert sterk naargelang het opleidingsniveau. Bij hooggeschoolden bedraagt ze 15,6% tegenover 9,2% bij personen met een gemiddeld opleidingsniveau en 7,6% bij lager geschoolden. Grafiek 4 : Mobiliteitsgraad volgens onderwijsniveau (2006) 18.0% 16.0% 14.0% 12.0% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 15.6% 7.6% 9.2% Lager onderwijs Secundair onderwijs Hoger onderwijs 3

4 Tot slot stellen we ook vast dat de jongeren veel minder mobiel zijn. Slechts 7,4% van de min 25 jarigen werkt in een ander Gewest dan waar hij of zij woont. De overige twee leeftijdscategorieën verschillen weinig van het algemeen gemiddelde. Grafiek 5: Mobiliteitsgraad volgens leeftijdsgroep (2006) 14.0% 12.0% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 7.4% 11.7% 11.1% PENDELEN TUSSEN DE GEWESTEN Hierboven werd reeds gesteld dat de intergewestelijke mobiliteit het hoogst is in Brussel en het kleinst in het Vlaams Gewest. Onderstaande cijfers geven aan in welke richting de voornaamste stromen precies gaan. Die mobiliteit kan op twee verschillende manieren bekeken worden. Enerzijds kunnen we ons afvragen waar de inwoners van de verschillende Gewesten gaan werken (=de uitstroompercentages). Anderzijds kunnen we ons ook de vraag stellen waar de verschillende gewesten hun werknemers halen (=instroompercentages). We beginnen met de eerste vraagstelling (tabel 1). Van alle werkende Brusselaars wisten we op basis van de mobiliteitsgraad al dat 85% zijn werkplaats in het eigen gewest heeft. Daarnaast heeft 9,9% een job in het Vlaams Gewest en 4,6% in het Waals Gewest. Bij de werkende Vlamingen gaat 8,9% in Brussel werken en slechts 0,8% in Wallonië. De overige 90,3% blijft in het Vlaams Gewest. Zij die in Wallonië wonen tenslotte zijn net iets mobieler, maar de verhoudingen zijn gelijklopend met die van de inwoners van het Vlaams Gewest: 10,4% van de werkende Waalse inwoners gaat in Brussel werken en 2,9% in. Deze percentages mogen niet verward worden met de reële stromen tussen de gewesten. In absolute cijfers gaan bijna dubbel zoveel Vlamingen als Walen in Brussel werken ( Vlamingen tegenover Walen). Vergelijken we de uitwisseling tussen en Wallonië, dan zien we dat meer Walen in (36.000) gaan werken dan in omgekeerde richting (21.500). Verder gaan ongeveer evenveel Walen als Brusselaars in het Vlaams Gewest werken (namelijk ). Niet opgenomen in deze cijfers is de tewerkstelling van Belgische inwoners in het buitenland. Voor Wallonië bedraagt deze 3,9%, voor 1,6% en voor Brussel 0,9%. Tabel 1 : Woonplaats versus plaats van tewerkstelling : uitstroompercentages (2006) Plaats van tewerkstelling Woonplaats Totaal BHG Vlaams Gewest Waals Gewest 85,5% 9,9% 4.6% BHG ,9% 90,3% 0,8% Vlaams Gewest Waals Gewest ,4% ,9% ,7%

5 Een tweede manier om de intergewestelijke mobiliteit te bekijken is door te vertrekken van de plaats van tewerkstelling en van daaruit na te gaan uit welke gewesten werknemers gerekruteerd worden (tabel 2). Uit die cijfers blijkt dat de in Brussel gevestigde werkgevers minder dan de helft van hun werknemers uit de eigen regio halen (46,7%) en bijna dubbel zoveel werknemers uit als uit Wallonië (34,4% in vergelijking met 18,9%). Van de Vlaamse en Waalse werkgevers daarentegen kunnen we stellen dat zij bijna al hun werknemers uit het eigen gewest halen. Het aandeel werknemers afkomstig uit een ander gewest is minimaal in verhouding tot dat van de werknemers uit het eigen gewest (variërend van 1,5% tot 2,0%). Tabel 2 : Woonplaats versus plaats van tewerkstelling: instroompercentages (2006) Plaats van tewerkstelling Woonplaats BHG Vlaams Gewest Waals Gewest Totaal ,7% 1,5% 1,5% BHG ,4% 97,0% 2,0% Vlaams Gewest Waals Gewest 18,9% ,5% ,5%

6 2. PENDELEN TUSSEN DE PROVINCIES Voor de provincies ligt de mobiliteit bijna tweemaal zo hoog als de mobiliteit tussen de gewesten: 19,8% of Belgen werken in een andere provincie dan daar waar hij of zij woont. Om het geheel wat overzichtelijk te houden maken we hierna abstractie van de (beperkte) stromen tussen de Vlaamse en Waalse provincies en bespreken we uitsluitend deze tussen de Vlaamse en Waalse provincies onderling. Omwille van de grote stromen van en naar Brussel wordt dit Gewest ter volledigheid ook in de cijfers opgenomen. Ook hier bekijken we eerst de verdeling volgens woonplaats versus plaats van tewerkstelling en vervolgens bespreken we de uitstroompercentages. Meer cijfergegevens over alle provincies samen werden opgenomen in bijlage. 2.1 VLAAMSE PROVINCIES Van alle werkende Vlamingen (& Brusselaars) woont bijna een kwart in Antwerpen, gevolgd door 1/5 in West-. Vervolgens komen Oost-, Vlaams en tenslotte Limburg. In termen van werkgelegenheid blijft de volgorde tussen de provincies dezelfde, maar terwijl in Antwerpen iets meer mensen werken dan dat er werkenden wonen, is dat in de vier overige provincies net omgekeerd. Het verschil in woonplaats en tewerkstelling is het grootst in West- en Vlaams, met een verschil van iets meer dan 3% tussen het aandeel dat er woont versus het aandeel dat er werkt. Grafiek 6 : Verdeling van de werkende bevolking volgens woonplaats en plaats van tewerkstelling : Vlaamse provincies & Brussel (2006) Woonplaats 25.0% 23.9% 24.9% Plaats van tew erkstelling % 15.0% 16.7% 16.2% 17.6% 15.5% 18.6% 10.3% 11.1% 12.4% 11.9% 5.0% Antw erpen Oost- West- Limburg Vlaams Brussel* *Voor Brussel zijn de werkenden die wel in Brussel wonen maar in Wallonië werken niet in de cijfers opgenomen. Tabel 3 geeft aan waar de inwoners van de vijf Vlaamse provincies gaan werken. De cijfers op de diagonalen geven aan hoe mobiel de diverse provincies zijn, nl. hoe lager dit cijfer, hoe mobieler. Daaruit kunnen we afleiden dat de Vlaams-Brabanders het meest mobiel zijn. Dit komt omdat 27% van de werkende Vlaams-Brabanders in Brussel gaat werken. Daarnaast pendelt ook nog 8% naar Antwerpen. In absolute cijfers (zie bijlage) gaat het om pendelaars naar Brussel en naar Antwerpen. Op de tweede plaats komen de West-Vlamingen: 24% onder hen pendelt naar een andere provincie. Opvallend is dat zij zich niet naar de dichttbij gelegen provincie Oost- begeven, maar wel in hoofdzaak naar Brussel (9% of pendelaars), Antwerpen (6% of pendelaars) en Vlaams (4% of pendelaars). Van de Limburgse werknemers is 14% mobiel en doet men dat voornamelijk om in Vlaams (5%) of Antwerpen te gaan werken (5%). Oost-Vlamingen en Antwerpenaren tenslotte blijven het 6

7 vaakst in de eigen provincie werken. Slechts 11% en respectievelijk 10% gaat in een andere provincie werken. Tabel 3: Woonplaats versus plaats van tewerkstelling Vlaamse provincies: uitstroompercentages (2006) Woonplaats Totaal Antwerpen Brussel Antwerpen Brussel Oost - West- Limburg Vlaams Wallonië Plaats Van tewerkstelling Oost- West- Limburg Vlaams Wallonië 89% 4% 0% 2% 1% 3% 0% 1% 85% 0% 0% 0% 8% 5% 1% 3% 90% 4% 0% 0% 1% 6% 9% 4% 76% 0% 4% 1% 5% 3% 0% 0% 86% 5% 1% 8% 27% 0% 3% 2% 58% 2% 0% 10% 0% 0% 0% 2% 87% 2.2 WAALSE PROVINCIES Qua werkende inwoners vormt Henegouwen de grootste Waalse provincie met 28,2%, gevolgd door Luik met 24,4%. De drie overige provincies zijn veel kleiner met respectievelijk 11,6% voor Namen, 9% voor Waals en 5,1% voor Luxemburg. Ook hier blijft de volgorde dezelfde in termen van werkgelegenheid. Het verschil tussen woonplaats en plaats van tewerkstelling het grootst in Henegouwen (3,2%). Grafiek 7 : Verdeling van de werkende bevolking volgens woonplaats en plaats van tewerkstelling: Waalse provincies & Brussel (2006) Woonplaats % % 25.0% 24.4% 23.0% Plaats van tew erkstelling 21.7% 29.0% 15.0% 5.0% 5.1%5.2% 11.6% 10.2% 9.0% 7.7% Henegouw en Luik Luxemburg Namen Waals Brussel* *Voor Brussel zijn de werkenden die wel in Brussel wonen maar in werken niet in de cijfers opgenomen. De werkende inwoners van Waals- zijn veruit de meest mobiele. Zowat de helft onder hen gaat in een andere provincie werken. Voor de overgrote meerderheid is dit Brussel. In absolute termen gaat het om pendelaars. De tweede meest mobiele provincie is Namen, waar 29% in een andere provincie werkt. Omdat het echter om een veel kleinere provincie gaat zijn de stromen in absolute termen echter niet zo groot. Zo n (=10%) 7

8 inwoners van Namen gaan in Henegouwen werken, in Brussel en (7%) in Waals (5%). Gezien het groter aantal werkende inwoners in Henegouwen zijn de stromen uit deze provincie echter veel groter, ook al is slechts 21% onder hen mobiel. De meerderheid van de pendelaars (10% of ) gaat vanuit Henegouwen naar Brussel, wat de op één na grootste stroom van pendelaars binnen Wallonië vormt. Luik en Luxemburg vormen de minst mobiele Waalse provincies met 11% respectievelijk 12% pendelaars naar een andere provincie. Vanuit Luik gaat de voornaamste stroom naar Brussel (4% of werknemers), vanuit Luxemburg is dat Namen (4% of werknemers). Tabel 4 : Woonplaats versus plaats van tewerkstelling Waalse provincies: uitstroompercentages (2006) Plaats Van tewerkstelling Woonplaats Totaal Brussel Henegouwen Luik Luxemburg Namen Brussel Henegouwen Luik Luxemburg Namen Waals Waals 85% 1% 0% 0% 0% 3% 10% 11% 79% 0% 0% 2% 4% 3% 4% 1% 89% 1% 2% 1% 2% 2% 1% 3% 88% 4% 0% 1% 7% 10% 3% 3% 71% 5% 1% 33% 4% 2% 0% 3% 51% 8% 9% 0% 0% 0% 0% 0% 90% BIJKOMENDE INLICHTINGEN Voor meer inlichtingen kan u terecht bij de communicatieverantwoordelijke, Freddy Verkruyssen (tel 02/ , freddy.verkruyssen@economie.fgov.be). BRONVERMELDING Graag aandacht voor de bronvermelding: FOD Economie Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie. 8

9 BIJLAGE: MOBILITEITSSTROMEN TUSSEN DE PROVINCIES 1. Absolute cijfers Antwerpen Brussel Oost- Plaats van tewerkstelling West- Henegouwen Luik Limburg Luxemburg Namen Vlaams Waals Antwerpen Brussel Oost West Totaal Woonplaats Henegouwen Luik Limburg Luxemburg Namen Vlaams Waals Totaal (tewerkstelling) * Stromen van minder dan 500 personen worden niet afgebeeld wegens gebaseerd op een te klein steekproefaantal 9

10 2. Uitstroompercentages Antwerpen Brussel Oost- Plaats van tewerkstelling West- Henegouwen Luik Limburg Luxemburg Namen Vlaams Waals Antwerpen 89,4% 3,9% 0,1% 1,6% 0,0% 0,1% 1,3% 0,0% 0,0% 3,5% 0,1% Brussel 1,1% 85,5% 0,1% 0,5% 1,0% 0,4% 0,5% 0,1% 0,4% 7,8% 2,7% Oost- 1,0% 2,7% 90,4% 4,5% 0,8% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 0,4% 0,1% West- 6,3% 9,3% 3,8% 76,1% 0,4% 0,0% 0,1% 0,0% 0,0% 3,9% 0,1% Totaal Woonplaats Henegouwen 0,6% 10,7% 0,9% 0,3% 78,9% 0,5% 0,1% 0,1% 2,4% 1,2% 4,3% Luik 0,3% 4,4% 0,0% 0,1% 0,7% 88,8% 0,7% 0,8% 2,3% 0,9% 0,9% Limburg 5,4% 2,6% 0,1% 0,2% 0,0% 0,7% 85,8% 0,0% 0,0% 5,0% 0,1% Luxemburg 0,2% 1,7% 0,1% 0,1% 0,8% 3,4% 0,2% 88,4% 4,5% 0,3% 0,3% Namen 0,2% 7,3% 0,0% 0,1% 10,0% 2,9% 0,1% 2,9% 70,9% 0,8% 4,8% Vlaams 7,8% 27,1% 0,3% 2,8% 0,7% 0,2% 2,0% 0,0% 0,0% 58,0% 1,1% Waals 0,8% 33,0% 0,1% 0,4% 3,8% 1,5% 0,4% 0,2% 2,9% 6,0% 50,9% Totaal (tewerkstelling) 17,5% 16,0% 11,4% 12,3% 9,3% 8,5% 7,3% 1,9% 3,7% 9,1% 2,9% 10