Nederlandse samenvatting
|
|
- Valentijn van Loon
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2
3 SAMENVATTING EN DISCUSSIE Het veelvuldig gebruik van beta-lactam antibiotica heeft resistentie tegen deze middelen in de hand gewerkt. Voornamelijk de extended-spectrum beta-lactamasen (ESBL) en de carbapenemasen die door resistente bacteriën geproduceerd worden, zijn een bron van zorg omdat deze enzymen antibiotica met een breed activiteitsspectrum inactiveren en zich makkelijk verspreiden van de ene bacteriesoort naar de andere. Een extra probleem is dat resistentie door ESBL productie vaak gekoppeld is aan andere resistentiemechanismen waardoor multiresistentie ontstaat. De stijgende prevalentie van ESBL beperkt de therapeutische mogelijkheden aanzienlijk en doet de kans op therapiefalen toenemen. ESBL producerende bacteriën zijn geregeld verantwoordelijk voor uitbraken en infecties in ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Tevens worden deze bacteriën in toenemende mate ook aangetroffen bij personen buiten het ziekenhuis. Zij vormen inmiddels een wereldwijd probleem dat de hele gezondheidszorg aangaat. Snelle en nauwkeurige detectie van ESBL is essentieel aangezien infectiepreventiemaatregelen en adequaat antibioticagebruik de enige middelen zijn om verdere toename van ESBL tegen te gaan. Resistentie tegen beta-lactam antibiotica als gevolg van dragerschap met ESBLproducerende Enterobacteriaceae (ESBL-E) neemt wereldwijd alarmerend snel toe, niet alleen bij patiënten die opgenomen zijn in het ziekenhuis maar ook in de open bevolking. ESBL-dragerschap varieert van ongeveer 7% in Europa tot ongeveer 70% in andere delen van de wereld. 1 Niet alleen ESBLs maar ook carbapenemasen worden in toenemende mate gevonden. Met betrekking tot resistentie tegen antibiotica in het algemeen, en ESBL-E in het bijzonder, is Nederland te beschouwen als een eiland met een lage prevalentie in vergelijking met andere Europese regio s. Nederland is een land met een laag en terughoudend gebruik van antibiotica bij mensen. Echter, als gevolg van een aantal risicofactoren zou de prevalentie in de toekomst wellicht verder kunnen stijgen. Het reizen naar internationale bestemmingen bijvoorbeeld kan bijdragen aan het verwerven - en dus de invoer - van resistente stammen. Ook het gebruik van antimicrobiële middelen - een van de hoofdproblemen vanwege de enorme bijdrage aan de toenemende resistentie - stijgt in Nederland als gevolg van de stijging van het aantal immuungecompromitteerde patiënten, van het gebruik van invasieve therapieën en het gebruik van lichaamsvreemd materiaal. Het verkrijgen van een schatting van de prevalentie van ESBL-producerende stammen is belangrijk als uitgangspunt voor infectiepreventie maatregelen en het vaststellen van het empirisch antibioticabeleid. Een toename in de prevalentie kan een aanpassing van antimicrobiële strategieën noodzakelijk maken. Voor een adequate beoordeling van de situatie, is het allereerst van belang om de prevalentie van ESBL-E in de open bevolking in Nederland te bepalen. Vóór 2000 werd bij minder dan 191
4 1% van de patiënten opgenomen in Nederlandse ziekenhuizen ESBL-E gerapporteerd. Twee studies die na 2005 werden uitgevoerd lieten een stijging van de prevalentie zien tot 6-8%. 2,3 Deze studies zijn meer dan tien jaar geleden uitgevoerd bij ziekenhuispatiënten. Later, in 2011, wees een hoog percentage dragerschap van ESBL-producerende bacteriën bij patiënten bij opname in het ziekenhuis, bijna 5%, in de richting van het mogelijke bestaan van een reservoir in de algemene bevolking. 4 Voordat gestart werd met een grote studie in de Nederlandse open bevolking om de prevalentie en risicofactoren voor ESBL-dragerschap in kaart te brengen werd er eerst een pilot studie uitgevoerd om een globale schatting te kunnen maken (Hoofdstuk 2). We hebben ons hierbij gericht op patiënten uit de Nederlandse huisartspopulatie die maagdarmklachten hadden. In deze studie werd een hoog percentage (10.1%) ESBLdragerschap gevonden, veel hoger dan aanvankelijk werd verwacht. De deelnemers die in deze studie waren geïncludeerd kwamen uit twee regio s in Nederland, namelijk uit een huisartspopulatie in de regio Amsterdam (een dichtbevolkt stedelijk gebied) en een in de regio Brabant (een meer landelijke regio). Alhoewel er dus twee compleet verschillende regio s in Nederland werden onderzocht, betrof het nog steeds een selecte populatie omdat de patiënten zich gemeld hadden bij de huisarts met gastrointestinale klachten. Volgens de richtlijnen van het Nederlands Huisartsen Genootschap wordt alleen feces diagnostiek verricht bij patiënten met gastrointestinale klachten die langer dan tien dagen duren of wanneer deze klachten zijn ontstaan na een buitenlandse reis, waarbij met name aan een bezoek aan de (sub)tropen gedacht moet worden. 5 Een van de voornaamste redenen om dit onderzoek uit te voeren was om de risicofactoren voor het verwerven van resistente stammen in kaart te brengen. In deze pilot studie kon hier echter geen onderzoek naar gedaan worden aangezien deze data niet beschikbaar waren. Er was bijvoorbeeld geen informatie met betrekking tot reishistorie bij deze patiëntenpopulatie. Echter, als we de richtlijnen -zoals die vastgelegd zijn in de professionele NHG-standaarden- ter hand nemen, lijkt het erop dat bezoek aan het buitenland tenminste voor een deel de prevalentie van ESBL-E in deze Nederlandse huisartsenpopulatie kan verklaren. 5 Van de gevonden resistente stammen zijn de genen die coderen voor ESBL geïdentificeerd en vervolgens getypeerd om zo inzicht te krijgen in de epidemiologie en ook hun onderlinge genetische verwantschap te achterhalen. We hebben voornamelijk ESBL-producerende E. coli gevonden, met CTX-M-15 als het meest frequente ESBL type. Dit is vergelijkbaar met de epidemiologie van resistentiegenen die wereldwijd in de open bevolking wordt gezien. 1 Als we onze resultaten hiertegen afzetten, moeten we in ogenschouw nemen dat in diverse landen de toename van CTX-M-15-producerende E. coli het gevolg is van de wereldwijd aanwezige pandemische kloon ST131, een meer virulente kloon die geassocieerd is met ernstigere infecties. 6,7 In onze studie daarentegen vonden wij E. coli stammen die tot meerdere klonale complexen behoorden en waarbij de CTX-M-15 over 192
5 verschillende clusters was verdeeld; onze Nederlandse data sloten dus minder goed aan bij de internationale epidemiologie. Een belangrijke eigenschap van ESBL-producerende Enterobacteriaceae is dat zij vaak ook resistent zijn tegen andere antibiotica. Reden hiervoor is dat ESBL-genen gelocaliseerd zijn op plasmiden waarop ook genen aanwezig kunnen zijn die coderen voor resistentie tegen andere klassen van antibiotica. In deze studie werd het probleem van multiresistentie eveneens goed zichtbaar aangezien 45% van de gevonden stammen resistent was tegen tenminste één middel uit drie of meer antibiotica klassen en derhalve een aannemelijke oorzaak voor therapeutisch falen. 8 Twaalf procent van de gevonden ESBL-E was resistent tegen gentamicine, ciprofloxacine en cotrimoxazol. Aangezien deze eerste studie in een selecte groep patiënten duidelijk liet zien dat de resistentie problematiek aan het toenemen is, was het interessant om te kijken naar de prevalentie in de gehele open bevolking in Nederland. Daarom werd er een crosssectioneel onderzoek opgezet om zodoende de prevalentie en risicofactoren in kaart te brengen (Hoofdstuk 3). Aanvankelijk gingen we ervan uit dat de prevalentie in de volwassen bevolking lager zou zijn dan in deze specifieke subgroep van patiënten met gastrointestinale klachten. Echter, het gevonden percentage van 8.6% ESBL-dragerschap in de open bevolking bevestigde dus de resultaten uit de pilot studie. Concluderend blijkt de prevalentie van ESBL-dragerschap hoger dan verwacht en is het belang om risicofactoren te identificeren alleen maar groter geworden. Verscheidene studies rapporteren risicofactoren in gehospitaliseerde patiënten zoals diabetes, antibiotica gebruik en comorbiditeit. 9 Echter, deze risicofactoren kunnen niet worden geëxtrapoleerd naar de in principe gezondere open bevolking. Helaas zijn er minder studies uitgevoerd waarbij gekeken is naar het risicoprofiel in deze laatste groep; er zijn in feite maar een paar studies beschikbaar. 1,10,11 Over het algemeen is een van de grootste problemen bij het verrichten van onderzoek in de open bevolking het verkrijgen van een ware afspiegeling van deze populatie door een redelijke steekproefgrootte. Beide zijn noodzakelijk om een betrouwbaar antwoord te verkrijgen. De deelnemers aan ons onderzoek werden willekeurig geselecteerd via het gegevensbestand van huisartspraktijken aangesloten bij het Academisch Netwerk Huisartsgeneeskunde (ANH), VU medisch centrum, Amsterdam. In Nederland is de ziektekostenverzekering verplicht en moeten alle inwoners geregistreerd zijn bij een huisarts, ongeacht hun gezondheidsstatus. Het gebruikte gegevensbestand is dus een getrouwe afspiegeling van de open bevolking. Het onderzoek wees als risicofactoren aan: antibioticagebruik, gebruik van maagzuurremmers, en reizen naar Afrika, Azië of de Verenigde Staten. Bijkomende risicofactoren waren het hebben van een moeder geboren in Azië en mogelijk het werken als lid van het cabinepersoneel bij een luchtvaartmaatschappij. Dat antibiotica gebruik en reizen naar Azië en Afrika risicofactoren zijn, kwam niet onverwacht aangezien deze factoren 193
6 ook in andere studies vaak gerapporteerd zijn. De twee andere gevonden risicofactoren zijn echter wel opvallend: het gebruik van zuurremmers en het meer dan drievoudig verhoogd risico geassocieerd met reizen naar de Verenigde Staten is niet eerder aangetoond. 1 De mogelijke rol van maagzuurremmers is eerder beschreven, maar heeft vooralsnog weinig aandacht gehad. 12,13 Een verband tussen het gebruik van zuurremmers en kolonisatie met ESBL-E lijkt plausibel: door het remmen van de zure ph in de maag wordt deze natuurlijke barrière verstoord Aangezien zuurremmers op grote schaal gebruikt worden, zou deze risiscofactor heel belangrijk kunnen zijn. Het is ook een indirecte aanwijzing dat ingestie een belangrijke route voor het verwerven van ESBL-E is. Dit komt vervolgens weer overeen met ander onderzoek waarbij gesuggereerd wordt dat de voedselketen een mogelijke bron van resistentiegenen is. Onze bevindingen, in combinatie met eerdere studies waarbij ESBL-E in overvloed wordt gevonden in de voedselketen, rechtvaardigen dat meer aandacht besteed moet worden aan de mogelijke gezondheidszorgrisico s van resistente microorganismen in water en voedsel. Terugkomend op reizen als risicofactor kunnen we constateren dat het een voordeel is van onze benadering (i.e. het gebruiken van de gegevensbestanden via het ANH om een representatief beeld te krijgen van de open bevolking) dat er geen selectie heeft plaatsgevonden op basis van personen die een bezoek brengen aan een vaccinatiekliniek, hetgeen een sterke bias introduceert ten opzichte van landen waarbij vaccinatie of malaria profylaxe noodzakelijk is. Onze studie behelst een cross-sectionele onderzoeksopzet waarbij reizen naar alle WHO regio s geïncludeerd zijn in de analyse, en waardoor zowel Noord- Amerika als Noord-Afrika geïdentificeerd konden worden als hoog-risico gebieden. Naast ESBL is ook een geval van carbapenemase, OXA-48, gedetecteerd bij een studiedeelnemer die recent een bezoek had gebracht aan de Verenigde Staten en Egypte. Egypte staat bekend om de endemische aanwezigheid van OXA Aangezien reizen een belangrijke risicofactor blijkt voor het verkrijgen van ESBL-E, hebben we ook een reizigersstudie opgezet (Hoofdstuk 4). In deze studie hebben we gekeken naar de mate van en de risicofactoren voor reisgerelateerde verwerving van ESBL-producerende Enterobacteriaceae (ESBL-E), ciprofloxacine-resistente Enterobacteriaceae (CIPR-E) and carbapenem-resistente Enterobacteriaceae (CR-E). Wat betreft ESBL-E nam het percentage dragerschap onder de deelnemers toe van 6.1% voor het reizen naar 23.4% na het reizen, hetgeen overeenkomt met resultaten gepubliceerd in andere studies Wat betreft CIPR-E nam dit toe van 10.1% naar 32.5% respectievelijk. De import van genen die coderen voor quinolonenresistentie als gevolg van reizen werd in een andere studie bij een derde tot de helft van alle reizigers gezien. 21 In onze prospectieve cohortstudie vonden wij één reziger die, na een reis naar Egypte, een OXA-48 carbapenemase-producerende bacterie bij zich had
7 In een aantal studies zijn reizigersdiarree en het gebruik van antibiotica gevonden als risicofactoren voor het verkrijgen van resistente bacteriën. Dit konden wij in onze studie bevestigen: zowel voor het verkrijgen van ESBL-E als wel CIPR-E brachten diarree en antibioticagebruik een sterk verhoogd risico met zich mee. Concluderend kunnen we zeggen dat internationale reizen naar (sub)tropische bestemmingen, voornamelijk Azië, en diarree in combinatie met antibiotica gebruik belangrijke risicofactoren zijn voor het verkrijgen van ESBL-E en CIPR-E. Onze bevindingen alsmede de andere genoemde studies suggereren dat het routinematig voorschrijven van (stand-by) antibiotica voor reizigersdiarree sterk heroverwogen moet worden, ook omdat reizigersdiarree over het algemeen vanzelf over gaat. 23 Onze studie in de open bevolking liet zien dat Noord-Afrika een hoog-risico regio is voor het oplopen van ESBL-E. We hadden de mogelijkheid om de prevalentie van ESBL-E te bestuderen, zowel in patiënten uit Egypte als in vlees afkomstig uit Egypte. Deze studies toonden aan dat het probleem in Egypte vrij aanzienlijk is. ESBL-productie werd in bijna de helft van de Enterobacteriaceae gezien die bloedbaan infecties veroorzaakten (Hoofdstuk 5). Met betrekking tot het voedsel in Egypte bleek bijna twee derde van de kippenvleesmonsters besmet met ESBL-E, en zelfs rond de 10% van de vleesmonsters waren ook besmet met carbapenemase-producerende Enterobacteriaceae (Hoofdstuk 6). Ook een zeer interessante kwestie is de mogelijke overdracht en het verkrijgen van resistente stammen via de voedselketen. In onze studie in de open bevolking vonden we dat reizen naar het buitenland het risico op het oplopen van stammen met ESBL van het type CTX-M-1 niet verhoogde, maar wel het risico op stammen met andere ESBL typen. Deze bevinding is interessant, omdat ESBL CTX-M-1 in Nederland vooral gevonden wordt in gevogelte. Dit zou erop kunnen duiden dat bacteriën met genen die coderen voor CTX-M-1 verworven zijn in Nederland. Diverse Nederlandse studies laten een associatie zien tussen de ESBL coderende genen die gevonden worden in gevogelte en die in de mens We hebben ook ESBL-genen in Enterobacteriaceae aangetoond die we aantroffen op groenten (Hoofdstuk 7). Zes procent van de monsters die we hebben getest waren besmet met ESBL-E, en de gedetecteerde genen waren vergelijkbaar met de genen die gevonden worden in enterobacteriën van humane oorsprong. Ook deze bevinding wijst in de richting van de voedselketen als mogelijke bron van resistentiegenen. Echter, een studie naar de associatie tussen het verwerven van resistente genen en de voedselketen is verre van eenvoudig. Omdat ESBL-E zowel in gevogelte als vlees wordt gevonden, zou men een studie onder vegetariërs kunnen overwegen, echter omdat we ESBL-E ook gedetecteerd hebben in groenten zou een dergelijke studie niet bijdragen aan een goede inschatting van de risico s geassocieerd met het eten van vlees. Een belangrijke vraag is in hoeverre de enorme hoeveelheid antibiotica die gebruikt wordt in de veehouderij in Nederland een rol speelt in de hoge prevalentie van ESBL-E dragerschap 195
8 die in de Nederlandse bevolking gevonden wordt. In de afgelopen jaren is de hoeveelheid gebruikte antibiotica bij pluimvee aanzienlijk gedaald, dit als gevolg van een nieuw beleid ingevoerd door de Nederlandse regering in Destijds werd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit overeengekomen dat antibioticavoorschriften met 50% verminderd moesten worden binnen vijf jaar. In 2011 werd een verdere verlaging tot slechts 20% opgelegd door wat inmiddels het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heet. In 2015 is de totale omzet van antimicrobiële diergeneesmiddelen gedaald tot kg/jaar, inderdaad een vermindering van ongeveer 50% ten opzichte van de totale omzet in 2010 (MARAN rapport 2015). 27 Een studie van Kluytmans et al. suggereert dat het percentage CTX-M-1 de laatste paar jaar is afgenomen, mogelijk als gevolg van de afname van antibiotica gebruik in de voedselindustrie. 28 Instroom vanuit ziekenhuizen naar de gemeenschap is ook een belangrijke bron van resistente stammen. 12,29 In de open bevolking kan transmissie optreden door bijvoorbeeld overdracht van resistente stammen van persisterende dragers naar huisgenoten. Verscheidene studies beschrijven overdracht van resistente stammen van persoon naar persoon. In de studie naar dragerschap onder de open bevolking hebben we dit fenomeen ook beschreven waarbij in drie huishoudens twee gezinsleden drager bleken. De aanwezigheid van verschillende stammen en plasmiden in twee andere huishoudens suggereert dat het verkrijgen van ESBL-E binnen huishoudens niet alleen het gevolg is van onderlinge transmissie van stammen. Reizen bleek een bron van carbapenemase-producerende stammen te zijn, hoewel er slechts maar een aantal in de open bevolking of na het reizen zijn gedetecteerd. Echter, instroom hiervan kan optreden bij patiënten die eerder behandeld zijn in ziekenhuizen in het buitenland (Hoofdstuk 8). We hebben een NDM-1-producerende Klebsiella pneumoniae beschreven die is geïmporteerd vanuit de Balkan, en gevonden is in een patiënt die in een ziekenhuis in het oosten van Nederland heeft gelegen. Dezelfde stam is vervolgens ook gedetecteerd in een andere patiënt gedurende haar verblijf in hetzelfde ziekenhuis als de index patiënt. De stammen bleken identiek aan elkaar, aangetoond door amplified-fragment length polymorphism (AFLP). Het tegengaan van verspreiding van resistentie begint met een goede detectie, maar wel een belangrijke vraag is wat voor soort detectiemethode het meest kosteneffectief is. Onze studie toont aan dat gebruik van moleculaire methoden meer kosteneffectief is (Hoofdstuk 9). Één soort van resistentiemechanisme is tot nu toe vrijwel geheel genegeerd. Plasmidaal AmpC (pampc) wordt tot nu toe nog niet gezien als een probleem met duidelijke gevolgen voor de volksgezondheid. Zolang pampc-producerende isolaten in de microbiologische laboratoria niet door routinematige diagnostische algoritmes herkend worden als ESBL-producerende stammen, is er een continu risico aanwezig dat toename van hun prevalentie onopgemerkt blijft. Omdat het gen voor pampc op een plasmide gelokaliseerd 196
9 is, is gemakkelijke verspreiding hiervan onder Gram-negatieve bacteriën niet ondenkbaar. Cruciaal voor het bepalen van de prevalentie en risicofactoren - en daarbij het bepalen van de gevolgen voor de volksgezondheid - is een nauwkeurige detectie van pampc in het laboratorium. De Nederlandse nationale richtlijnen zijn gericht op detectie van van ESBL en carbapenemases. Echter de detectie van pampc blijft lastig. In ons onderzoek werden verschillende fenotypische testen geëvalueerd en we vonden dat de beste methode is om te screenen op verminderde gevoeligheid voor derde generatie cefalosporinen in combinatie met verminderde gevoeligheid voor cefoxitin. Confirmatie door middel van een combinatie disk diffusie test met cloxacillin bleek vervolgens de beste sensitiviteit en specificiteit in relatie tot kosten te hebben (Hoofdstuk 10). Vervolgens hebben we de prevalentie van dragerschap van Enterobacteriaceae die pampc produceren in de open bevolking gemeten. Deze bleek laag te zijn: 1.3%. Dit kunnen wij niet vergelijken met gegevens van anderen, omdat voor zover wij weten, tot nu toe geen studies zijn uitgevoerd waarbij is gekeken naar pampc in de open bevolking. Verder was onderzoek naar de mogelijke risicofactoren moeilijk vanwege de kleine studiepopulatie. Echter, binnen deze kleine steekproef vonden we opname in een ziekenhuis in het voorgaande jaar als enige risicofactor (Hoofdstuk 11). 197
10 CONCLUSIE EN TOEKOMSTPERSPECTIEF Kort samengevat, zijn resistentiegenen aanwezig in mensen, dieren, voeding en het milieu. De verspreiding van resistentie als gevolg van beta-lactamasen is in verband gebracht met verscheidene bekende maar ook minder bekende routes en reservoirs. Wat eerst vooral een ziekenhuisprobleem was, is nu in opkomst in de open bevolking waarbij inmiddels verscheidene mogelijke risicofactoren zijn geïdentificeerd. De voedselketen zou een belangrijke rol kunnen spelen, naast bijvoorbeeld de toename van het internationale reizigersverkeer en het medisch toerisme. Kortom, ook in Nederland, een land met een laag gebruik van antibiotica bij mensen, worden resistente stammen steeds vaker waargenomen. Niet alleen ESBL s zijn een punt van zorg, maar ook carbapenemasen en plasmidaal AmpC. Betrouwbare detectiemethoden zijn hierbij van cruciaal belang om dragers van resistente stammen op te sporen, en zo adequate maatregelen voor infectiebestrijding te kunnen nemen en verdere verspreiding in te dammen. Identificatie van risicofactoren kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de verbetering van empirische therapie, het minimaliseren van therapeutisch falen en daardoor het terugdringen van morbiditeit en mortaliteit. Op basis van de resultaten gepresenteerd in dit proefschrift, zijn wij van mening dat het belangrijk is om, wanneer een patiënt wordt opgenomen in een ziekenhuis met een ernstige infectie met mogelijk Gram-negatieve bacteriën als oorzaak, de volgende vragen te stellen: Heeft u het afgelopen jaar: - gereisd buiten Europa? - antibiotica gebruikt? - maagzuurremmers gebruikt? 198
11 REFERENCES 1 Woerther PL, Burdet C, Chachaty E, Andremont A. Trends in human fecal carriage of extendedspectrum beta-lactamases in the community: Toward the globalization of CTX-M. Clin. Microbiol. Rev. 2013; 26: Al Naiemi N, Bart A, De Jong MD, et al. Widely distributed and predominant CTX-M extendedspectrum beta-lactamases in Amsterdam, the Netherlands. J Clin Microbiol 2006; 44: Mouton J, Voss A, Arends J, Bernards on behalf of the ONE study group. S. Prevalence of ESBL in the Netherlands: the ONE study Overdevest I, Willemsen I, Rijnsburger M, et al. Extended-Spectrum B-Lactamase Genes of Escherichia coli in Chicken Meat and Humans, the Netherlands. Emerg Infect Dis 2011; 17: NHG-Standaarden. Standards of the Dutch College of General Practitioners [in Dutch] Peirano G, Pitout JD. Molecular epidemiology of Escherichia coli producing CTX-M betalactamases: the worldwide emergence of clone ST131 O25:H4. Int J Antimicrob Agents 2010; 35: Johnson JR, Johnston B, Clabots C, Kuskowski M a, Castanheira M. Escherichia coli sequence type ST131 as the major cause of serious multidrugresistant E. coli infections in the United States. Clin Infect Dis 2010; 51: Magiorakos AP, Srinivasan A, Carey RB, et al. Multidrug-resistant, extensively drug-resistant and pandrug-resistant bacteria: an international expert proposal for interim standard definitions for acquired resistance. Clin Microbiol Infect 2012; 18: Ben-Ami R, Rodriguez-Bano J, Arslan H, et al. A multinational survey of risk factors for infection with extended-spectrum beta-lactamaseproducing enterobacteriaceae in nonhospitalized patients. Clin Infect Dis 2009; 49: Valenza G, Nickel S, Pfeifer Y, et al. Extendedspectrum beta-lactamase-producing escherichia coli as intestinal colonizers in the German community. Antimicrob Agents Chemother 2014; 58: Huijbers PMC, de Kraker M, Graat EAM, et al. Prevalence of extended-spectrum β-lactamaseproducing Enterobacteriaceae in humans living in municipalities with high and low broiler density. Clin Microbiol Infect 2013; 19. DOI: / Ben-Ami R, Schwaber MJ, Navon-Venezia S, et al. Influx of extended-spectrum beta-lactamaseproducing enterobacteriaceae into the hospital. Clin Infect Dis 2006; 42: Hayakawa K, Gattu S, Marchaim D, et al. Epidemiology and risk factors for isolation of Escherichia coli producing CTX-M-type extendedspectrum β-lactamase in a large U.S. Medical Center. Antimicrob Agents Chemother 2013; 57: Hornick R, Music S, Wenzel R, Al. E. The Broad Street pump revisited: response of volunteers to ingested cholera vibrios. Bull N Y Acad Med 1971; 47: Giannella RA, Broitman SA, Zamcheck N. Salmonella enteritis - I. Role of reduced gastric secretion in pathogenesis. Am J Dig Dis 1971; 16: Giannella RA, Broitman SA, Zamcheck N. Gastric acid barrier to ingested microorganisms in man: studies in vivo and in vitro. Gut 1972; 13: Poirel L, Potron A, Nordmann P. OXA-48-like carbapenemases: the phantom menace. J Antimicrob Chemother 2012; 67: Kantele A, Lääveri T, Mero S, et al. Antimicrobials increase travelers risk of colonization by extended-spectrum betalactamase-producing enterobacteriaceae. Clin Infect Dis 2015; 60: Paltansing S, Vlot JA, Kraakman MEM, et al. Extended-spectrum beta-lactamase-producing enterobacteriaceae among travelers from the Netherlands. Emerg Infect Dis 2013; 19: Tangden T, Cars O, Melhus A, Lowdin E. Foreign travel is a major risk factor for colonization with Escherichia coli producing CTX-M-type extendedspectrum beta-lactamases: a prospective study with Swedish volunteers. Antimicrob Agents Chemother 2010; 54: von Wintersdorff CJH, Penders J, Stobberingh EE, et al. High rates of antimicrobial drug resistance gene acquisition after international travel, The Netherlands. Emerg Infect Dis 2014; 20: Ruppé E, Armand-Lefèvre L, Estellat C, et al. High Rate of Acquisition but Short Duration of Carriage of Multidrug-Resistant Enterobacteriaceae after Travel to the Tropics. Clin Infect Dis 2015; 61:
12 23 Belderok S-M, van den Hoek A, Kint J a, Schim van der Loeff MF, Sonder GJ. Incidence, risk factors and treatment of diarrhoea among Dutch travellers: reasons not to routinely prescribe antibiotics. BMC Infect Dis 2011; 11: Leverstein-van Hall MA, Dierikx CM, Cohen Stuart J, et al. Dutch patients, retail chicken meat and poultry share the same ESBL genes, plasmids and strains. Clin Microbiol Infect 2011; 17: Cohen Stuart J, van den Munckhof T, Voets G, Scharringa J, Fluit A, Hall ML Van. Comparison of ESBL contamination in organic and conventional retail chicken meat. Int J Food Microbiol 2012; 154: Kluytmans JAJW, Overdevest ITMA, Willemsen I, et al. Extended-spectrum β-lactamase-producing Escherichia coli from retail chicken meat and humans: comparison of strains, plasmids, resistance genes, and virulence factors. Clin Infect Dis 2013; 56: MARAN. Monitoring of Antimicrobial Resistance and Antibiotic Usage in Animals in the Netherlands in nl/upload_mm/2/2/2/0ab4b3f5-1cf0-42e7-a460- d ae5_nethmap Maran2015.pdf. 28 Willemsen I, Oome S, Verhulst C, Pettersson A, Verduin K, Kluytmans J. Trends in Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL) producing enterobacteriaceae and ESBL genes in a Dutch teaching hospital, measured in 5 yearly point prevalence surveys ( ). PLoS One 2015; 10. DOI: /journal.pone Rodríguez-baño J, Navarro MD, Martínezmartínez L, et al. Epidemiology and Clinical Features of Infections Caused by Extended- Spectrum Beta-Lactamase-Producing Escherichia coli in Nonhospitalized Patients Epidemiology and Clinical Features of Infections Caused by Extended-Spectrum Beta-Lactamase-Producing Escher. J Clin Microbiol 2004; 42:
Blootstelling en modelleren van attributie
ESBLAT Symposium 2018 Blootstelling en modelleren van attributie Veilig voedsel produceren Mevrouw Engeline van Duijkeren RIVM Overzicht Blootstelling via het eten van vlees Blootstelling via zwemmen in
Nadere informatieLeidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius
Leidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius Antibioticumgebruik in mensen en dieren in Europa kg active ingredient x 1.000 Antibioticumgebruik in dieren in NL (Bron
Nadere informatieSamenvatting. Detectie en typeringsmethoden
amenvatting 176 amenvatting amenvatting Resistentie veroorzaakt door EBL producerende Enterobacteriaceae neemt, over de gehele wereld, snel toe. De oorzaken van deze toename zijn nog niet geheel opgehelderd.
Nadere informatiePrevalentie en karakteristieken
ESBLAT Symposium 2018 Prevalentie en karakteristieken Veilig voedsel produceren in dierlijke reservoirs De heer Dik Mevius Wageningen Bioveterinary Research Inhoud ESBLs Wat zijn ESBLs Hoe verspreiden
Nadere informatieESBLAT Symposium Veilig voedsel produceren. Similariteitsanalyse. Dick Heederik IRAS UU
ESBLAT Symposium 2018 Similariteitsanalyse Veilig voedsel produceren Dick Heederik IRAS UU Aanleiding voor dit project Opzet van het project Identificeren van alle beschikbare Nederlandse studies Identificeren
Nadere informatie24 jaar antibioticumonderzoek in Lelystad
24 jaar antibioticumonderzoek in Lelystad Zijn we voldoende voorbereid op een nieuwe episode? 7 februari 2017, Dik Mevius Inhoud Antibioticumgebruik Dier versus mens Belangrijkste episodes sinds 1990 Resistente
Nadere informatieOver kleine dierkens en grote gevolgen
Over kleine dierkens en grote gevolgen Paul Savelkoul Dept. medical microbiology VU university medical center Antoni van Leeuwenhoeck 1632-1723 3 Infectie en gezondheid Enorme gezondheidswinst door: I:
Nadere informatiePuntprevalentieonderzoek dragerschap resistente bacteriën in verpleeghuizen. Esther van Kleef (RIVM) Emma Rademakers (PPO coördinator RZN Utrecht)
Puntprevalentieonderzoek dragerschap resistente bacteriën in verpleeghuizen Esther van Kleef (RIVM) Emma Rademakers (PPO coördinator RZN Utrecht) Nationale aanpak ABR 1 schakel ontbreekt ISIS-AR 3 10%
Nadere informatieEpidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriën in België: 01/01/ /10/2012
Epidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriën in België: 0/0/202 3/0/202 B. Jans en Y. Glupczynski Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV), Volksgezondheid en surveillance, Brussel,
Nadere informatieampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB
ampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB S is goed (?) SDD kweek rectum: Enterobacter aerogenes, Piptazo gevoelig Advies MMB: Bij ernstige sepsis à Start meropenem (?????) BRMO MRSA VRE ESBL Carbapenemases
Nadere informatieDisclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen
BRMO Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieTwee jaar na Maasstad - Hoe staan Carbapenemases in Nederland op de kaart? Daan Notermans
Twee jaar na Maasstad - Hoe staan op de kaart? Daan Notermans Centrum Infectieziekteonderzoek, diagnostiek en screening (IDS) Div. Bacteriologie en Parasitologie 1 Symposium van infectieziektensurveillance
Nadere informatieBRMO. lessen uit het verleden & toekomstperspectief. Dr. (L.E.) Ina Willemsen Amphia ziekenhuis VHIG congres 11 april 2013
BRMO lessen uit het verleden & toekomstperspectief Dr. (L.E.) Ina Willemsen Amphia ziekenhuis VHIG congres 11 april 2013 BRMO: ESBL IN PLUIMVEE & EIERSCHILLEN Knapp C.W. Environ. Sci Technol. 2010, 44,
Nadere informatieArtikelen. tussen dieren en mensen. Hebben mensen die op vleeskuikenboererijen wonen en/of werken een hoger risico op dragerschap?
Artikelen Transmissie van ESBLproducerende Enterobacteriaceae tussen dieren en mensen E. van Duijkeren Antibiotica zijn belangrijk bij de behandeling van bacteriële infecties. Sommige bacteriën produceren
Nadere informatieOVERZICHT BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN (BRMO)
OVERZICHT BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN (BRMO) 0-07 EEN TOENEMEND PROBLEEM? OVERZICHT BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN (BRMO) 0-07 INTRODUCTIE Doel rapportage Het doel van deze rapportage
Nadere informatieKunnen we de verspreiding van ESBLs voorkomen? In mens en dier! Dik Mevius
Kunnen we de verspreiding van ESBLs voorkomen? In mens en dier! Dik Mevius Evolutie van ESBLs bepaald door selectie!! OXA-48 NDM-1 Penicillin Ampi/Amox 3rd/4th-gen Cefalosporines Carbepenems Bla-z TEM-1
Nadere informatieFederaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. ESBL s. (extended spectrum β-lactamases) Raadgevend Comité 19/6/2013
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen ESBL s (extended spectrum β-lactamases) Raadgevend Comité 19/6/2013 Aanleiding Resultaten NL studie ESBL producerende E. Coli in rundvlees/kalfsvlees
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de epidemiologie van antibioticaresistente bacteriën in ziekenhuizen en in het bijzonder op intensive care-afdelingen (IC s). Deze bacteriën reageren
Nadere informatieTOEZICHT OP ANTIMICROBIËLE RESISTENTIE (AMR) IN LEVENSMIDDELEN (2017)
TOEZICHT OP ANTIMICROBIËLE RESISTENTIE (AMR) IN LEVENSMIDDELEN (2017) 27/06/2018 NRL-AMR-Food & Food producing animals Problematiek van antimicrobiële resistentie 1. Antibioticaresistentie vormt momenteel
Nadere informatieAangrijpingspunten van antibiotica in de prokaryoten. - Celwandsynthese - DNA, RNA en eiwitsynthese
Aangrijpingspunten van antibiotica in de prokaryoten - Celwandsynthese - DNA, NA en eiwitsynthese Dwarsdoorsnede celwand micro-organisme Gram-negatief Gram-positief Algemene mechanismen van antibioticum
Nadere informatieInfectie RIsico Scan (IRIS) risico s in beeld
ABR Netwerk, 5 september Vucht Infectie RIsico Scan (IRIS) risico s in beeld dr Ina (LE) Willemsen Consultant Infectiepreventie Amphia ziekenhuis Breda Werkpakket verantwoordelijke IRIS Amphia ziekenhuis
Nadere informatieAstrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem
Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieInnocent NDM? De genetische achtergrond van een NDM positieve, meropenem gevoelige E. coli
Innocent NDM? De genetische achtergrond van een NDM positieve, meropenem gevoelige E. coli Van Infectieziekten-Surveillance Naar Respons 28 mei, 2013, RIVM, Bilthoven Laura van Dommelen Stichting PAMM,
Nadere informatieCefalosporineresistentie en ESBL s bij huisdieren
Cefalosporineresistentie en ESBL s bij huisdieren Dr. Davy Persoons 21/04/2011 Inleiding Cefalosporines: ß-lactam antibiotica Ook penicillines, cefamycines, carbapenems, monobactams & ß-lactamase inhibitoren
Nadere informatieWat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk
Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk Paul Geels, arts-adviseur 24 januari 2018 Disclosure relevante belangen Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieBijlage: overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid.
Bijlage: overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid. Het RIVM-CIb onderzoekt continu en systematisch het vóórkomen van antimicrobiële resistentie
Nadere informatieResistentie. Toegespitst naar onze regio. Een internationaal probleem
Resistentie Toegespitst naar onze regio Een internationaal probleem 19 e Grande Conférence Verona 2013 Indeling bacteriën Indeling bacteriën Coccen Staven Gram positief Staphylococcen Streptococcen Pneumococ
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Eenvoudig verhaal De laatste 20 jaar zijn ziekenhuisuitbraken en infecties veroorzaakt door de tot dan toe als onschuldig beschouwde darmbacterie Enterococcus faecium sterk toegenomen.
Nadere informatieReizen en antibioticaresistentie
MINC Symposium 20 juni 2013 Infecties op reis: preventie en behandeling Reizen en antibioticaresistentie John Penders Medische Microbiologie/Epidemiologie Maastricht UMC+ j.penders@maastrichtuniversity.nl
Nadere informatie*PDOC01/229801* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 2595 AJ DEN HAAG Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.rijksoverheid.nl/eleni
Nadere informatieMicrobiologie en Urineweginfectie. Joost Hopman, arts-microbioloog, Hoofd HIP
Microbiologie en Urineweginfectie Joost Hopman, arts-microbioloog, Hoofd HIP Resistentie 2010: Kind 16 jaar, verlamming na trauma Rec. UWI Opname Co-trimoxazol, Augmentin, Ciprofloxacine Klebsiella pneumoniae
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32006 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Paltansing, Sunita Title: Antimicrobial resistance in Enterobacteriaceae : characterization
Nadere informatieSamenvatting in. het Nederlands
11 Samenvatting in het Nederlands Chapter Samenvatting 1 in het Nederlands Naast therapeutische effectiviteit zijn kostenbeheersing en het verminderen van onnodig antibioticumgebruik belangrijke aspecten
Nadere informatieUrineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)( )
Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014-2015) Inleiding Urineweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen in de huisartsenpraktijk. De incidentie varieert afhankelijk van
Nadere informatieDISCUSSIE EN SAMENVATTING
166 Chapter 9 DISCUSSIE EN SAMENVATTING Wereldwijd neemt de kolonisatie-prevalentie en incidentie van infecties met Bijzonder Resistente Micro-Organismen (BRMOs) toe. Zonder adequate maatregelen is de
Nadere informatieEpidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE) en aanbevelingen in België:
Epidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE) en aanbevelingen in België: Jaar 2012 B. Jans en Y. Glupczynski etenschappelijk Instituut Volksgezondheid (IV), OD Volksgezondheid
Nadere informatieANTIBIOTICA, NIET IN ONZE VOEDING
ANTIBIOTICA, NIET IN ONZE VOEDING Jos van der Vossen jos.vandervossen@tno.nl ANTIBIOTICA WAAR HET MEE BEGON De ontdekking van de bacteriegroei remmende schimmel Penicillium (Fleming, 1929). 2 Antibiotica,
Nadere informatievegetariërs en niet-vegetariërs Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu de Vegastudie
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Onderzoek naar ESBLproducerende bacteriën onder vegetariërs en niet-vegetariërs de Vegastudie RIVM Rapport
Nadere informatieAntibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie
Antibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie Kees Verduin, arts-microbioloog Laboratorium voor microbiologie en infectiepreventie, Amphia ziekenhuis, Breda Wat is het probleem? Antibioticum
Nadere informatieESBL in de kliniek: achtergrond, relevantie en epidemiologie
4 ESBL in de kliniek: achtergrond, relevantie en epidemiologie ESBLs in the hospital: background, relevance and epidemiology E.A. Reuland, C.M.J.E. Vandenbroucke-Grauls en N. al Naiemi Samenvatting Het
Nadere informatie!"#!$#%!$&' over mensen, bacteriën en antibiotica. goedkoop is duurkoop. Jan Kluytmans. antibiotica
over mensen, bacteriën en antibiotica goedkoop is duurkoop Jan Kluytmans antibiotica $' Two is a company De gevolgen van resistentie!"""# $%%%# $%%$# $%%&# $%%+# $%%"# $%%!# $%%'# $%%(# $%%)# $%%*#! Behandeling
Nadere informatieOpmars van resistente gramnegatieve bacteriën
Stand van zaken Opmars van resistente gramnegatieve bacteriën Ed J. Kuijper en Jaap T. Van Dissel Gerelateerd artikel: Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A2526, A2575, B629 Sinds enkele jaren is er een wereldwijde
Nadere informatieDe rol van het resistoom & antibioticaresistentie in de patiëntenzorg
141 De rol van het resistoom & antibioticaresistentie in de patiëntenzorg De opkomst en verspreiding van antibioticaresistentie onder pathogene bacteriën is wereldwijd een toenemend probleem voor de volksgezondheid.
Nadere informatieINHOUDSTAFEL INHOUDSTAFEL... 1 LIJST VAN TABELLEN EN FIGUREN... 2
INHOUDSTAFEL INHOUDSTAFEL... 1 LIJST VAN TABELLEN EN FIGUREN... 2 LUIK 1: ENTEROBACTER AEROGENES... 3 1- DEELNAME... 3 2- ENTEROBACTER AEROGENES (E. A.)... 4 3- MULTIRESISTENTE ENTEROBACTER AEROGENES (MREA)...
Nadere informatieDe superbacterie verlaat het ziekenhuis en komt naar u toe Wat gaat u doen? Wat kunt u doen?
De superbacterie verlaat het ziekenhuis en komt naar u toe Wat gaat u doen? Wat kunt u doen? Arend-Jan Meinders, internist-intensivist Resistente ziekenhuisbacteriën MRSA = Resistente S. aureus 30-40%
Nadere informatieHet Klinische belang van Extended Spectrum β-lactamases
Bachelorscriptie Biomedische Wetenschappen Het Klinische belang van Extended Spectrum β-lactamases T.J.A. Nijland Begeleid door prof. dr. J.E. Degener Datum: 2 juni 2010 Inhoudsopgave Samenvatting Pagina
Nadere informatieUrineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014)
Urineweginfecties Rubriekhouder: Mw. Dr. E.E. Stobberingh (RIVM)(2014) Inleiding Urineweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen in de huisartsenpraktijk. De incidentie varieert afhankelijk van de
Nadere informatieSamenvatting. Etiologie. samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding op dit proefschrift. Luchtweginfecties zijn veel voorkomende aandoeningen, die door een groot aantal verschillende virussen en bacteriën veroorzaakt kunnen
Nadere informatie212
212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele
Nadere informatieJan Kluytmans, Greet Vos, Christina Vandenbroucke-Grauls, Alexander W. Friedrich,
Nederland groen in 2025: Hoe antibiotica resistentie optimaal te bestrijden. Jan Kluytmans, Greet Vos, Christina Vandenbroucke-Grauls, Alexander W. Friedrich, Andreas Voss en Marc Bonten Juni 2014 Al sinds
Nadere informatieCarbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE)
Carbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE) informatie voor patiënten WAT IS CPE? CPE staat voor carbapenemase (C) producerende (P) enterobacteriaceae (E). Enterobacteriaceae zijn een grote familie
Nadere informatieAlgemene richtlijnen voor de detectie van carbapenemases bij multi-resistente Pseudomonas aeruginosa* en Acinetobacter spp. in Belgische laboratoria
Algemene richtlijnen voor de detectie van carbapenemases bij multi-resistente Pseudomonas aeruginosa* en Acinetobacter spp. in Belgische laboratoria Andere Pseudomonas spp. (bv: P. putida, P. monteilii,
Nadere informatieEvolutie van ESBLs in dieren. Dik Mevius
Evolutie van ESBLs in dieren Dik Mevius Inhoud Beta-lactam antibiotica Wat zijn ESBLs Waar komen ze vandaan Hoe verloopt de verspreiding Wat zijn de prikkels Beta-lactam antibiotica Eerste (1928 ontdekt):
Nadere informatieMRSA. Rini Eringfeld Specialist ouderengeneeskunde De Zorgboog
MRSA Rini Eringfeld Specialist ouderengeneeskunde De Zorgboog MRSA in het verpleeghuis Op 1-8-2008 wordt bij een medewerker werkzaam op de dubbelzorgafdeling de Wich op St. Jozefsheil te Bakel een MRSA
Nadere informatieBRMO - Verpleeg/verzorging/kleinschalig wonen - Openbare gezondheidszorg
BRMO 8 september 2014 BRMO - Verpleeg/verzorging/kleinschalig wonen - Openbare gezondheidszorg Ron de Groot Deskundige Infectiepreventie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieBijlage: Overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid.
Bijlage: Overzicht van ESBL gerelateerd onderzoek dat op dit moment wordt uitgevoerd in opdracht van de rijksoverheid. Het RIVM-CIb onderzoekt continu en systematisch het vóórkomen van antimicrobiële resistentie
Nadere informatieBijzonder Resistent Micro-Organisme
Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over
Nadere informatieJAARGANG12OKTOBER2017
156 Import en verspreiding van extended - spectrum bètalactamase-producerende Enterobacteriaceae door internationale reizigers (COMBAT-studie): een prospectieve, multicenter cohort-studie Import and spread
Nadere informatieVraag en Antwoord NDM Klebsiella Pneumoniae Voor aanvullingen zie onderaan, laatste update 18 december 2015
Vraag en Antwoord NDM Klebsiella Pneumoniae Voor aanvullingen zie onderaan, laatste update 18 december 2015 Algemene vragen 1 Wat is BRMO? BRMO is de afkorting van Bijzonder Resistent Micro-organisme.
Nadere informatieSURVEILLANCE VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE IN VOEDINGSWAREN (RESULTATEN 2018)
SURVEILLANCE VAN ANTIBIOTICARESISTENTIE IN VOEDINGSWAREN (RESULTATEN 2018) 19/09/2019 NRL-AMR-Food & Food producing animals AMR Action Plan-One Health Approach Voedingswaren Surveillance AMR in zoönotische
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting De laatste jaren wordt in steeds meer zorginstellingen aandacht besteed aan infectiepreventie en patiëntveiligheid. Een van de redenen is de toenemende antibiotica resistentie van bacteriën
Nadere informatieBijzonder Resistente Micro Organismen (BRMO) Wat is het probleem
Bijzonder Resistente Micro Organismen (BRMO) Wat is het probleem Regionale nascholing Samen krachtig tegen BRMO! Hoe pakken we dat aan? 29 januari 2015 dr F. Vlaspolder, arts microbioloog Maasstad ziekenhuis
Nadere informatieBijzonder Resistent Micro-Organisme
Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over
Nadere informatieHet Nederlandse Model model voor reductie van antibioticumgebruik in de veehouderij Waarom, Hoe and Wat. Dik Mevius
Het Nederlandse Model model voor reductie van antibioticumgebruik in de veehouderij Waarom, Hoe and Wat Dik Mevius Antibioticumgebruik in mensen en dieren in Europa Antibioticumgebruik in dieren in NL
Nadere informatieAntimicrobiële resistentie: import en verspreiding door gezonde reizigers
Antimicrobiële resistentie: import en verspreiding door gezonde reizigers Maris Arcilla AIOS /arts-onderzoeker Afdeling Medische Microbiologie en Infectieziekten, Erasmus MC Antimicrobiële resistentie
Nadere informatieEindverslag regioproject: BRMO in huisartspraktijken in Rotterdam; een analyse op wijk- en praktijkniveau
Eindverslag regioproject: BRMO in huisartspraktijken in Rotterdam; een analyse op wijk- en praktijkniveau GGD Rotterdam - Rijnmond 1 juni 2018 Auteurs: Maaike Honsbeek, MSc Dr. Hélène Voeten Dr. Ellen
Nadere informatieRondzending nieuwe stijl - een integraal aanpak. Sectie bacteriologie/mycologie dr. Tanja Schülin
Rondzending nieuwe stijl - een integraal aanpak Sectie bacteriologie/mycologie dr. Tanja Schülin Rondzending bacteriologie Kweek algemeen 5x Sputum Feces Wond Difterie/Gonorrhoe Legionella/Bordetella Resistentie
Nadere informatieOntwikkeling van het antibioticumresistentieonderzoek
Ontwikkeling van het antibioticumresistentieonderzoek binnen CVI Hoe is gekomen en waar gaat het naartoe? 21 november 2013, Dik Mevius Najaar 1993 Weet je iemand die binnen het CDI aan antibiotica zou
Nadere informatieUrineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen
Urineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen in verpleeghuizen - SNIV 2012 -, De Reehorst, Driebergen Dr. Ine Frénay, arts-microbioloog RLM Dordrecht- Gorinchem 1 Indeling
Nadere informatieBeheersen van BRMO in de regio
Beheersen van BMO in de regio Miriam Beerens specialist ouderengeneeskunde Laura van Dommelen arts-microbioloog Danielle van Oudheusden arts infectieziektebestrijding Marjolijn Wegdam- Blans arts-microbioloog
Nadere informatieantimicrobial stewardship en infectiepreventie samen sterk Jan Kluytmans Arts-microbioloog UMCU, Julius Centrum Amphia Ziekenhuis
antimicrobial stewardship en infectiepreventie samen sterk Jan Kluytmans Arts-microbioloog UMCU, Julius Centrum Amphia Ziekenhuis antibiotica Antibiotica en resistentie Mutatie en selectie Antibiotica
Nadere informatieWorden alle patiënten in de toekomst gescreend op resistente Enterobacteriaceae bij een ziekenhuisopname?
Worden alle patiënten in de toekomst gescreend op resistente Enterobacteriaceae bij een ziekenhuisopname? Myrte Molenaar-Vorstermans Praktijkbegeleider: Suzanne Honing Opleidingsplaats: Onze Lieve Vrouwe
Nadere informatieCarbapenemase Producerende Enterobacteriën (CPE) Informatie voor patiënten en bezoekers. Dienst Ziekenhuishygiëne
Carbapenemase Producerende Enterobacteriën (CPE) Informatie voor patiënten en bezoekers Dienst Ziekenhuishygiëne Inhoud Wat is CPE? 3 CPE opsporen 4 Overdracht voorkomen 4 Behandeling 5 Ontslag 6 Naar
Nadere informatieAntibiotica bij ongecompliceerde urineweginfecties: geen toename van resistentie in de afgelopen 5 jaar
Postprint Version 1.0 Journal website http://www.ntvg.nl/publicatie/antibiotica-bij-ongecompliceerdeurineweginfecties-geen-toename-van-resistentie-de-afgelopen-5-jaar/volledig Pubmed link DOI Antibiotica
Nadere informatieBijlage 4. Advies Preventie en bestrijding van carbapenemresistentie in Nederland. Centrum infectieziektebestrijding 26 juni 2014
Bijlage 4 Advies Preventie en bestrijding van carbapenemresistentie in Nederland Centrum infectieziektebestrijding 26 juni 2014 Contactpersoon: Prof. dr. J.T. van Dissel Pagina 2 van 25 Inhoudsopgave 1
Nadere informatieHet dilemma van de toezichthouder. Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA
Het dilemma van de toezichthouder Drs. H.N. de Groot Hoofdinspecteur NVWA De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is een Nederlands agentschap dat als kerntaak heeft het toezicht houden bij bedrijven
Nadere informatieAanwezigheid van MRSA-stam in Belgische varkenshouderij aangetoond in studie
Folia veterinaria ACTUALITEIT Uw vragen: Binnen het cascadesysteem bestaat de mogelijkheid om geneesmiddelen voor humaan gebruik toe te dienen aan dieren. Wanneer er een diergeneesmiddel en een humaan
Nadere informatieAanvraag feces diagnostiek: Hoe en wat?
Aanvraag feces diagnostiek: Hoe en wat? Alje van Dam, arts-microbioloog, Amsterdam UMC en Streeklaboratorium, GGD René Vork, relatiebeheerder, Streeklaboratorium, GGD Amsterdam 18 december 2018 Fecal swab
Nadere informatieEpidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE) in België:
Epidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE) in België: 1 januari 2012 tot 0 april 201 B. Jans en Y. Glupczynski Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV), OD Volksgezondheid
Nadere informatieInformatiefolder BRMO voor patiënt en familie
Informatiefolder BRMO voor patiënt en familie BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN, WAT ZIJN DIT? Bij u is aangetoond dat u een Bijzonder Resistent Micro-organisme heeft. In deze folder leest u algemene
Nadere informatieScreening BRMO na opname in een buitenlands ziekenhuis
Infectiepreventie Screening BRMO na opname in een buitenlands ziekenhuis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INF006 / Screening BRMO na opname
Nadere informatieAanbevelingen voor de aanpak van Carbapenemase Producerende Enterobacteriaceae (CPE)
Aanbevelingen voor de aanpak van Carbapenemase Producerende Enterobacteriaceae (CPE) o Dit probleem vergt dringende maatregelen voor een snelle aanpak van CPE teneinde overdracht te beperken en epidemieën
Nadere informatieIntroductie. Doel van dit proefschrift
Samenvatting 222 Introductie Staphylococcus aureus (S. aureus) is een bacterie die op de huid en slijmvliezen (onder andere keel en neus) van mensen leeft. Ongeveer 1 op de 3 mensen draagt deze bacterie
Nadere informatieAntibiotica Gebruik ze goed en alleen. als t moet!
Antibiotica Gebruik ze goed en alleen Algemene informatie als t moet! Antibiotica blijven effectief als we ze verstandig gebruiken: niet te vaak en op de goede manier. Uw arts weet wanneer u antibiotica
Nadere informatieRapport ESBL in rundvlees
Rapport ESBL in rundvlees Projectnummer : PS12003 Datum : 27 mei 2013 Opgesteld door : Louis van Nieuwland In opdracht van het ministerie van Economische Zaken Copyright: Dit onderzoekverslag is opgesteld
Nadere informatieQ 1: Vraag 13/01/2012: Antwoord Prof. Y. Glupczynski: Q 2: Vraag 26/01/2012: Antwoord Béa Jans: enterobacteriaceae carbapenemase +
Q 1: Vraag 13/01/2012: In de richtlijnen van de HGR wordt verwezen naar een gedetailleerde lijst van landen waar CPE epidemisch of endemisch voorkomt. Als je deze landen in aanmerking neemt, dan behoren
Nadere informatieJacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem
Jacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het onderwerp van dit proefschrift is depressieve en angst symptomen in chronische dialyse patiënten en andere patiënten. Het proefschrift bestaat uit twee delen (deel A en deel
Nadere informatieRapportering voor het jaar 2018 Referentiecentrum voor Clostridium botulinum en Clostridium perfringens.
Rapportering voor het jaar 2018 Referentiecentrum voor Clostridium botulinum en Clostridium perfringens. Coördinator Referentiecentrum Oonagh Paerewijck Tom Van Nieuwenhuysen Sciensano 14, J. Wytsmanstraat
Nadere informatieSurveillance van ABR. 17 sept 2015
Surveillance van ABR 17 sept 2015 1 2 Advies carbapenemresistentie gedeeld met Tweede kamer dataverzameling is relatief langzaam, versnipperd niet toekomstbestendig onopgemerkte verspreiding tussen zorginstellingen
Nadere informatieLegionella. De overdracht. Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem
Legionella De overdracht Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Legionella Inhoud: Legionella bacterie Infectieroute Diagnostiek Kweek Urine antigeentesten Serologie
Nadere informatieGeef resistente bacteriën geen kans.
Geef resistente bacteriën geen kans www.nwz.nl Inhoud Wat is een resistente bacterie (BRMO)? 3 Waarom is opsporing van mogelijke dragers belangrijk? 3 Als u (mogelijk) drager bent van een resistente bacterie
Nadere informatieESBLs in de vleeskuiken productiekolom
ESBLs in de vleeskuiken productiekolom Symposium Vóórkomen van ESBLs in de voedselketen en bij de mens 11 oktober 2012, Cindy Dierikx Overzicht 2006 Onderzoek cefotaxime resistentie isolaten vleeskuikens
Nadere informatieHet gebruik van antibiotica in de veehouderij. Prof Dick Heederik, PhD Voorzitter van het Expertpanel van de Diergeneesmiddelenautoriteit (SDa)
Het gebruik van antibiotica in de veehouderij Prof Dick Heederik, PhD Voorzitter van het Expertpanel van de Diergeneesmiddelenautoriteit (SDa) VMT Bunnik 18 02 2016 Outline Wat zijn trends in het gebruik
Nadere informatieBRMO. Bijzonder Resistent Micro-Organisme. dr. M.C.A. Wegdam-Blans, arts-microbioloog, Stichting PAMM. Bedside teaching 18 NOV 2014
BMO Bijzonder esistent Micro-Organisme dr. M.C.A. Wegdam-Blans, arts-microbioloog, Stichting PAMM Bedside teaching 18 NOV 2014 Hoezo BMO? Bedside teaching 18 NOV 2014 bacteriële resistentie zieken huis
Nadere informatieBijzonder Resistente Micro-Organismen. Isolatiemaatregelen infectiepreventie bij BRMO
Bijzonder Resistente Micro-Organismen Isolatiemaatregelen infectiepreventie bij BRMO In deze folder vindt u meer informatie over Bijzonder Resistente Micro Organismen (BRMO) en Extended Spectrum Beta-Lactamase
Nadere informatieEen schets van het (maatschappelijke) probleem van de AMR vanuit het perspectief van de publieke gezondheid. Aura Timen
Een schets van het (maatschappelijke) probleem van de AMR vanuit het perspectief van de publieke gezondheid Aura Timen Gebruik Resistentie Maatschappelijke gevolgen cdc.gov De pool van resistentiegenen
Nadere informatieArtikelen COMBAT-studie: import en verspreiding van ESBL-E door reizigers
Artikelen COMBAT-studie: import en verspreiding van ESBL-E door reizigers M. S. Arcilla, J. M. van Hattem, M. R. Haverkate, M. C.J. Bootsma, P. J.J. van Genderen, A. Goorhuis, M. P. Grobusch, A. M. Oude
Nadere informatieSurveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen
Surveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen Jaarrapport 2014 Surveillance gegevens 2000 2014 Minimale ziekenhuis gegevens 2000-2012 OD Volksgezondheid en Surveillance Dienst: Zorginfecties en antimicrobiële
Nadere informatieHoofdstuk 1 Hoofdstuk 2
179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit
Nadere informatie