Regionale kantorenstrategie. Bestuurlijk Overleg Economie, onderwijs en arbeidsmarkt Januari 2016

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Regionale kantorenstrategie. Bestuurlijk Overleg Economie, onderwijs en arbeidsmarkt Januari 2016"

Transcriptie

1 Regionale kantorenstrategie Bestuurlijk Overleg Economie, onderwijs en arbeidsmarkt Januari 2016

2 een nieuwe realiteit 2

3 Inhoudsopgave - I Conclusies en uitdagingen Conclusies Uitdagingen Deel I: Inleiding Aanleiding Terugblik Uitgangspunten en randvoorwaarden regionale kantorenstrategie Midden-Holland 3

4 Inhoudsopgave - II Deel II: Confrontatie vraagraming - planvoorraad Vraagraming Midden-Holland (PZH) Ontwikkeling planvoorraad Gemeente Gouda Getemporiseerde planvoorraad gemeente Gouda Planvoorraad overig Midden-Holland Confrontatie planvoorraad vraagraming Gouda Overige gemeenten Midden-Holland Conclusies Voorstel verdeling planvoorraad Midden-Holland 4

5 Inhoudsopgave - II Deel III: Bestaand aanbod Bestaand aanbod gemeente Gouda Bestaand aanbod overig Midden-Holland Oplevering kantoorruimte Transformatie en herontwikkeling kantoorruimte in Gouda Transformatie overig vastgoed Goudse Poort Toekomstige tranfsormatie Gouda Transformatie overig Midden-Holland 5

6 Inhoudsopgave - III Deel IV: Aanpak leegstand in Gouda Historie Uitgangspunten en aanpak leegstand Fase 1 - Analyse Fase 2 - Leegstandsinstrumentarium Samenwerking stakeholders Deel V: Voorbeeldprojecten in regio Midden- Holland 6

7 Conclusies en uitdagingen Conclusies en uitdagingen Conclusies Uitdagingen 7

8 Conclusies - I Planvoorraad Gouda voldoende gereduceerd Geen plancapaciteit op Goudse Poort (kantorenfunctie in 2013 wegbestemd). Plancapaciteit Spoorzone in grondexploitatie teruggebracht. Planvoorraad overig Midden-Holland nog (te) ruim Bergambacht: papieren plancapaciteit Nieuwe Wetering van m2 bvo -> teruggebracht naar m2 bvo. Waddinxveen: papieren plancapaciteit Triangel van m2 bvo -> teruggebracht naar m2 bvo; procesafspraken gemaakt met provincie m.b.t. toekomstige ontwikkelingen. Bodegraven-Reeuwijk en Schoonhoven: bestemmingsplannen bieden ruimte voor ontwikkeling; realisatie afhankelijk van kwantitatieve en kwalitatieve lokale behoefte. Planreductie te realiseren na overleg met contractpartners bij eerstvolgende wijziging bestemmingsplan (herzieningsplicht; transparant en voorzienbaar). 8

9 Conclusies - II Kwalitatieve mismatch vormt uitdaging Met name t.a.v. bestaand aanbod. Locaties Goudse Poort, Gouwespoor, Binnenstad (Gouda) en enkele locaties in Midden-Holland gemeenten Uitgangspunten aanpak bestaand aanbod Regionale afstemming en samenwerking voorwaarde voor duurzame ruimtelijke ontwikkeling overheid als marktmeester; regionale kantorenstrategie is visiedocument. Leegstandsproblematiek moet vooral door markt worden opgelost. Meedenkende overheid zorgt voor snelle procedures en visie op transformatie. Samenwerking met alle partijen is basis en randvoorwaarde voor succes; betrokkenheid van eigenaren is essentieel. 9

10 Conclusies - III Uitgangspunten regionale kantorenvisie Aantrekkelijk vestigingsklimaat is uitgangspunt en randvoorwaarde. Niet alleen focus op meters uit markt halen maar we koppelen dit (ook) aan perspectief en kwaliteit. Verduurzaming is kans. Kansrijke locaties bieden mix aan functies. Focus in acquisitie en marketing is essentieel. We werken (mee) aan activiteiten die markt in beweging brengen. Bestaande transformaties en voorbeeldprojecten inspireren. 10

11 Uitdagingen Midden-Holland - I Procesafspraken m.b.t kantorenontwikkeling in REO-verband. Verdere reductie planvoorraad overig M-H via herzieningsplicht bestemmingsplan. Onttrekking voorraad incourant aanbod via herbestemming en sloop. Aanwijzen transformatielocaties. Acquisitie en marketing t.b.v. courant en kansrijk aanbod. I.o.m. provincie inzetten op pilotprojecten, tijdelijke bestemming en experimenteergebieden. Inzet leegstandsinstrumentarium bv. herverkaveling, uitruilen ontwikkelrechten. 11

12 Uitdagingen Midden-Holland - II Goudse Poort (snelweglocatie) en Gouwespoor (kantoorvestigingen op bedrijventerrein) zijn locaties voor upgrading, herontwikkeling (evt. gecombineerd met sloop) en transformatie. Aantrekkelijkheid bestaande locaties vergroten door toevoegen functies (multifunctionele gebieden met ruim voldoende voorzieningenniveau) en aandacht voor kwaliteit openbare ruimte. Pand voor pand benadering biedt mogelijkheid voor maatwerk maar wordt vaak belemmerd door werkwijze beleggers en ontwikkelaars ( vastgoedmandje ). Communicatie van strategie en aanpak richting eigenaren, investeerders, toekomstige gebruikers om te laten zien dat actie wordt ondernomen. Communicatie van successen om dynamiek in de markt uit te dragen. 12

13 Deel I: Inleiding Deel I: Inleiding Aanleiding Terugblik Uitgangspunten en randvoorwaarden 13

14 Aanleiding Verzoek PZH om actuele regionale kantorenstrategie aan te bieden voor 1 juli Gouda in 2015 landelijk hoogste leegstandspercentage (33 %, DTZ Zadelhoff 2015; ) in 2016 op 7 e plaats (27%, DTZ Zadelhoff 2016). Papieren plancapaciteit bestemmingsplannen groter dan gedacht. Toepassing Ladder voor Duurzame Verstedelijking bij nieuwbouw en uitwerkingsplannen. Markt vraagt om duidelijkheid en transparantie (voorzienbaarheid). Afsprakenkader bevordert regionale afstemming. Benoemen kansrijke locaties biedt handvat voor acquisitie. 14

15 Terugblik - I Regionale kantorenstrategie Midden-Holland, oktober 2008: Gouda de kantorengemeente Midden-Holland. Daarnaast beperkt kantorenaanbod in m.n. Bodegraven-Reeuwijk en Waddinxveen. Nieuwe kantorenontwikkeling M-H in Spoorzone Gouda en op Goudse Poort. Relatief veel leegstand; aanbod sluit onvoldoende aan bij vraag. Meer aandacht voor multifunctionaliteit kantorenlocaties, m.n. Goudse Poort. Anno 2008 kwantitatieve balans in vraag en aanbod. Kwalitatieve mismatch, m.n. tekort aanbod voor kleine en lokale kantoorgebruikers in de regio: In regio relatief veel kantoorachtige bedrijfsruimtegebruikers actief Behoefte aan woonwerkeenheden, te realiseren in woonwijken Transformatie lastige opgave vanwege markttechnische, financiële, technische en juridische belemmeringen. Gemeente met name ondersteunende rol in kantorenbeleid. Advies om op acquisitie en marketing in te zetten om regio te promoten als vestigingsplaats en daarnaast d.m.v. relatiebeheer bestaande gebruikers te behouden voor de regio. 15

16 Landelijke ontwikkelingen Terugblik - II 2008 e.v.: Kredietcrisis die uitmondt in economische crisis. Opkomst van Het Nieuwe Werken. Jaren vóór 2008 hausse in planvorming. Overaanbod in plancapaciteit kantoren en toenemende kantorenleegstand in heel Nederland. Landelijk convenant leegstand kantoren in

17 Terugblik - III In Zuid-Holland sinds 2010 herijking kantorenbeleid Aanzet voor een kantorenstrategie voor Zuid-Holland (Stec, 2010). Actualisaties van regionale kantorenstrategieën m.n. gericht op balans vraag en aanbod Maatregelen Midden-Holland: neerwaartse bijstelling papieren plancapaciteit (juni 2011, april 2012) wegbestemmen kantorenfunctie in vernieuwde bestemmingsplan Goudse Poort (2013) Toenemende aandacht voor herontwikkeling, transformatie, sloop, wegbestemmen kantorenfunctie, labelen kantoorgebieden, transparantie en voorzienbaarheid. Reductie plancapaciteit en uit de markt nemen van incourant aanbod staan centraal om kwantitatieve en kwalitatieve balans in vraag en aanbod te realiseren. 17

18 Uitgangspunten en randvoorwaarden regionale kantorenstrategie Midden-Holland - I Kleinschalige kantorenontwikkeling < m2 bvo niet locatiegebonden maar telt wel mee in randtotalen plancapaciteit (conform nieuwe werkwijze provincie ZH). Grootschalige kantorenontwikkeling > m2 bvo alleen op kantorenconcentratiegebieden (i.c. nieuwbouw Spoorzone Gouda, evt. herontwikkeling Goudse Poort en Gouwespoor). Vraagraming sluit aan bij systematiek PZH (EIB). Plancapaciteit Gouda gebaseerd op gerealiseerde herijking grondexploitatie (i.c. kleiner dan (papieren) plancapaciteit bestemmingsplannen). Plancapaciteit overig Midden-Holland gebaseerd op (papieren) plancapaciteit bestemmingsplannen (bestemming: gemengd). Flexibele toedeling plancapaciteit in de tijd (mogelijkheid tot temporiseren / doorschuiven). 18

19 Uitgangspunten en randvoorwaarden regionale kantorenstrategie Midden-Holland - II Nieuwbouw, herontwikkeling, herbestemming, transformatie en sloop moeten bijdragen aan een aantrekkelijker vestigingsklimaat. Werkgelegenheid (behoud en groei) is belangrijke doelstelling bij herbestemming/transformatie en nieuwbouw. Dynamiek vraagt om maatwerk: Ruimte voor (tijdelijk) regelluwe zones, experimenteergebieden, pilotprojecten Bestemmingsplannen worden na 3 jaar herzien (herzieningsplicht PSV); niet benutten van ontwikkelmogelijkheden geeft mogelijkheid tot wijziging bestemming. Regionale afspraken bieden ruimte om plancapaciteit te behouden. Kwalificeren van locaties bevordert marktdynamiek. 19

20 Deel II: Confrontatie vraagraming - planvoorraad Deel II: Confrontatie vraagraming - planvoorraad Vraagraming Midden-Holland (PZH) Planvoorraad gemeente Gouda Getemporiseerde planvoorraad gemeente Gouda Planvoorraad overig Midden-Holland Confrontatie planvoorraad vraagraming Gouda Overige gemeenten Midden-Holland Conclusies Voorstel verdeling planvoorraad Midden-Holland 20

21 Vraagraming Midden-Holland (PZH) Verordening Ruimte en Mobiliteit (juli 2014) Regionale behoefteramingen (basis: EIB prognoses) verplicht uitgangspunt voor regionale randtotalen Behoefteraming VRM voor Midden-Holland: (totaal) Vraag VRM

22 Ontwikkeling planvoorraad Gemeente Gouda Locatie Stec/PZH (november 2014) Ruimte bestemmingsplan ( papieren plancapaciteit) Spoorzone A A1 west A1 oost Spoorzone C1 Oost Spoorzone C1 West Lomboklocatie (Erasmus Park)* en Niet opgenomen Midden en Oost Bijgestelde planruimte Gouda (juni 2011) (geen onderscheid oost en west) Grondexploitatie Gouda (oktober 2014) Geen hard plan PM - gemeente geen initiatiefnemer* * Lomboklocatie zeer onzeker i.v.m. bijstellen plannen naar andere functie(s). V.O.F. de Lombok is initiatiefnemer 22

23 Getemporiseerde planvoorraad Gemeente Gouda Planvoorraad op basis van grondexploitatie gemeente Gouda; deze voorraad is kleiner dan planvoorraad volgens bestemmingsplannen; gemeente heeft vergaande planreductie doorgevoerd in grondexploitatie. Locatie Planvoorraad - gerealiseerd 2013 Burgemeester Jamessingel A1 Burgemeester Jamessingel C1* (Technolution) Planvoorraad o.b.v. grondexploitatie (Rabo) Lomboklocatie ** PM PM PM * In 2013 is het kantoorpand van Technolution opgeleverd. In de systematiek van de provincie wordt deze oplevering meegeteld in de beschikbare planvoorraad ** Op de Lomboklocatie heeft de initiatiefnemer momenteel een andere ontwikkeling in gedachten. De locatie ligt binnen kantorenconcentratiegebied Spoorzone. Daarbinnen is ontwikkeling van enkele kleinschalige kantorenunits mogelijk. Omdat het nog geen hard plan betreft is deze locatie als PM opgenomen. 23

24 Planvoorraad overig Midden-Holland - I Planvoorraad in bestemmingsplannen overige gemeenten Midden-Holland Gemeente Totale papieren plancapaciteit Waddinxveen Waddinxveen Krimpenerwaard Bestemmings plan Locatie - Oude Dreef Gouweplein < 750 m2 bvo per eenheid < m2 bvo per eenheid Tweede Bloksweg Triangel Bergambacht De Nieuwe Wetering Status bestemmingsplan Hard (2009) * Hard (2010) zie procesafspraak pag. 28) ** Hard (2011) *** Krimpenerwaard < m2 bvo per eenheid Schoonhoven Zevender Hard (2010) PM PM**** 24

25 Planvoorraad overig Midden-Holland - II Gemeente Totale papieren plancapaciteit Bodegraven- Reeuwijk Bodegraven- Reeuwijk Bestemmings plan Bedrijfsgebonden kantoorruimte tot m2 bvo; zelfstandige vestiging max m2 bvo zelfstandige (sub-)regionale en lokale kantoren met een maximaal brutovloerppervlak van 750 m² Locatie Broekvelden en Grote Wetering Bestemmingsplan Bedrijventerreinen Zuidrand Bodegraven Status bestemmings -plan Hard (2013) PM PM**** Rijnhoek Hard (2007) PM PM**** Zuidplas Geen ruimte 25

26 Confrontatie planvoorraad-vraagraming - I Confrontatie planvoorraad vraagraming VRM totaaloverzicht voor Midden-Holland Diverse aanpassingen t.a.v. planvoorraad overig Midden-Holland doorgevoerd zie pag. 28. Conclusie: planoverschot t.o.v. vraagraming EIB , gerelateerd aan bestemmingsplan Triangel Waddinvxeen; zie aanbiedingsbrief aan provincie d.d. 27 januari (totaal) Vraagraming VRM Planvoorraad Midden-Holland [ (Gouda Spoorzone) (Technolution) (Waddinxveen- Gouweplein) (Bergambacht) (Waddinxveen- Triangel] Saldo

27 Confrontatie planvoorraad-vraagraming - II Gemeente Locatie Planvoorraad (totaal) Gouda Burgemeester Jamessingel A Gouda Gouda Burgemeester Jamessingel C1 Burgemeester Jamessingel C (Rabo) (realisatie Technolution) Waddinxveen* Oude Dreef Waddinxveen** Triangel zie procesafspraak pag. 28 Bergambacht*** De Nieuwe Wetering Bodegraven-Reeuwijk**** Broekvelden, Grote Wetering en Rijnhoek Schoonhoven**** Zevender P.M. P.M. P.M zie procesafspraak pag. 28 P.M. Planvoorraad Midden-Holland Totaal

28 Confrontatie planvoorraad-vraagraming - III * T.a.v. de m2 die in het bestemmingsplan zijn gereserveerd voor kantoorontwikkeling op Gouweplein is de gemeente Waddinxveen van mening dat deze ontwikkeling qua omvang nog steeds realistisch is. ** In het bestemmingsplan Triangel is ca. vier hectare bedrijventerrein opgenomen, tevens te benutten voor zelfstandige kantoorruimte. Gebaseerd op het huidig economisch tij is de verwachting dat niet de gehele planvoorraad daadwerkelijk in de vorm van (zelfstandige) kantoorruimte wordt gerealiseerd. Ten opzichte van het theoretisch aanbod is de verwachting dat niet meer dan twee hectare als zelfstandige kleine kantoorruimte wordt gerealiseerd. De ontwikkelingsmaatschappij van het project Park Triangel beseft dat de realisatie van een programma met een dergelijke omvang een opgave is. Daarom onderzoekt zij in samenwerking met de gemeente Waddinxveen momenteel diverse opties om het bedrijven-/kantorenprogramma om te zetten naar andere passende functies. Dat onderzoek richt zich momenteel op ongeveer drie van de in totaal vier hectare bedrijventerrein. Uiteindelijk zal om tot een alternatieve programmering en uitvoering daarvan te komen vanuit de provincie Zuid- Holland een constructieve medewerking benodigd zijn, met inachtneming van bestaande regelgeving. Omdat het lopende onderzoek alsmede de daarop volgende afstemming met de provincie tijd in beslag neemt, kan voor de Regionale Kantorenstrategie op dit moment uitsluitend de hierboven beschreven procesafspraak worden gemaakt ten aanzien van de Waddinxveense planvoorraad. Het voorgestelde proces dient te zijn afgerond vooruitlopend op de bestemmingsplanherziening die binnen drie jaar dient te zijn geëffectueerd. *** De gemeente Krimpenerwaard verwacht niet dat de totale theoretische plancapaciteit benut zal worden op locatie De Nieuwe Wetering te Bergambacht. Een neerwaartse bijstelling van het planaanbod naar totaal m2 kan daarom naar verwachting na overleg met contractpartners bij een herziening van het bestemmingsplan (dat dateert uit 2011) worden doorgevoerd. **** M.b.t. Bodegraven-Reeuwijk en Schoonhoven (Zevender) geldt dat deze als PM zijn opgenomen. Op deze locaties bieden de bestemmingsplannen de mogelijkheid tot realisatie van kleine zelfstandige kantoren. Qua vierkante meters is het aanbod beperkt. In de realisering moet rekening gehouden worden met de lokale kwantitatieve en kwalitatieve behoefte van (kleine) zelfstandige kantoren. 28

29 Confrontatie planvoorraad-vraagraming - IV Conclusies Gouda Gemeente Gouda heeft planvoorraad drastisch teruggebracht. Planvoorraad bestemmingsplanruimte ( papieren plancapaciteit ) in grondexploitatie naar beneden bijgesteld verlies genomen. Planvoorraad past nu binnen de randtotalen van de vraagraming. Gouda is regionaal aangewezen als opvanglocatie voor grootschalige kantoorontwikkelingen. Spoorzone is in VRM aangewezen als prioritair kantorenconcentratiegebied (OV knooppunt; binnenstedelijke centrumlocatie). Lomboklocatie ligt binnen kantorenconcentratiegebied Spoorzone. Daarbinnen is ontwikkeling van enkele hoogwaardige kleinschalige kantorenunits (Stec 2008) mogelijk. 29

30 Confrontatie planvoorraad-vraagraming - V Conclusies overig Midden-Holland Papieren plancapaciteit gaat vraagraming (ver) te boven. Er is bereidheid tot bespreken planreductie met contractpartners. M.b.t. locatie Triangel (Waddinxveen) zijn procesafspraken gemaakt met de provincie. Zie pag. 28. Deel planvoorraad overig Midden-Holland behouden in verband met vraag naar kleinschalige zelfstandige kantoorgebouwen voor met name lokaal / regionaal gewortelde bedrijven (zie ook aanbeveling 2 en 4 van Stec uit regionale kantorenstrategie 2008). 30

31 Deel III: Bestaand aanbod Deel III: Bestaand aanbod Bestaand aanbod gemeente Gouda Bestaand aanbod overig Midden-Holland Oplevering kantoorruimte Transformatie en herontwikkeling kantoorruimte in Gouda Transformatie overig vastgoed Goudse Poort Toekomstige transformatie Gouda Transformatie overig Midden-Holland 31

32 Bestaand aanbod gemeente Gouda -I Kantorenvoorraad geconcentreerd op Goudse Poort en Gouwespoor. Totaal op deze locaties m2 bvo waarvan m2 leeg (= 42,8%). Beide terreinen zijn gemengde bedrijventerreinen met PDV, bedrijvigheid, dienstverlening en maatschappelijke voorzieningen. De kantoren zitten verspreid over de terreinen. Op Gouwespoor betreft de leegstand met name moderne gebouwen op zichtlocaties. Goudse Poort kent ook structurele leegstand van verouderde panden op minder geschikte locaties. Veel leegstaande kantoren zijn te groot voor de vraag (> m2 bvo). 32

33 Bestaand aanbod gemeente Gouda - II Locatie Totaal m2 Aanbod Status Goudse Poort waarvan > 1.000m2 Gouwespoor waarvan > 1.000m2 Courant en incourant Courant 33

34 Bestaand aanbod overig Midden-Holland Bestaand aanbod > m2 bvo overig Midden-Holland Gemeente Locatie Omvang Status Waddinxveen Krimpenerwaard Bodegraven-Reeuwijk Raadhuisweg 43 (vm. Rabobank kantoor) Te huur Zuidplas

35 Oplevering kantoorruimte Gemeente Locatie Jaartal M2-s Gouda Bodegraven- Reeuwijk Bodegraven- Reeuwijk Burgemeester Jamesplein 1 (gemeente Gouda) Burgemeester Jamessingel 1 (Technolution) Nijverheidsstraat 67 (uitbreiding Mokveld) Rijnhoek Reeuwijkse Poort Waddinxveen Krimpenerwaard Zuidplas

36 Transformatie en herontwikkeling kantoorruimte in Gouda Gemeente Locatie Jaartal M2-s Gebruiker Functie Gouda Tielweg Ericis Kantoren (verduurzaming panden) Gouda Antwerpseweg De Rivier Maatschappelijk Gouda Kampenringweg Vosko Kantoren (sloop en herontwikkeling) Gouda Houtmansgracht Transform Gouda Woningen Gouda Klein Amerika Bibliotheek Maatschappelijk 36

37 Transformatie overig vastgoed Goudse Poort Transformatie overig vastgoed op Goudse Poort waardoor multifunctionaliteit van de locatie is bevorderd (aanbeveling Stec 2008): Gemeente Locatie Jaartal M2-s Gebruiker Functie Gouda Tielweg Carwash XL Wasstraat Gouda Burgemeester van Reenensingel 125, 126 en Totaal Ballorig Leisure Gouda Elburgplein Go-Stores PDV Gouda Rijsselseweg Hoornbeeck college School 37

38 Toekomstige transformatie Gouda Gemeente Locatie Jaartal M2-s Gebruiker/ Eigenaar Gouda Heuvellaan 2, 2a en 2b Gouda Harderwijkweg Merin Vastgoed Dutch Property Company Rembrandt 1 Functie Jongerenhuisvesting Horeca 38

39 Transformatie overig Midden-Holland Gemeente Locatie Jaartal M2-s Gebruiker/ Eigenaar Bodegraven- Reeuwijk Bodegraven- Reeuwijk Bodegraven- Reeuwijk Raadhuisweg (schatting) Goudseweg Stationsplein 5 Functie Thomashuis/Herbergier Maatschappelijk / huisvesting Re-locatie (kantoor) functies vanaf bedrijventerrein Broekvelden/Groote Wetering Kantoren / bedrijfsactiviteiten Artsenmaatschap Zorgcentrum 39

40 Deel IV: Aanpak leegstand in Gouda Deel IV: Aanpak leegstand in Gouda Historie Uitgangspunten en aanpak leegstand Fase 1 - Analyse Fase 2 - Leegstandsinstrumentarium Samenwerking stakeholders 40

41 Aanpak leegstand in Gouda - Historie I.o.m. belangenvereniging Goudse Poort in 2012 Vlekkenplan opgesteld -> aanwijzen gebieden voor functieverruiming. Op basis van Vlekkenplan in 2013 nieuw bestemmingsplan Goudse Poort: reductie plancapaciteit -> deels functie kantoren wegbestemd, deels bestemming verruimd. In 2014 Economische Effect Rapportages Goudse Poort, Gouwespoor en Gouwestroom opgesteld -> bedrijventerreinen essentieel voor regionale economie, veel werkgelegenheid ondanks hoge leegstand. Alle terreinen scoren bovengemiddeld goed. In 2015 voor Goudse Poort aanvullend DPL BT laten opstellen -> kansen voor verduurzaming Goudse Poort. Structureel overleg tussen gemeente en ondernemersverenigingen voor verbetering bedrijventerreinen, aanpak veiligheid, uitstraling, onderhoud, bewegwijzering, parkmanagement. 41

42 Aanpak leegstand in Gouda Uitgangspunten en aanpak leegstand Focus: Goudse Poort en Gouwespoor Doel: behoud werkgelegenheid Samen optrekken met eigenaren en gebruikers Fase 1: analyse van de leegstand Fase 2: analyse maatregelen/ leegstandsinstrumentarium 42

43 Aanpak leegstand in Gouda Fase 1: Analyse Gemeente heeft eigen database leegstand ontwikkeld op basis van BAG en WOZ administratie. Ieder kwartaal update. Leegstand zichtbaar op adresniveau. 43

44 LOCATIE Aanpak leegstand in Gouda Fase 1: Analyse - vervolg Enquête uitgestuurd naar alle eigenaren met kantorenleegstand. Vragen over kwaliteit pand en omgeving. Enquête als basis voor kansenkwadrant. Kansenkwadrant basis voor aanwijzen transformatiegebieden. Besluitvorming over transformatie in samenspraak met taskforce leegstand ,5 0 KANSARM KANSLOOS KANSRIJK KANSHEBBEND 0 76,5 153 GEBOUW Voorbeeld kansenkwadrant: + Pand A Pand B Pand C Pand D Pand E Pand F 44

45 Aanpak leegstand in Gouda Fase 2: Leegstandsinstrumentarium Interne procedures gemeente op orde: commissie voor bouwinitiatieven en transformatie (CBI) ingesteld -> snelle reactie op transformatieverzoeken. Mogelijkheden leegstandsverordening onderzocht maar afgewezen. Onderzoek naar mogelijkheden herverkavelen en uitruil ontwikkelrechten loopt. Acquisitieaanpak voor kansrijke locaties in ontwikkeling. Verkennen verbeteren duurzaamheid van het terrein als kans d.m.v. onderzoek naar opwekken duurzame energie (gebiedsesco), verbeteren entree, sloop oude kantoren. 45

46 Aanpak leegstand in Gouda Samenwerking stakeholders Zomer 2014 Taskforce kantorenleegstand en transformatie opgericht, met vertegenwoordigers van eigenaren, makelaars en gemeente (wethouderniveau). Makelaar is voorzitter. Ondersteuning van landelijk expertteam kantoortransformatie. Deelname G32 leerkring leegstand -> landelijk netwerk. 46

47 Deel V: Voorbeeldprojecten in regio Midden- Holland Deel V: Voorbeeldprojecten in regio Midden-Holland 47

48 Deel V: Voorbeeldprojecten in regio Midden- Holland Gouda Vosko herontwikkeling en sloop kantoor Chocoladefabriek herontwikkeling maatschappelijk Politiebureau herontwikkeling wonen Bodegraven-Reeuwijk Thomashuis/Herbergier herontwikkeling maatschappelijk / huisvesting Politiebureau herontwikkeling zorgcentrum Kantoor Goudseweg hergebruik als kantoor en t.b.v. bedrijfsactiviteiten om ruimte te creëren op bedrijventerrein Broekvelden/Groote Wetering voor productiefuncties Zuidplas Rabobank herontwikkeling wordt onderzocht Krimpenerwaard Politiebureau herontwikkeling tot Gemiva woonlocatie 48

Ons kenmerk 054-MH. Bijlage(n)

Ons kenmerk 054-MH. Bijlage(n) Regio Midden-Holland de nieuwe regio Postbus 45 2800 AA GOUDA www.regiomiddenholland.nl Aan College van Gedeputeerde Staten Postbus 90602 2509 LP Den Haag Datum 7 juli 2015 Contactpersoon drs. H. Bouwens

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. Regio Midden-Holland Postbus AH Gouda. Aanvaarding regionale kantorenvisie. Geachte heer Vente,

Gedeputeerde Staten. Regio Midden-Holland Postbus AH Gouda. Aanvaarding regionale kantorenvisie. Geachte heer Vente, Gedeputeerde Staten Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl Regio Midden-Holland Postbus 305 2800 AH Gouda Datum Zie verzenddatum linksonder Uw kenmerk

Nadere informatie

Provincie als regisseur kantorenmarkt

Provincie als regisseur kantorenmarkt Provincie als regisseur kantorenmarkt Spielburg of scheidsrechter? Inhoud: een concurrerend vestigingsmilieu voor kantoren met een evenwichtige vraagaanbod situatie (kwantitatief en kwalitatief) Regels:

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Postbus AN Leiden. Aanvaarding regionale kantorenvisie Holland Rijnland

Gedeputeerde Staten. Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Postbus AN Leiden. Aanvaarding regionale kantorenvisie Holland Rijnland Gedeputeerde Staten Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Postbus 558 2300 AN Leiden Datum Zie verzenddatum linksonder

Nadere informatie

voortgang beleidskeuzes kantorenmarkt Zuid-Holland Stec Groep 18 september 2013 Esther Geuting

voortgang beleidskeuzes kantorenmarkt Zuid-Holland Stec Groep 18 september 2013 Esther Geuting voortgang beleidskeuzes kantorenmarkt Zuid-Holland Stec Groep 18 september 2013 Esther Geuting voortgang gebiedsgerichte aanpak kantorenmarkt Zuid-Holland bespreken gebiedsgerichte aanpak en voorstal gebiedslabels

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. Stuurgroep REO Zuid-Holland-Zuid t.a.v. de voorzitter dhr. D.R. van der Borg Postbus AP Dordrecht

Gedeputeerde Staten. Stuurgroep REO Zuid-Holland-Zuid t.a.v. de voorzitter dhr. D.R. van der Borg Postbus AP Dordrecht Gedeputeerde Staten Contact mw drs. A. de Wolf T 070-441 72 08 a.de.wolf@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl Stuurgroep REO Zuid-Holland-Zuid

Nadere informatie

Werklocaties. Nota Kantoren Rotterdam samengevat. 19 juni 2019

Werklocaties. Nota Kantoren Rotterdam samengevat. 19 juni 2019 Werklocaties Nota Kantoren Rotterdam samengevat 19 juni 2019 2 Ruimtelijkeconomisch beleid voor kantoren in Rotterdam Voor een aantrekkelijke, economisch sterke stad is er evenwicht nodig tussen zowel

Nadere informatie

Protocol kengetallen monitor kantorenmarkt provincie Zuid-Holland

Protocol kengetallen monitor kantorenmarkt provincie Zuid-Holland Protocol kengetallen monitor kantorenmarkt provincie Zuid-Holland Stec Groep aan provincie Zuid-Holland Guido van der Molen en Rien Ramerman augustus 2014 Protocol kengetallen monitor kantorenmarkt provincie

Nadere informatie

Regionale werkafspraken kantoren Hart van Brabant

Regionale werkafspraken kantoren Hart van Brabant Regionale werkafspraken kantoren Hart van Brabant Vastgesteld in RRO Hart van Brabant, 17 december 2015 Concept d.d. 26 november 2015, na vaststelling worden deze werkafspraken in Hart van Brabant opmaak

Nadere informatie

Regionaal Programma Werklocaties RPW Arnhem Nijmegen. Informatiebijeenkomst commissies 10 oktober 2018

Regionaal Programma Werklocaties RPW Arnhem Nijmegen. Informatiebijeenkomst commissies 10 oktober 2018 Regionaal Programma Werklocaties RPW Arnhem Nijmegen Informatiebijeenkomst commissies 10 oktober 2018 Omgevingsvisie Gaaf Gelderland Vestigingsklimaat RPW s als instrument Duurzame ruimtelijke ontwikkeling

Nadere informatie

Juiste kantoor op de juiste plek

Juiste kantoor op de juiste plek Juiste kantoor op de juiste plek Niels Dekker Eigenaar 2: Aty de Wolf 1. Beleidsbeslissing wat wil de provincie bereiken (PS): Nieuwe kantorenontwikkelingen concentreren zich bij voorkeur op toplocaties

Nadere informatie

Kantorenvisie Netwerkstad Twente. Aanbevelingen en beleidsafspraken Februari 2012

Kantorenvisie Netwerkstad Twente. Aanbevelingen en beleidsafspraken Februari 2012 Kantorenvisie Netwerkstad Twente Aanbevelingen en beleidsafspraken Februari 2012 1 Inleiding: Het doel van deze Kantorenvisie Netwerkstad is een beter beeld krijgen van het functioneren van de Kantorenmarkt

Nadere informatie

Kwaliteitsimpuls kantoren

Kwaliteitsimpuls kantoren 10 maart 2014, Festival Leegstaand Vastgoed Kwaliteitsimpuls kantoren Sjef de Pont, hoofd afdeling Economische Zaken, sector Stadsontwikkeling Opzet workshop Situatie s-hertogenbosch Onze aanpak: Impuls

Nadere informatie

Regionale kantorenvisie Noordoost Brabant

Regionale kantorenvisie Noordoost Brabant Regionale kantorenvisie Noordoost Brabant Versie juni 2014, s-hertogenbosch 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding 3 2 Ambitie 3 3 Kantoorregio Noordoost-Brabant 3 4 Kantoren nota s-hertogenbosch: actualisatie en

Nadere informatie

Opbouw presentatie. Actualisatie Kantorenstrategie Drechtsteden. 1. Aanleiding van deze presentatie. 2. Opdracht en doelstelling

Opbouw presentatie. Actualisatie Kantorenstrategie Drechtsteden. 1. Aanleiding van deze presentatie. 2. Opdracht en doelstelling Opbouw presentatie Actualisatie Kantorenstrategie Drechtsteden Drechtraadcaroussel 6 november 2012 1. Aanleiding 2. Opdracht en doelstelling 3. Waar staan we nu in het proces 4. Resultaten symposium 5.

Nadere informatie

Behoefteraming bedrijventerreinen Zuid-Holland. Stec Groep Hub Ploem Bestuurlijk overleg Midden-Holland 2 oktober 2017

Behoefteraming bedrijventerreinen Zuid-Holland. Stec Groep Hub Ploem Bestuurlijk overleg Midden-Holland 2 oktober 2017 Behoefteraming bedrijventerreinen Zuid-Holland Stec Groep Hub Ploem Bestuurlijk overleg Midden-Holland 2 oktober 2017 Uitgifte blijft achter, aanbod blijft stijgen 1200 1000 800 600 400 200 0 2012 2013

Nadere informatie

Datum: Informerend. Datum: Adviserend 01/11/ /09/ /1/2019

Datum: Informerend. Datum: Adviserend 01/11/ /09/ /1/2019 Oplegvel 1. Onderwerp Actualisatie kantorenstrategie Holland Rijnland 2. Rol van het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Basistaak Efficiencytaak Platformtaak volgens Dagelijks Bestuur Platformtaak volgens

Nadere informatie

Bedrijventerreinen Noord-Veluwe. Regionale bijeenkomst raadsleden Gerrit Marskamp

Bedrijventerreinen Noord-Veluwe. Regionale bijeenkomst raadsleden Gerrit Marskamp Bedrijventerreinen Noord-Veluwe Regionale bijeenkomst raadsleden 08-02-2017 Gerrit Marskamp Opbouw presentatie De hamvraag/dilemma Wat willen we als gemeenten? Wat hebben we? Wat is het speelveld? Vraag

Nadere informatie

Kantorenstrategie Midden-Holland 2019 t/m 2024

Kantorenstrategie Midden-Holland 2019 t/m 2024 Kantorenstrategie Midden-Holland 2019 t/m 2024 Kantorenstrategie Midden-Holland 2019 t/m 2024 2 Inhoudsopgave 1. Inleiding. 3 1.1. Achtergrond. 3 1.2. Leeswijzer 3 2. Terugblik op 2016 4 3. Ontwikkelingen

Nadere informatie

Regionaal Programma Werklocaties. Presentatie aan: Raadsleden gemeenten regio Arnhem Nijmegen

Regionaal Programma Werklocaties. Presentatie aan: Raadsleden gemeenten regio Arnhem Nijmegen Regionaal Programma Werklocaties Presentatie aan: Raadsleden gemeenten regio Arnhem Nijmegen Doel en opzet presentatie Doel presentatie: Raadsleden informeren over ontwikkeling Regionaal Programma Werklocaties

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten. Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland T.a.v. de heer H.J.J. Lenferink, voorzitter Postbus AN LEIDEN

Gedeputeerde Staten. Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland T.a.v. de heer H.J.J. Lenferink, voorzitter Postbus AN LEIDEN Gedeputeerde Staten Contact mw drs. A. de Wolf T 070-441 72 08 a.de.wolf@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl Dagelijks Bestuur van Holland

Nadere informatie

Monitor kantorenmarkt Zuid-Holland 2017

Monitor kantorenmarkt Zuid-Holland 2017 Monitor kantorenmarkt Zuid-Holland 2017 Stec Groep aan Provincie Zuid-Holland Guido van der Molen & Peter Stopel 4 april 2017 Monitor kantorenmarkt Zuid-Holland 2017 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Monitor

Nadere informatie

provinsje fryslân provincie frys1n

provinsje fryslân provincie frys1n Voor Er provinsje fryslân provincie frys1n postbus 20120 8900 hm leeuwarden tweebaksmarkt 52 telefoon: (058) 292 59 25 telefax: (058) 292 51 25 Provinciale Staten van de Provincie Fryslan Postbus 20120

Nadere informatie

A. Uitgangspunten actualisatie regionale kantorenstrategie Holland Rijnland

A. Uitgangspunten actualisatie regionale kantorenstrategie Holland Rijnland Naar een actualisatie van de regionale kantorenstrategie Holland Rijnland 1 MEMO Aan: Werkgroep kantoren / PHO Economie en Leefomgeving Holland Rijnland Van: Stec Groep (Esther Geuting en Guido van der

Nadere informatie

Wat gaat er goed in deze aanpak en waar zou nog meer aandacht aan besteed moeten worden?

Wat gaat er goed in deze aanpak en waar zou nog meer aandacht aan besteed moeten worden? 31 januari 2018 agendapunt 2 Onderwerp: Werklocaties Datum: 18 januari 2018 Contactpersoon: Gert de Visser Telefoonnummer: 06-17029931 Aanleiding Het actieplan werklocaties MRDH is opgesteld, omdat: 1.

Nadere informatie

vraaggericht woningmarkt onderzoek Maastricht

vraaggericht woningmarkt onderzoek Maastricht vraaggericht woningmarkt onderzoek Maastricht Stec Groep aan Gemeente Maastricht Desiree Uitzetter 18 november 2014 U vroeg ons: Actuele inzichten voor herijking stedelijke programmering Nieuwe regionale

Nadere informatie

Gemeente Oegstgeest. Onderbouwing Ladder voor duurzame verstedelijking Oude Vaartweg. 11 maart 2015

Gemeente Oegstgeest. Onderbouwing Ladder voor duurzame verstedelijking Oude Vaartweg. 11 maart 2015 Gemeente Oegstgeest Onderbouwing Ladder voor duurzame verstedelijking Oude Vaartweg 11 maart 2015 DATUM 11 maart 2015 TITEL Onderbouwing Ladder voor duurzame verstedelijking Oude Vaartweg OPDRACHTGEVER

Nadere informatie

Bijlage 1 (bij: Kantorenstrategie Eindhoven, 2012 2020) Overzicht bestaande kantoorlocaties in Eindhoven

Bijlage 1 (bij: Kantorenstrategie Eindhoven, 2012 2020) Overzicht bestaande kantoorlocaties in Eindhoven Bijlage 1 (bij: Kantorenstrategie Eindhoven, 2012 2020) Overzicht bestaande kantoorlocaties in Eindhoven Uit: Bijlagenboek bij STEC rapportage Naar een sterke Eindhovense kantorenmarkt d.d. juni 2011 KANTOORLOCATIES

Nadere informatie

Structureel aanbod op de Nederlandse kantorenmarkt

Structureel aanbod op de Nederlandse kantorenmarkt Analyse Structureel aanbod op de Nederlandse kantorenmarkt DO Research 1 Structureel aanbod op de kantorenmarkt Het aanbod van kantoorruimte in Nederland loopt nog altijd op. In totaal wordt momenteel

Nadere informatie

Visie kantorenlocaties Nieuwegein

Visie kantorenlocaties Nieuwegein Postbus 1 3430 AA Bezoekadres Martinbaan 2 3439 NN www..nl Economische zaken Visie kantorenlocaties Nieuwegein Datum 20 december 2011 Auteur Gemeente Nieuwegein (Ec. Zaken) Versie vastgesteld door B&W

Nadere informatie

REVITALISERING HERONTWIKKELING Noodzakelijk Voor kantoor- en winkelpanden

REVITALISERING HERONTWIKKELING Noodzakelijk Voor kantoor- en winkelpanden REVITALISERING HERONTWIKKELING Noodzakelijk Voor kantoor- en winkelpanden Kader Sinds de crisis van 2008 tot 2016 is er veel veranderd in de vraag naar bedrijfshuisvesting. Met name de kantorenmarkt en

Nadere informatie

De ladder en duurzame verstedelijking in Brabant

De ladder en duurzame verstedelijking in Brabant De ladder en duurzame verstedelijking in Brabant 'Toepassing Ladder voor duurzame verstedelijking: lessen uit de praktijk' Marion Greidanus, provincie Noord-Brabant De Brabantse aanpak provinciale verordening

Nadere informatie

Werklocaties Leusden. Avond van Leusden 19 juni

Werklocaties Leusden. Avond van Leusden 19 juni Werklocaties Leusden Avond van Leusden 19 juni Aanleiding Toenemende leegstand Nieuwe ontwikkelingen blijven uit Druk vanuit provincie 2 Titel presentatie Centrale onderzoeksvraag Hoe positioneert Leusden

Nadere informatie

Van Leegstaand kantoor naar geliberaliseerde huurwoning

Van Leegstaand kantoor naar geliberaliseerde huurwoning 1 M. Brojerdyan-4051971 22-juni-2016 Van Leegstaand kantoor naar geliberaliseerde huurwoning Aanbevelingen aan de gemeente Amsterdam ter bevordering van transformatie van leegstaande kantoren naar geliberaliseerde

Nadere informatie

Ladder voor duurzame verstedelijking & woonplannen Valkenswaard

Ladder voor duurzame verstedelijking & woonplannen Valkenswaard Ladder voor duurzame verstedelijking & woonplannen Valkenswaard Stec Groep aan gemeente Valkenswaard Desiree Uitzetter en Jan Paul Stouten 27 augustus 2015 Inhoud Woonplannen in Valkenswaard Korte uitleg

Nadere informatie

Analyse ontwikkeling van vraag en aanbod logistiek terreinen in de regio Schiphol

Analyse ontwikkeling van vraag en aanbod logistiek terreinen in de regio Schiphol Analyse ontwikkeling van vraag en aanbod logistiek terreinen in de regio Schiphol Hoofdrapport 4 maart 2013 Inhoudsopgave 1. Aanleiding en context pagina 3 3. Geografische afbakening pagina 4 4. Ontwikkeling

Nadere informatie

Ladder voor Duurzame Verstedelijking: zonder Ladder geen nieuwbouw

Ladder voor Duurzame Verstedelijking: zonder Ladder geen nieuwbouw Ladder voor Duurzame Verstedelijking: zonder Ladder geen nieuwbouw Presentatie aan raadsleden MRE, 24 juni 2015 Ladder laatste rijksbelang RO, overgenomen door provincie PBL: evaluatie Ladder Monitoring

Nadere informatie

Kantorenleegstand. Hoe groot is het probleem? Amersfoort 18 mei 2011 Gregor Heemskerk

Kantorenleegstand. Hoe groot is het probleem? Amersfoort 18 mei 2011 Gregor Heemskerk Hoe groot is het probleem? Amersfoort 18 mei 2011 Gregor Heemskerk Agenda 1. Opening 2. Leegstand in Nederland 3. Leegstand in Amsterdam 4. Stellingen 5. Einde presentatie 2 CV Gregor Heemskerk Management

Nadere informatie

Transformatie en ruimtelijk beleid

Transformatie en ruimtelijk beleid Transformatie en ruimtelijk beleid van het Expertteam Kantoortransformatie Brinkwal in Nieuwegein Transformatie van opleidingsgebouw naar sociale huurwoningen voor jongeren. Weliswaar gesitueerd op een

Nadere informatie

Regionale behoefteraming Brainport Industries Campus Eindhoven

Regionale behoefteraming Brainport Industries Campus Eindhoven Regionale behoefteraming Brainport Industries Campus Eindhoven 23 juni 2015 Managementsamenvatting Status: Managementsamenvatting Datum: 23 juni 2015 Een product van: Bureau Stedelijke Planning bv Silodam

Nadere informatie

UTRECHTSE PROVINCIALE KANTORENMARKT IN BALANS: NAAR EEN KANTORENSTRATEGIE Stec Groep aan provincie Utrecht en Utrechtse gemeenten

UTRECHTSE PROVINCIALE KANTORENMARKT IN BALANS: NAAR EEN KANTORENSTRATEGIE Stec Groep aan provincie Utrecht en Utrechtse gemeenten UTRECHTSE PROVINCIALE KANTORENMARKT IN BALANS: NAAR EEN KANTORENSTRATEGIE Stec Groep aan provincie Utrecht en Utrechtse gemeenten Stec Groep B.V. Esther Geuting, Peije Bruil, Guido van der Molen en Erik-Jan

Nadere informatie

STATEN. provincie f^qj^land ZUID. Lid Gedeputeerde Staten. Drs. G. Veldhuijzen

STATEN. provincie f^qj^land ZUID. Lid Gedeputeerde Staten. Drs. G. Veldhuijzen provincie f^qj^land ZUID STATEN Leden van de commissie Ruimte en Leefomgeving Lid Gedeputeerde Staten Drs. G. Veldhuijzen Contact 070 441 68 34 g.veldhuijzen@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602

Nadere informatie

HOLLAND ZUID. \ <» HOV. 2(nH Qtts kertmerk PZH (DOS ) Gedeputeerde Staten

HOLLAND ZUID. \ <» HOV. 2(nH Qtts kertmerk PZH (DOS ) Gedeputeerde Staten Gedeputeerde Staten HOLLAND ZUID Dagelijks Bestuur Holland Rijnland t.a.v. de voorzitter Stuurgroep REO Holland Rijnland Dhr. T. Hoekstra Postbus 558 2300 AN LEIDEN Contact Drs. H.G.M. Hoogervorst T 070

Nadere informatie

Inhoud. Foto s voorpagina: -herontwikkeling Hofplein 19, Rotterdam Central District

Inhoud. Foto s voorpagina: -herontwikkeling Hofplein 19, Rotterdam Central District Monitor Kantorenmarkt Zuid-Holland 2018 1 Inhoud 1. Planaanbod januari 2018 tot 2030... 3 2. Leegstand en aanbod van kantoorruimte in Zuid-Holland... 5 3. Oplevering Nieuwbouw... 8 4. Onttrekkingen van

Nadere informatie

BRAINPARK/ UNIVERSITY DISTRCT

BRAINPARK/ UNIVERSITY DISTRCT BRAINPARK/ UNIVERSITY DISTRCT 1. Centrale ligging in regio Rotterdam dankzij A16 2. Overzichtelijke, ruime en parkachtige opzet 3. Goed bereikbaar per auto en metro 4. Veel kleinere bedrijven aanwezig

Nadere informatie

Binnenstad in ontwikkeling. VCOD, 7 januari 2015 Gido ten Dolle, directeur sector Stadsontwikkeling

Binnenstad in ontwikkeling. VCOD, 7 januari 2015 Gido ten Dolle, directeur sector Stadsontwikkeling Binnenstad in ontwikkeling VCOD, 7 januari 2015 Gido ten Dolle, directeur sector Stadsontwikkeling Inhoud Nieuwe marktsituatie: Richting Kiezen Ambities en gebiedsopgaven Binnenstad en Schil Ondersteunen

Nadere informatie

Postbus AA Bezoekadres Martinbaan NN Nieuwegein. Datum 20 december Auteur Gemeente Nieuwegein (Ec.

Postbus AA Bezoekadres Martinbaan NN  Nieuwegein. Datum 20 december Auteur Gemeente Nieuwegein (Ec. Postbus 1 3430 AA Bezoekadres Martinbaan 2 3439 NN www..nl Nieuwegein Economische zaken Visie kantorenlocaties Nieuwegein Datum 20 december 2011 Auteur Gemeente Nieuwegein (Ec. Zaken) Versie vastgesteld

Nadere informatie

it4apr20u Ons kenmerk

it4apr20u Ons kenmerk Lid Gedeputeerde Staten Drs. G. Veldhuijzen Contact 070 441 68 34 g.veldhuijzen@pzh.nl provincie HOLLAND ZUID Leden van Provinciale Staten van Zuid-Holland Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP

Nadere informatie

Regionaal Programma Werklocaties (RPW)

Regionaal Programma Werklocaties (RPW) Q&A: vragen en antwoorden rondom het Regionaal Programma Werklocaties en de concept Ruimtelijke Uitwerking Werklocaties Regionaal Programma Werklocaties (RPW) 1. Wat is het RPW precies? In het Regionaal

Nadere informatie

Verstedelijking Zuidelijke Randstad. Bouw en vastgoedthemabijeenkomst 2016

Verstedelijking Zuidelijke Randstad. Bouw en vastgoedthemabijeenkomst 2016 Verstedelijking Zuidelijke Randstad Bouw en vastgoedthemabijeenkomst 2016 Leiden Rotterdam Inhoud Stedelijke vraag Ruimtelijke kansen Woningbouwplanning Druk op woningmarkt Regionale afstemming Samenwerking

Nadere informatie

PROVINCIALE AANPAK KANTOREN- LEEGSTAND. DVDP 23 april 2015

PROVINCIALE AANPAK KANTOREN- LEEGSTAND. DVDP 23 april 2015 PROVINCIALE AANPAK KANTOREN- LEEGSTAND DVDP 23 april 2015 2 3 Cijfers uit 2013 4 KANTORENMARKT PROVINCIE UTRECHT Voorraad ca. 6,3 miljoen m2 24/4/15 Te Huur ca. 1 miljoen m2 = 16% waarvan deel kwalitatief

Nadere informatie

Kromhout Exploitatie t.a.v. de heren N. Mooij en J. Vink Aan de Bijl DC BERGAMBACHT. Geachte heren,

Kromhout Exploitatie t.a.v. de heren N. Mooij en J. Vink Aan de Bijl DC BERGAMBACHT. Geachte heren, Postadres: Postbus 8 3300 AA Dordrecht Kromhout Exploitatie t.a.v. de heren N. Mooij en J. Vink Aan de Bijl 12 2861 DC BERGAMBACHT Ruimtelijke Realisatie Spuiboulevard 300 DORDRECHT T14078 www.dordrecht.nl

Nadere informatie

ACTUELE OPGAVEN VOOR DE WONINGMARKT EN DE RELATIE TUSSEN LEEGSTAND EN HET WONEN

ACTUELE OPGAVEN VOOR DE WONINGMARKT EN DE RELATIE TUSSEN LEEGSTAND EN HET WONEN ACTUELE OPGAVEN VOOR DE WONINGMARKT EN DE RELATIE TUSSEN LEEGSTAND EN HET WONEN RRO + - Zuidoost-Brabant 11 mei 2016 Niek Bargeman senior adviseur bevolking en wonen Provincie Noord-Brabant REGIONALE AGENDA

Nadere informatie

Nota Samenvatting en beantwoording zienswijzen. Bestemmingsplan Ambachtsschool

Nota Samenvatting en beantwoording zienswijzen. Bestemmingsplan Ambachtsschool Nota Samenvatting en beantwoording zienswijzen Bestemmingsplan Ambachtsschool Gemeente Enschede Programma Stedelijke Ontwikkeling Team Bestemmingsplannen Februari 2016 SAMENVATTING EN BEANTWOORDING ZIENSWIJZEN

Nadere informatie

ZUID. provincie HOLLAND. 1 h NOV. m. Gedeputeerde Staten

ZUID. provincie HOLLAND. 1 h NOV. m. Gedeputeerde Staten Gedeputeerde Staten provincie HOLLAND ZUID Dagelijks Bestuur Stadsregio Rotterdam t.a.v. de voorzitter Stuurgroep Regio Rotterdam Dhr. F. Koen Postbus 21051 3001 DA ROTTERDAM Onderwerp VRM: uitgangspunten

Nadere informatie

Leegstand vraagt om rigoureuze aanpak

Leegstand vraagt om rigoureuze aanpak Leegstand vraagt om rigoureuze aanpak Het fenomeen Leegstand van ongekende omvang Landelijk 15% en groeiend Van de ruim 15.000 kantoren in Nederland staan er bijna 900 volledig en 1.900 gedeeltelijk leeg.

Nadere informatie

Regionale Structuurvisie Wonen Zorg en Woonomgeving. Gemeente Weert 8 oktober 2014

Regionale Structuurvisie Wonen Zorg en Woonomgeving. Gemeente Weert 8 oktober 2014 Regionale Structuurvisie Wonen Zorg en Woonomgeving Gemeente Weert 8 oktober 2014 Inhoud van presentatie Aanleiding Typering van de structuurvisie Koers in een notendop Afwegingskaders Instrumentarium

Nadere informatie

leegstandsmonitor Stadsregio Arnhem Nijmegen Stec Groep Peter van Geffen en Guido van der Molen november 2013

leegstandsmonitor Stadsregio Arnhem Nijmegen Stec Groep Peter van Geffen en Guido van der Molen november 2013 leegstandsmonitor Stadsregio Arnhem Nijmegen Stec Groep Peter van Geffen en Guido van der Molen november 2013 leegstand kantorenmarkt Stadsregio Arnhem- Nijmegen Arnhem en Nijmegen domineren regionale

Nadere informatie

Leegstand Kantoren. Jobinside 5 november 2010. Sacha Klinkhamer Floor Schipper

Leegstand Kantoren. Jobinside 5 november 2010. Sacha Klinkhamer Floor Schipper Leegstand Kantoren Jobinside 5 november 2010 Sacha Klinkhamer Floor Schipper Presentatie Jobinside Inleiding door Sacha Klinkhamer (Infrastructuur & Milieu) Aanleiding, cijfers, probleemanalyse, oorzaken,

Nadere informatie

Werkconferentie Vastgoedmarkt Midden-Nederland. 21 juni 2012

Werkconferentie Vastgoedmarkt Midden-Nederland. 21 juni 2012 Werkconferentie Vastgoedmarkt Midden-Nederland 21 juni 2012 Luc Dietz dagvoorzitter Michaël Kortbeek Voorzitter KvK Midden-Nederland Het probleem Kantorenmarkt: leegstand, fors aanbod Bedrijventerreinen:

Nadere informatie

Voorstel Regionale afspraken kantoren Hart van Brabant

Voorstel Regionale afspraken kantoren Hart van Brabant Voorstel Regionale afspraken kantoren Hart van Brabant 2017-2020 de gemeenten: Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk teneinde een vitale kantorenmarkt

Nadere informatie

11RAAD0056 VOORBLAD RAADSVOORSTEL

11RAAD0056 VOORBLAD RAADSVOORSTEL VOORBLAD RAADSVOORSTEL G e m e e n t e Z e i s t 11RAAD0056 Ronde Tafel : - Debat : 17 mei 2011 Raadsvergadering : 31 mei 2011 Gewijzigd voorstel : Organisatieonderdeel : strategie & beleid Telefoon :

Nadere informatie

Transformatie en ruimtelijk beleid

Transformatie en ruimtelijk beleid Transformatie en ruimtelijk beleid van het Expertteam (kantoor)transformatie in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Wat kan de gemeente doen? In Nederland staat ongeveer

Nadere informatie

Schieoevers Maakt de toekomst. Ontwikkelingsscenario s met focus op synergie

Schieoevers Maakt de toekomst. Ontwikkelingsscenario s met focus op synergie Schieoevers Maakt de toekomst Ontwikkelingsscenario s met focus op synergie S C H I E O E V E R S M A A K T D E T O E K O M S T Delft nog aantrekkelijker maken, létterlijk maken. Ruimte zien, kansen creëren

Nadere informatie

Den Haag. Opnamevolume m 2 12% TOENAME T.O.V. VORIG JAAR. Aanbodvolume % DALING T.O.V. DE PIEK BEGIN 2016

Den Haag. Opnamevolume m 2 12% TOENAME T.O.V. VORIG JAAR. Aanbodvolume % DALING T.O.V. DE PIEK BEGIN 2016 Den Haag 1 Nieuw Centrum 2 Oud Centrum 12 3 Den Haag West 4 Den Haag Oost 5 Den Haag Zuid 6 Nieuw Geannexeerd 5 3 2 1 4 7 3 6 8 9 10 7 Rijswijk 8 Voorburg 11 9 Leidschendam 10 Zoetermeer 11 Delft 12 Wassenaar

Nadere informatie

Bijlage 4 (bij Kantorenstrategie Eindhoven, 2012 2020) Onderbouwing berekening nieuwbouwbehoefte aan kantoren in Eindhoven

Bijlage 4 (bij Kantorenstrategie Eindhoven, 2012 2020) Onderbouwing berekening nieuwbouwbehoefte aan kantoren in Eindhoven Bijlage 4 (bij Kantorenstrategie Eindhoven, 2012 2020) Onderbouwing berekening nieuwbouwbehoefte aan kantoren in Eindhoven Uit: Bijlagenboek bij STEC rapportage Naar een sterke Eindhovense kantorenmarkt

Nadere informatie

toelichting aanvaarding actualisering regionale woonvisie 2017

toelichting aanvaarding actualisering regionale woonvisie 2017 Bijlage Datum DOS-2014-0006307 Onderwerp toelichting aanvaarding actualisering regionale woonvisie 2017 Aan de regio s is gevraagd voor 1 juli 2017 de regionale woonvisies te actualiseren op basis van

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Retail Parkstad Limburg. Kennisnetwerk Nieuwe Binnensteden, Platform 31 Utrecht, 30 mei 2018

Uitvoeringsprogramma Retail Parkstad Limburg. Kennisnetwerk Nieuwe Binnensteden, Platform 31 Utrecht, 30 mei 2018 Uitvoeringsprogramma Retail Parkstad Limburg Kennisnetwerk Nieuwe Binnensteden, Platform 31 Utrecht, 30 mei 2018 2011 2014-2016 2017 RETAIL- BELEID.vertalen in een UITVOERINGSPROGRAMMA op subregionaal

Nadere informatie

WELKOM IN ZITTERD(REVISITED) 30 maart 2016 Thei Kitzen, pmg Binnenstedelijke Ontwikkeling

WELKOM IN ZITTERD(REVISITED) 30 maart 2016 Thei Kitzen, pmg Binnenstedelijke Ontwikkeling WELKOM IN ZITTERD(REVISITED) 30 maart 2016 Thei Kitzen, pmg Binnenstedelijke Ontwikkeling ZITTERD REVISITED 2014 Actualisatie Zitterd ReviSited : profiel Ontmoetingscentrum = meer dan koopcentrum! - nieuwe

Nadere informatie

VNG festival leegstaand vastgoed

VNG festival leegstaand vastgoed VNG festival leegstaand vastgoed Jan Nabers, hoofd ruimte en economie Gemeente Zwolle, 10 maart 2014 11-3-2014 1 Inhoud interactieve presentatie Kennismaken met Zwolle Leegstand op de Zwolse kantorenmarkt

Nadere informatie

Leegstand stadsbreed & kansen voor herbestemming

Leegstand stadsbreed & kansen voor herbestemming Leegstand stadsbreed & kansen voor herbestemming Presentatie Raadsleden 22 januari 2014 Maastricht LAB EXP05- Functiemigratie en leegstand stadsbreed Waarom is leegstand landelijk hot? Leegstand neemt

Nadere informatie

Januari 2014 Economische Zaken (Barbara Timmermans, Dionne Baaré) Datum. Auteurs. Versie

Januari 2014 Economische Zaken (Barbara Timmermans, Dionne Baaré) Datum. Auteurs. Versie Aanpak lege kantoren tweede fase Datum Auteurs Versie Januari 2014 Economische Zaken (Barbara Timmermans, Dionne Baaré) 2.0 Voorwoord Voor u ligt de nieuwe kantorenaanpak van de gemeente Nieuwegein. De

Nadere informatie

juiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011

juiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011 juiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011 multifunctionele locaties vraag naar betere locaties welke locatietypen

Nadere informatie

Discussienota Kantoren Zuid-Holland Maart 2018

Discussienota Kantoren Zuid-Holland Maart 2018 Discussienota Kantoren Zuid-Holland 2018 Maart 2018 0 Inhoudsopgave 1. Inleiding.... 2 2. Ontwikkelingen in de kantorenmarkt en belangrijkste uitkomsten Behoefteraming kantoren Zuid-Holland... 2 3. Het

Nadere informatie

Discussienota Kantoren Zuid-Holland Maart 2018

Discussienota Kantoren Zuid-Holland Maart 2018 Discussienota Kantoren Zuid-Holland 2018 Maart 2018 0 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Ontwikkelingen in de kantorenmarkt en belangrijkste uitkomsten Behoefteraming kantoren Zuid-Holland... 2 3. Het

Nadere informatie

Onderzoek duurzame bedrijfsterreinen

Onderzoek duurzame bedrijfsterreinen Onderzoek duurzame bedrijfsterreinen In de afgelopen maanden heeft de Stichting Groene Hart samen met IVAM en Grontmij hard gewerkt aan het verduurzamen van vier bedrijfsterreinen ITC, gemeente Alphen

Nadere informatie

Brief aan de raad inzake leegstandsbeleid en afdoening moties

Brief aan de raad inzake leegstandsbeleid en afdoening moties B en W nr. 14.0909 d.d. 14-10-2014 Onderwerp Brief aan de raad inzake leegstandsbeleid en afdoening moties Besluiten:Behoudens advies van de commissie 1. Bijgaande brief waarin het college een standpunt

Nadere informatie

leegstand en herbestemming

leegstand en herbestemming leegstand en herbestemming Gerben van Dijk, 17 maart 2011, KNX : gebruik #leegst in uw tweets programma introductie motto SBR, prettig kennis te maken focus duurzame ontwikkeling van de gebouwde omgeving

Nadere informatie

KANTORENMARKT NETWERKSTAD TWENTE ANALYSE EN VISIE. Martin Stijnenbosch

KANTORENMARKT NETWERKSTAD TWENTE ANALYSE EN VISIE. Martin Stijnenbosch KANTORENMARKT NETWERKSTAD TWENTE ANALYSE EN VISIE Martin Stijnenbosch Definitie kantoor Kantoor is activiteit en huisvesting; Uitgangspunten analyse Kantoor als zelfstandig gebouw Kantoren bij hallen op

Nadere informatie

in opdracht van en Nota van Uitgangspunten Goudse Poort Samenvatting Definitief

in opdracht van en Nota van Uitgangspunten Goudse Poort Samenvatting Definitief in opdracht van en Nota van Goudse Poort Samenvatting Definitief Adviseurs Stedenbouwkundigen Architecten Geeresteinselaan 57 Postbus 57 3930 EB Woudenberg Telefoon (033) 286 82 11 Fax (033) 286 82 00

Nadere informatie

Sprekende Cijfers Event. Deelsessie kantoren

Sprekende Cijfers Event. Deelsessie kantoren #SCE 2019 Sprekende Cijfers Event Deelsessie kantoren Dagvoorzitter: Roy Duijn Snelder Zijlstra Rick van Zwet Research Manager Dynamis Paul Stavert Partner The Powerhouse Company Sprekende Cijfers Event

Nadere informatie

Vlekkenplan Goudse Poort

Vlekkenplan Goudse Poort Vlekkenplan Goudse Poort Vlekkenplan Goudse Poort, 12 september 2011 1 Inleiding Op dit moment geldt voor het bedrijventerrein Goudse Poort het bestemmingsplan Den Uitert II. Tevens is door de gemeenteraad

Nadere informatie

Versterken van de topsectoren: Life Science and Health, Ruimtevaarttechnologie, Biobased Economie

Versterken van de topsectoren: Life Science and Health, Ruimtevaarttechnologie, Biobased Economie Economische Zaken Doel Stimuleren van de regionale economie. Versterken van de topsectoren: Life Science and Health, Ruimtevaarttechnologie, Biobased Economie en de Greenports Duin- en Bollenstreek, Boskoop

Nadere informatie

Programma. 9.30-10.00 uur Inloop met koffie en thee.

Programma. 9.30-10.00 uur Inloop met koffie en thee. Programma 9.30-10.00 uur Inloop met koffie en thee. 10.00-10.15 uur Welkom en introductie op de dag door Gerdo van Grootheest, Frank Strolenberg en Frans Pollux 10.15-10.45 uur Introductie Maastrichtse

Nadere informatie

Ter uitwerking van het Provinciaal Omgevingsplan (POL) wordt een intergemeentelijke Structuurvisie

Ter uitwerking van het Provinciaal Omgevingsplan (POL) wordt een intergemeentelijke Structuurvisie Samenvatting Ter uitwerking van het Provinciaal Omgevingsplan (POL) wordt een intergemeentelijke Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (SVREZL) opgesteld. In deze structuurvisie wordt de ruimtelijke

Nadere informatie

Strategische Agenda. Concept strategische agenda Regio Midden-Holland Vast te stellen in: AB Regio Midden-Holland 6 juli 2016

Strategische Agenda. Concept strategische agenda Regio Midden-Holland Vast te stellen in: AB Regio Midden-Holland 6 juli 2016 Strategische Agenda Concept strategische agenda Regio Midden-Holland Vast te stellen in: AB Regio Midden-Holland 6 juli 2016 Versie 14 juni 2016 Kernboodschap Vitaal, duurzaam en innovatief Versterken

Nadere informatie

Discussienota Kantoren Zuid-Holland Ambtelijk concept Januari 2018

Discussienota Kantoren Zuid-Holland Ambtelijk concept Januari 2018 Discussienota Kantoren Zuid-Holland 2018 Ambtelijk concept Januari 2018 0 Inhoudsopgave 1. Inleiding... P. 2 2. Ontwikkelingen in de kantorenmarkt en belangrijkste uitkomsten Behoefteraming kantoren Zuid-Holland...

Nadere informatie

SAMENVATTING RAADSVOORSTEL. h. vranken BP TH 12G / Kantorenvisie Netwerkstad Twente. 01 Werk verbindt

SAMENVATTING RAADSVOORSTEL. h. vranken BP TH 12G / Kantorenvisie Netwerkstad Twente. 01 Werk verbindt SAMENVATTING RAADSVOORSTEL CASENUMMER BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORT. HOUDER 12G200356 470826 / 470826 ONDERWERP Kantorenvisie Netwerkstad Twente. h. vranken BP TH AGENDANUMMER BELEIDSPROGRAMMA/FACETAGENDA

Nadere informatie

Gemeenteraad gemeente Gouda Ontwikkelingen Bleizo locatie Zoetermeer

Gemeenteraad gemeente Gouda Ontwikkelingen Bleizo locatie Zoetermeer Memo aan onderwerp van directie afdeling telefoon datum Gemeenteraad gemeente Gouda Ontwikkelingen Bleizo locatie Zoetermeer M. Schoenmaker dro Ruimtelijk beleid en advies 0182588758 30 augustus 2016 Memo

Nadere informatie

workshop Leegstand Gelderland Stec Groep aan provincie Gelderland Esther Geuting 12 november

workshop Leegstand Gelderland Stec Groep aan provincie Gelderland Esther Geuting 12 november workshop Leegstand Gelderland Stec Groep aan provincie Gelderland Esther Geuting 12 november Overschotten en tekorten in 2028 Wonen. Sleutel zit in nieuwbouw 7,0% 6,0% Achterhoek 5,0% Arnhem/Nijmegen 4,0%

Nadere informatie

Leegstand. Probleem of kans?

Leegstand. Probleem of kans? Leegstand. Probleem of kans? Leegstand. Van probleem naar kans! Problemen Kansen pakken en problemen Kansen aanpakken Bedreiging leefbaarheid, verpaupering, vandalisme Middel om te komen tot stedelijke

Nadere informatie

Leegstand kantoren en gebouwen. Ervaringen in Nieuwegein en rol Jutphaas Wonen 16 oktober 2013. Marco van Dijk

Leegstand kantoren en gebouwen. Ervaringen in Nieuwegein en rol Jutphaas Wonen 16 oktober 2013. Marco van Dijk Leegstand kantoren en gebouwen Ervaringen in Nieuwegein en rol Jutphaas Wonen 16 oktober 2013 Marco van Dijk Korte introductie Jutphaas Wonen Problematiek kantoren Nieuwegein Wat doet gemeente Nieuwegein

Nadere informatie

De Haarlemmermeerse Kantorenmarkt Visie op structurele leegstand

De Haarlemmermeerse Kantorenmarkt Visie op structurele leegstand De Haarlemmermeerse Kantorenmarkt Visie op structurele leegstand Sector Economische Zaken Danny van Leeuwen 23 februari 2006 Inhoud Inleiding Haarlemmermeer Economisch profiel Ontwikkeling kantorenlocaties

Nadere informatie

PEILING. TITEL Analyse en aanscherpen vraagstukken Visie werklocaties

PEILING. TITEL Analyse en aanscherpen vraagstukken Visie werklocaties PEILING Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 3630196 Aan : gemeenteraad Datum : 25 november 2010 Portefeuillehouder : Wethouder G. Boeve TITEL Analyse en aanscherpen vraagstukken Visie werklocaties

Nadere informatie

ACTUALISATIE UITGIFTETEMPO BEDRIJVENTERREINEN Stec Groep aan gemeente Apeldoorn (concept)

ACTUALISATIE UITGIFTETEMPO BEDRIJVENTERREINEN Stec Groep aan gemeente Apeldoorn (concept) ACTUALISATIE UITGIFTETEMPO BEDRIJVENTERREINEN Stec Groep aan gemeente Apeldoorn (concept) Stec Groep B.V. Peije Bruil en Guido van der Molen Juni 2012 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 1 2. CONCLUSIES EN ADVIEZEN

Nadere informatie

1 e Sessie: Samen de toekomst(visie) van de Plaspoelpolder maken

1 e Sessie: Samen de toekomst(visie) van de Plaspoelpolder maken 1 e Sessie: Samen de toekomst(visie) van de Plaspoelpolder maken Programma sessie 1 op 1 oktober 2015 15.30-15.40 inloop, koffie 15.40 15.50 welkomstwoord wethouders 15.50 16.10 presentatie achtergronden

Nadere informatie

Concept Kantorenstrategie Drechtsteden 2013

Concept Kantorenstrategie Drechtsteden 2013 Concept Kantorenstrategie Drechtsteden 2013 Bestuurlijk opdrachtgever Teunis Stoop Ambtelijk opdrachtgever Gido ten Dolle Gedelegeerd ambtelijk Marc Vink opdrachtgever Opdrachtnemer / projectleider Wim

Nadere informatie

De Nieuwe Ladder voor Duurzame Verstedelijking. dr. Pieter van der Heijde, algemeen directeur Bureau Stedelijke Planning 16 mei 2017

De Nieuwe Ladder voor Duurzame Verstedelijking. dr. Pieter van der Heijde, algemeen directeur Bureau Stedelijke Planning 16 mei 2017 De Nieuwe Ladder voor Duurzame Verstedelijking dr. Pieter van der Heijde, algemeen directeur Bureau Stedelijke Planning 16 mei 2017 Aan bod komen: 1. Bureau Stedelijke Planning en de Ladder 2. Voor- en

Nadere informatie

Transformatie van kantoren

Transformatie van kantoren Transformatie van kantoren Het kan. Het moet. Projectpartners Het kan. Het moet. Een handvol tips voor gemeenten en initiatiefnemers De kantorenmarkt is een regionale markt en in de provincie Utrecht is

Nadere informatie

Supermarkten & de ladder voor duurzame verstedelijking. Sascha Stavenuiter Houten, 24 juni 2015

Supermarkten & de ladder voor duurzame verstedelijking. Sascha Stavenuiter Houten, 24 juni 2015 Supermarkten & de ladder voor duurzame verstedelijking Sascha Stavenuiter Houten, 24 juni 2015 Introductie Plaats van de Ladder binnen het wettelijk kader Agenda Ladder duurzame verstedelijking Jurisprudentie

Nadere informatie