IMPAK VAN MISDAAD OP N VEILIGE EN VOLHOUBARE KOMMERSIëLE LANDBOUSEKTOR IN VIRGINIA

Transcriptie

1 0 IMPAK VAN MISDAAD OP N VEILIGE EN VOLHOUBARE KOMMERSIëLE LANDBOUSEKTOR IN VIRGINIA Virginia, South Africa - 122,502 residents Virginia Geographical data City Name: Virginia Region: Free State Population: 122,502 Country: South Africa Capital: Pretoria Geographic coordinates: Latitude: S Longitude: 26.9 E Elevation: 1319 m Currency: Rand (ZAR) VKB Veiligheidslessenaar 1 Oktober 2016

2 1 INHOUDSOPGAWE 1. Inleiding 2 2. Algemene inligting tov kommersiële landbousektor te Virginia Eiendomsverwante misdade op kommersiële Landbou in Virginia Voertuig diefstal Huisbrake/inbrake op plase Veediefstal Algemene diefstal (insluitend koper kabel en skroot) 5 4. Ernstige geweldsmisdade op landbougrond in Virginia area Koste implikasies van misdaad bekamping/voorkoming deur kommersiële landbousektor in Virginia Koste implikasies van infrastruktuur beskerming teen misdade Voorkomings maatreëls tov misdade op landbougrond Koste implikasies tov wit/blou lig patrollies in ondersteuning aan SAPD Aksiestappe om misdade effektief aan te spreek Aksiestappe deur SAPD om misdade effektief aan te spreek Aspekte wat SAPD dienslewering negatief beinvloed Voorgstelde aksie stappe deur landbouers om misdade te voorkom Watter misdade is georganiseerd van aard? Grootste risikos/bedreigings op kommersiële landbousektor in Virginia Gevolgtrekking. 14

3 2 1. INLEIDING Die impakstudie op die impak en omvang van misdaad het noodsaaklik geword omrede geen akademiese instelling en of regeringsdepartement tans sodanige studies uitvoer nie. Dit het kritiek geword om die impak en omvang van misdade op landbougrond te bepaal omrede algehele persepsies onder die boerdery gemeenskappe aantoon dat alle soort en vorme van misdade geweldig toeneem en die landbousektor baie nadelig hierdeur beinvloed word. n Verdere aspek wat aangespreek moet word, is dat met wetenskaplike analitiese studies wat algemeen beskou word as navorsingsgerigte en spesialis verslae, kan die Kriminele Regstelsel ook bemagtig word om swaarder strawwe aan misdadigers te gee. Die SAPD huidiglik gee jaarliks slegs misdaad statistieke itv stygings of dalings en die omvang en impak van misdaad word nooit bepaal en sodoende effektief aangespreek nie. Dit moet verder in aggeneem word, dat n impakstudie op misdaad word nie slegs beperk tot lede van georganiseerde landbou nie maar dat alle kommersiële landbouers wat in n bepaalde omgewing boer, gevra word om vraelyste te voltooi. n 50% verteenwoordigende steekproef word van landbouers in n sekere geografiese area benodig wat n groter geloofwaardigheidswaarde aan die studie verleen. In die Virginia area is daar 76 kommersiële landbouers en 37 het vraelyste voltooi. Die vraelys wat opgestel is, is opgedeel in algemene inligting tov ligging, afhanklikes, werkers en landbou bedrywighede. Die vraelys is ook opgedeel om die omvang en impak van eiendomsverwante- en ernstige geweldsmisdade op die landbousektor te bepaal, watter koste implikasies dit vir kommersiële landbouers teweeg bring om toenemend by misdaad bekamping betrokke te raak, asook om te verwys na die emosionele en sielkundige impak wat misdaad op boerdery gemeenskappe huidiglik het. Verder is dit belangrik om te onderskei tussen die direkte en indirekte impak en omvang van misdaad op die landbousektor. Dit moet verder in aggeneem word dat die Gemeenskaps opname deur StatsSA 2015 bepaal dat tussen daar tans huishoudings op landbougrond in die Vrystaat woonagtig is, wat minder as gedurende die 2011 Census. Landbouers is alleen besitters en eienaars van hul boerdery besighede en kry nie subsidies van die staat, alhoewel hul werk en verblyf aan duisende persone in die Vrystaat lewer. In die berekening van die impak en omvang van misdaad moet die nie-rapportering van misdade ook in berekening gebring word omrede landbouers in persepsie peilings aangetoon het dat hul sekere misdade nie meer aan die SAPD rapporteer nie en die redes vir sodanige besluite moet ook bepaal word. 2. ALGEMENE INLIGTING TOV KOMMERSIëLE LANDBOUSEKTOR TE VIRGINIA Die oorgrote meerderheid van landbouers in die Virginia area is 1 tot 4km (91.9%) van primêre en of sekondêre paaie/toegangsroete geleë. Die meeste van kommersiële landbouers se plase is 10 tot 19km (51.35%) van die naaste bewoonde gebied

4 3 (swartwoonbuurt of dorpsarea) geleë, met slegs 11.8% wat verder as 20km vanaf die dorpsarea geleë is. Kommersiële landbouers in die area boer al langer as 20 jaar (29.73% - kategorie jaar) met 67.56% van kommersiële landbouers wat langer as 10 jaar al die area boer. Opmerking: Dit is ooglopend dat die meeste landbouers al meer as 10 jaar boer en dus nie geag kan wees nuweling landbouers te wees nie. Die meeste landbouers wat kommersieël boer in Virginia het 2-4 afhanklikes (45.95%) met 83.79% wat 1 tot 4 afhanklikes het. Wat betref indiensnemings, het die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die area 2 tot 4 werkers (32.43%) in diens (40.54% het 1 tot 4 werkers), wat die aantal bewoners op plase insluitend families grootliks op 1 tot 4 bewoners (48.65%) te stane bring. As dit bereken word, dan blyk dit dat daar tussen 202 en 390 werkers by 37 landbouers werksaam kan wees, met tussen 212 en 457 bewoners wat op landbougrond op die plase in die area woonagtig is. Opmerking: As die werklike getalle bereken moet word, moet bogenoemde syfer met 2 vermenigvuldig word aangesien n 50% steekproef geneem was. Daar kan dus tussen 404 en 780 werkers, en tussen 424 en 918 bewoners op 37 kommersiële landbouers se plase in die Virginia area werksaam/woonagtig wees. Die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die Virginia area is primêr saaiboere (36.36%) met 25% wat aangetoon het dat hul boerdery bedrywighede baie divers is, insluitend saai- en veeboerdery wat die aantal kommersiële landbouers wat aan die studie deelgeneem het as saaiboere uitbeeld as 61.36%. Hul boer grotendeels met beeste (26/ %) gevolg deur mielies (25/ %). Die kommersiële landbouers is van mening dat die grootste kommoditeite waarmee in die geografiese area geboer word, is mielies (97.3%) gevolg deur sonneblomme en beeste met elk 72.97%. Opmerking: Die boerdery kommoditeite in die area aldus kommersiële landbouers is dus mielies, sonneblomme en beeste. 3. EIENDOMSVERWANTE MISDADE OP KOMMERSIëLE LANDBOU IN VIRGINIA: 3.1 Voertuig diefstal Dit wil voorkom asof die diefstal van voertuie en / of plaas implemente die afgelope jaar in die Virginia area nie as n noemenswaardige risiko in die kommersiële landbousektor bestempel kan word nie. Slegs 2 landbouers in die Virginia area het aangetoon dat hul hierdeur beïnvloed is die afgelope jaar, en een het sy voertuig se waarde op R aangedui. Wat wel baie insiggewend is, is dat die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die area aangedui het dat hul nie oor korttermyn versekering teen sodanige diefstal beskik nie, met 24.32% wat aangetoon het dat dit nie bepaal kan word al dan nie. Die gesteelde eiendom in die verband is geensins teruggevind nie. 3.2 Huisbrake/inbrake op plase Dit wil voorkom asof 54.05% van kommersiële landbouers in die Virginia area aangedui het dat hul die afgelope jaar n huisbraak/inbraak by hul woning en of store

5 4 beleef het, wat meer as die helfte van die landbouers is. Die waarde van sodanige diefstal word op R beraam teen n gemiddeld van R per saak/insident. Dit wil voorkom asof skroot (38.46%) die items is wat die meeste gesteel/geteiken word in huisbrake/inbrake in die area. Slegs 2 landbouers het aangetoon dat hul gesteelde eiendom teruggevind is, maar het geen waarde daaraan toegeken nie. Opmerking: Die verliese in die kommersiële landbousektor tov inbrake/huisbrake op plase kan dus beraam word op tussen R en R Veediefstal Tov veediefstal, het 13 (35.14%) van kommersiële landbouers in die Virginia area gemeld dat hul die afgelope jaar sodanige diefstal ervaar het. Slegs 8 landbouers het sake tov veediefstal in n jaar periode in die area aangemeld. Die meeste van die landbouers het 1-2 sake per jaar tov veediefstal gehad (10.81%) gevolg deur 8.11% wat 3-5 insidente die afgelope jaar beleef het wat die aantal insidente tussen 19 tot 32 te stane kom. Dit wil voorkom asof 13 (35.14%) van kommersiële landbouers aangedui het, dat hul die sake/insidente aan die SAPD gerapporteer het terwyl dieselfde getal ook gemeld het dat hul dit nie gerapporteer het nie. Slegs 3 landbouers het redes gemeld waarom hul nie sake aan die SAPD rapporteer nie, nl swak reaksietyd van SAPD, sake word nie goed ondersoek en opgelos nie en dat hul nie die SAPD vertrou nie. Opmerking: Die SAPD se onlangse vrygestelde misdaadstatistieke meld dat slegs 20 veediefstal sake die afgelope finansiële jaar in die Virginia area aangemeld is, wat n nie-rapportering syfer van 37.5% kan reflekteer. Minimum sake Maksimum sake VEEDIEFSTAL NR RESP % GETAL SAKE NR RESP % Ja Nvt Nee Nvt Dit wil voorkom asof die tipe vee wat die meeste die afgelope jaar gesteel is, is skape (20.51%) gevolg deur beeste (10.26%), met skape die meeste wat op een slag gesteel was, is deur 5 landbouers gemeld (13.51%). Sowat 18.92% van landbouers het tussen 10 tot 29 skape tydens 1 insident agv veediefstal verloor. Opmerking: Die aantal vee wat in die Virginia area gesteel is, kan wissel tussen 101 en 175 aantal vee wat die afgelope jaar gesteel is. TIPE VEE NR RESP % GETAL VEE NR RESP % Nvt Nvt Skape Beeste Bokke Wild TOTAL

6 5 Die meeste van die kommersiële landbouers wat veediefstal verliese gelei het, meld dat die waarde daarvan tussen R tot R per jaar was (9 landbouers). Die geraamde verlies per jaar by 10 boere is gemiddeld tussen R tot R met totale geraamde waarde tussen R tot R Opmerking: As die totale verlies van kommersiële landbouers tov veediefstal in die Virginia area bereken moet word, moet dit vermenigvuldig (x2) word wat dan die verliese tussen R en R1.2 miljoen per jaar beraam. Die oorgrote meerderheid kommersiële landbouers in die Virginia area ag die nie-rapporteringsyfer tov veediefstal op 20 tot groter as 50% (59.45%). Opmerking: n Tabel hieronder gee die nie-rapportering syfer in die Virginia area onder kommersiële landbouers weer. Die vraag of daar n gebrek aan n munisipale skut in die area is wat n negatiewe impak op rondloper diere en die skut van vee het, het landbouers nee geantwoord (62.16%). Opmerking: Die gevoel is dat die vraag verkeerdelik geinterpreteer is, omrede dit verwys het na die gebrek aan n skut en nie welke daar n skut in die area bestaan nie. Die waarde van die vee wat kommersiële landbouers die afgelope jaar in die Virginia area verloor het, word in die onderstaande tabel gereflekteer: WAARDES NR RESP Minimum waarde Maximum waarde Nvt R40000-R R20000-R R30000-R R R R10000-R TOTAL ONDERRAPPORTERING NR RESP % MUNISIPALE SKUT NR RESP % 30-40% Nee % Ja Nvt Nvt <50% % % % Algemene diefstal (insluitend koperkabel en skroot) Kommersiële landbouers is gevra of hul enige ander diefstal soos bv saad, mielies, diesel ervaar die afgelope jaar in hul area beleef het. Dit blyk dat 30 (81.08%) van landbouers dit beaam het. Die tipe diefstal wat die meeste ervaar word, is skroot (wat diefstal van ysterpale, sonpanele en sinkplate insluit) met tussen tot 59.46%. Altesaam 51 landbouers het aangetoon dat hul skroot diefstal die afgelope jaar beleef

7 6 het. Koperkabel diefstal (48.65%) gevolg deur mielie diefstal (45.95%) en diefstal van diesel (40.54%). ANDER DIEFSTAL NR RESP % TIPE ITEMS NR RESP % Ja Skroot (ysterpale ingesluit) Nvt Koperkabel Nee Mielies Diesel Sonpanele Sinkplate Batterye Ander (trekker onderdele) Sonneblomme Nagenoeg 1-2 insidente/sake (32.43%) is per landbouer in n jaar periode geopen rakende ander diefstalle, maar dieselfde getal landbouers ( %) het 6 tot meer as 10 sake/insidente die jaar tov ander diefstal beleef. Die onderstaande tabel gee weer dat die getal sake wat tov algemene diefstal in die Virginia op landbougrond plaasgevind het die afgelope jaar, kan beraam word tussen 130 tot 249. Dit wil voorkom asof die meeste van die sake nie (45.95%) aan die SAPD gerapporteer is nie terwyl 18.92% van respondente nie hierop geantwoord het nie wat die nierapportering syfer tov algemene diefstal op nagenoeg 60% beraam (of meer). Opmerking: Die SAPD se vrygestelde misdaadstatistieke vir die afgelope finansiële jaar meld dat daar in die Virginia area 468 algemene diefstal sake was, dit sluit dorps areas en die landbousektor in wat kan beteken dat die landbousektor tussen 25% tot 50% van sodanige syfers bevat of dat die nie-rapporteringsyfer tussen 25-50% bereken kan word. Die SAPD se misdaadstatistieke maak nie onderskeid hoeveel sake in dorps areas en of landbougrond gepleeg is nie, wat die waarde, omvang en impak van die misdade is nie. Die monitêre waarde en nie noodwendig die rapporteringsyfer moet deur die SAPD in hul statistieke weergegee word. GETAL INSIDENTE NR RESP % Minimum sake Maksimum sake < Nvt Die waarde van die gesteelde eiendom (algemene diefstal) die afgelope jaar onder die kommersiële landbousektor in die Virginia area word in die onderstaande tabel gereflekteer. Dit wil voorkom asof 20 insidente se waardes vanaf R tot R die afgelope jaar beloop het, met 1 landbouer wat tussen R tot R en

8 7 een bo R se skade gelei het agv algemene diefstal. Die totale verlies agv algemene diefstal deur 31 landbouers (6 het nie verliese gelei nie) die afgelope jaar in die Virginia area word beraam tussen R1.378 miljoen en R2.522 miljoen. Opmerking: Die beraamde waarde moet verdubbel as die kommersiële landbousektor in Virginia se verliese tov algemene misdaad bepaal kan word, dus tussen R2.757 en R5.045 miljoen. WAARDE GESTEEL NR RESP % Minimum waarde Maximum waarde Nvt R40000-R R50000-R R20000-R R10000-R R30000-R R1000-R Bo R Onder R R R R1000-R R5000-R Dit is duidelik dat in 36 (90%) van die insidente tov algemene diefstal is geen eiendom teruggevind nie. Slegs 9 landbouers het gemeld (24.32%) dat daar persone gearresteer in algemene diefstal sake in Virginia area, waarvan in 4 sake 1-2 verdagtes en meer as 10 verdagtes gearresteer is. As die getal arrestasies in berekening gebring word met die totale insidente, kan dit beteken dat 9 van 130/259 sake/insidente daar arretasies was (tussen 3.47% tot 6.92%). Dit wil voorkom dat slegs 6 landbouers gemeld het dat gearresteerde verdagtes skuldig bevind terwyl 1 saak nog hangende is, wat skuldigbevindings op insidente tussen 4.61% en of 2.4% te staan kan bring. In 7 gevalle (18.92%) is landbouers nie tevrede met die vonnisoplegging wat hierdie kriminele ontvang het nie. ARRESTASIES NR RESP % GETAL GEARRESTEER NR RESP % Nee Nvt Ja < Nvt SKULDIGBEVINDINGE NR RESP % TEVREDE NR RESP % Nvt Nvt Ja Nee Nee

9 8 Nvt (hangend) Kommersiële landbouers is gevra wat verhoed hul om nie sake by die SAPD aan te meld nie. Die onderstaande tabel reflekteer die redes en dit wil voorkom asof vertroue en probleme binne die Strafregstelsel grootliks landbouers daarvan verhoed om sake aan te meld, nl dat sake te lank neem om in howe gefinaliseer te word (81.08%) en geen vertroue meer in die Kriminele Regstelsel (KRS 78.38%) nie wat gevolg word deur n vertrouensbreuk tussen SAPD en landbouers (70.27%). REDES NR RESP % Sake neem te lank in howe Nie vertroue in Kriminele Regstelsel Vertrouensbreuk tussen landbouers/sapd Frustrasies tov sake aanmeld (AK/Vispol) Sommige polisielede betrokke by kriminaliteit Swak reaksietyd van SAPD ERNSTIGE GEWELDSMISDADE OP LANDBOUGROND IN VIRGINIA AREA In slegs 5 gevalle (13.5%) het kommersiële landbouers in die Virginia area aangetoon dat hulle, hul families en of werkers deur ernstige geweldmisdade die afgelope jaar op hul eiendom geraak is. Die volgende misdade is genoem nl moord (2), roof (2), aanrandings (3). Die oorgrote meerderheid van landbouers het aangetoon dat hul nie enige berading / sielkundige behandeling ontvang nie tov die feit dat hul n slagoffer van ernstige geweldmisdade die afgelope jaar was nie. Dit wil voorkom asof 12 (32.43%) van landbouers in die area gemeld het dat hul sielkundige trauma agv die impak van misdaad in hul area beleef en dat hul dus sielkundige behandeling daarvoor behoort te ontvang. 5. KOSTE IMPLIKASIES VAN MISDAAD BEKAMPING/VOORKOMING DEUR KOMMERSIëLE LANDBOUSEKTOR IN VIRGINIA 5.1 Koste implikasie van infrastruktuur beskerming teen misdade Uit die bevindinge van die vraelys is dit duidelik dat die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die Virginia area (15) aangetoon het dat hul tussen R tot R (40.54%) die afgelope jaar gespandeer het om hul infrastruktuur/eiendom teen misdaad te beskerm/beveilig. Daar is egter 2 landbouers wat meer as R en R spandeer het aan veiligheidsaspekte tov hul boerdery aangeleenthede. Die gemiddeld wat die 34 landbouers in die Virginia area spandeer het aan hul veiligheid en om hul eiendom te beskerm kan bereken word tussen R en R Die minimum waarde wat kommersiële landbouers spandeer het in die Virginia area aan infrastruktuur om hulself en hul eiendom te

10 9 beveilig/beskerm kan geraam word tussen R2.171 miljoen en R4.611 miljoen. (sien onderstaande tabel) Opmerking: Die beraamde waarde moet verdubbel word as in ag geneem word dat n 50% steekproef geneem was, dus die geld wat kommersiële landbouers in die Virginia area aan veiliger infrastruktuur die afgelope jaar spandeer het kan beraam word tussen R4.342 en R9.223 miljoen. GELD INFRASTRUKTUUR NR RESP % Minimum waarde Maximum waarde R R R50000-R R20000-R R10000-R Nvt R5000-R R40000-R R30000-R Bo R R1000-R R R Voorkomingsmaatreëls tov misdade op landbougrond Dit wil voorkom asof die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die area die nodige veiligheidsmiddele en maatreels aangebring het om hul eiendom te beskerm nl veiligheidshekke (83.78%) gevolg deur alarmstelsel en honde (78.38% elk) en diefwering (75/68%). Die onderstaande tabel reflekteer die uiteensetting: VEILIGHEIDSASPEKTE NR RESP % BOERE Veiligheidshekke Alarmstelsel Honde Diefwering Sekuriteitsligte Behoorlike sleutelbeheer Tweerigting radios Kamera stelsel Elektriese omheining Afstand beheerde hekke Sekuriteitswagte Vee (halsbande) Dit wil verder voorkom asof 13 (46%) kommersiële landbouers tussen R tot R die afgelope jaar gespandeer het om beskadigde eiendom agv misdaad te vervang en of te herstel, 9 landbouers het klaarblyklik nie enige beskadigde eiendom herstel/vervang nie (24.32%) moontlik omrede hul dit nie kan bekostig nie en ook

11 10 omrede hul nie verseker is teen sodanige beskadiging/diefstal nie. Die gemiddelde bedrag wat kommersiële landbouers die afgelope jaar spandeer het om beskadigde eiendom te herstel/vervang agv misdaad kan bereken word op tussen R en R Dit blyk dat 28 landbouers se uitgawes om beskadigde eiendom te herstel grootliks agv misdaad in die Virginia area, kan bereken word tussen R en R (Sien onderstaande tabel) Opmerking: Om die impak en omvang van misdaad op beskadigde eiendom op landbougrond in die Virginia area te bepaal, moet onderstaande bedrag verdubbel word, dus tussen R en R1.539 miljoen. GELD BESKADIGDE EIENDOM NR RESP % Minimum waarde Maximum waarde Nvt R40000-R R5000-R R10000-R R1000-R R30000-R R50000-R Onder R R20000-R R1000-R R R Koste implikasie tov wit/bloulig patrollies in ondersteuning aan SAPD Verder is dit duidelik dat die meeste kommersiële landbouers tussen R1 000 tot R4 999 per maand (51.35%) spandeer aan hul betrokkenheid by misdaadvoorkomingsoperasies (wit/bloulig patrollies) om die SAPD van hulp te wees om misdade in hul area te voorkom/bekamp, dus tussen R en R per jaar. Landbouers in die area spandeer dus per jaar tussen R en R1.548 miljoen rand aan misdaadvoorkomingsaksies om die SAPD behulpsaam te wees. Opmerking: Die totale kommersiële landbousektor in Virginia se finansiële uitgawe om misdaad te bekamp/voorkom kan dus bereken word tussen R en R3.097 miljoen per jaar. KOSTES PM NR RESP % Minimum per jaar Maximum per jaar Minimum in area Maximum in area R1000-R Onder R Nvt R5000-R PLAASWAG NR RESP % SEKURITEIT NR RESP % Ja Ja Nvt Nee

12 11 Nvt Dit blyk dat die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die Virginia area is gekoppel aan n Plaaswag struktuur, 35 (94.59%) wat geen addisionele uitgawes op die landbouers plaas nie. Wat wel nie in berekenng gebring is nie, is die uitgawes wat landbouers moes aangan om magnete en witligte van die Plaaswag op voertuie aan te bring, asook glimbaadjies aan te koop wat teen nagenoeg R400 per persoon as n eenmalige uitgawe in aggeneem moet word. Verder is landbouers ook nog gekoppel aan n sekuriteitsmaatskappy waar hul maandeliks n finansiële bydrae moet lewer om hulself, hul eiendom, hul families en werkers te beskerm teen misdaad, 25 landbouers in die Virginia area (67.57%). Opmerking: Landbouers was nie gevra wat die maandelikse fooi is wat hul addisioneel aan sekuriteitsmaatskappye betaal om hul veiligheid op landbougrond te verseker nie. 6. AKSIESTAPPE OM MISDAAD EFFEKTIEF AAN TE SPREEK Dit blyk dat die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die Virginia area het aangetoon dat hul nie tevrede is met die diens wat hul vanaf die SAPD in hul area ontvang nie, 15 (40.54%). Die landbouers wat wel tevrede is, het aangedui dat hul slegs tevrede is met die diens wat hul van die Landelike Veiligheidskoördineerder by die SAPD ontvang en nie tov enige ander polisiëringsfunksies van hul plaaslike SAPD nie. 6.1 Aksiestappe deur SAPD om misdade effektief aan te spreek Op die vraag watter aspekte van dienslewering deur die SAPD beïnvloed kommersiële landbouers in die area die meeste, kan die onderstaande tabel bestudeer word. Die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers (30) het aangetoon dat hul nie tevrede is met die tekorte van mannekrag en voertuie by hul polisiestasie wat dan n direkte impak het op groter sigbaarheid van die polisie en misdaadvoorkomingsoperasies wat nie geloods word nie (81.08%). Die gebrek aan n vinnige reaksietyd asook terugvoer op sake en opvolg daarvan, kan ook toegeskryf word aan n tekort aan voertuie/mannekrag by die plaaslike polisie stasie. Verder het swaarder vonnisse en die inperking van borgtog aan gewoontemisdadigers tussen 70% tot 72% van landbouers te ontevredenheid gekenmerk. AKSIESTAPPE NR RESP % Meer mannekrag/voertuie Groter sigbaarheid/operasies Groter bewusmaking media landbouer se rol Beperking borg gewoontemisdadigers Swaarder vonnisse deur Regstelsel Vinnige reaksietyd Terugvoer sake/opvolg inligting Politieke wil ontbreek regering

13 12 Uitbreiding Plaaswagstelsel Implimentering reserviste stelsel Groter betrokkenheid landbouers Profilering werkers/bewoners Beter opgeleide/kundige lede DKD Paroolrade inligting Bywoning misdaadtonele Ander (reg in eie hande) TOTAL Aspekte wat SAPD dienslewering negatief beïnvloed Die onderstaande tabel reflekteer die voorstelle tov watter aksiestappe die SAPD moet ïmplementeer om misdaad effektief aan te spreek. Dit blyk dat die tekorte aan mannekrag en voertuie die aspek van dienslewering deur die SAPD is wat landbouers die meeste negatief beïnvloed (75.68%) gevolg deur n gebrekkige reaksietyd (70.27%) wat direk verband hou met die beskikbaarheid van mannekrag en voertuie. Verder volg n gebrek aan sigbaarheid en operasies wat ook direk verband hou met mannekrag en voertuie (64.86% - bywoning van misdaad tonele noodsaak ook voertuie en mannekrag). Ander aspekte wat landbouers negatief rakende dienslewering beinvloed, is taal en kommunikasievaardighede deur polisielede by die Gemeenskaps Diens Sentrum (GDS) as hul sake aanmeld (62.16%), asook terugvoer rakende hul sake en die opvolg van inligting deur die speurders (59.46%). ASPEKTE NR RESP % Tekorte mannekrag/voertuie SAPD Gebrekkige reaksietyd Gebrek sigbaarheid SAPD en operasies Taal/kommunikasie by AK Terugvoer sake/opvolg inligting Tekort inligting insameling Beter opgeleide/kundige lede Bywoning misdaadtonele TOTAAL Voorgestelde aksiestappe deur landbouers om misdade te voorkom Die onderstaande tabel reflekteer die aksiestappe wat kommersiële landbouers meen hul kan neem of alreeds doen om hulself en hul eiendom teen misdaad te beskerm. Die meeste landbouers meen dat hul hul eie sekuriteit in en om hul huis moet verbeter of opskerp (81.08%), dat hul kommunikasie met die SAPD en bure moet verbeter (75.68%) deur ook inligting aan spesialis ondersoek eenhede deur te gee (72.97%) en dat die Plaaswag stelsel uitgebrei moet word (70.27%). Die ander voorkomingsmaatreëls word in die onderstaande tabel weergegee.

14 13 VOORKOMINGSMAATREëLS NR RESP % LANDBOUERS Opskerp sekuriteit Kommunikasie verbeter bure/sapd Deurgee info spesialis eenhede Uitbreiding Plaaswag stelsel Landbouers merk nie vee gereeld Uitbreiding Agri Securitas befondsing Inskakeling LBP Verbeter verhoudinge werkers Ander Watter misdade is georganiseerd van aard? Kommersiële landbouers in die Virginia area is van mening dat koperkabel- (86.49%) en veediefstal (83.78%) van alle ander/algemene diefstal georganiseerd van aard is gevolg deur skroot diefstal (64.86%). Dit verteenwoordig meestal die tipe diefstal wat in die Virginia area onder algemene diefstal die afgelope jaar onder landbouers voorgekom het. Opmerking: Die toenemende Zama-zama bedreiging was ook gemeld as n georganiseerde bedreiging wat defnitief op n veilige en volhoubare landbousektor in die area inwerk. Dit sal onder gevolgtrekking bespreek word. GEORGANISEERDE MISDAAD NR RESP % RISIKOS NR RESP % Koperkabel Droogte Vee Misdaad Skroot Grondhervorming Voertuig Omgewing Huisbrake Minimum loon Ander Finansiering Grootste risikos/bedreigings op kommersiële landbousektor in Virginia Die volgende risikos / bedreigings word deur kommersiële landbouers in die Virginia area geïdentifiseer wat hul veilige en volhoubaarheid nadelig beïnvloed, nl droogte (ergste afgelope 25 jaar met 83.78%); misdaad se impak om volhoubaar te boer (72.97%) en grondhervormingsvoorstelle van die regering (56.76%). Omgewingsfaktore (watertekorte en elektrisiteitsvoorsiening) se bydrae in die landbousektor in Virginia word beraam op nagenoeg 43.24%. STAAK NR RESP % HOEVEEL NR RESP % Ja Nvt Nee Nvt

15 14 Meer Die bostaande tabel reflekteer hoeveel kommersiële landbouers het al hul boerdery aktiwiteite moes staak weens misdaad, wat op 51.35% beraam word in die Virginia area. Op die vraag hoeveel landbouers hul bedrywighede moes staak, is nagenoeg 50% (48.65%) van landbouers dit eens dat tussen 1 tot 9 landbouers boerdery al opgegee het weens misdaad in hul area, terwyl 1 landbouer van mening is dat meer as 10 landbouers hul boerdery bedrywighede moes staak weens misdaad (2.70%). 7. GEVOLGTREKKING Dit moet in aggeneem word dat sekere areas in die Vrystaat kan geag word as hoë misdaad areas tov die voorkoms van spesifieke misdade in daardie areas. Wat die Virginia area aanbetref is die aanmeldingsyfer tov algemene diefstal nie baie hoog nie, as ook tov veediefstal wat dit nie as n hot spot area in die Vrystaat geidentifiseer word nie. Die onderstaande tabel gee die minimum en maksimum waarde wat kommersiële landbouers in die Virginia area verliese gelei het agv misdade. Dit moet in aggeneem word dat slegs 24.32% ( n kwart) van kommersiële landbouers versekering het, terwyl 51.35% nie het nie en die res nie bepaal kan word nie. TIPE MISDADE MINIMUM MAKSIMUM OPMERKING WAARDE WAARDE Voertuig diefstal Huisbrake/inbrake Veediefstal n Bedrag van R tot R kan op die minimum waarde van R getel word agv nierapporteringsyfer 20-50%). n Bedrag van tussen R tot R kan by die R1.2 miljoen getel word as maksimum waarde tov veediefstal (20-50% nierapportering syfer) Algemene diefstal (insluitend Dit moet in aggeneem word dat n nie-rapportering syfer koperkabel en tov algemene diefstal ook in skroot) berekening gebring moet word tussen 25% tot 50% van aangemelde sake op die minimum en maksimum waarde.

16 15 TOTAAL Die bostaande tabel reflekteer die direkte impak van misdade op die kommersiële landbousektor in Virgina. Die beraamde verliese op kommersiële landbouers in die area tov voertuig-, vee-, huisbrake/inbrake en algemene diefstal kan bereken word tussen R3.83 en R6.863 miljoen rand per jaar. Die nie-rapportering syfer tussen 20-50% is nie hierby ingereken nie, en kan die waarde eksponensieel vermeerder tot nagenoeg R10 miljoen. Wat egter van belang is, is dat die aanwas van veediefstal ook vir kommersiële landbouers verlore gaan wanneer n dier (bees,skaap, bok, ens) van hul gesteel word. Wanneer n dragtige koei gesteel word dan moet die landbouer haar vervang met n vers (vervangingswaarde wat hier gereflekteer word), die vers moet 9 maande loop op die plaas alvorens sy dragtig is, 9 maande later kalf sy en 9 maande later kan die landbouer eers die kalf verkoop, dus 27 maande later kan die landbouer eers n inkomste genereer uit die koei/vers wat gesteel is (tussen 2 tot 3 jaar). Tov skape/bokke is die dragtige tydperk korter, nl die dier neem 5-6 maande voordat sy n lammetjie kry. Verder moet in gedagte gehou word dat n vers kalf omtrent 8 keer in 10 jaar kalf en n skaapooi 7 keer. Met stoetbeeste is die bedrae tov koeie/verse/bulle aansienlik hoër en daar moet in gedagte gehou word dat daar gedurende sekere tye van die jaar nie stoetbulle in die mark is nie wat beteken dat landbouers nie dadelik n dier kan vervang as hul stoet bul of vers/koei gesteel word nie. Dan moet ook in aggeneem word is die stoetgene wat vir toekomstige generasies verlore gaan. Die tipe diefstal wat die meeste die afgelope jaar deur kommersiële landbouers in die Virginia area ervaar is, is skroot (wat diefstal van ysterpale, sonpanele en sinkplate insluit) gevolg deur koperkabel diefstal, diefstal van mielies en diesel. Kommersiële landbouers in die Virginia area is van mening dat koperkabel- (86.49%) en veediefstal (83.78%) van alle ander/algemene diefstal georganiseerd van aard is gevolg deur skroot diefstal (64.86%). Die arrestasiesyfer en skuldigbevindings kan tot onder 5% per jaar wees wat duidelik n aanduiding is dat landbouers nie gelukkig en tevrede is met die feit dat sake te lank neem om in howe gefinaliseer te word, asook vonnis oplegging binne die Kriminele Regstelsel nie. Wanneer sonpanele van n landbouer gesteel word, hou dit hom ten minste n week uit die werk om sodanige items te vervang wat nog te sê van die tyd en ongerief daaraan verbonde. Dit neem n kommersiële landbouer ten minste 10 werksdae voordat n gesteelde spilpunt vervang en weer in werking gestel word. Daar gaan baie werksure verlore en die landbouer verloor ten minste 10 dae se produksie. Wanneer lyndrade en ysterpale gesteel word, is dit die landbouer se verantwoordelikheid om die heining te vervang omrede diere loop in padreserves rond en bewegende voertuie bots teen hulle wat in baie gevalle tot ernstige ongelukke en selfs lewensverlies aanleiding gee. Dit het n geweldige finansiële uitgawe vir die landbouer om voortdurend heinings te vervang wat agv misdadige aktiwiteite beskadig is.

17 16 In hele Virginia distrik word verder geraak deur Zama-zamas waardeur hul op landbougrond pendel veral langs spoorlyne. Landbouers wat in hierdie area geleë is, ervaar diefstal van skroot/sonpanele en selfs deure, venters, ens. Die meeste Zamazamas is afkomstig vanaf Lesotho en klaarblyklik kan die SAPD hul nie tans toesluit as verbode immigrante nie, maar slegs wanneer hul by misdade betrokke is. Die Virginia area word verder omring deur myne waarop daar ook verbode immigrante woonagtig is en wie se diere algemeen in die area wei. Hul knip gedurig landbouers se lyndrade en wanneer hul goud brand, dan word weiveld ook gereeld aan die brand gesteek. Van die Zama-zamas bly weke in ou murasies op myngronde en hul is gewoonlik gewapen wat dit moeilik maak vir die landbouer om hul uit die area te verwyder. Die oorgrote meerderheid voertuie wat deur die nag bedrywig is op plaas paaie, laai Zama-zamas op en af wat grotendeels myn toerusting steel. Dit kan tot grootskaalse konfrontasie aanleiding gee want Zama-zamas is meestal gewapen en landbouers is nie voorbereid op hierdie bedreiging nie. Landbouers word versoek om alle ou geboue/murasies wat nie benut word af te breek wat andersins onwettige aktiwiteite kan huisves. Wat betref die aksiestappe en aspekte wat SAPD dienslewering negatief beïnvloed, is daar in groepsverband met die studie genoem dat dit wil voorkom asof sommige speurders lui is en nie meer lus is om sake te ondersoek nie. Die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers het aangetoon dat hul nie tevrede is met dienslewering deur hul plaaslike SAPD nie, wat grootliks te wyte is aan die tekorte van mannekrag en voertuie, wat n direkte impak het op groter sigbaarheid, misdaadvoorkomingsoperasies, reaksietyd, ens. Verder het swaarder vonnisse en die inperking van borgtog aan gewoontemisdadigers groot ontevredenheid deur landbouers gekenmerk. Al die klagtes word nie altyd bygevoeg by sake/dossiere wat hof toe moet gaan nie, veral tov diefstal van mielies. Wanneer kriminele gevang word, sê hy eenvoudig dat hy honger was maar as hy bv 100 mieliekoppe steel, dan verkoop hy dit en gebruik dit nie vir eie gewin nie, hy maak dus geld daaruit. Die vinnigste rede vir die hof om n saak uit te gooi, is dat n krimineel die verskoning gebruik dat hy honger was. Landbouers is almal van mening dat hul mense wat honger is, tegemoet sal kom en hulle sal help met kos waar hul kan. Dit is ook n gegewe dat heelwat vorige werkers wat voorheen vir n landbouer gewerk het en wie in swartwoonbuurtes woonagtig is, betrokke is by die pleging van misdade op landbougrond omrede hy die plaas opset ken. Die algemene siening is dat misdaad maklik geword het om te pleeg, dat dit n maklike uitweg is vir kriminele om daarmee weg te kom en dat daar natuurlik n mark vir gesteelde goedere bestaan. Die meeste landbouers meen dat hul hul eie sekuriteit in en om hul huis moet verbeter of opskerp, dat hul kommunikasie met die SAPD en bure moet verbeter deur ook inligting aan spesialis ondersoek eenhede deur te gee en dat die Plaaswag stelsel uitgebrei moet word om hul veiligheid te verbeter. Die koste implikasies wat verder verband hou met infrastruktuur beskerming, vervangingskostes tov beskadigde eiendom asook die betrokkenheid van kommersiële landbouers by wit/bloulig patrollies verdien in berekening gebring te word om die indirekte impak van misdaad op die landbousektor uit te wys. Die onderstaande

18 17 tabel reflekteer die koste implikasies in die Virginia area. Landbouers in die Virginia area spandeer tussen R5.963 tot R miljoen per jaar aan infrastrutuur beskerming, vervanging van beskadigde eiendom en hul betrokkenheid by wit/bloulig operasies om die SAPD behulpsaam te wees om misdade op landbougrond te voorkom. Dit wil voorkom asof die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die Virginia area die nodige veiligheids- voorkomingsmiddele aangebring het om hul eiendom te beskerm nl veiligheidshekke, alarmstelsels, honde, diefwering en sekuriteitsligte. Dit blyk dat die oorgrote meerderheid van kommersiële landbouers in die Virginia area is gekoppel aan n Plaaswag struktuur (94.59%). Verder is landbouers ook nog gekoppel aan n sekuriteitsmaatskappy waar hul maandeliks n finansiële bydrae moet lewer om hulself, hul eiendom, hul families en werkers te beskerm teen misdaad. Die finansiële uitgawe wat dit die kommersiële landbouer kos, was nie bepaal nie en kan ook aansienlik wees. Sodanige bedrag behoort ook by die koste implikasies gevoeg te word. KOSTE IMPLIKASIES MINIMUM WAARDE MAKSIMUM WAARDE OPMERKINGS Infrastruktuur Finansiële kostes beskerming van landbouer om ingeskakel te wees by Sekuriteitsfirma is nie hierby gereken nie. Beskadigde eiendom Wit/bloulig patrollies TOTAAL Verder moet die indirekte impak van misdaad tov ongerief en emosionele/sielkundige uitwerking op die landbouer en sy familie/gesin ook bepaal word. Die toename in misdaad op landbougrond het tot gevolg dat landbouers nie meer primêr by sy roeping uitkom nl om te boer nie en dat hy toenemend n misdaadvoorkomingsfunksie moet vervul wat baie na-uurse betrokkenheid van homself, sy familie, en werkers vra om sodeonde hulself en hul eiendom te beskerm. Dit gaan verder gepaard met vrees wat EGM en selfs sekere eiendomsverwante misdade inhou. Gesinsverhoudinge lei daaronder en in baie gevalle beleef kinders die angswekkende tonele van veediefstal waar sekere diere vermink word. Dit lei tot uitgebreide vrees en angs en word gesinslewens en harmonie totaal versteur binne huishoudings. Nagenoeg n derde (32.43%) van landbouers in die area het gemeld dat hul sielkundige trauma agv die impak van misdaad in hul area beleef en dat hul dus sielkundige behandeling daarvoor behoort te ontvang.

19 18 Wanneer die monitêre waarde tov die omvang en impak van misdade op die kommersiële landbousektor in Virginia bepaal word, kan dit bereken word tussen R9.794 en R miljoen per jaar, wat die nie-rapportering syfer nie in berekening gebring het nie. Wanneer die bedrag omgeskakel word in werkverskaffing met n gemiddeld van R3 500 per maand, dan kan kommersiële landbouers in die Virginia area tussen 233 en 493 werkers per jaar werk verskaf. Die vraag ontstaan in hoe verre kommersiële landbouers dit sal kan volhou om agv die finansiële verliese, die huidige droogte, die emosionele en sielkundige impak, die SAPD behulpsaam te wees om misdade op landbougrond te voorkom en te bekamp. Landbouers raak fisies en emosioneel uitgeput omrede hul 24 ure per dag aan diens moet wees, begin reg in eie hande neem omrede hul geen subsidies, finansiële steun van die regering bekom om hul behulpsaam te wees om van hul boerdery bedrywighede n sukses te maak nie, wat nog te sê die finansiële uitgawe om die SAPD toenemend by te staan om misdade te bekamp. Die grootste risikos en bedreigings wat landbouers in die Virginia area in die gesig staar is die droogte en dan misdade wat hul weerhou daarvan om volhoubaar te kan boer. Kommersiële landbouers in die Virginia area is van mening dat nagenoeg 50% die seining huldig dat tussen 1 tot 9 landbouers hul boerdery bedrywighede die afgelope jaar of twee moes staak weens die impak van misdaad in hul area. Die regering insluitend die SAPD sal daadwerklike pogings moet aanwend om effektief misdade op landbougrond te bestry, anders gaan kommersiële landbou tot niet gaan wat grootskaalse voedsel onsekerheid vir die bevolking gaan inhou.

20 19 AANHANGSEL A TABELLE: ALGEMENE INLIGTING: AFSTAND PAAIE NR RESP % AFSTAND BEWOONDE GEBIED NR RESP % Onder Onder HOE LANK BOER NR RESP % GETAL AFHANKLIKES NR RESP % < < Nvt GETAL WERKERS NR RESP % GETAL BEWONERS NR RESP % Geen Geen Nvt TIPE BOERDERY NR RESP % TIPE KOMMODITEITE NR RESP % Saai Beeste Divers Mielies Vee Sonneblomme Ander Skape Nie gemeld Bokke TOTAAL % Ander Koring TOTAL 37 VERSEKERING NR RESP % AREA KOMMODITEITE NR RESP % Nee Mielies

21 20 Ja Beeste 27 Nvt Sonneblomme 27 Ander 16 Skape 13 Bokke 7 Koring 4 TOTAL EIENDOMSVERWANTE MISDADE: INBRAKE NR RESP % ITEMS GESTEEL NR RESP % Ja Skroot diefstal (insluitend sinkplate) Nee Gereedskap Nvt Elektroniese toerusting/bedrading Diesel Koper Kabel Klerasie/beddegoed/kos TOTAL Minimum sake Maksimum sake VEEDIEFSTAL NR RESP % GETAL SAKE NR RESP % Ja Nvt Nee Nvt AANGEMELD NR RESP % GETAL SAKE NR RESP % Nvt Nvt Ja Nee TIPE VEE NR RESP % GETAL VEE NR RESP % Nvt Nvt Skape Beeste Bokke Wild

22 21 TOTAL WAARDES NR RESP Minimum waarde Maximum waarde Nvt R40000-R R20000-R R30000-R R R R10000-R TOTAL ONDERRAPPORTERING NR RESP % MUNISIPALE SKUT NR RESP % 30-40% Nee % Ja Nvt Nvt <50% % % % ANDER DIEFSTAL NR RESP % TIPE ITEMS NR RESP % Ja Skroot (ysterpale ingesluit) Nvt Koper kabel Nee Mielies Diesel Sonpanele Sinkplate Batterye Ander (trekker onderdele) Sonneblomme GETAL INSIDENTE NR RESP % SAPD AANGEMELD NR RESP % Nee < Ja Nvt Nvt

23 22 WAARDE GESTEEL NR RESP % Minimum waarde Maximum waarde Nvt R40000-R R50000-R R20000-R R10000-R R30000-R R1000-R Bo R Onder R R R R1000-R R5000-R ARRESTASIES NR RESP % GETAL GEARRESTEER NR RESP % Nee Nvt Ja < Nvt SKULDIGBEVINDINGE NR RESP % TEVREDE NR RESP % Nvt Nvt Ja Nee Nee Nvt (hangend) REDES NR RESP % Howe neem te lank sake Nie vertroue in KRS Vertrouensbreuk landbouers/sapd Frustrasies tov sake aanmeld Polisielede betrokke kriminaliteit Swak reaksietyd SAPD

24 23 ERNSTIGE GEWELDSMISDADE: EGM NR RESP % TRAUMA NR RESP % Nvt Nee Aanranding Ja Moord Nvt Moord, Roof, Aanranding gew Roof Roof, aanranding gewoon KOSTE IMPLIKASIES VAN MISDAAD BEKAMPING: GELD INFRASTRUKTUUR NR RESP % Minimum waarde Maximum waarde R R R50000-R R20000-R R10000-R Nvt R5000-R R40000-R R30000-R Bo R R1000-R R R VEILIGHEIDSASPEKTE NR RESP % BOERE Veiligheidshekke Alarmstelsel Honde Diefwering Sekuriteitsligte Behoorlike sleutelbeheer Tweerigting radios Kamera stelsel Elektriese omheining Afstand beheerde hekke Sekuriteitswagte Vee (halsbande) GELD BESKADIGDE EIENDOM NR RESP % Minimum waarde Maximum waarde Nvt R40000-R

25 24 R5000-R R10000-R R1000-R R30000-R R50000-R Onder R R20000-R R1000-R R R KOSTES PM NR RESP % Minimum per jaar Maximum per jaar Minimum in area Maximum in area R1000- R Onder R Nvt R5000- R PLAASWAG NR RESP % SEKURITEIT NR RESP % Ja Ja Nvt Nee Nvt AKSIESTAPPE OM MISDAAD AAN TE SPREEK: DIENSTE SAPD NR RESP % Nee Ja Nvt AKSIESTAPPE NR RESP % Meer mannekrag/voertuie Groter sigbaarheid/operasies Groter bewusmaking media landbouer se rol Beperking borg gewoontemisdadigers Swaarder vonnisse deur Regstelsel Vinnige reaksietyd

26 25 Terugvoer sake/opvolg inligting Politieke wil ontbreek regering Uitbreiding Plaaswagstelsel Implimentering reserviste stelsel Groter betrokkenheid landbouers Profilering werkers/bewoners Beter opgeleide/kundige lede DKD Paroolrade inligting Bywoning misdaadtonele Ander (reg in eie hande) TOTAL 37 ASPEKTE NR RESP % Tekorte mannekrag/voertuie SAPD Gebrekkige reaksietyd Gebrek sigbaarheid SAPD en operasies Taal/kommunikasie by AK Terugvoer sake/opvolg inligting Tekort inligting insameling Beter opgeleide/kundige lede Bywoning misdaadtonele TOTAAL VOORKOMINGSMAATREëLS NR RESP % LANDBOUERS Opskerp sekuriteit Kommunikasie verbeter bure/sapd Deurgee info spesialis eenhede Uitbreiding Plaaswag stelsel Landbouers merk nie vee gereeld Uitbreiding Agri Securitas befondsing Inskakeling LBP Verbeter verhoudinge werkers Ander GEORGANISEERDE MISDAAD NR RESP % RISIKOS NR RESP % Koperkabel Droogte Vee Misdaad Skroot Grondhervorming Voertuig Omgewing Huisbrake Minimum loon Ander Finansiering

27 26 STAAK NR RESP % HOEVEEL NR RESP % Ja Nvt Nee Nvt TOTAL Meer