Magazine#9, september

Transcriptie

1 Magazine verschijnt 12 x per jaar Magazine#9, september 2012 Resultaten onderzoek Klantopinie p 9 Snijbloemendistributie Aalsmeer wordt vernieuwd p 14 Tuinbouw en overheidsbeleid; wat doet Greenport Holland? p 22 Vooruitkijken p 6 en 7 Hoe speelt FloraHolland in op veranderende aanvoerpatronen?

2 Highlights 2 Highlights Unieke stagiair bij FloraHolland Drukbezochte bloemenevenementen Jan Lachner, jong, ondernemend en creatief. De bloemenevenementen van augustus en begin september trokken traditiegetrouw veel bekijks. Het Varend Corso Westland trok bezoekers, een record. Bij de Flower Parade Rijnsburg ging het om en nabij de mensen. Ook de bloemententoonstellingen in Naaldwijk en Noordwijk werden goed bezocht. FloraHolland was overal van de partij. In het Varend Corso Westland had de boot van FloraHolland als thema Zien en gezien worden. De praalwagen in Rijnsburg had als thema Ik hou van bloemen. Op 17 augustus zond EenVandaag op Nederland 1 een item uit over het verhaal van de 25-jarige Fransman Jan Lachner. Voor zijn project Euro-Jobs had hij 33 verschillende banen in 33 verschillende landen in 33 weken. Overal zocht hij een voor dat land kenmerkende baan. Zo werkte hij in Ierland in een pub, in Spanje was hij flamencoleraar, op Cyprus reisagent. In Nederland was FloraHolland een logische keus voor een week. Jan wilde ontdekken en laten zien wat de verschillen zijn tussen de Europese landen en culturen. En waar zie je dat beter dan op de werkvloer? Inmiddels concludeert hij dat er helemaal niet zo veel verschillen zijn tussen landen en mensen, en dat Europa eigenlijk één groot land is. Hij wil met zijn project jongeren inspireren en laten zien dat je met durf en een open houding veel kan leren en bereiken. In een wereld die moderniseert en meer virtueel en internationaal wordt, is Jan Lachner het type medewerker dat FloraHolland zoekt, jong, ondernemend en creatief. Maarel Orchids: geslaagde open dag Nolina Kwekerijen blinkt uit op Plantarium 2012 Veel bezoek bij Maarel Orchids. Ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van Albert Heijn konden mensen in augustus leveranciers van de Zaanse grootgrutter bezoeken. Zo wilde Albert Heijn laten zien waar Hollandse bloemen, potplanten, groenten en vlees in de supermarkt vandaan komen. De open dag werd in het hele land bij circa 175 boeren en telers georganiseerd en trok in totaal ruim bezoekers. Maarel Orchids in Maasdijk, producent van Phalaenopsis, nam ook deel. Geweldig om mensen bij ons op de kwekerij te ontvangen, vertelt Arno van der Maarel. De enthousiaste reacties maakten het voor ons extra leuk om onze teeltwijze te laten zien. Er was een route uitgezet in de verwerkingshal en in de kas, en onze medewerkers vertelden over het proces en de techniek erachter. De stand van Nolina Kwekerijen uit Woubrugge is vorige maand op Plantarium door de VKC-jury uitgeroepen tot de beste groene stand. De jury motiveerde die beslissing als volgt: het thema communicatie was als uitgangspunt gebruikt en consequent doorgevoerd in de uitvoering. De stand is open en toegankelijk. Er is goed gebruikgemaakt van color blocking, planten op kleur bij elkaar dus, en de gebruikte planten waren van uitzonderlijke kwaliteit.

3 Index Index Colofon FloraHolland Magazine is het maandelijks verschijnende relatiemagazine van FloraHolland. Redactieadres FloraHolland Magazine, Postbus 220, 2670 AE Naaldwijk T , pietkralt@floraholland.nl FloraHolland Magazine wordt gemaakt door Piet Kralt, Nancy Bierman, Krijn Schuitemaker, Willem Goedendorp, Van Deventer bv, Fotostudio G.J. Vlekke, Frank Bonnet, Ronald Segaar, Lé Giesen, Foto Ruben, Gerard van Rossum en anderen. Voor informatie over of wijzigingen in de toezending van dit blad kunt u bellen of en naar ledenadministratie@floraholland.nl. Adverteren in FloraHolland Magazine? Bel Martijn Haas van SierteeltNet/GroenteNet, T Coöperatie Van de bestuurstafel 4 Column Een probleem dat geen probleem had mogen zijn 5 Veilingachtergronden FloraHolland speelt in op veranderende aanvoer 6 Wat vinden klanten van de dienstverlening? 9 Pilot nieuw kwaliteitssysteem van start 10 HubWays ontgroeit het stadium van praten 11 Marktadvies, wat kun je er mee? 12 FloraHolland, de (on)bekende werkgever Mensenwerk Snijbloemendistributie Aalsmeer wordt vernieuwd 14 Veilingachtergronden Promotiebus, nu ook voor bloemen 16 Flor@live, direct contact met veilingmensen 17 Bedrijvigheid JoGrow knokt voor betere positie groene planten 18 Bloemenbureau Holland en de productpromotie 21 Opinie Greenport Holland werkt aan sterke tuinbouw Over de grens Importkweker 25 Nieuws Omzetcijfers en terugblik Ride for the Roses Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. De folie voor de verpakking van FloraHolland Magazine bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen. 25

4 Coöperatie 4 Adviesraden worden breed ingeschakeld Op steeds meer terreinen schakelen bestuur en directie de Adviesraden Bloemen en Planten in. In de onlangs gehouden bijeenkomsten van de Adviesraden ging het onder meer om de rechten en plichten van leden en de toekomst van Connect. De vraag is of je dit uitgangspunt onder alle omstandigheden kunt volhouden. Ook leden kunnen door een onverwachte meeraanvoer de markt beperken. Wil je de klok sterk houden, dan moet je niet alleen naar de techniek kijken, maar ook naar de regelmaat van aanvoeren in relatie tot de verwachte vraag op een marktplaats. Dat de Adviesraden een belangwekkend advies uit te brengen hebben op dit punt, moge duidelijk zijn. Een ander onderwerp van belang is de toekomst van Connect. In de snel veranderende wereld moet Connect veranderen van gericht op bemiddeling naar gericht op commerciële dienstverlening. Ook leden kunnen door een onverwachte meeraanvoer de markt beperken Eerder al (in mei) hadden de Adviesraden beeld- en oordeelsvormend over het onderwerp rechten en plichten gesproken. Eind september leidde dit tot een advies. Bij het ter perse gaan van dit nummer van FloraHolland Magazine was dat advies nog niet bekend. Wel is duidelijk dat het advies onder meer zal gaan over de mate van toegang tot de afzetinstrumenten van de coöperatie. Aan niet-leden kunnen op dit punt beperkingen worden opgelegd. Leden hebben daartoe onbeperkte toegang. Bestuursvacature Zoals bekend is bestuurslid Tom van der Houwen eind dit jaar op grond van het rooster aftredend en niet herkiesbaar. Leden hebben gelegenheid gehad om kandidaten in zijn plaats voor te dragen. Inmiddels hebben de eerste gesprekken met kandidaten plaatsgevonden. Zodra de kandidaat bekend is, wordt zijn of haar naam bekend gemaakt. FloraHolland: vertrouwen in Frederique s Choice Tekst: Piet Kralt FloraHolland neemt een minderheidsbelang in Frederique s Choice Europe BV. Frederique s Choice, opgezet door voormalig topmodel Frederique van der Wal, is een van de eerste consumentenmerken voor bloemen en planten. FloraHolland gelooft in het toepassen van merken bij bloemen en planten en ziet toekomst in virtuele afzet bij consumenten via een webshop. Frederique s Choice richt zich hoofdzakelijk op online verkoop. Dankzij dit samenwerkingsverband, dat door Retail Services is opgezet, kan de veiling de ontwikkelingen van dit verkoopkanaal in Nederland en Europa van dichtbij volgen. Zo is meerwaarde uit de markt te halen en is rendementsverbetering voor het retailerschap en de deelnemende kwekers te realiseren. Samenwerking Frederique s Choice wil een toonaangevende speler in Europa worden (op langere termijn ook wereldwijd). Samen met FloraHolland kan deze ambitie sneller waargemaakt worden. FloraHolland heeft een schat aan ervaring, productkennis en rechtstreeks toegang tot de bron. Het merk Frederique s Choice is hoog gepositioneerd in de markt en verkoopt online handgebonden boeketten met een eigen, herkenbare stijl. Frederique van der Wal stelt persoonlijk de gehele collectie samen met specialisten uit het vak. De collectie bevat naast handgebonden boeketten mondgeblazen glasvazen, pot/ plant combinaties en unieke lifestyle producten rondom bloemen, planten en bloembollen. De collectie planten in bijpassende sierpotten worden in een eigen shop in shop via de betere tuincentra verkocht.

5 Column 5 Een probleem dat geen probleem had mogen zijn Piet Kralt Hoofdredacteur FloraHolland Magazine Heel vroeger, toen Bloemenveiling Flora nog zelfstandig was, schreef ik ook al columns. Een van die columns (uit mei 1997) droeg de titel Domme kwekers. Hij ging over te grote lengteverschillen in tulpen en over een bericht van de Consumentenbond over residu op snijbloemen. U ziet: er is niets nieuws onder de zon. In die column omschreef ik Domme kwekers als kwekers die zichzelf en de sector in diskrediet brengen, door de wijze waarop zij produceren, sorteren en transporteren. Helaas is die omschrijving nog steeds actueel. Ik rakel dat oude verhaal (uiteraard) niet zonder reden op. Een groot Duits supermarktconcern kondigde onlangs aan alleen nog bloemen en planten te verhandelen die onder MPS-A of een daarmee vergelijkbaar certificaat zijn geproduceerd. Dat is op zich geen verrassing. Iedereen die de laatste jaren niet onder een steen heeft gelegen, had kunnen voorspellen dat dit zou gebeuren. Vooral in de Duitstalige landen en in het Verenigd Koninkrijk gebruiken retailers het milieu om zich bij hun afnemers positief te profileren. Dat hebben ze niet gisteren verzonnen. Het milieu speelt in de Duitse samenleving al honderd jaar een rol. Die rol is de afgelopen decennia alleen maar prominenter geworden. Dat had ons niet mogen ontgaan. Toch is dat bij sommige van ons wel gebeurd (of ze keken gewoon de andere kant op). Nu leidt deze aankondiging in Nederland Bloemenland tot onrust. Want hebben we wel voldoende MPS-A producten in de kwaliteit en de sortering die dit supermarktconcern vraagt? En zo niet, raken we dan een grote klant kwijt als Nederlandse bloemisterij? Dit is een probleem dat nooit een probleem had mogen worden. Al sinds de jaren tachtig is de milieubelasting door de sierteelt een issue. Als sinds 1995 biedt MPS de mogelijkheid tot registreren en om onder MPS-A te produceren. Te veel kwekers hebben die mogelijkheid uit gemakzucht laten liggen, en nu zitten we met de gebakken peren. Natuurlijk is registreren extra werk en is MPS-A niet voor elk gewas haalbaar. Maar in plaats van dat probleem aan te pakken, hebben veel kwekers niets gedaan. Jammer, want er hadden al veel meer registrerende kwekers moeten zijn. En nu moeten ze er als de wiedeweerga komen, willen we geen grote klanten verliezen. Want als er één schaap (lees Duitse discountsupermarkt) over de dam is, volgen er meer. U bent toch geen domme kweker?

6 Coöperatie 6 FloraHolland wil inspelen op de nieuwe realiteit Op het eerste gezicht lijkt 2012 een goed sierteeltjaar. Ondanks matige zomerprijzen zette FloraHolland tot en met augustus circa vier procent meer om dan vorig jaar. Veel andere sectoren zouden daar jaloers op zijn. Maar, het aantal stuks op de klok daalt en de directe afzet groeit sterker. Dat heeft gevolgen voor de exploitatie. De veiling zal aan die nieuwe realiteit het hoofd moeten bieden. Door bijsturing en aanpassingen, blijft het exploitatieresultaat in 2012 in de buurt van de begroting. Maar om in 2013 en later een financieel en operationeel gezond bedrijf te behouden, zijn verdere, meer structurele, maatregelen nodig. Die maatregelen zullen onderdeel uitmaken van het jaarplan Dit artikel gaat niet over deze maatregelen. Eenvoudigweg omdat ze nog worden uitgedacht en uitgewerkt. Wel gaan we hier in op de achtergronden van deze ontwikkelingen. Dat doen we samen met operationeel directeur Rens Buchwaldt. Waarom verschuift er aanvoer van de klok naar de directe stromen? Dat heeft met marktontwikkelingen te maken, vooral met het feit dat kwekers, klanten en eindklanten graag meer direct zakendoen, en met technologische ontwikkelingen. Voor veel kwekers is het commercieel noodzakelijk om verder te kijken dan de veilingklok. De technologie stelt hen daartoe in staat. Er zijn aanbodsbanken. Kwekers kunnen met hun product in webwinkels terecht. Omdat ze direct contact met hun afnemers willen, hebben ze zelf verkopers in dienst of persoonlijke verkopers van FloraHolland Connect. Kwekers kiezen meer voor welke markt ze produceren. Ook hebben ze de instrumenten om hun product af te zetten zoals zij dat willen. Bovendien speelt de groei van de sector zich verder van Nederland af. De productiegroei zit in de importlanden, de afzetgroei in Oost-Europa. Het spreekt niet vanzelf dat het Nederlandse cluster die groei accommodeert en dat heeft gevolgen voor FloraHolland. Rens Buchwaldt: Meer flexibel zijn om te kunnen voldoen aan de marktvraag Wat betekent die ontwikkeling voor de dienstverlening van FloraHolland? Vroeger waren veiling en klok synoniem en was de dienstverlening afgestemd op de veilingklok. Nu zijn er meer afzetinstrumenten, met de daaraan verbonden dienstverlening. Veel kwekersbedrijven zijn groter geworden. Dat stelt hen in staat dingen zelf te doen, die ze vroeger niet konden. De kweker kiest zijn eigen wijze van afzetten en daarmee het daaraan verbonden dienstenpakket. Maar daarbinnen besluit hij ook nog eens diensten wel of niet af te

7 Coöperatie 7 De kweker kiest zijn eigen wijze van afzeten nemen. Welke diensten hij afneemt, hangt af van de kwaliteit en de prijs ervan bij FloraHolland en bij dienstenaanbieders buiten FloraHolland. Wat betekent dit voor de exploitatie van FloraHolland? De vraag naar onze traditionele kern- en basisdiensten neemt af. Die diensten zijn sterk gekoppeld aan de klokafzet. Daalt die, dan daalt de vraag naar diensten mee. Bij de directe afzet brengen kwekers steeds vaker zelf de transactie tot stand zonder onze bemiddelingsdiensten te gebruiken. Onze traditionele diensten zijn meestal collectief. Nu de kweker zelf zijn afzetmethode kiest (en dus de daaraan gekoppelde dienstverlening) is er minder belangstelling voor collectieve diensten. FloraHolland heeft altijd sterk geïnvesteerd in middelen en mensen om transacties tot stand te brengen en de kloklogistiek af te wikkelen. Maar nu kwekers steeds meer zelf transacties tot stand brengen, wordt het gebruik van die middelen en de inzet van onze mensen minder vanzelfsprekend. Zeker zo belangrijk is dat we een stabiele rol in de sector willen blijven vervullen. FloraHolland biedt betalingszekerheid aan haar leden en helpt mee bij het ontwikkelen van de sectorinfrastructuur. Die positie kunnen we alleen behouden als we financieel weerbaar blijven. Wat staat FloraHolland te doen? We bekijken de hele bedrijfsvoering. We denken na over de capaciteit en de flexibiliteit van onze mensen en onze ruimtes, over tarieven, over het gebruik van logistieke middelen en over de dienstverlening in de directe stromen. Flexibiliteit zal in het hele verhaal een kernbegrip zijn. We moeten als bedrijf op alle fronten meer flexibel zijn om te kunnen voldoen aan de marktvraag. Misschien schaffen we oude diensten af, maar er zal ook oog zijn voor het nieuwe. We moeten ons echter realiseren dat er voor veel van de nieuwe diensten minder capaciteit in mensen en middelen nodig is dan voor de traditionele diensten. Minder diensten die gekoppeld zijn aan het tot stand brengen van transacties, meer diensten die leden helpen om zelf transacties tot stand te brengen. Een klokinstrument waar meer maatwerk op mogelijk is. Digitaal en persoonlijk advies aan kwekers om beter de markt op te gaan. En logistieke dienstverlening die helpt om directe transacties kosten efficiënt af te wikkelen. Er is ook nog het nodige te winnen door samenwerking. Onder meer in de consortia die we momenteel helpen opzetten. En we kunnen internationaal aanbod beter binden door betere commerciële en financiële diensten. We zullen een aantal stevige stappen moeten zetten, besluit Rens Buchwaldt. Zodat we kunnen inspelen op de veranderde commerciële verhoudingen binnen de keten. Maar vooral zorgen dat FloraHolland als internationaal handelsplatform sterk blijft voor haar leden en klanten. Tekst: Piet Kralt Nu kwekers steeds meer zelf transacties tot stand brengen, wordt het gebruik van die middelen en de inzet van onze mensen minder vanzelfsprekend

8 ALLES- KUNNER. Eindeloze mogelijkheden met snijheesters Kolster B.V. snijhortensia s hypericum, pioenen, symphoricarpos en vele andere succesvolle rassen Bel voor een gratis catalogus of bezoek onze websites: tel: fax: info@kolster.nl Van thermisch gevormde Hangpotten tot en met bijpassende Accessoires: Bij Pöppelmann TEKU houden we alles in eigen hand. Uw aanspreekpunt als het om planten gaat. 800 producten in 2000 varianten. Uitstekende leveringsmogelijkheden. Want: TEKU maakt het verschil. De hagelnieuwe TEKU catalogus is uit! Bestel nu: Pöppelmann GmbH & Co. KG Kunststoffwerk-Werkzeugbau Bakumer Straße Lohne Deutschland Telefon Fax teku@poeppelmann.com

9 Veilingachtergronden 9 Klant wil meer erkenning en duidelijkheid over koers en strategie Het in juni gehouden onderzoek Klantopinie heeft zichtbaar gemaakt hoe klanten over de dienstverlening van FloraHolland denken. Onlangs werden de resultaten bekend. Belangrijkste conclusie is dat een kleine meerderheid van de klanten in algemene zin tevreden is over FloraHolland. Slechts een kleine groep geeft aan ontevreden te zijn. Tekst: Piet Kralt Aspecten die tevredenheid en ontevredenheid beïnvloeden Vooral grote klanten vinden de koers en strategie van FloraHolland onduidelijk, stelt manager Klantenservice & Relatiemanagement Cees Hoekstra. En hij vervolgt: Tegelijkertijd geven de grote(re) klanten aan eigenlijk geen keuze te hebben als het gaat om de vraag waarom ze zaken doen met FloraHolland. Hoewel meer dan de helft van de klanten vertrouwen in FloraHolland heeft, geeft ook een kwart aan dat vertrouwen vanwege die onduidelijkheid en gebrek aan keuze niet te hebben. Deze groep is veelal ook minder tevreden. Uiteraard zijn er ook veel meer concrete aspecten die de klanttevredenheid beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld het functioneren van de klachtafhandeling. Binnen de dienstverleningsprocessen zijn het vooral de betrouwbaarheid en de snelheid van het afleveren. Het onderzoek levert tal van aanknopingspunten tot verbetering op. Die moeten we de komende tijd aanpakken. Het doel is om bovengenoemde punten die de ontevredenheid veroorzaken, om te zetten in punten die juist een bijdrage leveren aan een grotere tevredenheid over de totale dienstverlening. Een belangrijke conclusie is dat FloraHolland moet bouwen aan vertrouwen van haar klanten, om zo een bestendige en duurzame relatie met hen verder uit te bouwen. De resultaten van het onderzoek worden de komende weken gepresenteerd. Intern, maar ook aan de VGB. FloraHolland presenteert eind oktober een actieplan over de aanpak van de verbeterpunten. Tevreden Ruim twee derde deel van de klanten is tevreden over de inkoopinstrumenten klok en KOA. Deze tevredenheid geldt voor zowel de aanbodinformatie als de productkwaliteit. Wel wordt er extra aandacht gevraagd voor de processen rondom aanbodinformatie (productfoto s), keur en zelfkeur. De wijze waarop de relatiemanagers hun klanten in contact brengen met andere afdelingen en de snelheid waarmee zij hulp bieden stemt tot tevredenheid. Over het algemeen geldt dat kleinere klanten en klanten op de kleinere locaties meer tevreden zijn over FloraHolland in het algemeen dan grotere klanten en klanten op grotere locaties. Klanten zijn tevreden over klok en KOA Minder tevreden De betrouwbaarheid en de snelheid van afleveren worden op de grootste locaties duidelijk slechter beoordeeld dan op de kleinere locaties. Ook de dienstverlening van FloraHolland Connect kan volgens onze klanten beter, vooral waar het de beschikbaarheid en de tijdigheid van product- en prijsinformatie betreft. De mate van tevredenheid is gemiddeld lager naarmate de klanten groter zijn. Datzelfde geldt voor de klachtafhandeling. Ook hier zijn grote klanten kritischer dan kleine. Dat is deels te verklaren uit het feit dat grote klanten dikwijls complexere problemen met de veiling hebben dan kleinere. Overigens geeft dertig procent van alle klanten aan het afgelopen jaar geen enkel probleem met de dienstverlening te hebben gehad. Bij de kwekers lag dit vorig jaar op twintig procent.

10 Veilingachtergronden 10 Alstroemeria, de kweker garandeert Sinds kort hebben de alstroemeriakwekers meer mogelijkheden om zich te onderscheiden op de klok. Dat gebeurt in een pilot ten behoeve van een nieuw kwaliteitsbeleid voor de klokaanvoer. Daarin maakt de kweker zelf keuzes. Hij is eindverantwoordelijk voor zijn partij-informatie en zijn productkwaliteit, en handelt eventuele klachten zelf af met de koper. De informatie-uitwisseling tussen koper en kweker moet de samenwerking in de keten versterken, met een tevreden eindklant als eindresultaat. Tekst: Piet Kralt Vanuit de koper geredeneerd, komen er in het nieuwe kwaliteitsbeleid twee productstromen. De ene stroom wordt onder kwaliteitsgarantie aangevoerd, de andere niet. De kweker geeft de kwaliteitsgarantie per partij, op grond van heldere regels, zelf af of laat deze controleren door de veiling. De kwekers kunnen er ook voor kiezen om partijen zonder de kwaliteitsgarantie aan te voeren. Groeiend enthousiasme Voorafgaand aan deze pilot hebben we het nieuwe kwaliteitsbeleid besproken met de FPC s en de Adviesraden. Veel kwekers zijn persoonlijk bezocht, zegt manager Kwaliteit Nico Jansen in de Wal. Kwekers waren eerst gereserveerd, maar al snel groeide hun enthousiasme. Zij willen hun kopers graag laten zien hoe betrouwbaar hun product is. Kopers zijn afwachtend kritisch, al worden ze minder kritisch als we het verhaal uitleggen. Een koper zei te hopen dat het garantielabel hem extra betrouwbare kwekers oplevert. We kiezen voor een pilot met Alstroemeria. Er komt ook nog een plantenpilot. Een werkgroep van alstroemeriakwekers heeft geholpen bij het voorbereiden van deze pilot en bij het opstellen van de regels ervoor. De FPC Alstroemeria heeft ingestemd en is enthousiast. Regels ontstaan werkende weg De door de werkgroep ontwikkelde regels zijn uitgangspunt voor de pilot, vertelt projectleider Margareth Pennings. Indien nodig kunnen we ze aanpassen. Het is een echte pilot, een proef. Aan het eind van de pilot halen we het net op. Het kan zijn dat de betrokken kwekers en kopers zo enthousiast zijn dat we dit snel gaan uitrollen naar andere producten. Het kan ook dat we samen besluiten dat het huidige beleid nog steeds prima is. Wellicht zijn er meer pilots nodig om meer ideeën te toetsen. In ieder geval gaat alles in nauw overleg met kwekers en kopers. De belangrijkste regels In deze pilot worden speciale kwaliteiten nog niet extra onderscheiden. De belangrijkste criteria en regels voor de Garantiepartijen zijn: de kweker garandeert dat de aanvoerinformatie van deze partijen 100% betrouwbaar is; het betreft partijen van A1- of A2-kwaliteit, voorzien van representatief beeldmateriaal; kwekers hebben een herkeurpercentage lager dan 1 over de laatste tweehonderd partijen. De eventuele klachten worden binnen een halfuur afgehandeld door de kweker. Gebeurt dat om welke reden dan ook niet, dan zorgt FloraHolland binnen een uur voor de afhandeling. Tijdens de pilot gaan de keurmeesters de partijen controleren maar worden er geen correcties toegepast voor de klok. Deze informatie wordt wel dagelijks gebruikt om de pilot te monitoren, te bewaken en acties te ondernemen waar dat nodig is. Alstroemeria pilotproduct voor nieuw kwaliteitsbeleid

11 Veilingachtergronden Groen licht sector voor volgende fase HubWays 11 HubWays laat zich misschien wel het beste omschrijven als de centrale knoop van de sector, als het gaat om sierteeltvervoer. Trefwoorden zijn efficiënt, toekomstbestendig, samenwerking en coördinatie. Na een uitgebreide onderzoeksfase, logistieke analyse en marktonderzoek is er groen licht voor de volgende stap. Tekst: Krijn Schuitemaker We hebben laten zien dat het werkt en de sector is enthousiast, aldus projectmanager Michiel van Veen. We sluiten de projectfase af. Straks is er een bedrijf, een N.V., voor ons allemaal - dus voor de sector. Van Veen noemt de projectfase geslaagd omdat het project dicht bij de ondernemers is gebleven. Wat levert het mij als ondernemer vandaag al op als ik met HubWays werk? Op welke kosten kan ik besparen zonder er moeite voor te doen? Dat zijn praktische vragen voor ondernemers en in het project hebben we die steeds in ons achterhoofd gehouden. Ondernemers blijven ondernemen. Dat kunnen we met HubWays zelfs een versnelling geven. Bouwen De directie van FloraHolland en het VGB-bestuur hebben groen licht gegeven voor de verdere uitbouw van HubWays. Ook tijdens de ledenvergadering van Transport en Logistiek Nederland (TLN) is, na unaniem positieve besluitvorming, een steunbetuiging uitgesproken. HubWays lijkt er dus te gaan komen. Maar er is nog niets tastbaars. Van Veen: Dat gaat snel veranderen. Tot en met voorjaar 2013 bouwen we aan een digitaal platform. Het bedrijf Eyefreight staat in de startblokken om hiermee, als partner van HubWays, aan de slag te gaan. Zij hebben bewezen dit te kunnen. De grote uitdaging is connectiviteit. Oftewel, hoe sluiten we de sector op dit platform aan? Als sierteeltsector spreken we, door de FlorEcom-standaard, digitaal al dezelfde taal. Dit geeft ons een enorme versnelling in de ontwikkeling. Groot voordeel van het HubWays-platform is dat er per ondernemer (kweker, koper, transporteur) nog maar één connectie nodig is. Dus niet talloze connecties en investeringskosten - tussen allerlei platformen die er al zijn of zonder HubWays er zouden komen. Van Veen: Vanaf de zomer van 2013 bewijzen we wat we beloofd hebben. Kweker A ontvangt via het HubWaysplatform een elektronische order op zijn smartphone. Als de order is bevestigd, wordt automatisch de planning van zijn vervoerder geïnformeerd (voorlopige en definitieve transportopdracht). FloraHolland Connect krijgt een EAB toegestuurd. Vanuit het planningsysteem van de vervoerder wordt de levering aan het handelsbedrijf bevestigd, inclusief het leveringstijdstip. Nergens hoeft meer informatie te worden ingevoerd in allerlei systemen. Ondertussen kan elke partij in de keten steeds volgen waar de order fysiek is en of de levering op schema ligt (tracking & tracing). Vervoerders kunnen gemakkelijk transportopdrachten combineren of collega-vervoerders inschakelen door de Elektronische Transport Opdracht weer aan te bieden aan HubWays. De logistieke analyse die is uitgevoerd voor HubWays heeft de sector veel inzicht opgeleverd. Op termijn kan HubWays een rol spelen in het verbeteren van de dienstverlening op KOA-transporten en bij aanvoerlogistiek, zoals het aanvoeren op één locatie. Voor vervoerders biedt HubWays de mogelijkheid tot betere samenwerking en het verbeteren van processen, door volledig digitale ordering en planning. Kijk op www. HubWays.nl voor meer informatie.

12 Veilingachtergronden 12 Marktadviezen leveren concrete resultaten op De afdeling Marktadviezen van FloraHolland adviseert individuele kwekers en ontwikkelt concepten op maat. In de praktijk leveren zowel deze marktadviezen als de ontwikkelde concepten voor de betrokken kwekers concrete resultaten op. In dit artikel drie voorbeelden hiervan. Klanten leren kennen Anders leren kijken Een beter assortiment Tekst: Piet Kralt Chrysantentelers David en Rochus van Tuijl telen op drie locaties en veilden onder drie verschillende namen. Totdat we de afdeling Marktadvies lieten onderzoeken wie onze klanten zijn en hoe zij ons zien, vertelt David van Tuijl. Met ons product en onze betrouwbaarheid zat het wel goed, maar het schortte aan duidelijkheid. Wij dachten dat we evenveel naar Rusland als naar Engeland afzetten. Maar het Russische aandeel bleek beduidend lager. Nu is ons assortiment aangepast en dat merk je gelijk. Verder bleken onze klanten onze drie namen onduidelijk te vinden. Daarom veilen we nu alles onder de naam Linflowers. Die naam verwijst naar de voornaam van onze vader. We zoeken klanten nu op. Op een drukbezochte open middag hebben we verteld wie wij zijn en hoe wij de toekomst zien. Dat heeft onze klantcontacten verstevigd, maar het kan nog beter. Bijvoorbeeld door jaarlijks onze voornaamste afnemers te bezoeken. Een kweker heeft een verhaal en hij produceert een product met een verhaal, zegt Wijnand Termoshuizen van Pannekoek Orchideeën. De consument wil die verhalen horen. Voor één van onze producten hebben wij een merkconcept laten ontwikkelen. Dat heeft ons geleerd anders naar producten te kijken. Het concept bracht het bijzondere van het product in de verpakkingen en alles daaromheen. Het product werd een merk. Geen product, maar een beleving. Een concept is meer dan de zoveelste nieuwe hoes. De afdeling Marktadvies ontwikkelt concepten vanuit de ondernemers- en de productwaardes. Daardoor dekt de merknaam echt de waardes van het product. Die productwaardes op hun beurt verschaffen de handel concrete informatie over het product en bieden de consument beleving. Marketing hoort te zijn ingebed in de commerciële organisatie van kwekers. Daar hoort conceptontwikkeling als onderdeel bij. Zo bezien geven de diensten van de afdeling Marktadvies concrete meerwaarde. Voor chrysanten- en lisianthusteler Ricardo Jansen bracht de afdeling Marktadvies de afzetmarkten in kaart. Jansen liet zich bovendien coachen in de benadering van kansrijke afnemers. Omdat ik twee teelten heb, moet de koper het gezicht achter mijn product kennen. Toen ik vorig jaar weer chrysanten ging veilen, zat ik aanvankelijk onder de middenprijs. Totdat ik een paar klanten had opgezocht. Waar mijn chrysanten heengaan, wist ik wel. Voor Lisianthus lag dat anders. Toen ik mijn voornaamste afnemers kende, ben ik daar langsgegaan met mijn ipad met foto s. Die tip uit het onderzoek trok veel aandacht. Zulke details onderstrepen je verhaal. De cijfers onderstreepten dat mijn lisianthusafzet erg versnipperd was. Ik had geen vast assortiment. Nu teel ik Lisianthus zoals ik chrysanten teel. Twee rassen, en vaste aantallen. Al met al een goede investering, die duurder was geweest als dit onderzoek door mensen buiten FloraHolland was gedaan.

13 Veilingachtergronden 13 Business Course maakt FloraHolland aantrekkelijk bij studenten hbo en wo Duurzaamheid hoort bij onze filosofie De wereld waarin FloraHolland opereert Leveranciers verandert. Meer hebben digitaal, voor meer ons een internationaal, gezicht. Wij meer bezoeken directe hun bedrijven productstromen. Nieuwe diensten moeten en plannen de bedrijven samen van het leden assortiment beter in en de de markt productie. helpen Ook zetten. als Voor hetzelfde die nieuwe diensten zijn medewerkers nodig artikel met andere op klok competenties. even goedkoper Ondanks is, blijft de huidige die planning hoge werkloosheid overeind. houden hoogopgeleiden de komende jaren Tegelijkertijd goede kansen eisen op we gecertificeerde arbeidsmarkt. producten. FloraHolland Zo moet kunnen in wij dit segment onze dus goed bekendstaan als werkgever, maar klanten op dit een moment kwalitatief staat goed, FloraHolland duurzaam eigenlijk product helemaal leveren voor niet een bekend. faire De Business Course moet daar verandering prijs. in Duurzaamheid brengen. hoort bij onze filosofie. Tekst: Piet Kralt Met de Business Course wil FloraHolland zich onder studenten van hbo-opleidingen en universiteiten profileren als een aantrekkelijke werkgever. De Business Course is een wedstrijd voor vier teams van studenten uit uiteenlopende studiedisciplines. Zij krijgen een maand de tijd om een bepaalde bloem of plant op bijzondere wijze in de markt te zetten. Vervolgens brengen ze hun ideeën in drie dagen tijd daadwerkelijk in praktijk, samen met kwekers en veilingmensen. De plannen en de uitvoering ervan worden beoordeeld door een deskundige jury. En er zijn prijzen te winnen. Het bijzondere aan de Business Course is dat er aandacht voor zal zijn bij media die aansprekend zijn voor de doelgroep (bijvoorbeeld Radio 538). In september worden de deelnemers geworven. Vervolgens ontstaan er teams, die in opdracht van een kweker en gecoacht door een veilingmedewerker, met ideeën komen. Zoals gezegd, de beste ideeën worden uitgevoerd en dat laatste gebeurt tijdens de Business Course in november. Hoger opgeleiden straks nodig Waarom heeft FloraHolland de komende jaren meer hoogopgeleide medewerkers nodig? Daar zijn twee redenen voor te vinden. De eerste is dat er relatief veel medewerkers de komende jaren hun pensioenleeftijd bereiken. In de meeste gevallen moeten die mensen vervangen worden door jongeren. De tweede reden is Zet een plant in de markt op jouw manier. Met de FloraHolland Business Course. dat de aard van de werkzaamheden binnen FloraHolland aan het veranderen is. Tot nu toe hebben de meeste werkzaamheden binnen de veiling met het klokproces te maken. Aanvoerlogistiek, kwaliteitscontrole en distributie zijn belangrijke activiteiten en het meeste werk daar is van lager en middelbaar niveau. Nu er klokomzet verschuift naar de directe stromen, ontstaat er straks behoefte aan andere medewerkers. FloraHolland is een aantrekkelijke werkgever, zo ervaren hoogopgeleiden die er komen werken. Maar de naam FloraHolland is onder de doelgroep nog te weinig bekend. Slechts 37 procent van de hbo ers en wo ers is bekend met de naam FloraHolland. En dat terwijl het fenomeen bloemenveiling onder potentiële hoogopgeleide werknemers wel positieve associaties oproept. Het product spreekt aan, evenals de dienstverlening. Mensen die FloraHolland (leren) kennen, zien het als een sociaal en innovatief bedrijf. Maar er is nog veel onbekendheid. Vandaar deze Business Course. Wij raden u aan om de media te volgen, want daar zal de naam FloraHolland vaak vallen.

14 14 Mensenwerk

15 Mensenwerk 15 Tekst: Krijn Schuitemaker Werk maken van vernieuwing De plannen liggen klaar en als alles volgens die planning verloopt, beschikt FloraHolland Aalsmeer nog voor de piekperiode van 2013 over een up-to-date verdeelvloer. Na de piek worden dan nog Voice, de spraakgestuurde distributie, en gemechaniseerde buffers ingevoerd. De drie verdeelgebieden van nu, twee loopgebieden en de centrale verdeling, gaan plaatsmaken voor één groot verdeelgebied, aldus manager Logistieke Operatie Ron van t Hoog. De producten worden vanuit de koelcellen aangevoerd via twee gemechaniseerde buffers. Deze buffers worden aangestuurd door ons logistieke besturingssysteem. De nieuwe verdeelhal wordt gerealiseerd om de dienstverlening aan klanten te verbeteren. Ronald Teerds, manager Logistiek: stabielere doorlooptijden en minder fouten bijvoorbeeld. Daarnaast kunnen we efficiënter omgaan met het werkaanbod en ook qua veiligheid en andere arbo-zaken voor medewerkers gaan we erop vooruit. Er wordt in de verdeelhal een aantal arbotechnische verbeteringen doorgevoerd. Van t Hoog: Aflopende buffers bijvoorbeeld, waardoor er niet meer aan karren geduwd of getrokken hoeft te worden. Bestuur en directie hebben groen licht gegeven. Het project ligt nu ter advisering bij de ondernemingsraad. De start voor de werkzaamheden staat gepland in het laatste kwartaal van dit jaar. Begin 2015 zal de herinrichting van het bloemenproces in Aalsmeer afgerond zijn.

16 Veilingachtergronden 16 Laagdrempelig in contact met de klant Een promotiebus vol anthuriums reed begin september als proef langs diverse groothandelaren. De promotieronde leverde enthousiaste kwekers en klanten op. Tekst: Nancy Bierman John van Breugel, verkoper segment groothandel bij FloraHolland Connect: De Monsterbus met planten doet al jaren wekelijks zijn ronde. Voor bloemen is er nu nog onvoldoende aanbod om dat met dezelfde frequentie op te pakken. Tijdens een gesprek met selectiebedrijf Anthura Flowers kwam het idee boven om een promotiebus, met het anthuriumaanbod en nieuwe anthuriumsoorten, een week lang langs exporteurs te laten rijden. De eerste ronde langs 36 exporteurs in Naaldwijk, Aalsmeer en Rijnsburg volgde vervolgens begin september. Telers van materiaal, afkomstig van Rijnplant en Anthura, gaven hun producten mee en waren deels tijdens de tour aanwezig. Op die manier konden zij, onder begeleiding van de chauffeur van de Monsterbus, het sortiment presenteren en informatie geven over het product, de veildagen en het bedrijf. Klanten konden ook kennismaken met nieuwe soorten. Van Breugel: Bij iedere noviteit stond een spaarvarkentje. Exporteurs lieten wij vervolgens muntjes verdelen over de producten die zij het meest veelbelovend vinden. Dat geeft inzicht in de wensen van de exporteurs. Contact tussen klant en teler In dit proces regelt FloraHolland de vrachtwagen en de bezoeken. Van Breugel: Vooral voor kwekers die minder snel contact met hun klanten zoeken, kan deze dienst interessant zijn. Niet alle kwekers zijn gewend om actief bij hun klanten op bezoek te gaan, terwijl klanten het erg waarderen om de kwekers zelf eens te spreken. Het is een goede manier om het eigen product onder de aandacht te brengen. Is het contact eenmaal gelegd, dan zoeken klanten en kwekers elkaar daarna gemakkelijker op. De bezoekronde spreken wij ook met de kwekers door om de inzichten te delen. Kwekers ontvangen daar ook een verslag van. Jeroen Ammerlaan van Anthurium Adventure was drie dagen van de partij. Ik juich dit initiatief echt toe. Het is een mooie, laagdrempelige manier om in contact te komen met de handel. Als ik dit zelf zou willen organiseren, dan kost het al veel moeite om na afloop van het veilen op één dag drie klanten te spreken. Je moet dan ook nog klanten uitzoeken die relatief dicht bij elkaar zitten. Ook verkopers krijg je niet zo snel aan tafel. Bij een van de exporteurs kwamen ze met zijn achten in de vrachtwagen kijken. Dat is leuk. Na het eerste contact staat de deur in ieder geval op een kier voor een vervolggesprek. Het is een uitgelezen kans voor kwekers om hun assortiment bij de handel onder de aandacht te brengen. Ook voor kwekers van andere producten is dit interessant. Proef De promotiebus met bloemen is een proef, maar ideeën voor de toekomst zijn er bij Van Breugel zat. Afhankelijk van het succes kunnen we nadenken over een vervolg. Te denken valt dan aan themabussen rond de feestdagen en kwekerscollectieven die gezamenlijk hun aanbod in beeld brengen. En ook een bus ter promotie van het aanbod op de FloraHolland Trade Fair is een mogelijkheid. Vragen of interesse? Neem dan even contact op met uw contactpersoon bij FloraHolland Connect. John van Breugel: Niet alle kwekers zijn het nog gewend om bij hun klanten langs te gaan.

17 Veilingachtergronden 17 Praat live mee over veilingzaken met Op maandag 8 oktober tussen en uur organiseert FloraHolland een webcast, Flor@live. U kunt daaraan meedoen via Tijdens de webcast kan iedereen online en live vragen stellen aan manager Veilen en Kwaliteit Dirk Hogervorst. Die vragen worden dan direct beantwoord. De kwestie waarover u vragen kunt stellen, is: moet het kopersnummer bij het tot stand komen van transacties zichtbaar blijven in het klokfront? Later dit jaar is er bij enkele productgroepen namelijk een pilot, waarbij dit niet het geval zal zijn. De webcast is bedoeld om daar een discussie over te voeren. De webcast is een communicatiemiddel dat voor verschillende doelgroepen aantrekkelijk is. Het is een alternatief voor klankborden met hun vergaderingen en verslagen. Je kijkt er thuis naar. Dat scheelt reistijd en is dus duurzamer. En omdat de inhoud van de webcast bewaard blijft, kun je bepaalde details later gewoon terugzien. Het mooie van deze aanpak is dat FloraHolland heel direct toetst hoe bepaalde beleidsvoornemens bij leden en klanten vallen. Je kunt echt luisteren naar de kweker of de koper, want je bent direct met hem in gesprek. In deze eerste editie van Flor@live reageert alleen Dirk Hogervorst namens de veiling op vragen. Bij Flora@live wordt grotendeels van dezelfde techniek gebruik gemaakt als bij het in beeld brengen van de algemene ledenvergadering. Maar Flor@live is wel interactief Hoe doe je mee aan Flor@live? Tekst: Piet Kralt Een webcast is een live videostream )een soort tv-uitzending) die u via het internet op uw pc, ipad of mobiele telefoon kunt volgen. Naast de videostream wordt ook een powerpointpresentatie getoond. FloraHolland brengt op die manier al de algemene ledenvergadering bij mensen die daar niet bij kunnen zijn. Het bijzondere van de webcast Flor@live is de interactiviteit. U kunt schriftelijk online vragen stellen, die live tijdens de uitzending worden behandeld. Zijn er teveel vragen om in een uur te behandelen, dan leest u de antwoorden korte tijd later op www. floraholland.com. Ook worden er pollvragen getoond waar u als kijker live aan kunt deelnemen. Vooralsnog is hier sprake van een pilot. Afhankelijk van het verloop daarvan wordt bezien of dit voor herhaling vatbaar is. Flor@live, een Bloei!-initiatief Flor@live is een project dat voortkomt uit het Bloei!-traject. Onder de noemer Bloei! volgen medewerkers van FloraHolland een traject om de (bedrijfs)cultuur te verbeteren. Dat laat ze zien dat het van hun gedrag en hun vaardigheden afhangt hoe goed FloraHolland inspeelt op de uitdagingen van de markt van vandaag. In het kader van Bloei! hebben groepen medewerkers onder meer ideeën ontwikkeld om leden en klanten beter aan FloraHolland te binden. Flor@live is het winnende idee. Maandag 8 oktober tussen en 18.0 uur is dus het moment waarop de eerste webcast Flor@live plaatsvindt. Iedereen kan meedoen, leden, klanten, medewerkers en andere belangstellenden. Binnenkort krijgen alle kwekers en kopers een aankondiging van Flor@live. Bij die aankondiging zit een link. Het enige dat u hoeft te doen om de webcast (live) te kunnen volgen is uzelf aanmelden via een registratiepagina. Vervolgens hebt u toegang tot de webcast en kunt u uw vragen afvuren. De medewerkers die Flor@live hebben bedacht en ontwikkeld hopen op een stevige discussie.

18 Bedrijvigheid 18 John Grootscholten: Samenwerking is de toekomst De opa van John Grootscholten startte JoGrow in John nam het bedrijf in 1996 over van zijn eigen vader. In Kwintsheul kweekt hij een honderdtal verschillende soorten en maten groene kamerplanten en een breed seizoensgebonden assortiment Dianthus en Hydrangea. De groene kamerplant heeft het zwaar in de markt. Het marktaandeel zakte tussen 2002 en 2011 van 43% naar 23%, met daarbij ook nog eens een steeds dalende middenprijs. Grootscholten wijt het aan de teruglopende interieurmarkt en het imago van de groene plant. 20% van de kantoren staat momenteel leeg en in winkels gebeurt te weinig in de groene hoek. Daar zie je nog steeds diezelfde groene plant staan als tien jaar geleden. Toch is er, volgens Grootscholten, vernieuwing in de groene kamerplanten te vinden. Ik denk dat er te weinig handelaren bij ketens op bezoek gaan. Zelf heb ik bijna dagelijks een klant op bezoek om onze presentatie met actueel aanbod te bekijken. Klanten nemen bovendien vaak hun eindklanten mee. Tijdens de huisbeurs met de telersvereniging heb ik hier ook veel klanten over de vloer. We presenteren dan gezamenlijk een aantrekkelijk en actueel aanbod van groene kamerplanten en bol-oppot, voor als de kerstboom er weer uitgaat. Maatwerk Grootscholten: Wij kweken onze producten op een oppervlakte van vierkante meter, maar ook hier worden de verkoopeenheden kleiner. Via de webshop bestellen klanten soms een bakje of zelfs één plant. Met onze omvang en ons assortiment krijgen wij een kar gelukkig snel vol. Dan houd je de transportkosten in de hand. Maatwerk is onze kracht en houdt ons aantrekkelijk voor onze klanten. Met kleinere partijen testen wij bovendien onze nieuwe soorten. Maar het blijft natuurlijk eenvoudiger om grote volumes af te zetten. John Grootscholten met de Aglaonema Cutlass die nieuw is in Europa One-stop-shopping 60% van zijn productie verschijnt onder de vlag van Decorum. De meeste producten van JoGrow gaan naar Duitsland, Rusland, Zweden, Frankrijk, België en Zwitserland. 15% komt voor de klok en 25% gaat via FloraHolland Connect naar de andere dealers.

19 Bedrijvigheid 19 Diverse soorten Aglaonema Kwaliteit en een veelzijdig assortiment vindt Grootscholten belangrijk. We zijn een one-stop-shopping adres in exclusiviteiten. Om exclusief te kunnen blijven, vliegt hij om het jaar naar Midden-Amerika om daar producten te zoeken die hier nog niet op de markt zijn. Ook in Midden-Amerika is het een kwestie van gunnen en gegund worden. Je moet het echt samen doen. Hij heeft moeite met het prijsvechten bij de standaardproducten. Volgens mij gaat het namelijk niet om het laatste dubbeltje meer, als de uitstraling van de plant super is. BV Nederland Hij ziet kansen in plantpresentaties, generieke activiteiten, publiciteit en storytelling. Grootscholten: Ik heb gezien dat de omzet op de winkelvloer met 25 procent kan stijgen met een goed schappenplan en planten die je mooi op kleur en hoogte presenteert. Ook de duurdere planten gaan dan over de toonbank. Om kansen te benutten moeten we denken als BV Nederland, vindt Grootscholten. Samenwerking is de toekomst. Dat geldt zowel voor de handel als voor toeleveranciers en kwekers onderling. De FPC splitste zich op in een FPC Grote groene en bonte kamerplanten en import, en in een FPC Kleine groene en bonte kamerplanten. Grootscholten is voorzitter van de eerstgenoemde FPC. Voor de groene kamerplanten ligt er nu een marktplan dat is afgestemd en besproken met beide FPC s. Hierin staan activiteiten en doelstellingen voor de groene en bonte kamerplant voor de komende jaren. Met dit marktplan willen veiling en FPC s al in 2013 een betere verkoop en prijs realiseren. Grootscholten is redelijk tevreden over de samenwerking met de veiling. Ik zie zeker vooruitgang. Nu de structuur staat en wij vaste aanspreekpunten in de veiling hebben, kunnen we stappen gaan zetten. Samen met de veiling en Bloemenbureau Holland. Kerstboom eruit, kamerplant erin Wilt u een actueel aanbod aan groene kamerplanten en bol-oppot producten van telersvereniging Decorum Company zien? Kom dan op woensdag 12 en donderdag 13 december van tot uur, en op vrijdag 14 december van tot uur, naar JoGrow aan de Hoenderparklaan 153 in Kwintsheul. Tekst: Nancy Bierman JoGrow, one-stop-shopping in exclusiviteiten

20 Verhuur van Deense Containers en Platen Website Telefoon Nieuwe rassen Voor succesvol ondernemen! Kompleet geïnstalleerd 1895,- excl. BTW en transport Veredeling en vermeerdering van: Handelskwekerij Verheijen Snijheesters-Pioenrozen-Vaste planten Veredeling en Vermeerdering Keuze uit veel succesvolle rassen! Snijheesters - Vaste o.a. planten - Pioenrozen Hypericumrassen Oostermiddenmeerweg 31, 1771 RR Wieringerwerftel: mobiel: Vaste planten zoals: info@verheijenplants.nl - Lysimachia Marilyn, Meer info: Physalis,,Benjamin,, Jumbo en natuurlijk het bestaande sortiment Praktijkgerichte teeltinformatie tijdens de teelt beschikbaar d.m.v bedrijfsbezoeken- -fax-tel. bbv-do it indd :17:59