DIRECTIESECRETARESSE/ MANAGEMENT ASSISTENT

Transcriptie

1 DIRECTIESECRETARESSE/ MANAGEMENT ASSISTENT EINDTERMEN VANAF 2000/2001 DATUM VAN INDIENING: e WIJZIGING: e WIJZIGING: e WIJZIGING: INDIENER: Kenniscentrum ECABO POSTADRES: Postbus 1230 PLAATS: 3800 BE AMERSFOORT CONTACTPERSOON: Drs. L.M.J. Römkens TELEFOONNUMMER: FAXNUMMER: REGISTRATIECODE: 10040

2 ECABO, Amersfoort Amersfoort, 1 juni 1999 Uitgave januari 2000 e-se Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoud blz. Rubriek I: Algemeen 1 1. Naam kwalificatie 1 2A. Niveau kwalificatie 1 2B. Onderbouwing niveau-aanduiding 1 2C. Advies t.a.v. leerwegen 1 3. Relatie met oude kwalificatiestructuren Leerlingwezen en MBO 1 4. Plaats in kwalificatiestructuur ECABO 2 5. Overheidsbekostiging 2 6A. Advies t.a.v. omvang beroepspraktijkvorming 2 6B. Vrije ruimte 2 7. Wettelijke beroepsvereisten 2 8. Onderliggende beroepsprofielen 3 9A. Deelkwalificaties met studiebelastingsuren, externe legitimering 4 9B. Studiebelastingsuren gehele kwalificatie 5 9C. Deelkwalificaties benodigd voor diplomering 6 Rubriek II: Aandachtspunten (conform WEB/Format) 8 1. Maatschappelijk culturele kwalificering 8 2. Doorstroomkwalificering 8 3A. Wijze bevordering aansluiting HBO 8 3B. Raadpleging HBO 8 4A. Wijze bevordering aansluiting VBO/MAVO 9 4B. Raadpleging VBO/MAVO 9 5. Verwerking oordeel andere betrokkenen 9 Rubriek III: Advies Adviescommissie Onderwijs-Arbeidsmarkt 10 1A. Datum en nummer advies ACOA 10 1B. Samenvatting ACOA-advies 10 1C. Verwerking ACOA-advies 10 Rubriek IV: Implementatie Implementatievoorstel 11 Rubriek V: Ondertekening 12 1A. Naam voorzitter LOB 12 1B. Handtekening voorzitter LOB 12

4 Inhoud blz. Rubriek VI: Eindtermen 13 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfsoriëntatie 4 13 Eindtermen Maatschappelijk culturele deelkwalificatie 3 14 Eindtermen deelkwalificatie Geautomatiseerde informatievoorziening - gebruik 3 15 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie 3 16 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 1 16 Eindtermen deelkwalificatie Secretariaatspraktijk 3 17 Eindtermen deelkwalificatie Tekstverwerking 3 18 Eindtermen deelkwalificatie Planning en organisatie 4 18 Eindtermen deelkwalificatie Correspondentie 4 19 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 2 19 Eindtermen deelkwalificatie Economisch-administratieve beroepsvorming 3 19 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 2 - keuzetaal 3 20 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 3 20 Eindtermen deelkwalificatie Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4 - keuzetaal 1 21 Eindtermen deelkwalificatie Medisch secretariaat 3 21 Eindtermen deelkwalificatie Juridisch secretariaat 3 22 Eindtermen deelkwalificatie Personeelsadministratie 3 22 Eindtermen deelkwalificatie Stenografie 3 22 Eindtermen deelkwalificatie Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4 - keuzetaal 2 22 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - kosten 2 23 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - financiering 2 24 Eindtermen deelkwalificatie Pers en PR 4 24 Eindtermen deelkwalificatie Reclame en promotie 4 24 Eindtermen deelkwalificatie Telebusiness 3 25 Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO Economie & Maatschappij 4 25 Eindtermen deelkwalificatie Leidinggeven 4 28 Eindtermen deelkwalificatie Internationale beroepsoriëntatie 3 28 Bijlage 1: Overzicht beroepskwalificaties ECABO Bijlage 2: Typering deelkwalificatiess Directiesecretaresse/Management assistent Bijlage 3: Totaaloverzicht deelkwalificaties ECABO

5 RUBRIEK I: ALGEMEEN 1. Naam van de kwalificatie ART /1 Directiesecretaresse/Management assistent 2A. Niveau van de kwalificatie ART /3 Het betreft een kwalificatie op niveau 4 (middenkaderfunctionaris). 2B. Korte onderbouwing niveau-aanduiding ART /3 De Directiesecretaresse/Management assistent verricht zelfstandig een groot aantal secretariële taken, zoals het voeren van correspondentie in het Nederlands en in minimaal twee vreemde talen, het voorbereiden en notuleren van de vergaderingen en het organiseren van bijeenkomsten. Daarnaast verzorgt deze medewerker de planning voor en coördineert werkzaamheden van anderen. In deze zin is er sprake van hiërarchische verantwoordelijkheid. Het takenpakket van de Directiesecretaresse/Management assistent is heterogeen en vereist dat er regelmatig nieuwe procedures moeten worden bedacht. De transferwaarde kan met name voor wat betreft de coördinerende en planningswerkzaamheden hoog genoemd worden. Verder dragen kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van de Nederlandse taal en de moderne vreemde talen bij tot een brede inzetbaarheid van deze medewerker. 2C. Advies t.a.v. leerwegen ART /3 Zowel de beroepsbegeleidende als de beroepsopleidende leerweg wordt geadviseerd. 3. Aanduiding van welke opleiding/kwalificatie de kwalificatie een voortzetting vormt ART /2 Leerlingwezenopleiding Directiesecretaresse, goedkeuringsnummer OC&W 0722 MBO lange opleiding Secretariaat (6515) 1

6 4. Plaats van de kwalificatie in de kwalificatiestructuur van het LOB ART /1 Zie bijlage 1 5. Overheidsbekostiging ART /2 Wij adviseren de opleiding behorende bij deze kwalificatie voor overheidsbekostiging in aanmerking te laten komen. 6A. Advies over de omvang van de beroepspraktijkvorming van de kwalificatie in percentages van het totale aantal studiebelastingsuren FORMAT Voor de beroepsbegeleidende leerweg: 60% Voor de beroepsopleidende leerweg: 20% 6B. De vrije ruimte in percentages van de bruto studiebelasting ART A FORMAT Voor de beroepsbegeleidende leerweg: 15% Voor de beroepsopleidende leerweg: 20% 7. Wettelijke beroepsvereisten (waaronder richtlijnen Europese Unie) ART Geen 2

7 8. Gelegitimeerd(e) beroepsprofiel(en) of vergelijkbare informatiebron(nen) ART FORMAT Arbeidsmarkt, kwalificaties en het economisch-administratief onderwijs. IVA Tilburg, Het beroep van secretaresse in vijf profielen. Schoevers Opleidingen en Content, Een functie met inhoud. Onderzoek naar de taakinhoud van vier secretaressefuncties. FNV/UvA,

8 9A. Benaming deelkwalificaties met het geadviseerde aantal studiebelastingsuren per deelkwalificatie en de deelkwalificaties die bij examinering extern gelegitimeerd moeten worden. ART /1 Aantal sbu s bbl bol Benaming deelkwalificaties Code Categorie Externe legitimering Bedrijfsoriëntatie 4* A nee MCK A nee Geautomatiseerde informatievoorzieninggebruik A ja Zakelijke communicatie A nee Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal A ja Secretariaatspraktijk A ja Tekstverwerking A ja Planning en organisatie A ja Correspondentie A ja Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal A ja Economisch-administratieve beroepsvorming A nee Zakelijke communicatie MVT 2-keuzetaal B nee Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal B nee Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4- keuzetaal B nee Medisch secretariaat B nee Juridisch secretariaat B nee Personeelsadministratie B nee Stenografie B nee Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4- keuzetaal B nee Bedrijfseconomische beroepsvorming-kosten B nee Bedrijfseconomische beroepsvormingfinanciering B nee Pers en PR B nee Reclame en promotie B nee Telebusiness B nee Doorstroom HBO E&M B nee * Het cijfer geeft het niveau van de deelkwalificatie aan. 4

9 9A. (vervolg) Benaming deelkwalificaties met het geadviseerde aantal studiebelastingsuren per deelkwalificatie en de deelkwalificaties die bij examinering extern gelegitimeerd moeten worden. ART /1 Aantal sbu s bbl bol Benaming deelkwalificaties Code Categorie Externe legitimering Leidinggeven 4* C nee Internationale beroepsoriëntatie C nee * Het cijfer geeft het niveau van de deelkwalificatie aan. 9B. Aantal studiebelastingsuren van de kwalificatie ART / sbu's (eventueel restant sbu's kan worden benut voor een deelkwalificatie naar keuze) 5

10 9C. Benaming deelkwalificaties benodigd voor diplomering ART /2 Verplicht Bedrijfsoriëntatie 4* MCK 3 Geautomatiseerde informatievoorziening-gebruik 3 Zakelijke communicatie 3 Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal 1 Secretariaatspraktijk 3 Tekstverwerking 3 Planning en organisatie 4 Correspondentie 4 Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal 2 Economisch-administratieve beroepsvorming 3 Verplichte keuze (2 van onderstaande deelkwalificaties) Zakelijke communicatie MVT 2-keuzetaal 3** Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal 3** Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4-keuzetaal 1 Medisch secretariaat 3 Juridisch secretariaat 3 Personeelsadministratie 3 Stenografie 3 Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4-keuzetaal 2 Bedrijfseconomische beroepsvorming-kosten 2 Bedrijfseconomische beroepsvorming-financiering 2 Pers en PR 4 Reclame en promotie 4 Telebusiness 3 Doorstroom HBO E&M 4 * Het cijfer geeft het niveau van de deelkwalificatie aan. ** Van deze deelkwalificaties mag men er slechts één kiezen. Het niveau van de te kiezen deelkwalificatie is afhankelijk van de voorkennis van de kandidaat. 6

11 9C. (vervolg) Benaming deelkwalificaties benodigd voor diplomering ART /2 Vrije keuze Leidinggeven 4* Internationale beroepsoriëntatie 3 * Het cijfer geeft het niveau van de deelkwalificatie aan. 7

12 RUBRIEK II: AANDACHTSPUNTEN (CONFORM WEB/FORMAT) 1. Maatschappelijk culturele kwalificering De maatschappelijk culturele kwalificering is waar nodig geïntegreerd in de algemene en beroepsgerichte deelkwalificaties. Overige relevante eindtermen op dit gebied zijn opgenomen in de maatschappelijk culturele deelkwalificatie (MCK). 2. Doorstroomkwalificering In principe is doorstroming mogelijk naar de andere kwalificaties op niveau 4. Voor gelijkluidende deelkwalificaties op hetzelfde niveau kan vrijstelling worden verkregen. 3A. Wijze waarop aansluiting HBO bevorderd wordt ART /2 Ter bevordering van de aansluiting met het HBO is een aparte deelkwalificatie ontwikkeld, gebaseerd op de eindtermen van de commissie "Doorstroming MBO-HBO". 3B. Raadpleging vertegenwoordigers HBO ART /2 Zie 3A 8

13 4A. Wijze waarop aansluiting op VBO/MAVO bevorderd wordt ART /2 De aansluiting met VBO/MAVO is bevorderd door structurele afstemming in het kader van:. Praktijkbegeleidingscommissie (PBC). Veldadviesgroep (VAG). Landelijke Examen Commissie (LEC). Referentiegroep Economie, Stichting Leerplanontwikkeling (SLO). Samenwerkingsprojecten 4e leerweg 4B. Raadpleging vertegenwoordigers VBO/MAVO ART /2 Zie 4A 5. Wijze waarop oordeel van eventuele andere betrokken instanties, waaronder eventuele andere betrokken COB's/ LOB's, is verwerkt ART /2 Niet van toepassing 9

14 RUBRIEK III: ADVIES ADVIESCOMMISSIE ONDERWIJS-ARBEIDSMARKT 1A. Datum en nummer advies ACOA ART /2 18 mei 1999, referentie ACOA B. Korte samenvatting ACOA-advies ART /2 Fase 1 Niet van toepassing Fase 2 De ACOA adviseert positief over het opnemen van de deelkwalificatie Leidinggeven 4. 1C. Wijze van verwerking van ACOA-advies ART /2 Niet van toepassing 10

15 RUBRIEK IV: IMPLEMENTATIE 1. Implementatievoorstel FACULTATIEF 11

16 RUBRIEK V: ONDERTEKENING 1A. Naam voorzitter LOB ART /1 H. Hofstee 1B. Handtekening voorzitter LOB ART /1 12

17 RUBRIEK VI: EINDTERMEN Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfsoriëntatie 4 1. De kandidaat kan de begrippen organisatie, arbeidsorganisatie, bedrijf, onderneming, profitorganisatie en not-for-profit organisatie omschrijven. 2. De kandidaat kan een omschrijving geven van de doelstellingen, producten en/of diensten en de concurrentiepositie van enkele organisaties. 3. De kandidaat kan een beschrijving geven van het beleid van een organisatie inzake productontwikkeling, financiering en expansie. 4. De kandidaat kan de goederen-, diensten-, informatie- en/of geldstroomketen in een organisatie schematisch weergeven. 5. De kandidaat kan de in de wet geregelde organisatievormen omschrijven. 6. De kandidaat kan de kenmerkende verschillen tussen particuliere en overheidsorganisaties omschrijven. 7. De kandidaat kan het doel van een functie-omschrijving aangeven. 8. De kandidaat kan de belangrijkste organisatiestructuren omschrijven. 9. De kandidaat kan de belangrijkste ordeningsprincipes m.b.t. organisatiestructuren beschrijven (functioneel, product, markt, geografisch). 10. De kandidaat kan organisatieschema's hanteren. 11. De kandidaat kan het belang van procedures binnen organisaties verklaren. 12. De kandidaat kan een organisatie als systeem omschrijven. 13. De kandidaat kan de functie van werkgevers- en werknemersorganisaties omschrijven. 14. De kandidaat kan aangeven op welke wijzen samenwerking tussen ondernemingen georganiseerd kan zijn (publiekrechtelijk en privaatrechtelijk). 15. De kandidaat kan de vigerende waarden, normen en opvattingen weergeven over de betekenis van (betaalde en onbetaalde) arbeid voor individu en samenleving. 16. De kandidaat kan stappen ondernemen die kunnen leiden tot het vinden van betaald werk. 17. De kandidaat kan de rechten, plichten en verantwoordelijkheden omschrijven die voortvloeien uit een arbeidsovereenkomst. 18. De kandidaat kan weergeven welke mogelijkheden werknemers in een gegeven situatie hebben om invloed uit te oefenen binnen een werkorganisatie. 19. De kandidaat kan weergeven welke rechten, plichten en verantwoordelijkheden gelden voor een werknemer in geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid in een gegeven situatie. 20. De kandidaat kan de belangrijkste moderne managementtechnieken omschrijven. 21. De kandidaat kan verklaren welke managementtechniek in een bepaalde situatie het meest adequaat is. 22. De kandidaat kan de belangrijkste managementstijlen omschrijven. 23. De kandidaat kan verklaren welke managementstijl in een gegeven situatie de meest adequate is. 24. De kandidaat kan de voortgang van een activiteit/project/proces bewaken. 25. De kandidaat kan de regels met betrekking tot beveiliging van gegevens toepassen. 26. De kandidaat kan doel, inhoud en werkingsgebied van de Arbeidsomstandighedenwet omschrijven. 27. De kandidaat kan de belangrijkste elementen van arbo-beleid en arbo-zorg in een organisatie omschrijven. 28. De kandidaat kan de veiligheids-, gezondheids- en welzijnsaspecten in een organisatie omschrijven. 29. De kandidaat kan de procedures, richtlijnen en voorschriften m.b.t. arbo-zorg in een organisatie toepassen. 30. De kandidaat kan arbo-knelpunten in een organisatie oplossen. 31. De kandidaat kan de relatie tussen de zorg voor kwaliteit, milieu en arbeidsomstandigheden in een organisatie omschrijven. 13

18 50113 Eindtermen Maatschappelijk culturele deelkwalificatie 3 1. De kandidaat kan zijn mening verwoorden over maatschappelijke vraagstukken waarmee hij als burger en werknemer in aanraking komt. 2. De kandidaat kan met voorbeelden verduidelijken dat maatschappelijke en culturele omstandigheden invloed hebben op de opvattingen en het gedrag van personen. 3. De kandidaat kan met voorbeelden verduidelijken dat de media een rol vervullen bij de overdracht van waarden, normen en opvattingen. 4. De kandidaat kan verklaren welke waarden en normen een rol kunnen spelen in intermenselijke relaties. 5. De kandidaat kan aangeven hoe binnen primaire leefverbanden rolpatronen en machtsverhoudingen een rol kunnen spelen. 6. De kandidaat kan voorbeelden geven van culturele verschillen en overeenkomsten tussen en binnen (allochtone en autochtone) groepen in onze samenleving. 7. De kandidaat kan vooroordelen en stereotypen aangeven die bestaan in de beeldvorming van verschillende (allochtone en autochtone) groepen t.o.v. elkaar. 8. De kandidaat kan de belangrijkste kenmerken van parlementaire democratie omschrijven. 9. De kandidaat kan de werking van de Nederlandse parlementaire democratie uitleggen. 10. De kandidaat kan de belangrijkste kenmerken van de Nederlandse rechtsstaat omschrijven. 11. De kandidaat kan de werking van het Nederlandse rechtssysteem uitleggen. 12. De kandidaat kan voorbeelden geven van grondrechten en (vormen van) rechtsbescherming. 13. De kandidaat kan de hoofdlijnen van de rechterlijke organisatie omschrijven. 14. De kandidaat kan het onderscheid tussen een natuurlijke persoon en een rechtspersoon omschrijven. 15. De kandidaat kan de elementaire begrippen van het goederen- en verbintenissenrecht omschrijven. 16. De kandidaat kan het begrip verzorgingsstaat beschrijven. 17. De kandidaat kan de doelstellingen van de belangrijkste sociale verzekeringswetten noemen. 18. De kandidaat kan het begrip (beroeps)ethiek beschrijven. 19. De kandidaat kan de uitgangspunten van de belangrijkste levensbeschouwelijke en politiekideologische stromingen in ons land beschrijven. 20. De kandidaat kan voorbeelden geven van individualisering van de Nederlandse samenleving. 21. De kandidaat kan aangeven op welke wijze zich de ontwikkeling van Nederland tot een multiculturele samenleving manifesteert. 22. De kandidaat kan aangeven welke invloed de vergrijzing van de samenleving heeft op de verschillende maatschappelijke gebieden. 23. De kandidaat kan aangeven op welke wijze de internationalisering van de Nederlandse samenleving zich manifesteert. 24. De kandidaat kan aangeven wat verstaan wordt onder globalisering van de cultuur. 25. De kandidaat kan de gevolgen aangeven van de technologisering van de samenleving voor de hoeveelheid beschikbaar werk, de aard van het werk en de verdeling ervan. 26. De kandidaat kan de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van werkgelegenheid, werkloosheid, en arbeidsparticipatie aangeven. 27. De kandidaat kan de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van sociale zekerheid aangeven. 14

19 50112 Eindtermen deelkwalificatie Geautomatiseerde informatievoorziening - gebruik 3 Tekstverwerking 1. De kandidaat kan teksten snel en correct invoeren. 2. De kandidaat kan een uitgebreide opmaak van teksten verzorgen. 3. De kandidaat kan speciale functies gebruiken. Spreadsheet 1. De kandidaat kan een uitgebreide opmaak van een werkblad verzorgen. 2. De kandidaat kan rekenfuncties toepassen. 3. De kandidaat kan de grafische functies toepassen. 4. De kandidaat kan de logische operatoren en diverse speciale functies toepassen. 5. De kandidaat kan gegevens afdrukken (werkblad, cellen, een bereik, grafieken, formules). Gegevensverwerking 1. De kandidaat kan een database creëren. 2. De kandidaat kan bestanden onderhouden. 3. De kandidaat kan groepen records selecteren. 4. De kandidaat kan invoerschermen creëren. 5. De kandidaat kan rapporten genereren. 6. De kandidaat kan een bestand ordenen. 7. De kandidaat kan bestanden relateren. 8. De kandidaat kan berekeningen uitvoeren op gegevens. 9. De kandidaat kan gegevens uitlijsten. Besturing 1. De kandidaat kan een computersysteem configureren m.b.v. commando's van het besturingssysteem. 2. De kandidaat kan de standaardprocedures voor back-up en restore toepassen. Gebruik handleidingen 1. De kandidaat kan t.b.v. eigen gebruik handleidingen raadplegen. Basiskennis netwerken 1. De kandidaat kan met inachtneming van de beveiligingsprocedures gebruik maken van de toepassingen op een netwerk. 2. De kandidaat kan m.b.v. standaardprocedures bestanden in een netwerkstructuur onderhouden. Basiskennis informatie- en communicatietechnologie 1. De kandidaat kan een beschrijving geven van de fysieke middelen die beschikbaar zijn voor de geautomatiseerde informatievoorziening. 2. De kandidaat kan de belangrijkste toepassingen van automatisering binnen de administratie noemen. 3. De kandidaat kan de functie en de wijze van besturing van de geautomatiseerde informatievoorziening binnen een organisatie omschrijven. 4. De kandidaat kan geautomatiseerde communicatiemiddelen gebruiken. 15

20 50112 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Geautomatiseerde informatievoorziening - gebruik 3 Presentatie en integratie pakketten 1. De kandidaat kan gegevens uit een applicatie overzetten naar een andere applicatie. Arbo 1. De kandidaat kan de relevante bepalingen uit het Besluit Beeldschermwerk toepassen. 2. De kandidaat kan de risico's bij het werken met computerapparatuur herkennen. 3. De kandidaat kan samen met collega's of deskundigen oplossingen voorstellen m.b.t. knelpunten in het kader van het Besluit Beeldschermwerk Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie 3 1. De kandidaat kan zowel in- als extern mondeling informatie inwinnen. 2. De kandidaat kan zowel in- als extern mondeling informatie verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende en uitgaande telefoongesprekken voeren. 4. De kandidaat kan binnengekomen klachten afhandelen. 5. De kandidaat kan receptionele taken uitvoeren. 6. De kandidaat kan tweegesprekken van uiteenlopende aard voeren. 7. De kandidaat kan omgaan met conflicten. 8. De kandidaat kan eenvoudige onderhandelingen voeren. 9. De kandidaat kan deelnemen aan werkoverleg en vergaderingen. 10. De kandidaat kan een presentatie houden met gebruikmaking van moderne hulpmiddelen. 11. De kandidaat kan informatie vastleggen. 12. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren. 13. De kandidaat kan informatieve teksten samenvatten. 14. De kandidaat kan schriftelijk rapporteren Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 1 1. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal inwinnen. 2. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende en uitgaande telefoongesprekken in de moderne vreemde taal voeren. 4. De kandidaat kan buitenlandse bezoekers ontvangen en verwijzen en een eenvoudige conversatie in de moderne vreemde taal met hen voeren. 5. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren in de moderne vreemde taal. 6. De kandidaat kan informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten in het Nederlands. 16

21 50187 Eindtermen deelkwalificatie Secretariaatspraktijk 3 Agendabeheer 1. De kandidaat kan voor derden een (elektronische) agenda beheren. 2. De kandidaat kan relatiebestanden beheren. 3. De kandidaat kan regelmatig terugkerende activiteiten planmatig in de agenda opnemen. 4. De kandidaat kan op grond van een agenda een dagoverzicht voor de manager produceren. Archiefwerkzaamheden 1. De kandidaat kan de essentie van de wet op de persoonsregistratie aangeven. 2. De kandidaat kan een archief opzetten. 3. De kandidaat kan het belang van een goed onderhouden archief aangeven. 4. De kandidaat kan informatiedragers op grond van verschillende sorteringscriteria verwerken. 5. De kandidaat kan een archief beheren. 6. De kandidaat kan informatiedragers opzoeken. 7. De kandidaat kan informatiedragers uitlenen. 8. De kandidaat kan uitgeleende informatiedragers registreren en rappelleren. Postbehandeling 1. De kandidaat kan de begrippen zakelijke, vertrouwelijke en persoonlijke post omschrijven. 2. De kandidaat kan ingekomen post op volgorde van belangrijkheid sorteren. 3. De kandidaat kan post (elektronisch) registreren. 4. De kandidaat kan ingekomen post verspreiden. 5. De kandidaat kan uitgaande post (elektronisch) registreren. 6. De kandidaat kan uitgaande post verzendklaar maken. 7. De kandidaat kan het doel en de functie van de speciale diensten van de PTT omschrijven. Repro- en communicatie-apparatuur 1. De kandidaat kan de mogelijkheden van de meest voorkomende reproductiemiddelen omschrijven. 2. De kandidaat kan de meest voorkomende reproductiehulpmiddelen gebruiken. 3. De kandidaat kan de mogelijkheden van de meest voorkomende communicatie-apparatuur omschrijven. 4. De kandidaat kan de meest voorkomende communicatie-apparatuur gebruiken. Voorbereiding en nazorg van vergaderingen/presentaties 1. De kandidaat kan de verschillende vergadervormen toelichten. 2. De kandidaat kan de begrippen m.b.t. vergaderen c.q. vergaderingen omschrijven. 3. De kandidaat kan vergaderdata regelen. 4. De kandidaat kan zowel intern als extern vergaderaccommodaties en -faciliteiten reserveren. 5. De kandidaat kan voor de vergadering controleren of ruimte en faciliteiten in orde zijn. 6. De kandidaat kan deelnemers zowel mondeling als schriftelijk uitnodigen. 7. De kandidaat kan in overleg ondersteunend materiaal t.b.v. vergaderingen/presentaties samenstellen. 8. De kandidaat kan in overleg vergaderstukken opstellen, rekening houdend met de vergadervorm en de doelstellingen van de vergadering. 9. De kandidaat kan vergaderstukken verzenden. 10. De kandidaat kan verslagen maken van verschillende soorten vergaderingen. 11. De kandidaat kan werkzaamheden die voortkomen uit vergaderingen/presentaties afhandelen. 17

22 50186 Eindtermen deelkwalificatie Tekstverwerking 3 1. De kandidaat kan volgens een tienvingersysteem blindschrijven het toetsenbord bedienen. 2. De kandidaat kan volgens de betreffende NEN-normen concepten uitwerken. 3. De kandidaat kan in diverse soorten documenten, al dan niet voorzien van variabelen, de meer ingewikkelde manipulaties toepassen. 4. De kandidaat kan met behulp van een dictafoon ingesproken teksten uitwerken. 5. De kandidaat kan de benodigde bouwstenen voor correspondentie, voorzien van variabelen, samenstellen en gebruiken. 6. De kandidaat kan gegevensbestanden samenstellen en gebruiken (mailing, etiketten). 7. De kandidaat kan lijsten samenstellen en afdrukken. 8. De kandidaat kan diverse stijlen en gekoppelde macro's maken. 9. De kandidaat kan met behulp van een tekstverwerkings- of grafisch pakket de meer ingewikkelde grafische mogelijkheden in diverse soorten documenten toepassen. 10. De kandidaat kan documenten integreren vanuit andere softwarepakketten Eindtermen deelkwalificatie Planning en organisatie 4 1. De kandidaat kan de begrippen congres, conferentie, videoconferencing, symposium, workshop en seminar omschrijven. 2. De kandidaat kan zowel intern als extern kleine en middelgrote projecten plannen. 3. De kandidaat kan de principes van tijdmanagement omschrijven. 4. De kandidaat kan de planning van derden ondersteunen en bewaken. 5. De kandidaat kan planningen vastleggen in een (elektronisch) management-/planningssysteem. 6. De kandidaat kan zowel intern als extern (semi-)zakelijke bijeenkomsten (seminar, conferentie, symposium, open dag, jubileum) administratief voorbereiden. 7. De kandidaat kan draaiboeken maken voor de voorbereiding en uitvoering van een (semi-)zakelijke binnenlandse bijeenkomst. 8. De kandidaat kan draaiboeken maken voor de voorbereiding en uitvoering van een eenvoudige internationale zakelijke bijeenkomst. 9. De kandidaat kan reisschema's maken t.b.v. binnen- en buitenlandse zakenreizen. 10. De kandidaat kan een partnerprogramma, samenhangend met een zakelijke bijeenkomst, samenstellen. 11. De kandidaat kan contacten leggen en onderhouden m.b.t. het organiseren van kleine en middelgrote projecten. 12. De kandidaat kan een voorcalculatie m.b.t. de kosten van een binnen- of buitenlandse zakenreis. en/of een zakelijke bijeenkomst maken. 13. De kandidaat kan op grond van aangeleverde gegevens een onkostendeclaratie samenstellen en.voor verwerking gereedmaken. 14. De kandidaat kan taken m.b.t. het aanbieden van relatiegeschenken afhandelen. 18

23 50184 Eindtermen deelkwalificatie Correspondentie 4 1. De kandidaat kan de diverse briefsoorten en de daarmee samenhangende doelen omschrijven. 2. De kandidaat kan uitgaande correspondentie beoordelen en corrigeren. 3. De kandidaat kan zakelijke correspondentie van uiteenlopende aard voeren. 4. De kandidaat kan een brief met een wervend karakter schrijven. 5. De kandidaat kan felicitaties, condoleances en invitaties verzorgen. 6. De kandidaat kan op basis van verzameld materiaal een kort artikel of betoog schrijven. 7. De kandidaat kan rapporten structureren. 8. De kandidaat kan een (beleids)beslissing, met redenen omkleed, schriftelijk aan derden meedelen. 9. De kandidaat kan op basis van diverse informatiebronnen een kort voorstel formuleren. 10. De kandidaat kan op basis van verkregen informatie een bijdrage leveren aan het schrijven van een toespraak. 11. De kandidaat kan standaardbrieven en -formulieren ontwerpen. 12. De kandidaat kan een indicatieve en leesvervangende samenvatting maken Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 2 1. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal inwinnen. 2. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende en uitgaande telefoongesprekken in de moderne vreemde taal voeren. 4. De kandidaat kan buitenlandse bezoekers ontvangen en verwijzen en een eenvoudige conversatie in de moderne vreemde taal met hen voeren. 5. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren in de moderne vreemde taal. 6. De kandidaat kan informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten in het Nederlands Eindtermen deelkwalificatie Economisch-administratieve beroepsvorming De kandidaat kan de elementaire algemeen-economische begrippen omschrijven. 1.2 De kandidaat kan de actuele ontwikkelingen met betrekking tot de productiefactoren in hun onderlinge verhoudingen omschrijven. 1.3 De kandidaat kan de eenvoudige economische kringloop beschrijven. 1.4 De kandidaat kan de belangrijkste algemene begrippen op het terrein van geld- en kredietwezen omschrijven. 1.5 De kandidaat kan elementaire begrippen met betrekking tot de handel omschrijven. 1.6 De kandidaat kan verschillende marktvormen noemen. 1.7 De kandidaat kan de elementaire aspecten van consumentengedrag omschrijven. 1.8 De kandidaat kan de elementaire marketingbegrippen omschrijven. 1.9 De kandidaat kan de functie van marketing binnen een bedrijf toelichten. 2.1 De kandidaat kan onderhavige berekeningen en handelingen uitvoeren met behulp van een geautomatiseerd systeem. 2.2 De kandidaat kan enkelvoudige interestberekeningen maken. 19

24 50125 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Economisch-administratieve beroepsvorming De kandidaat kan berekeningen maken met vreemde valuta. 2.4 De kandidaat kan berekeningen maken ten dienste van de kostprijs. 3.1 De kandidaat kan eenvoudige tabellen en grafieken samenstellen. 3.2 De kandidaat kan enkelvoudige indexcijfers berekenen. 4.1 De kandidaat kan het doel van de jaarrekening toelichten. 4.2 De kandidaat kan een elementaire liquiditeitsbalans van een handelsonderneming toelichten. 5.1 De kandidaat kan standaardbestellingen uitvoeren. 5.2 De kandidaat kan niet-standaardbestellingen voorbereiden. 5.3 De kandidaat kan offertes aanvragen. 5.4 De kandidaat kan een standaardfactuur samenstellen Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 2 - keuzetaal 3 1. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie van eenvoudige aard in de moderne vreemde taal inwinnen. 2. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie van eenvoudige aard in de moderne vreemde taal verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende telefoongesprekken aannemen en telefoongesprekken doorverbinden in de moderne vreemde taal. 4. De kandidaat kan buitenlandse bezoekers ontvangen en verwijzen in de moderne vreemde taal. 5. De kandidaat kan eenvoudige brieven in de moderne vreemde taal opstellen Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 3 1. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal inwinnen. 2. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende en uitgaande telefoongesprekken in de moderne vreemde taal voeren. 4. De kandidaat kan buitenlandse bezoekers ontvangen en verwijzen en een eenvoudige conversatie in de moderne vreemde taal met hen voeren. 5. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren in de moderne vreemde taal. 6. De kandidaat kan informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten in het Nederlands. 20

25 50181 Eindtermen deelkwalificatie Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4 - keuzetaal 1 1. De kandidaat kan (telefonische) gesprekken voeren met buitenlandse relaties. 2. De kandidaat kan klachten aannemen en afhandelen in de moderne vreemde taal. 3. De kandidaat kan mondeling afspraken maken in de moderne vreemde taal. 4. De kandidaat kan deelnemen aan overlegsituaties in de moderne vreemde taal. 5. De kandidaat kan een eenvoudige presentatie geven in de moderne vreemde taal. 6. De kandidaat kan zakelijke correspondentie van uiteenlopende aard voeren in de moderne vreemde taal. 7. De kandidaat kan felicitaties, condoleances en invitaties verzorgen in de moderne vreemde taal. 8. De kandidaat kan een brief met een wervend karakter schrijven in de moderne vreemde taal. 9. De kandidaat kan formulieren invullen in de moderne vreemde taal. 10. De kandidaat kan afspraken schriftelijk bevestigen in de moderne vreemde taal. 11. De kandidaat kan informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten in de moderne vreemde taal. 12. De kandidaat kan mondeling ingewonnen informatie schriftelijk vastleggen in de moderne vreemde taal. 13. De kandidaat kan een verslag maken in het Nederlands en in de moderne vreemde taal van een bijeenkomst in de moderne vreemde taal. 14. De kandidaat kan enige sociaal-culturele achtergronden aangeven van het land/de landen waar de moderne vreemde taal gesproken wordt Eindtermen deelkwalificatie Medisch secretariaat 3 1. De kandidaat kan de medische terminologie gebruiken in correspondentie en rapportages. 2. De kandidaat ingesproken teksten met medisch jargon vanaf een geluidsdrager verwerken. 3. De kandidaat kan de werking van het menselijk lichaam uitleggen m.b.v. anatomische en fysiologische begrippen. 4. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen van de pathologie noemen. 5. De kandidaat kan een medisch archief beheren. 6. De kandidaat kan de belangrijkste medisch-ethische kwesties onderscheiden. 21

26 50179 Eindtermen deelkwalificatie Juridisch secretariaat 3 1. De kandidaat kan rechtsmiddelen en procedures uit het burgerlijk procesrecht omschrijven. 2. De kandidaat kan de belangrijkste procedures en begrippen uit het strafprocesrecht omschrijven. 3. De kandidaat kan de belangrijkste procedures en instrumenten uit het administratief procesrecht omschrijven. 4. De kandidaat kan omschrijven op welke wijze de rechtsbescherming tegen overheidsbesluiten geregeld is. 5. De kandidaat kan een omschrijving geven van de organisatie van de rechterlijke macht in Nederland. 6. De kandidaat kan de regels voor absolute en relatieve competentie omschrijven. 7. De kandidaat kan de wijze waarop de rechtshulp in Nederland georganiseerd is beschrijven. 8. De kandidaat kan de positie en de taken van de advocatuur omschrijven. 9. De kandidaat kan de positie en de taken van het notariaat omschrijven. 10. De kandidaat kan de positie en taken van de deurwaarder omschrijven Eindtermen deelkwalificatie Personeelsadministratie 3 1. De kandidaat kan procedures voor personeelswerving, selectie en ontslag beschrijven. 2. De kandidaat kan gegevens in een personeelsregistratiesysteem verwerken. 3. De kandidaat kan overzichten samenstellen aan de hand van gegevens uit een personeelsregistratiesysteem. 4. De kandidaat kan contacten onderhouden met relevante externe organisaties Eindtermen deelkwalificatie Stenografie 3 1. De kandidaat kan gesproken tekst letterlijk opnemen in stenografisch schrift. 2. De kandidaat kan het eigen stenogram mondeling weergeven en schriftelijk uitwerken Eindtermen deelkwalificatie Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4 - keuzetaal 2 1. De kandidaat kan (telefonische) gesprekken voeren met buitenlandse relaties. 2. De kandidaat kan klachten aannemen en afhandelen in de moderne vreemde taal. 3. De kandidaat kan mondeling afspraken maken in de moderne vreemde taal. 4. De kandidaat kan deelnemen aan overlegsituaties in de moderne vreemde taal. 5. De kandidaat kan een eenvoudige presentatie geven in de moderne vreemde taal. 22

27 50176 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Correspondentie en mondelinge contacten MVT 4 - keuzetaal 2 6. De kandidaat kan zakelijke correspondentie van uiteenlopende aard voeren in de moderne vreemde taal. 7. De kandidaat kan felicitaties, condoleances en invitaties verzorgen in de moderne vreemde taal. 8. De kandidaat kan een brief met een wervend karakter schrijven in de moderne vreemde taal. 9. De kandidaat kan formulieren invullen in de moderne vreemde taal. 10. De kandidaat kan afspraken schriftelijk bevestigen in de moderne vreemde taal. 11. De kandidaat kan informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten in de moderne vreemde taal. 12. De kandidaat kan mondeling ingewonnen informatie schriftelijk vastleggen in de moderne vreemde taal. 13. De kandidaat kan een verslag maken in het Nederlands en in de moderne vreemde taal van een bijeenkomst in de moderne vreemde taal. 14. De kandidaat kan enige sociaal-culturele achtergronden aangeven van het land/de landen waar de moderne vreemde taal gesproken wordt Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - kosten De kandidaat kan onderhavige berekeningen en handelingen uitvoeren met behulp van een geautomatiseerd systeem. 2.1 De kandidaat kan elementaire berekeningen uitvoeren. 2.2 De kandidaat kan enkelvoudige interest berekeningen maken. 2.3 De kandidaat kan berekeningen maken met vreemde valuta. 2.4 De kandidaat kan de belangrijkste algemene begrippen op het terrein van geld- en kredietwezen omschrijven. 2.5 De kandidaat kan berekeningen maken m.b.t. verzekeringen. 2.6 De kandidaat kan de belangrijkste verzekeringsvormen omschrijven. 3.1 De kandidaat kan de verschillende fasen in een statistisch onderzoek onderscheiden. 3.2 De kandidaat kan tabellen en grafieken samenstellen. 3.3 De kandidaat kan de belangrijkste maten voor centrale tendentie berekenen. 3.4 De kandidaat kan enkelvoudige indexcijfers berekenen. 4.1 De kandidaat kan kosten en uitgaven onderscheiden. 4.2 De kandidaat kan de kostencategorieën onderscheiden. 4.3 De kandidaat kan directe en indirecte kosten onderscheiden. 4.4 De kandidaat kan vaste en variabele kosten onderscheiden. 4.5 De kandidaat kan berekeningen maken ten dienste van de kostprijs. 23

28 50174 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - financiering De kandidaat kan onderhavige berekeningen en handelingen uitvoeren met behulp van een geautomatiseerd systeem. 2.1 De kandidaat kan het doel van de jaarrekening beschrijven. 2.2 De kandidaat kan de actieve financiering van een handelsonderneming beschrijven. 2.3 De kandidaat kan de diverse vermogensvormen van een handelsonderneming beschrijven. 2.4 De kandidaat kan een elementaire liquiditeitsbalans van een handelsonderneming lezen. 2.5 De kandidaat kan balansberekeningen van solvabiliteit en van liquiditeit maken. 2.6 De kandidaat kan de solvabiliteitspositie en de liquiditeitspositie van een handelsonderneming beoordelen Eindtermen deelkwalificatie Pers en PR 4 1. De kandidaat kan de identiteit van een organisatie verwoorden. 2. De kandidaat kan het management adviseren inzake het intern en extern communicatiebeleid. 3. De kandidaat kan aan onderzoeks- en adviesbureaus gegeven communicatie-opdrachten begeleiden. 4. De kandidaat kan concepten voor corporate advertising campagnes medebeoordelen. 5. De kandidaat kan corporate communicatiedoelstellingen omzetten in operationele in- en externe communicatieve activiteiten. 6. De kandidaat kan een PR-plan opstellen. 7. De kandidaat kan een PR-plan evalueren en zonodig bijstellen. 8. De kandidaat kan bijeenkomsten en evenementen organiseren. 9. De kandidaat kan een plan ten behoeve van de interne communicatie opstellen. 10. De kandidaat kan mede uitvoering geven aan het huisstijlbeleid van de organisatie. 11. De kandidaat kan artikelen voor een personeelsblad/huisorgaan en persmap schrijven. 12. De kandidaat kan contacten met de pers onderhouden. 13. De kandidaat kan voorlichtings-, promotie- en PR-materiaal vervaardigen. 14. De kandidaat kan een eenvoudige audio-visuele productie vervaardigen. 15. De kandidaat kan audio-visuele presentaties verzorgen. 16. De kandidaat kan de uitvoering van opdrachten door grafische vormgevers begeleiden. 17. De kandidaat kan activiteiten in het kader van sponsorbeleid uitvoeren Eindtermen deelkwalificatie Reclame en promotie 4 1. De kandidaat kan het reclamebeleid van een organisatie mede opstellen. 2. De kandidaat kan een reclameplan opstellen. 3. De kandidaat kan het reclameplan of onderdelen daarvan uitvoeren. 4. De kandidaat kan als contactpersoon van een organisatie naar een marketingcommunicatiebureau optreden. 5. De kandidaat kan een briefing opstellen voor een marketingcommunicatiebureau met betrekking tot reclamecampagnes. 6. De kandidaat kan het effect van reclamecampagnes evalueren aan de hand van de geformuleerde doelstellingen. 24

29 50116 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Reclame en promotie 4 7. De kandidaat kan het management adviseren bij het opstellen van een reclame-budget. 8. De kandidaat kan aangeven welk middel/medium in een gegeven situatie de voorkeur heeft. 9. De kandidaat kan de uitvoering van het mediaplan bewaken. 10. De kandidaat kan promotionele activiteiten mede vormgeven Eindtermen deelkwalificatie Telebusiness 3 1. De kandidaat kan de achtergronden van en de ontwikkelingen binnen direct marketing beschrijven. 2. De kandidaat kan de interne organisatie van een callcenter beschrijven. 3. De kandidaat kan de procedures binnen een callcenter beschrijven. 4. De kandidaat kan zich verbaal uitdrukken volgens de aan een agent gestelde eisen. 5. De kandidaat kan relevante telefonische gespreks- en verkooptechnieken toepassen. 6. De kandidaat kan cliënten telefonisch informeren en instrueren. 7. De kandidaat kan computertelefoniesystemen hanteren. 8. De kandidaat kan gespreksresultaten verwerken Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO - Economie & Maatschappij 4 Algemene vaardigheden 1. De kandidaat kan een onderzoek opstellen en uitvoeren. Engels 1. De kandidaat kan deelnemen aan een Engelstalig gesprek in relevante beroeps- en studiesituaties.* 2. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren in het Engels.* 3. De kandidaat kan Engelse schriftelijke studieteksten samenvatten in het Nederlands. 4. De kandidaat kan Engels gesproken teksten gericht op de studiesituatie samenvatten in het Nederlands. Wiskunde * Alleen indien de kandidaat voor de deelkwalificatie Zakelijke Communicatie MVT niet de En - gelse taal heeft gekozen. 1. De kandidaat kan tabellen opstellen. 2. De kandidaat kan gegevens uit tabellen verklaren. 3. De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met gegevens uit tabellen. 4. De kandidaat kan interpoleren en extrapoleren in tabellen. 5. De kandidaat kan grafieken opstellen. 6. De kandidaat kan gegevens uit grafieken verklaren. 25

30 50097 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO - Economie & Maatschappij 4 7. De kandidaat kan de begrippen stijging, daling, toe- en afnemende stijging en daling, differentie, differentiequotiënt, hellingscoëfficiënt, schommeling, periodiciteit en trend hanteren. 8. De kandidaat kan formules opstellen bij tabellen en grafieken. 9. De kandidaat kan lineair interpoleren en extrapoleren. 10. De kandidaat kan eerstegraads vergelijkingen oplossen. 11. De kandidaat kan verbanden tussen grootheden uitdrukken in formules. 12. De kandidaat kan de begrippen gebroken lineaire functie, exponentiële functie, exponentiële groei, beginwaarden, groeifactor, groeipercentage, halveringstijd en verdubbelingstijd hanteren. 13. De kandidaat kan verbanden die door een tabel, grafiek of formule zijn gegeven optellen, aftrekken en schakelen. 14. De kandidaat kan een formule in een andere formule substitueren en formules omvormen. 15. De kandidaat kan bepalen welke steekproefmethode in welke situatie geschikt is. 16. De kandidaat kan een aselecte steekproef trekken. 17. De kandidaat kan op grond van steekproefresultaten uitspraken doen over de gehele populatie. 18. De kandidaat kan de belangrijkste maten voor centrale tendentie berekenen. 19. De kandidaat kan de voor- en nadelen van de belangrijkste maten voor centrale tendentie beschrijven. 20. De kandidaat kan de belangrijkste spreidingsmaten berekenen. 21. De kandidaat kan waarschijnlijkheden met betrekking tot een normaal verdeeld verschijnsel berekenen. 22. De kandidaat kan kansberekeningen uitvoeren. Algemene economie 1. De kandidaat kan de ontwikkelingen in het consumptiepatroon in de loop van de tijd beschrijven. 2. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen met betrekking tot consumentengedrag omschrijven. 3. De kandidaat kan de begrippen (collectieve) inkomensvraagcurves, (collectieve) prijsvraagcurves, inkomens- en prijselasticiteit toelichten. 4. De kandidaat kan met behulp van economische theorieën de inkomens- en vermogensvorming en inkomens- en vermogensverdeling in Nederland verklaren. 5. De kandidaat kan de rol van de collectieve sector en van het bedrijfsleven in de economische orde in Nederland beschrijven. 6 De kandidaat kan de werking van de belangrijkste instrumenten t.b.v. de herverdeling van inkomens analyseren. 7. De kandidaat kan de rol van de overheid en van maatschappelijke organisaties bij de herverdeling van inkomens toelichten. 8. De kandidaat kan de financiering van de collectieve sector in Nederland analyseren. 9. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen met betrekking tot de financiering van de collectieve sector toelichten. 10. De kandidaat kan verschillende vormen van economische ordening beschrijven. 11. De kandidaat kan de rol van de overheid en het bedrijfsleven ten aanzien van het allocatieproces beschrijven. 12. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen op het gebied van economische politiek toelichten. 13. De kandidaat kan het belang van internationale handel voor de Nederlandse economie toelichten. 14. De kandidaat kan de betalingsbalans met haar deelrekeningen beschrijven. 15. De kandidaat kan de gevolgen van overschotten of tekorten op de betalingsbalans toelichten. 16. De kandidaat kan de belangrijkste internationale ontwikkelingen op het gebied van de handel toelichten. 17. De kandidaat kan de werking van wisselkoerssystemen beschrijven. 18. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen op het gebied van het internationale geldwezen toelichten. 26

31 50097 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO - Economie & Maatschappij 4 Bedrijfsadministratie 1. De kandidaat kan onderhavige berekeningen en handelingen uitvoeren met behulp van een geautomatiseerd systeem. 2. De kandidaat kan de principes van het dubbelboekhouden toepassen. 3. De kandidaat kan opbrengsten, kosten, brutowinst, netto-winst en omzetbelasting berekenen. 4. De kandidaat kan de functies van journaal, grootboek, dagboeken, sub-grootboeken en rekeningstelsel gebruiken. 5. De kandidaat kan de inkopen en verkopen van een handelsonderneming boeken aan de hand van een gegeven rekeningenschema. 6. De kandidaat kan obligoboekingen maken met betrekking tot voor-inkopen en voor-verkopen aan de hand van een gegeven rekeningenschema. 7. De kandidaat kan permanentie toegepast op baten en lasten vastleggen in het grootboek aan de hand van een gegeven grootboekrekeningenschema. 8. De kandidaat kan boekingen met betrekking tot duurzame productiemiddelen vastleggen in het grootboek aan de hand van een gegeven rekeningenschema. 9. De kandidaat kan afschrijvingen van debiteuren en afschrijvingen op incourante voorraden verwerken in het grootboek aan de hand van een gegeven grootboekrekeningenschema. 10. De kandidaat kan inkoopstaten, verkoopstaten en kasstaten invullen en coderen aan de hand van gegeven boekingsdocumenten en een gegeven rekeningenschema. Mens- en maatschappijwetenschappen 1. De kandidaat kan de aard en omvang van het verschijnsel criminaliteit en daarmee samenhangende vraagstukken verklaren. 2. De kandidaat kan aangeven op welke wijze de verschillende politieke en maatschappelijke instituties en groeperingen betrokken zijn bij het verschijnsel criminaliteit. 3. De kandidaat kan verschillende opvattingen met betrekking tot de oorzaken en aanpak van criminaliteit beschrijven. 4. De kandidaat kan de relevante begrippen op het gebied van communicatie en massamedia toelichten. 5. De kandidaat kan de hoofdelementen van de Nederlandse pers en het Nederlandse omroepbestel beschrijven. 6. De kandidaat kan uitleggen welke functies massamedia vervullen voor de samenleving. 7. De kandidaat kan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van communicatie en massamedia beschrijven. 27

32 53091 Eindtermen deelkwalificatie Leidinggeven 4 1. De kandidaat kan leiding geven aan de dagelijkse werkzaamheden van een afdeling. 2. De kandidaat kan werkoverleg leiden. 3. De kandidaat kan adviseren t.a.v. de personeelsaangelegenheden van de eigen afdeling. 4. De kandidaat kan functioneringsgesprekken voeren met medewerkers van de eigen afdeling. 5. De kandidaat kan een projectplanning opstellen. 6. De kandidaat kan leiding geven aan de uitvoering van een project. 7. De kandidaat kan een afdelingsbudget bewaken. 8. De kandidaat kan afdelingsgegevens en -informatie aanleveren ten behoeve van het management Eindtermen deelkwalificatie Internationale beroepsoriëntatie 3 Onderdeel Landenkennis 1. De kandidaat kan de topografie van het betreffende land in grote lijnen weergeven. 2. De kandidaat kan de relatie tussen de geologische/klimatologische gesteldheid en de bestaansmiddelen van het betreffende land beschrijven. 3. De kandidaat kan het bevolkingsaantal en de bevolkingssamenstelling van het betreffende land weergeven. 4. De kandidaat kan de historische ontwikkeling van het betreffende land in grote lijnen beschrijven. 5. De kandidaat kan de kenmerken van het politiek bestel, de belangrijkste politieke stromingen en de belangrijkste actuele politieke kwesties van het betreffende land beschrijven. 6. De kandidaat kan de belangrijkste culturele kenmerken van het betreffende land beschrijven. 7. De kandidaat kan de plaats van de eigen opleiding in de onderwijsstructuur van het betreffende land beschrijven. 8. De kandidaat kan de huidige economische situatie van het betreffende land in grote lijnen beschrijven. 9. De kandidaat kan de positie van het betreffende land in de Europese Unie of de relatie van het betreffende land met de Europese Unie beschrijven. Onderdeel Organisatie van de arbeid 1. De kandidaat kan de belangrijkste werkgevers- en werknemersorganisaties noemen. 2. De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de rechten, plichten en verantwoordelijkheden die voortvloeien uit een arbeidsovereenkomst in een vergelijkbare werksituatie/functie in het betreffende land en in Nederland. 3. De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de rechten, plichten en verantwoordelijkheden die gelden voor een werknemer in geval van werkloosheid, ziekte, zwangerschap en arbeidsongeschiktheid in het betreffende land en in Nederland. 4. De kandidaat kan m.b.t. het betreffende land de invloed van de overheid op de arbeidsmarkt beschrijven. Onderdeel Internationale samenwerking 1. De kandidaat kan beschrijven waarom internationale samenwerking belangrijk is en wat de doelen van internationale samenwerking zijn. 2. De kandidaat kan de hoofddoelstellingen van de Europese Unie beschrijven. 28