COMMERCIEEL MEDEWERKER MARKETING EN COMMUNICATIE

Transcriptie

1 COMMERCIEEL MEDEWERKER MARKETING EN COMMUNICATIE EINDTERMEN VANAF 2002/2003 DATUM VAN INDIENING: e WIJZIGING: e WIJZIGING: e WIJZIGING: e WIJZIGING: INDIENER: Kenniscentrum ECABO POSTADRES: Postbus 1230 PLAATS: 3800 BE AMERSFOORT CONTACTPERSOON: Drs. L.M.J. Römkens TELEFOONNUMMER: FAXNUMMER: REGISTRATIECODE: 10036

2 ECABO, Amersfoort Amersfoort, 1 juni 2001 Uitgave december 2001 e-ca Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoud blz. Rubriek I: Algemeen 1 1. Naam kwalificatie 1 2A. Niveau kwalificatie 1 2B. Onderbouwing niveau-aanduiding 1 2C. Advies t.a.v. leerwegen 1 3. Relatie met oude kwalificatiestructuren Leerlingwezen en MBO 1 4. Plaats in kwalificatiestructuur ECABO 2 5. Overheidsbekostiging 2 6A. Advies t.a.v. omvang beroepspraktijkvorming 2 6B. Vrije ruimte 2 7. Wettelijke beroepsvereisten 2 8. Onderliggende beroepsprofielen 3 9A. Deelkwalificaties met studiebelastingsuren, externe legitimering 4 9B. Studiebelastingsuren gehele kwalificatie 5 9C. Deelkwalificaties benodigd voor diplomering 5 Rubriek II: Aandachtspunten (conform WEB/Format) 7 1. Maatschappelijk culturele kwalificering 7 2. Doorstroomkwalificering 7 3A. Wijze bevordering aansluiting HBO 7 3B. Raadpleging HBO 7 4A. Wijze bevordering aansluiting VBO/MAVO 8 4B. Raadpleging VBO/MAVO 8 5. Verwerking oordeel andere betrokkenen 8 Rubriek III: Advies Adviescommissie Onderwijs-Arbeidsmarkt 9 1A. Datum en nummer advies ACOA 9 1B. Samenvatting ACOA-advies 9 1C. Verwerking ACOA-advies 9 Rubriek IV: Implementatie Implementatievoorstel 10 Rubriek V: Ondertekening 11 1A. Naam voorzitter LOB 11 1B. Handtekening voorzitter LOB 11

4 Inhoud blz. Rubriek VI: Eindtermen 12 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfsoriëntatie 4 12 Eindtermen Maatschappelijk culturele deelkwalificatie 3 13 Eindtermen deelkwalificatie ICT - gebruik 3 14 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie 3 14 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 1 14 Eindtermen deelkwalificatie Commerciële beroepsvorming 3 15 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - kosten 3 16 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - financiering 3 16 Eindtermen deelkwalificatie Marketingplanning 4 17 Eindtermen deelkwalificatie Marktverkenning 4 17 Eindtermen deelkwalificatie Pers en PR 4 18 Eindtermen deelkwalificatie Reclame en promotie 4 18 Eindtermen deelkwalificatie Sales 4 19 Eindtermen deelkwalificatie Customer service 4 19 Eindtermen deelkwalificatie Goederenstroombesturing 3 20 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 2 - keuzetaal 2 21 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 2 21 Eindtermen deelkwalificatie Commerciële administratie 2 21 Eindtermen deelkwalificatie Administratie verkooporders 3 22 Eindtermen deelkwalificatie Inkoopbeleid en -planning 3 22 Eindtermen deelkwalificatie Telebusiness 3 23 Eindtermen deelkwalificatie Telebusiness 4 23 Eindtermen deelkwalificatie Leidinggeven 4 24 Eindtermen deelkwalificatie E-business 3 24 Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO Economie & Maatschappij 4 25 Eindtermen deelkwalificatie Internationale beroepsoriëntatie 3 27 Bijlage 1: Overzicht beroepskwalificaties ECABO Bijlage 2: Typering deelkwalificaties Commercieel medewerker marketing en communicatie Bijlage 3: ECDL (Europees Computer Rijbewijs, Syllabus versie 3.0)

5 RUBRIEK I: ALGEMEEN 1. Naam van de kwalificatie ART /1 Commercieel medewerker marketing en communicatie 2A. Niveau van de kwalificatie ART /3 Het betreft een kwalificatie op niveau 4 (middenkaderfunctionaris). 2B. Korte onderbouwing niveau-aanduiding ART /3 De Commercieel medewerker marketing en communicatie is werkzaam binnen de afdeling verkoop/marketing en/of communicatie in grote en middelgrote bedrijven. Hij/zij is verantwoordelijk voor de uitvoering van de eigen taken zoals het uitwerken van marketing- en communicatieplannen en het opzetten en uitvoeren van marktonderzoek. Daarnaast verzorgt de Commercieel medewerker marketing en communicatie de planning en coördinatie van voorlichtings- en promotionele activiteiten. In deze zin is er sprake van hiërarchische verantwoordelijkheid. Het takenpakket van de Commercieel medewerker marketing en communicatie is heterogeen en betreft zowel specialistische kennis en vaardigheden op het gebied van marketing en communicatie als beroepsonafhankelijke vaardigheden op het gebied van organiseren en formuleren van nieuwe procedures. De transferwaarde kan dan ook hoog genoemd worden. Verder dragen kennis en inzicht op het gebied van bedrijfseconomie en goederenstroombesturing bij tot een brede inzetbaarheid. 2C. Advies t.a.v. leerwegen ART /3 Zowel de beroepsbegeleidende als de beroepsopleidende leerweg wordt geadviseerd. 3. Aanduiding van welke opleiding/kwalificatie de kwalificatie een voortzetting vormt ART /2 MBO lange opleiding Commerciële Dienstverlening (6511) 1

6 4. Plaats van de kwalificatie in de kwalificatiestructuur van het LOB ART /1 Zie bijlage 1 5. Overheidsbekostiging ART /2 Wij adviseren de opleiding behorende bij deze kwalificatie voor overheidsbekostiging in aanmerking te laten komen. 6A. Advies over de omvang van de beroepspraktijkvorming van de kwalificatie in percentages van het totale aantal studiebelastingsuren FORMAT Voor de beroepsbegeleidende leerweg: 60% Voor de beroepsopleidende leerweg: 20% 6B. De vrije ruimte in percentages van de bruto studiebelasting ART A FORMAT Voor de beroepsbegeleidende leerweg: 15% Voor de beroepsopleidende leerweg: 20% 7. Wettelijke beroepsvereisten (waaronder richtlijnen Europese Unie) ART Geen 2

7 8. Gelegitimeerd(e) beroepsprofiel(en) of vergelijkbare informatiebron(nen) ART FORMAT Beroepenanalyse inkoop en logistiek. VLM/CIBB, Communicatie beroepsprofielen. HBO-raad/CIBB,

8 9A. Benaming deelkwalificaties met het geadviseerde aantal studiebelastingsuren per deelkwalificatie en de deelkwalificaties die bij examinering extern gelegitimeerd moeten worden. ART /1 Aantal sbu s bbl bol Benaming deelkwalificaties Code Categorie Externe legitimering Bedrijfsoriëntatie 4* A nee MCK A nee ICT-gebruik A nee Zakelijke communicatie A nee Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal A nee Commerciële beroepsvorming A ja Bedrijfseconomische beroepsvorming-kosten A ja Bedrijfseconomische beroepsvormingfinanciering A ja Marketingplanning A ja Marktverkenning A ja Pers en PR A ja Reclame en promotie A ja Sales A ja Customer service A ja Goederenstroombesturing A nee Zakelijke communicatie MVT 2-keuzetaal B nee Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal B nee Commerciële administratie B nee Administratie verkooporders B nee Inkoopbeleid en -planning B nee Telebusiness B nee Telebusiness B nee Leidinggeven B nee E-business B nee Doorstroom HBO E&M B nee Internationale beroepsoriëntatie C nee * Het cijfer geeft het niveau van de deelkwalificatie aan. 4

9 9B. Aantal studiebelastingsuren van de kwalificatie ART / sbu's (eventueel restant sbu's kan worden benut voor een deelkwalificatie naar keuze) 9C. Benaming deelkwalificaties benodigd voor diplomering ART /2 Verplicht Bedrijfsoriëntatie 4* MCK 3 ICT-gebruik 3 Zakelijke communicatie 3 Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal 1 Commerciële beroepsvorming 3 Bedrijfseconomische beroepsvorming-kosten 3 Bedrijfseconomische beroepsvorming-financiering 3 Marketingplanning 4 Marktverkenning 4 Pers en PR 4 Reclame en promotie 4 Sales 4 Customer service 4 Goederenstroombesturing 3 Verplichte keuze (2 van onderstaande deelkwalificaties) Zakelijke communicatie MVT 2-keuzetaal 2** Zakelijke communicatie MVT 3-keuzetaal 2** Commerciële administratie 2 Administratie verkooporders 3 * Het cijfer geeft het niveau van de deelkwalificatie aan. ** Van deze deelkwalificaties mag men er slechts één kiezen. Het niveau van de te kiezen deelkwalificatie is afhankelijk van de voorkennis van de kandidaat. 5

10 9C. (vervolg) Benaming deelkwalificaties benodigd voor diplomering ART /2 Inkoopbeleid en -planning 3* Telebusiness 3*** Telebusiness 4*** Leidinggeven 4 E-business 3 Doorstroom HBO E&M 4 Vrije keuze Internationale beroepsoriëntatie 3 * Het cijfer geeft het niveau van de deelkwalificatie aan. *** Van deze deelkwalificaties mag men er slechts één kiezen. Als voor Telebusiness 4 wordt gekozen, wordt aangeraden ook Leidinggeven 4 te kiezen omdat de telebusinessbranche beide deelkwalificaties noodzakelijk acht om een leidinggevende functie te vervullen. 6

11 RUBRIEK II: AANDACHTSPUNTEN (CONFORM WEB/FORMAT) 1. Maatschappelijk culturele kwalificering De maatschappelijk culturele kwalificering is waar nodig geïntegreerd in de algemene en beroepsgerichte deelkwalificaties. Overige relevante eindtermen op dit gebied zijn opgenomen in de maatschappelijk culturele deelkwalificatie (MCK). 2. Doorstroomkwalificering Wat betreft horizontale doorstroming kan op de eerste plaats gedacht worden aan de kwalificatie Medewerker logistiek management - material management. Verder is horizontale doorstroming mogelijk naar de kwalificatie Commercieel medewerker bank- en verzekeringswezen. Voor gelijkluidende deelkwalificaties op hetzelfde niveau kan vrijstelling worden verkregen. 3A. Wijze waarop aansluiting HBO bevorderd wordt ART /2 Ter bevordering van de aansluiting met het HBO is een aparte deelkwalificatie ontwikkeld, gebaseerd op de eindtermen van de commissie "Doorstroming MBO-HBO". 3B. Raadpleging vertegenwoordigers HBO ART /2 Zie 3A 7

12 4A. Wijze waarop aansluiting op VBO/MAVO bevorderd wordt ART /2 De aansluiting met VBO/MAVO is bevorderd door structurele afstemming in het kader van:. Praktijkbegeleidingscommissie (PBC). Veldadviesgroep (VAG). Landelijke Examen Commissie (LEC). Referentiegroep Economie, Stichting Leerplanontwikkeling (SLO). Samenwerkingsprojecten 4e leerweg 4B. Raadpleging vertegenwoordigers VBO/MAVO ART /2 Zie 4A 5. Wijze waarop oordeel van eventuele andere betrokken instanties, waaronder eventuele andere betrokken COB's/LOB's, is verwerkt ART /2 Niet van toepassing 8

13 RUBRIEK III: ADVIES ADVIESCOMMISSIE ONDERWIJS-ARBEIDSMARKT 1A. Datum en nummer advies ACOA ART /2 8 mei 2001, referentie RvM/HR 1B. Korte samenvatting ACOA-advies ART /2 Fase 1 Niet van toepassing Fase 2 De adviescommissie reageert positief ten aanzien van het toevoegen van de deelkwalificatie E-business 3 en het vervangen van de deelkwalificatie Geautomatiseerde informatievoorziening - gebruik 3 door de deelkwalificatie ICT - gebruik 3. 1C. Wijze van verwerking van ACOA-advies ART /2 Niet van toepassing 9

14 RUBRIEK IV: IMPLEMENTATIE 1. Implementatievoorstel FACULTATIEF 10

15 RUBRIEK V: ONDERTEKENING 1A. Naam voorzitter LOB ART /1 H. Hofstee 1B. Handtekening voorzitter LOB ART /1 11

16 RUBRIEK VI: EINDTERMEN Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfsoriëntatie 4 1. De kandidaat kan de begrippen organisatie, arbeidsorganisatie, bedrijf, onderneming, profitorganisatie en not-for-profit organisatie omschrijven. 2. De kandidaat kan een omschrijving geven van de doelstellingen, producten en/of diensten en de concurrentiepositie van enkele organisaties. 3. De kandidaat kan een beschrijving geven van het beleid van een organisatie inzake productontwikkeling, financiering en expansie. 4. De kandidaat kan de goederen-, diensten-, informatie- en/of geldstroomketen in een organisatie schematisch weergeven. 5. De kandidaat kan de in de wet geregelde organisatievormen omschrijven. 6. De kandidaat kan de kenmerkende verschillen tussen particuliere en overheidsorganisaties omschrijven. 7. De kandidaat kan het doel van een functie-omschrijving aangeven. 8. De kandidaat kan de belangrijkste organisatiestructuren omschrijven. 9. De kandidaat kan de belangrijkste ordeningsprincipes m.b.t. organisatiestructuren beschrijven (functioneel, product, markt, geografisch). 10. De kandidaat kan organisatieschema's hanteren. 11. De kandidaat kan het belang van procedures binnen organisaties verklaren. 12. De kandidaat kan een organisatie als systeem omschrijven. 13. De kandidaat kan de functie van werkgevers- en werknemersorganisaties omschrijven. 14. De kandidaat kan aangeven op welke wijzen samenwerking tussen ondernemingen georganiseerd kan zijn (publiekrechtelijk en privaatrechtelijk). 15. De kandidaat kan de vigerende waarden, normen en opvattingen weergeven over de betekenis van (betaalde en onbetaalde) arbeid voor individu en samenleving. 16. De kandidaat kan stappen ondernemen die kunnen leiden tot het vinden van betaald werk. 17. De kandidaat kan de rechten, plichten en verantwoordelijkheden omschrijven die voortvloeien uit een arbeidsovereenkomst. 18. De kandidaat kan weergeven welke mogelijkheden werknemers in een gegeven situatie hebben om invloed uit te oefenen binnen een werkorganisatie. 19. De kandidaat kan weergeven welke rechten, plichten en verantwoordelijkheden gelden voor een werknemer in geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid in een gegeven situatie. 20. De kandidaat kan de belangrijkste moderne managementtechnieken omschrijven. 21. De kandidaat kan verklaren welke managementtechniek in een bepaalde situatie het meest adequaat is. 22. De kandidaat kan de belangrijkste managementstijlen omschrijven. 23. De kandidaat kan verklaren welke managementstijl in een gegeven situatie de meest adequate is. 24. De kandidaat kan de voortgang van een activiteit/project/proces bewaken. 25. De kandidaat kan de regels met betrekking tot beveiliging van gegevens toepassen. 26. De kandidaat kan doel, inhoud en werkingsgebied van de Arbeidsomstandighedenwet omschrijven. 27. De kandidaat kan de belangrijkste elementen van arbo-beleid en arbo-zorg in een organisatie omschrijven. 28. De kandidaat kan de veiligheids-, gezondheids- en welzijnsaspecten in een organisatie omschrijven. 29. De kandidaat kan de procedures, richtlijnen en voorschriften m.b.t. arbo-zorg in een organisatie toepassen. 30. De kandidaat kan arbo-knelpunten in een organisatie oplossen. 31. De kandidaat kan de relatie tussen de zorg voor kwaliteit, milieu en arbeidsomstandigheden in een organisatie omschrijven. 12

17 50113 Eindtermen Maatschappelijk culturele deelkwalificatie 3 1. De kandidaat kan zijn mening verwoorden over maatschappelijke vraagstukken waarmee hij als burger en werknemer in aanraking komt. 2. De kandidaat kan met voorbeelden verduidelijken dat maatschappelijke en culturele omstandigheden invloed hebben op de opvattingen en het gedrag van personen. 3. De kandidaat kan met voorbeelden verduidelijken dat de media een rol vervullen bij de overdracht van waarden, normen en opvattingen. 4. De kandidaat kan verklaren welke waarden en normen een rol kunnen spelen in intermenselijke relaties. 5. De kandidaat kan aangeven hoe binnen primaire leefverbanden rolpatronen en machtsverhoudingen een rol kunnen spelen. 6. De kandidaat kan voorbeelden geven van culturele verschillen en overeenkomsten tussen en binnen (allochtone en autochtone) groepen in onze samenleving. 7. De kandidaat kan vooroordelen en stereotypen aangeven die bestaan in de beeldvorming van verschillende (allochtone en autochtone) groepen t.o.v. elkaar. 8. De kandidaat kan de belangrijkste kenmerken van parlementaire democratie omschrijven. 9. De kandidaat kan de werking van de Nederlandse parlementaire democratie uitleggen. 10. De kandidaat kan de belangrijkste kenmerken van de Nederlandse rechtsstaat omschrijven. 11. De kandidaat kan de werking van het Nederlandse rechtssysteem uitleggen. 12. De kandidaat kan voorbeelden geven van grondrechten en (vormen van) rechtsbescherming. 13. De kandidaat kan de hoofdlijnen van de rechterlijke organisatie omschrijven. 14. De kandidaat kan het onderscheid tussen een natuurlijke persoon en een rechtspersoon omschrijven. 15. De kandidaat kan de elementaire begrippen van het goederen- en verbintenissenrecht omschrijven. De kandidaat kan het begrip verzorgingsstaat beschrijven. 16. De kandidaat kan de doelstellingen van de belangrijkste sociale verzekeringswetten noemen. 17. De kandidaat kan het begrip (beroeps)ethiek beschrijven. 18. De kandidaat kan de uitgangspunten van de belangrijkste levensbeschouwelijke en politiekideologische stromingen in ons land beschrijven. 19. De kandidaat kan voorbeelden geven van individualisering van de Nederlandse samenleving. 20. De kandidaat kan aangeven op welke wijze zich de ontwikkeling van Nederland tot een multiculturele samenleving manifesteert. 21. De kandidaat kan aangeven welke invloed de vergrijzing van de samenleving heeft op de verschillende maatschappelijke gebieden. 22. De kandidaat kan aangeven op welke wijze de internationalisering van de Nederlandse samenleving zich manifesteert. 23. De kandidaat kan aangeven wat verstaan wordt onder globalisering van de cultuur. 24. De kandidaat kan de gevolgen aangeven van de technologisering van de samenleving voor de hoeveelheid beschikbaar werk, de aard van het werk en de verdeling ervan. 25. De kandidaat kan de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van werkgelegenheid, werkloosheid, en arbeidsparticipatie aangeven. 26. De kandidaat kan de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van sociale zekerheid aangeven. 13

18 53261 Eindtermen deelkwalificatie ICT - gebruik 3 Voor de eindtermen wordt verwezen naar de eindtermen van het volledige ECDL-diploma. Afronding van de deelkwalificatie ICT - gebruik 3 kan leiden tot verstrekking van het diploma ECDL mits het examen is afgenomen conform de door stichting ECDL gestelde voorwaarden Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie 3 1. De kandidaat kan zowel in- als extern mondeling informatie inwinnen. 2. De kandidaat kan zowel in- als extern mondeling informatie verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende en uitgaande telefoongesprekken voeren. 4. De kandidaat kan binnengekomen klachten afhandelen. 5. De kandidaat kan receptionele taken uitvoeren. 6. De kandidaat kan tweegesprekken van uiteenlopende aard voeren. 7. De kandidaat kan omgaan met conflicten. 8. De kandidaat kan eenvoudige onderhandelingen voeren. 9. De kandidaat kan deelnemen aan werkoverleg en vergaderingen. 10. De kandidaat kan een presentatie houden met gebruikmaking van moderne hulpmiddelen. 11. De kandidaat kan informatie vastleggen. 12. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren. 13. De kandidaat kan informatieve teksten samenvatten. 14. De kandidaat kan schriftelijk rapporteren Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 1 1. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal inwinnen. 2. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende en uitgaande telefoongesprekken in de moderne vreemde taal voeren. 4. De kandidaat kan buitenlandse bezoekers ontvangen en verwijzen en een eenvoudige conversatie in de moderne vreemde taal met hen voeren. 5. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren in de moderne vreemde taal. 6. De kandidaat kan informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten in het Nederlands. 14

19 50160 Eindtermen deelkwalificatie Commerciële beroepsvorming 3 1. De kandidaat kan de belangrijkste algemeen-economische begrippen omschrijven. 2. De kandidaat kan de actuele ontwikkelingen m.b.t. de onderlinge verhoudingen van de productiefactoren omschrijven. 3. De kandidaat kan de eenvoudige economische kringloop beschrijven. 4. De kandidaat kan verschillende economische stelsels en structuren onderscheiden. 5. De kandidaat kan de meest voorkomende begrippen met betrekking tot de handel omschrijven. 6. De kandidaat kan de historische ontwikkeling van de handel beschrijven. 7. De kandidaat kan de actuele ontwikkelingen in de handel beschrijven. 8. De kandidaat kan het onderscheid tussen groothandel en detailhandel aangeven. 9. De kandidaat kan de verschillende marktvormen omschrijven. 10. De kandidaat kan de elementaire aspecten van consumentengedrag onderscheiden. 11. De kandidaat kan de meest voorkomende marketingbegrippen omschrijven. 12. De kandidaat kan de functie van marketing binnen een bedrijf aangeven. 13. De kandidaat kan de prijsmix omschrijven aan de hand van kosten, vraag en concurrentie. 14. De kandidaat kan de betekenis van prijs-, kruis- en inkomenselasticiteit omschrijven. 15. De kandidaat kan de productmix omschrijven aan de hand van kwaliteit, merk, service, garantie en assortiment. 16. De kandidaat kan de promotiemix omschrijven aan de hand van communicatie, reclame, sponsoring, public relations, free publicity en persoonlijke verkoop. 17. De kandidaat kan de plaatsmix omschrijven aan de hand van directe levering, indirecte levering, intensieve, selectieve en exclusieve distributie. 18. De kandidaat kan interacties tussen de verschillende onderdelen van de marketingmix verklaren. 19. De kandidaat kan de factoren die de aard en de omvang van de concurrentie bepalen verklaren. 20. De kandidaat kan de factoren die het gedrag van afnemers bepalen verklaren. 21. De kandidaat kan de product-marktstrategieën en concurrentiestrategieën omschrijven. 15

20 50144 Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - kosten De kandidaat kan onderhavige berekeningen en handelingen uitvoeren met behulp van een geautomatiseerd systeem. 2.1 De kandidaat kan enkelvoudige interest berekeningen maken. 2.2 De kandidaat kan berekeningen maken met vreemde valuta. 2.3 De kandidaat kan de belangrijkste algemene begrippen op het terrein van geld- en kredietwezen omschrijven. 2.4 De kandidaat kan berekeningen maken m.b.t. verzekeringen. 2.5 De kandidaat kan de belangrijkste verzekeringsvormen omschrijven. 3.1 De kandidaat kan kosten en uitgaven onderscheiden. 3.2 De kandidaat kan m.b.v. verschillende methodieken de fabricagekostprijs van een product of dienst berekenen. 3.3 De kandidaat kan de commerciële kostprijs van een product of dienst berekenen. 3.4 De kandidaat kan het bedrijfsminimum berekenen. 3.5 De kandidaat kan de begrippen voor- en nacalculatie onderscheiden. 3.6 De kandidaat kan calculatieverschillen berekenen. 3.7 De kandidaat kan verschillende methodieken van begroten en budgetteren omschrijven. 3.8 De kandidaat kan aangeven hoe binnen een organisatie budgettering wordt toegepast. 3.9 De kandidaat kan gegevens verzamelen die nodig zijn voor het opstellen van een begroting en/of budget De kandidaat kan periodiek een budget-overzicht opstellen. 4.1 De kandidaat kan de meest voorkomende termen m.b.t. de omzetbelasting onderscheiden. 4.2 De kandidaat kan de heffingsstructuur van de omzetbelasting omschrijven. 4.3 De kandidaat kan de eisen waaraan een factuur in het kader van de wet op de omzetbelasting moet voldoen omschrijven. 4.4 De kandidaat kan uitleggen welke gegevens nodig zijn voor het opstellen van een aangifte omzetbelasting. 4.5 De kandidaat kan berekeningen m.b.t. de omzetbelasting maken Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - financiering De kandidaat kan onderhavige berekeningen en handelingen uitvoeren met behulp van een geautomatiseerd systeem. 2.1 De kandidaat kan het doel van de jaarrekening beschrijven. 3.1 De kandidaat kan vormen van vermogensbehoefte onderscheiden. 3.2 De kandidaat kan reserves en aandelenvermogen verklaren. 3.3 De kandidaat kan vormen van financiering verklaren. 3.4 De kandidaat kan financieringskengetallen berekenen die van invloed zijn op de vermogensbehoeften. 3.5 De kandidaat kan de gevolgen onderscheiden van financieringskengetallen v.w.b. het vermogensbeslag. 3.6 De kandidaat kan de opstelling van een liquiditeitsbalans omschrijven. 3.7 De kandidaat kan de liquiditeitspositie en de solvabiliteitspositie berekenen. 4.1 De kandidaat kan een statistisch overzicht maken van financiële gegevens. 5.1 De kandidaat kan vormen van betalingsverkeer onderscheiden. 16

21 50142 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Bedrijfseconomische beroepsvorming - financiering De kandidaat kan elementaire begrippen van het personen- en familierecht, erfrecht, goederenrecht en verbintenissenrecht omschrijven. 6.2 De kandidaat kan de belangrijkste begrippen uit het ondernemings- en faillissementsrecht om schrijven. 6.3 De kandidaat kan het ondernemings- en faillissementsrecht toepassen op eenvoudige casusposities. 6.4 De kandidaat kan de juridische consequenties van de volgende benoemde overeenkomsten omschrijven: - koopovereenkomst - huurovereenkomst - verzekeringsovereenkomst. 6.5 De kandidaat kan economische consequenties omschrijven van: - koop - koop op afbetaling - huurkoop - leasing en factoring - leveranciers- en afnemerskrediet Eindtermen deelkwalificatie Marketingplanning 4 1. De kandidaat kan het strategisch planningsproces omschrijven. 2. De kandidaat kan op basis van verzamelde gegevens voorstellen doen met betrekking tot doel marktkeuze, omzet- en marktaandeeldoelstellingen, marketingmix en productontwikkelingsbeslissingen. 3. De kandidaat kan een marketingplan uitwerken. 4. De kandidaat kan plannen maken voor optimaal gebruik van de marketing/verkoopmiddelen. 5. De kandidaat kan budgetten opstellen voor de afdeling marketing/verkoop. 6. De kandidaat kan gebruik maken van een geautomatiseerd informatiesysteem voor de marketing/verkoopplanning. 7. De kandidaat kan in overleg met betrokken afdelingen operationele verkoopplannen maken Eindtermen deelkwalificatie Marktverkenning 4 1. De kandidaat kan voor wat betreft marketing- en verkoopactiviteiten een bijdrage leveren aan een strategisch ondernemingsplan. 2. De kandidaat kan bedrijfsdoelstellingen met betrekking tot marketing en verkoop vertalen in afdelingsdoelstellingen. 3. De kandidaat kan een opzet voor een marktonderzoek maken. 4. De kandidaat kan door middel van desk research marktontwikkelingen analyseren. 5. De kandidaat kan door middel van field research gegevens over de markt verzamelen. 17

22 50118 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Marktverkenning 4 6. De kandidaat kan onderzoeksgegevens statistisch verwerken met behulp van een geautomatiseerd systeem. 7. De kandidaat kan een concurrentie-analyse maken. 8. De kandidaat kan een onderzoeksrapport samenstellen. 9. De kandidaat kan naar aanleiding van onderzoeksresultaten het management adviseren over het te voeren marketingbeleid Eindtermen deelkwalificatie Pers en PR 4 1. De kandidaat kan de identiteit van een organisatie verwoorden. 2. De kandidaat kan het management adviseren inzake het intern en extern communicatiebeleid. 3. De kandidaat kan aan onderzoeks- en adviesbureaus gegeven communicatie-opdrachten begeleiden. 4. De kandidaat kan concepten voor corporate advertising campagnes medebeoordelen. 5. De kandidaat kan corporate communicatiedoelstellingen omzetten in operationele in- en externe communicatieve activiteiten. 6. De kandidaat kan een PR-plan opstellen. 7. De kandidaat kan een PR-plan evalueren en zonodig bijstellen. 8. De kandidaat kan bijeenkomsten en evenementen organiseren. 9. De kandidaat kan een plan ten behoeve van de interne communicatie opstellen. 10. De kandidaat kan mede uitvoering geven aan het huisstijlbeleid van de organisatie. 11. De kandidaat kan artikelen voor een personeelsblad/huisorgaan en persmap schrijven. 12. De kandidaat kan contacten met de pers onderhouden. 13. De kandidaat kan voorlichtings-, promotie- en PR-materiaal vervaardigen. 14. De kandidaat kan een eenvoudige audio-visuele productie vervaardigen. 15. De kandidaat kan audiovisuele presentaties verzorgen. 16. De kandidaat kan de uitvoering van opdrachten door grafische vormgevers begeleiden. 17. De kandidaat kan activiteiten in het kader van sponsorbeleid uitvoeren Eindtermen deelkwalificatie Reclame en promotie 4 1. De kandidaat kan het reclamebeleid van een organisatie mede opstellen. 2. De kandidaat kan een reclameplan opstellen. 3. De kandidaat kan het reclameplan of onderdelen daarvan uitvoeren. 4. De kandidaat kan als contactpersoon van een organisatie naar een marketingcommunicatiebureau optreden. 5. De kandidaat kan een briefing opstellen voor een marketingcommunicatiebureau met betrekking tot reclamecampagnes. 6. De kandidaat kan het effect van reclamecampagnes evalueren aan de hand van de geformuleerde doelstellingen. 18

23 50116 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Reclame en promotie 4 7. De kandidaat kan het management adviseren bij het opstellen van een reclamebudget. 8. De kandidaat kan aangeven welk middel/medium in een gegeven situatie de voorkeur heeft. 9. De kandidaat kan de uitvoering van het mediaplan bewaken. 10. De kandidaat kan promotionele activiteiten mede vormgeven Eindtermen deelkwalificatie Sales 4 1. De kandidaat kan specifieke product- en of diensteninformatie zowel intern als extern verzamelen. 2. De kandidaat kan zowel intern als extern verkregen specifieke product- en of diensteninformatie analyseren. 3. De kandidaat kan informatie verstrekken aan het management ten behoeve van targets en/of budgetten. 4. De kandidaat kan verkoopactiviteiten plannen met inachtneming van targets en/of budgetten. 5. De kandidaat kan adviezen over het verkoopbeleid geven. 6. De kandidaat kan een relatienetwerk opbouwen. 7. De kandidaat kan een relatienetwerk onderhouden. 8. De kandidaat kan productpresentaties voorbereiden. 9. De kandidaat kan productpresentaties (doen) uitvoeren. 10. De kandidaat kan producten/diensten vis-à-vis verkopen. 11. De kandidaat kan producten/diensten telefonisch verkopen. 12. De kandidaat kan verkoopacties uitvoeren. 13. De kandidaat kan het versturen van monsters regelen. 14. De kandidaat kan onderhandelen over leverings-, betalings-, kredietverlenings- en bevoorradingsvoorwaarden. 15. De kandidaat kan verkoopovereenkomsten afsluiten. 16. De kandidaat kan klanten-/verkoopbestanden onderhouden. 17. De kandidaat kan regels en procedures implementeren in overeenstemming met de voorschriften m.b.t. veiligheid, gezondheid en milieu Eindtermen deelkwalificatie Customer service 4 1. De kandidaat kan bedrijfsstrategieën met betrekking tot customer service omschrijven. 2. De kandidaat kan aangeven wat de invloed is van verschillende afdelingen binnen een bedrijf op de customer service. 3. De kandidaat kan customer service-plannen maken. 4. De kandidaat kan de kosten en baten van plannen ten behoeve van de customer service berekenen. 5. De kandidaat kan procedures voor de customer service opstellen. 6. De kandidaat kan procedures voor customer service (het customer service-plan) implementeren. 7. De kandidaat kan de uitvoering van de procedures voor de customer service bewaken. 8. De kandidaat kan meetbare doelstellingen voor de customer service vaststellen. 19

24 50158 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Customer service 4 9. De kandidaat kan meten of de doelstellingen voor de customer service bereikt zijn. 10. De kandidaat kan customer service-plannen bijstellen aan de hand van meetresultaten. 11. De kandidaat kan de kosten van plannen ten behoeve van customer service bewaken. 12. De kandidaat kan procedures voor customer service (doen) uitvoeren. 13. De kandidaat kan klachten van klanten behandelen. 14. De kandidaat kan meewerken aan de vergroting van het milieubewustzijn. 15. De kandidaat kan regels en procedures implementeren in overeenstemming met de voorschriften m.b.t. veiligheid, gezondheid en milieu Eindtermen deelkwalificatie Goederenstroombesturing 3 1. De kandidaat kan de samenhang tussen de verschillende deelsystemen van de logistiek toelichten. 2. De kandidaat kan de logistieke doelstellingen van verschillende soorten bedrijven in de bedrijfskolom omschrijven. 3. De kandidaat kan verschillende logistieke besturingsconcepten omschrijven. 4. De kandidaat kan verschillende strategische inkoopbeslissingen omschrijven. 5. De kandidaat kan vendor rating omschrijven. 6. De kandidaat kan verschillende bestelsystemen/voorraadaanvulsystemen omschrijven. 7. De kandidaat kan vraagvoorspellingstechnieken t.b.v. vaststelling van de inkoopbehoefte om schrijven. 8. De kandidaat kan het concept van klanten-order-ontkoppelpunt omschrijven. 9. De kandidaat kan de functies van verschillende voorraadsoorten omschrijven. 10. De kandidaat kan de componenten van voorraadkosten omschrijven. 11. De kandidaat kan de criteria voor de indeling van magazijnsoorten omschrijven. 12. De kandidaat kan verschillende opslagmiddelen omschrijven. 13. De kandidaat kan verschillende magazijnhulpmiddelen omschrijven. 14. De kandidaat kan verschillende orderverzamelmethoden omschrijven. 15. De kandidaat kan verschillende productiebesturingssystemen omschrijven. 16. De kandidaat kan prestatie-indicatoren noemen, die gehanteerd worden binnen de deelsystemen van de logistiek. 17. De kandidaat kan de keuzecriteria voor de verschillende transportwijzen omschrijven. 18. De kandidaat kan de criteria voor de keuze van de vestigingsplaats van een distributiecentrum om schrijven. 19. De kandidaat kan het begrip public warehousing omschrijven. 20. De kandidaat kan de verschillende Inco-terms noemen. 21. De kandidaat kan verschillende transport- en douanedocumenten noemen. 22. De kandidaat kan de partijen in de transportwereld noemen. 23. De kandidaat kan de opbouw van nationale (NEN) en internationale (ISO) kwaliteitsnormen omschrijven. 24. De kandidaat kan de opbouw van een milieuzorgsysteem omschrijven. 20

25 50103 Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 2 - keuzetaal 2 1. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie van eenvoudige aard in de moderne vreemde taal inwinnen. 2. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie van eenvoudige aard in de moderne vreemde taal verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende telefoongesprekken aannemen en telefoongesprekken doorverbinden in de moderne vreemde taal. 4. De kandidaat kan buitenlandse bezoekers ontvangen en verwijzen in de moderne vreemde taal. 5. De kandidaat kan eenvoudige brieven in de moderne vreemde taal opstellen Eindtermen deelkwalificatie Zakelijke communicatie MVT 3 - keuzetaal 2 1. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal inwinnen. 2. De kandidaat kan mondeling zowel in- als extern informatie in de moderne vreemde taal verstrekken. 3. De kandidaat kan inkomende en uitgaande telefoongesprekken in de moderne vreemde taal voeren. 4. De kandidaat kan buitenlandse bezoekers ontvangen en verwijzen en een eenvoudige conversatie in de moderne vreemde taal met hen voeren. 5. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren in de moderne vreemde taal. 6. De kandidaat kan informatieve teksten vanuit de moderne vreemde taal samenvatten in het Nederlands Eindtermen deelkwalificatie Commerciële administratie 2 1. De kandidaat kan een eenvoudige administratie van een handelsonderneming bijhouden. 2. De kandidaat kan dagboeken bijhouden. 3. De kandidaat kan een eenvoudige subadministratie bijhouden. 4. De kandidaat kan gecontroleerde boekingsdocumenten journaliseren met behulp van een gegeven rekeningschema met uitsluitend zuivere rekeningen. 5. De kandidaat kan de documenten en formulieren die bij inkoop en verkoop voorkomen invullen. 6. De kandidaat kan de documenten en formulieren die bij inkoop en verkoop voorkomen archiveren. 7. De kandidaat kan ten behoeve van de commerciële administratie gebruik maken van een geautomatiseerd systeem. 8. De kandidaat kan standaardbestellingen uitvoeren. 9. De kandidaat kan niet-standaardbestellingen voorbereiden. 10. De kandidaat kan vertragingen van bestellingen signaleren. 11. De kandidaat kan offertes aanvragen. 12. De kandidaat kan offertes met elkaar vergelijken. 21

26 50157 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Commerciële administratie De kandidaat kan orders beoordelen op basis van vastgestelde criteria. 14. De kandidaat kan de administratieve controle van een order uitvoeren. 15. De kandidaat kan een standaard factuur samenstellen. 16. De kandidaat kan verschillende betalingscondities onderscheiden. 17. De kandidaat kan verschillende leveringscondities onderscheiden Eindtermen deelkwalificatie Administratie verkooporders 3 1. De kandidaat kan offertes/prijsopgaven voor klanten maken. 2. De kandidaat kan de verkoopkosten van een order calculeren. 3. De kandidaat kan speciale aanbiedingen/promoties registreren. 4. De kandidaat kan de kosten die door speciale aanbiedingen/promoties ontstaan, berekenen. 5. De kandidaat kan orders met behulp van verschillende verkoopsystemen aannemen. 6. De kandidaat kan orderbevestigingen aanmaken. 7. De kandidaat kan orders/facturen samenstellen. 8. De kandidaat kan offertes met orders/facturen vergelijken. 9. De kandidaat kan standaardorders, speciale orders en spoedorders behandelen. 10. De kandidaat kan aangeven waardoor backorders en spoedorders ontstaan. 11. De kandidaat kan fouten in de levering administratief verwerken. 12. De kandidaat kan de orderafhandeling bewaken. 13. De kandidaat kan procedures voor de kredietbewaking uitvoeren. 14. De kandidaat kan gebruik maken van een geautomatiseerd systeem voor de administratie van verkooporders. 15. De kandidaat kan aangeven wat de gevolgen van het administreren van verkooporders zijn voor de administratieve organisatie. 16. De kandidaat kan regels en procedures implementeren in overeenstemming met de voorschriften m.b.t. veiligheid, gezondheid en milieu Eindtermen deelkwalificatie Inkoopbeleid en -planning 3 1. De kandidaat kan aangeven wat de doelstellingen van een onderneming op inkoopgebied kunnen zijn. 2. De kandidaat kan voorbereidende werkzaamheden uitvoeren t.b.v. leverancierskeuze. 3. De kandidaat kan adviseren m.b.t. de spreiding van leveranciers, rekening houdend met de logistieke consequenties. 4. De kandidaat kan adviseren m.b.t. de mate van samenwerking op logistiek vlak met leveranciers. 5. De kandidaat kan adviseren bij de spreiding van inkoop over leveranciers. 6. De kandidaat kan volgens verschillende vendor-ratingmethoden beoordelen of leveranciers voldoen aan de gestelde eisen. 7. De kandidaat kan adviseren m.b.t. de inkoopstrategie. 22

27 50155 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Inkoopbeleid en -planning 3 8. De kandidaat kan criteria voor verpakkingen toepassen. 9. De kandidaat kan criteria m.b.t. material handling toepassen. 10. De kandidaat kan criteria m.b.t. afroep en levering van orders toepassen. 11. De kandidaat kan de afhandeling van afroeporders bewaken. 12. De kandidaat kan een geautomatiseerd systeem voor de inkoop gebruiken. 13. De kandidaat kan criteria m.b.t. kwaliteitseisen toepassen. 14. De kandidaat kan aangeven welke factoren bepalend zijn voor de keuze maken of kopen. 15. De kandidaat kan aangeven welke factoren een rol spelen bij de keuze t.a.v. co-makership. 16. De kandidaat kan voorbereidende werkzaamheden t.b.v. het afsluiten van contracten uitvoeren. 17. De kandidaat kan regels toepassen ter naleving van de wettelijke eisen op milieugebied die verband houden met de inkoop. 18. De kandidaat kan parameters van verschillende bestelsystemen vaststellen. 19. De kandidaat kan gegevens voor inkoopplannen aanleveren. 20. De kandidaat kan inkoopprocedures toepassen. 21. De kandidaat kan de leveringsvoorwaarden omschrijven. 22. De kandidaat kan bevoorradings- en leverafspraken plannen. 23. De kandidaat kan de prestaties van de inkoop meten Eindtermen deelkwalificatie Telebusiness 3 1. De kandidaat kan de achtergronden van en de ontwikkelingen binnen direct marketing beschrijven. 2. De kandidaat kan de interne organisatie van een callcenter beschrijven. 3. De kandidaat kan de procedures binnen een callcenter beschrijven. 4. De kandidaat kan zich verbaal uitdrukken volgens de aan een agent gestelde eisen. 5. De kandidaat kan relevante telefonische gespreks- en verkooptechnieken toepassen. 6. De kandidaat kan cliënten telefonisch informeren en instrueren. 7. De kandidaat kan computertelefoniesystemen hanteren. 8. De kandidaat kan gespreksresultaten verwerken Eindtermen deelkwalificatie Telebusiness 4 1. De kandidaat kan nieuwe ontwikkelingen binnen direct marketing signaleren. 2. De kandidaat kan de interne organisatie van een telebusinessbedrijf beschrijven. 3. De kandidaat kan de procedures binnen een telebusinessafdeling beschrijven. 4. De kandidaat kan procedures voor een telebusinessafdeling op-/bijstellen. 5. De kandidaat kan zich verbaal uitdrukken volgens de aan een telebusinessmedewerker gestelde eisen. 6. De kandidaat kan relevante telefonische gespreks- en verkooptechnieken toepassen. 7. De kandidaat kan cliënten telefonisch informeren en instrueren. 23

28 53138 (vervolg Eindtermen deelkwalificatie Telebusiness 4 8. De kandidaat kan computertelefoniesystemen hanteren. 9. De kandidaat kan gespreksresultaten verwerken. 10. De kandidaat kan de wijze van uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden binnen een telebusinessafdeling sturen. 11. De kandidaat kan productinhoudelijke instructies geven. 12. De kandidaat kan scripts op-/bijstellen. 13. De kandidaat kan zorg dragen voor actualisering van informatie met betrekking tot aangenomen opdrachten. 14. De kandidaat kan het servicelevel van het team bewaken. 15. De kandidaat kan een functionele rapportage verzorgen over de prestaties van het team Eindtermen deelkwalificatie Leidinggeven 4 1. De kandidaat kan leiding geven aan de dagelijkse werkzaamheden van een afdeling. 2. De kandidaat kan werkoverleg leiden. 3. De kandidaat kan adviseren t.a.v. de personeelsaangelegenheden van de eigen afdeling. 4. De kandidaat kan functioneringsgesprekken voeren met medewerkers van de eigen afdeling. 5. De kandidaat kan een projectplanning opstellen. 6. De kandidaat kan leiding geven aan de uitvoering van een project. 7. De kandidaat kan een afdelingsbudget bewaken. 8. De kandidaat kan afdelingsgegevens en -informatie aanleveren ten behoeve van het management Eindtermen deelkwalificatie E-business 3 1. De kandidaat kan volgens een E-business bedrijfsmodel commerciële en informatieve activiteiten verrichten. 2. De kandidaat kan marketing-, verkoop-, bedrijfs- en afdelingsdoelstellingen met betrekking tot E-business realiseren. 3. De kandidaat kan commerciële activiteiten en informatieve diensten middels een website opzetten. 4. De kandidaat kan teksten voor een website schrijven. 5. De kandidaat kan met behulp van een bestaand softwarepakket een website, met interactiemogelijkheden, voor een bedrijf/organisatie inrichten. 6. De kandidaat kan aangeven wat de invloed is van E-business op de relatie met klanten. 24

29 50097 Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO - Economie & Maatschappij 4 Algemene vaardigheden 1. De kandidaat kan een onderzoek opstellen en uitvoeren. Engels 1. De kandidaat kan deelnemen aan een Engelstalig gesprek in relevante beroeps- en studiesituaties.* 2. De kandidaat kan eenvoudige correspondentie voeren in het Engels.* 3. De kandidaat kan Engelse schriftelijke studieteksten samenvatten in het Nederlands. 4. De kandidaat kan Engels gesproken teksten gericht op de studiesituatie samenvatten in het Nederlands. Wiskunde * Alleen indien de kandidaat voor de deelkwalificatie Zakelijke Communicatie MVT niet de Engelse taal heeft gekozen. 1. De kandidaat kan tabellen opstellen. 2. De kandidaat kan gegevens uit tabellen verklaren. 3. De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met gegevens uit tabellen. 4. De kandidaat kan interpoleren en extrapoleren in tabellen. 5. De kandidaat kan grafieken opstellen. 6. De kandidaat kan gegevens uit grafieken verklaren. 7. De kandidaat kan de begrippen stijging, daling, toe- en afnemende stijging en daling, differentie, differentiequotiënt, hellingscoëfficiënt, schommeling, periodiciteit en trend hanteren. 8. De kandidaat kan formules opstellen bij tabellen en grafieken. 9. De kandidaat kan lineair interpoleren en extrapoleren. 10. De kandidaat kan eerstegraads vergelijkingen oplossen. 11. De kandidaat kan verbanden tussen grootheden uitdrukken in formules. 12. De kandidaat kan de begrippen gebroken lineaire functie, exponentiële functie, exponentiële groei, beginwaarden, groeifactor, groeipercentage, halveringstijd en verdubbelingstijd hanteren. 13. De kandidaat kan verbanden die door een tabel, grafiek of formule zijn gegeven optellen, aftrekken en schakelen. 14. De kandidaat kan een formule in een andere formule substitueren en formules omvormen. 15. De kandidaat kan bepalen welke steekproefmethode in welke situatie geschikt is. 16. De kandidaat kan een aselecte steekproef trekken. 17. De kandidaat kan op grond van steekproefresultaten uitspraken doen over de gehele populatie. 18. De kandidaat kan de belangrijkste maten voor centrale tendentie berekenen. 19. De kandidaat kan de voor- en nadelen van de belangrijkste maten voor centrale tendentie beschrijven. 20. De kandidaat kan de belangrijkste spreidingsmaten berekenen. 21. De kandidaat kan waarschijnlijkheden met betrekking tot een normaal verdeeld verschijnsel berekenen. 22. De kandidaat kan kansberekeningen uitvoeren. 25

30 50097 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO - Economie & Maatschappij 4 Algemene economie 1. De kandidaat kan de ontwikkelingen in het consumptiepatroon in de loop van de tijd beschrijven. 2. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen met betrekking tot consumentengedrag omschrijven. 3. De kandidaat kan de begrippen (collectieve) inkomensvraagcurves, (collectieve) prijsvraagcurves, inkomens- en prijselasticiteit toelichten. 4. De kandidaat kan met behulp van economische theorieën de inkomens- en vermogensvorming en inkomens- en vermogensverdeling in Nederland verklaren. 5. De kandidaat kan de rol van de collectieve sector en van het bedrijfsleven in de economische orde in Nederland beschrijven. 6 De kandidaat kan de werking van de belangrijkste instrumenten t.b.v. de herverdeling van inkomens analyseren. 7. De kandidaat kan de rol van de overheid en van maatschappelijke organisaties bij de herverdeling van inkomens toelichten. 8. De kandidaat kan de financiering van de collectieve sector in Nederland analyseren. 9. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen met betrekking tot de financiering van de collectieve sector toelichten. 10. De kandidaat kan verschillende vormen van economische ordening beschrijven. 11. De kandidaat kan de rol van de overheid en het bedrijfsleven ten aanzien van het allocatieproces beschrijven. 12. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen op het gebied van economische politiek toelichten. 13. De kandidaat kan het belang van internationale handel voor de Nederlandse economie toelichten. 14. De kandidaat kan de betalingsbalans met haar deelrekeningen beschrijven. 15. De kandidaat kan de gevolgen van overschotten of tekorten op de betalingsbalans toelichten. 16. De kandidaat kan de belangrijkste internationale ontwikkelingen op het gebied van de handel toelichten. 17. De kandidaat kan de werking van wisselkoerssystemen beschrijven. 18. De kandidaat kan de belangrijkste begrippen op het gebied van het internationale geldwezen toelichten. Bedrijfsadministratie 1. De kandidaat kan onderhavige berekeningen en handelingen uitvoeren met behulp van een geautomatiseerd systeem. 2. De kandidaat kan de principes van het dubbelboekhouden toepassen. 3. De kandidaat kan opbrengsten, kosten, brutowinst, netto-winst en omzetbelasting berekenen. 4. De kandidaat kan de functies van journaal, grootboek, dagboeken, sub-grootboeken en rekeningstelsel gebruiken. 5. De kandidaat kan de inkopen en verkopen van een handelsonderneming boeken aan de hand van een gegeven rekeningenschema. 6. De kandidaat kan obligoboekingen maken met betrekking tot voor-inkopen en voor-verkopen aan de hand van een gegeven rekeningenschema. 7. De kandidaat kan permanentie toegepast op baten en lasten vastleggen in het grootboek aan de hand van een gegeven grootboekrekeningenschema. 8. De kandidaat kan boekingen met betrekking tot duurzame productiemiddelen vastleggen in het grootboek aan de hand van een gegeven rekeningenschema. 9. De kandidaat kan afschrijvingen van debiteuren en afschrijvingen op incourante voorraden verwerken in het grootboek aan de hand van een gegeven grootboekrekeningenschema. 10. De kandidaat kan inkoopstaten, verkoopstaten en kasstaten invullen en coderen aan de hand van gegeven boekingsdocumenten en een gegeven rekeningenschema. 26

31 50097 (vervolg) Eindtermen deelkwalificatie Doorstroom HBO - Economie & Maatschappij 4 Mens- en maatschappijwetenschappen 1. De kandidaat kan de aard en omvang van het verschijnsel criminaliteit en daarmee samenhangende vraagstukken verklaren. 2. De kandidaat kan aangeven op welke wijze de verschillende politieke en maatschappelijke instituties en groeperingen betrokken zijn bij het verschijnsel criminaliteit. 3. De kandidaat kan verschillende opvattingen met betrekking tot de oorzaken en aanpak van criminaliteit beschrijven. 4. De kandidaat kan de relevante begrippen op het gebied van communicatie en massamedia toelichten. 5. De kandidaat kan de hoofdelementen van de Nederlandse pers en het Nederlandse omroepbestel beschrijven. 6. De kandidaat kan uitleggen welke functies massamedia vervullen voor de samenleving. 7. De kandidaat kan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van communicatie en massamedia beschrijven Eindtermen deelkwalificatie Internationale beroepsoriëntatie 3 Onderdeel Landenkennis 1. De kandidaat kan de topografie van het betreffende land in grote lijnen weergeven. 2. De kandidaat kan de relatie tussen de geologische/klimatologische gesteldheid en de bestaansmiddelen van het betreffende land beschrijven. 3. De kandidaat kan het bevolkingsaantal en de bevolkingssamenstelling van het betreffende land weergeven. 4. De kandidaat kan de historische ontwikkeling van het betreffende land in grote lijnen beschrijven. 5. De kandidaat kan de kenmerken van het politiek bestel, de belangrijkste politieke stromingen en de belangrijkste actuele politieke kwesties van het betreffende land beschrijven. 6. De kandidaat kan de belangrijkste culturele kenmerken van het betreffende land beschrijven. 7. De kandidaat kan de plaats van de eigen opleiding in de onderwijsstructuur van het betreffende land beschrijven. 8. De kandidaat kan de huidige economische situatie van het betreffende land in grote lijnen beschrijven. 9. De kandidaat kan de positie van het betreffende land in de Europese Unie of de relatie van het betreffende land met de Europese Unie beschrijven. Onderdeel Organisatie van de arbeid 1. De kandidaat kan de belangrijkste werkgevers- en werknemersorganisaties noemen. 2. De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de rechten, plichten en verantwoordelijkheden die voortvloeien uit een arbeidsovereenkomst in een vergelijkbare werksituatie/functie in het betreffende land en in Nederland. 3. De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de rechten, plichten en verantwoordelijkheden die gelden voor een werknemer in geval van werkloosheid, ziekte, zwangerschap en arbeidsongeschiktheid in het betreffende land en in Nederland. 4. De kandidaat kan m.b.t. het betreffende land de invloed van de overheid op de arbeidsmarkt beschrijven. 27