Begroting 2016 gemeente Leeuwarden September 2015

Transcriptie

1 Begroting 2016 gemeente Leeuwarden September 2015

2 Inhoudsopgave Begroting Samenstelling van het bestuur... 2 Leeswijzer Inleiding Beleidsbegroting Thema s Culturele hoofdstad Transformatie sociaal domein Werkgelegenheidsaanpak Domeinen Domein Sociaal Domein Fysiek Domein Veilig Domein Bestuur en middelen Paragrafen Lokale heffingen Weerstandsvermogen en risicobeheersing Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering/Dienstverlening Verbonden partijen en andere samenwerkingsverbanden Grondbeleid Meerjaren investeringen Financiële begroting Baten en lasten Overzicht van baten en lasten Toelichting op het overzicht van baten en lasten Uiteenzetting financiële positie Ontwikkeling financiële positie Enkele specifieke onderwerpen Meerjarenraming Bijlagen Bijlage A. Overzicht mee- en tegenvallers Bijlage B. Verloop reserves en voorzieningen Bijlage C. Meerjaren investeringsprogramma Bijlage D. Overzicht subsidies aan instellingen Bijlage E. Overzicht van incidentele lasten en baten en structurele stortingen in en onttrekkingen aan reserves Bijlage F. Monitor bezuinigingen Bijlage G. Berekening financiële kengetallen en balansprognose

3 Samenstelling van het bestuur Burgemeester dhr. Drs. F.J.M. Crone Verantwoordelijk voor: Veiligheid, openbare orde en handhaving Europese/internationale zaken Grote stedenbeleid Gemeentelijke herindeling Public affairs Culturele Hoofdstad 2018 Wethouder mw. Drs. T. Koster Portefeuilles: Onderwijs Jeugdbeleid Kennis en innovatie Gezondheidszorg Verkeer en Vervoer Wethouder dhr. H. S. Deinum Portefeuilles: Economische zaken Economie en innovatie Watertechnologie Ruimtelijke ordening Samenwerking met regiogemeenten Wethouder dhr. A. Ekhart Portefeuilles: Zorg en opvang Integratie Vluchtelingen Werk en inkomen Sport Wethouder dhr. H. van der Molen Portefeuilles: Wijken en dorpen Beheer openbare ruimte Armoedebeleid Jeugdwerkeloosheid Publieke dienstverlening Bedrijfsvoering Wethouder dhr. mr. S. Feitsma Portefeuilles: Financiën Cultuur/Culturele Hoofdstad 2018 Historisch centrum Leeuwarden Stads- en regiomarketing Samenwerkingsagenda provincie Fryslân-gemeente Wethouder mw. I. Diks MA Portefeuilles: Duurzame ontwikkeling Recreatie en toerisme Natuur en landbouw Wonen en stedelijke vernieuwing Monumentenzorg Gemeentesecretaris dhr. mr. R.J. Hoek Verantwoordelijk voor: De gemeentelijke organisatie 2

4 Leeswijzer De opbouw van de begroting wordt in belangrijke mate voorgeschreven in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en is als volgt: Figuur 1 Hoofdstructuur begroting. In hoofdstuk 2 staat de beleidsbegroting. De focus is gericht op het bereiken van de in het collegeprogramma gestelde doelen voor 2017/2018 en of er beleidsinhoudelijke of financiële afwijkingen zijn of dreigen. Uitgangspunt is dat de begrotingsuitvoering voor ongeveer 95% uit reguliere activiteiten bestaat. Dat zijn going concern taken (vermeld in de financiële overzichten met beleidsproducten aan het eind van ieder programma) waar minder politieke sturing op nodig is, zolang er geen essentiële afwijkingen zijn. De Beleidsbegroting bevat: 1. Drie grote (financiële) opgaven in deze raadsperiode vervat in drie thema s: Culturele hoofdstad 2018, transformatie sociaal domein en de werkgelegenheidsaanpak. Ieder thema bevat: Een schets van de aanpak Het aandeel van de gemeente daarin (en van anderen) De gemeentelijke middelen die hiermee gemoeid zijn De programma s die hieraan een bijdrage leveren 2. Vier programma s, die zijn afgeleid van het collegeprogramma en de organisatieopzet: Sociaal, Fysiek, Veilig en Bestuur en middelen. Ieder programma bevat: Een kort overzicht van de ambities en speerpunten uit het collegeprogramma voor 2017/2018: Wat willen we bereiken? Een tekstuele toelichting op activiteiten die bijdragen aan de realisatie van ambities en speerpunten: Wat gaan we daarvoor doen in het volgende begrotingsjaar en met wie? Om aan te geven waar de gemeente op afgerekend kan worden en wat de verantwoordelijkheid van anderen is. Daarbij is voor zover mogelijk een relatie aangebracht tussen budgetten en activiteiten. Een raming van baten en lasten op beleidsproducten niveau: Wat gaat dat kosten? De raad autoriseert met het vaststellen van de begroting de totale baten en lasten per beleidsproduct. 3

5 3. In afzonderlijke paragrafen staan de beleidslijnen met betrekking tot relevante beheersmatige aspecten en de lokale heffingen. Iedere paragraaf is een dwarsdoorsnede van de voorgaande programma s op het gebied van: lokale heffingen; weerstandsvermogen; onderhoud kapitaalgoederen; financiering; bedrijfsvoering; verbonden partijen; grondbeleid; Meerjaren investeringen (incl. SIOF). In hoofdstuk 3 staat de financiële begroting met daarop een toelichting. Het overzicht van baten en lasten staat in paragraaf 3.1. De uiteenzetting van de financiële positie staat in paragraaf 3.2. Een totaaloverzicht met voorgenomen bezuinigingen is te vinden in bijlage F. 4

6 1. INLEIDING Doelen en kader In deze begroting staan de uitgaven en inkomsten van de gemeente Leeuwarden. Er gaat in totaal 502 mln in om. De focus is gericht op het bereiken van de in het collegeprogramma Iedereen is Leeuwarden, Ljouwert is eltsenien gestelde doelen voor 2017/2018. Er moeten voorbereidingen worden getroffen in aanloop naar Leeuwarden-Fryslân De ondersteuning op het gebied van (jeugd)zorg en werk moet beter, efficiënter en goedkoper. Het terugdringen van armoede is een belangrijke ambitie. En er zijn meer banen nodig. In deze begroting worden de plannen voor 2016 toegelicht die bijdragen aan de realisatie daarvan. De meerjarenraming vormt het bijbehorende financiële kader. Financiële positie en 2 e fase groot onderhoud gemeentefonds Er is sprake van een solide en gedegen financiële huishouding. Op basis van onder andere de meicirculaire 2015 is berekend dat voor de komende meerjarenperiode alle jaarschijven sluiten. Voor de jaarschrijf 2019 wordt in eerste aanleg een overschot verwacht van De afgelopen jaren is groot onderhoud aan het gemeentefonds uitgevoerd en zijn in de meicirculaire met ingang van 2016 de voorlopige uitkomsten van de 2 e fase doorgevoerd. Voor onze gemeente betekent de 2 e fase van het groot onderhoud het volgende. In plaats van een mogelijke krimp van 2,8 mln beperken de herverdeeleffecten voor Leeuwarden zich voorlopig tot een bedrag van 1,2 mln. Deze uitkomst is in de begroting 2016 verwerkt. Er komt echter een nieuw/aanvullend onderzoek waarvan de resultaten pas bij de meicirculaire 2016 bekend worden. Omdat nu maar een gedeelte van het herverdeeleffect (nadeel 1,2 mln) in de meicirculaire is meegenomen, is het in eerste aanleg begrote overschot van vanwege deze onzekerheden gereserveerd en sluit de nieuwe structurele positie in 2019 met het saldo nul. Weerstandsvermogen De omvang van de Algemene Reserve bedraagt eind ,3 mln. In de begroting 2015 is nog een post Onvoorzien opgenomen van 0,1 mln die ook aangemerkt kan worden als weerstandscapaciteit. Het totaal van deze twee bedraagt 10,4 mln. Daarmee komt de weerstandscapaciteit ruim hoger uit dan het gewenste niveau van 6,9 mln (1,5 x de actuele risicopositie van 4,6 mln). Daarnaast worden afzonderlijke risicoanalyses uitgevoerd voor de risico's die verband houden met de 3 decentralisaties in het sociaal domein en grondexploitaties. Verreweg het grootste risico voor 2016 zit in de onzekerheid of de kosten van de decentralisatie van taken op het gebied van zorg, jeugd en participatie in 2015 goed zijn geraamd. Voor het opvangen van risico s op het terrein van de 3 decentralisaties is naar verwachting 7,1 mln voldoende en er is 9 mln beschikbaar. Ruim voldoende dus. Tot slot zijn zowel de korte termijn (periode tot 4 jaar) als de lange termijn risico s (5 tot 10 jaar) in de grondexploitaties afgedekt met respectievelijk 8,7 mln en 12,9 mln ( 5,17 mln + 7,78 mln). Speerpunten 2016 De voorbereidingen in aanloop naar Leeuwarden-Fryslân 2018 zijn in volle gang. In het voorjaar van 2016 worden de financiën en programmering tussentijds geëvalueerd. Op basis van de inhoudelijke programmering door de stichting Kulturele Haadstêd 2018 maken provincie en gemeenten in 2016 gezamenlijk een plan voor de bereikbaarheid en de veiligheid van de evenementen. 5

7 Meer Banen creëren is nog steeds eerste prioriteit. Uitvoering van het Aanvalsplan Werk moet de resterende collegeperiode leiden tot 1000 banen extra. De gemeente speelt nadrukkelijk een rol in de economische stimulering, via relatiebeheer, acquisitie en lobby; en in de verbetering van de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt. In 2016 worden onder andere diverse initiatieven en projecten uitgevoerd die het leren en werken in groeisectoren (o.a. watertechnologie en zuivel) aantrekkelijker maken en die jongeren en herintreders met (om-,her- en bij-) scholing de stap naar de arbeidsmarkt helpen maken. In 2016 blijven we ook de ondersteuning op het gebied van (jeugd)zorg en werk verder verbeteren. De focus ligt daarbij op preventie en het versterken van de toegang tot zorg en werk en de doorontwikkeling van de sociale wijkteams en de jeugd- en gezinsteams. Hoe komt de gemeente aan haar geld? Totaal 502 mln * De categorie Belastingopbrengsten bestaat uit: Onroerende zaakbelasting, rioolheffing en hondenbelasting; overige belastingen vallen in de categorie Overige goederen en diensten. Hoe wordt het geld besteed? Totaal 502 mln 6

8 Belastingtarieven De gemeente streeft er naar de heffingen zo veel mogelijk kostendekkend te laten zijn. De totale opbrengst aan belasting en overige heffingen is in 2016 begroot op circa 59 mln. Dit is ongeveer 12% van de totale gemeentelijke baten. Jaarlijks wordt een inflatiecorrectie op de belastingtarieven toegepast. In 2016 doet de bijzondere situatie zich voor dat de inflatiecorrectie per saldo negatief is en de tarieven 2016 t.o.v verlaagd worden of gelijk blijven. Vergelijken Voor het eerst zijn in deze begroting financiële kengetallen opgenomen, zodat vergelijking met andere gemeenten mogelijk is als het gaat om bijvoorbeeld woonlasten. De woonlasten in Leeuwarden zijn ook terug te vinden bij het thema gemeentelijke financiën op Je kunt hier de gegevens over Leeuwarden vergelijken met het landelijk gemiddelde en andere gemeenten. Behalve op het thema financiën is Leeuwarden op deze site ook nog op 14 andere thema s meetbaar en vergelijkbaar. De site is in ontwikkeling en zal in de toekomst nog meer relevante verantwoordingsinformatie bevatten. De balans opmaken We hebben nog een flink aantal ambities te realiseren in de resterende collegeperiode. In 2016 zijn we halverwege en maken we de balans op. Ligt de uitvoering van de plannen uit het collegeprogramma op koers? Is het nodig beleid aan te passen? In hoeverre zijn de bezuinigingen gerealiseerd? Daarbij kijken we ook naar actuele trends en ontwikkelingen en naar de financiële positie van de gemeente. Eventuele consequenties krijgen hun beslag weer in de begroting van 2017 en verder. 7

9 2. BELEIDSBEGROTING Figuur 2 Structuur Beleidsbegroting. 8

10 2.1 Thema s Culturele hoofdstad 2018 Uitdaging Leeuwarden is namens Nederland verkozen tot Culturele Hoofdstad van Europa in De naam waaronder het verder gestalte krijgt is Leeuwarden-Fryslân We beogen hiermee bij te dragen aan de sociale en economische dimensies van een duurzame samenleving: meer participatie, beter onderwijs en meer werkgelegenheid. Investeringen moeten duurzame resultaten en effecten leveren. Projecten en programma s moeten het verschil maken en zorgen voor structuurversterking op de lange termijn. Uit deze speerpunten volgen zes subdoelen (de zes E s) waar de gezamenlijke organisatie (gemeente, provincie en stichting) in zijn geheel verantwoordelijk voor is: Event: De organisatie van tenminste 41 krachtige evenementen. Europa (nationaal en Internationaal): Leeuwarden en Fryslân beschikken over een breed en sterk multilateraal netwerk in Europa. Experience (imago): Als spin off ontstaat een integraal aanbod van culturele, ecologische en toeristische ervaringen. Entrepreneurship: Het versterken van het ondernemerschap binnen het domein creativiteit, ecologie en toerisme. Empowerment: Als gevolg van Leeuwarden-Fryslân 2018 zullen vooral kinderen en jongeren blijvend stijgen op de maatschappelijke ladder. Ecologie: Leeuwarden en Fryslân zelfvoorzienend laten worden in hun energiegebruik, innoveren in landbouw en watertechnologie. Aanpak en aandeel Leeuwarden in 2016 Om dit te bereiken is het noodzakelijk om als stad en provincie de succesvolle samenwerking rondom Leeuwarden-Fryslân 2018, zoals is vastgelegd in de samenwerkingsagenda Leeuwarden Fryslân , voort te zetten. Drie typen inhoudelijke opgaven worden door gemeente en provincie én de stichting in gezamenlijkheid en in nauwe samenhang uitgevoerd: a. Programma Leeuwarden-Fryslân 2018 (stichting) De opgerichte stichting ten behoeve van Leeuwarden-Fryslân 2018 heeft duidelijk omschreven taken ten aanzien van het organiseren van de in het Bidbook Leeuwarden 2018 genoemde 41 events met bijbehorende activiteiten (bijvoorbeeld Eleven Fountains, Kening van de Greide en Behind the Front Door). Provincie Fryslân en gemeente Leeuwarden geven opdracht aan de stichting en monitoren de voortgang. De nulmeting heeft juli 2015 plaatsgevonden. In 2016 is het programma bekend en hebben alle hoofd events een opdracht. De in 2015 opgerichte taskforce financiën blijft werken aan het binnenhalen van subsidies, fondsen, sponsors, regiobijdrage en bijdragen in natura. In het voorjaar van 2016 worden de financiën en de programmering tussentijds geëvalueerd. Op basis van de resultaten wordt bepaald hoeveel events en aangedragen ideeën binnen het beschikbare budget nog kunnen worden toegevoegd. In 2016 staat de marketing naar het buitenland centraal in verband met de programmering van touroperators. b. Facilitering Leeuwarden-Fryslân 2018 (gemeenten/provincie) Het faciliterend programma verzorgt alle activiteiten/projecten die normaliter een overheidstaak zijn. Dit faciliterend programma past qua competentie beter bij overheden en draagt bij aan het succesvol maken van Leeuwarden-Fryslân Op basis van de inhoudelijke programmering door de stichting maken provincie en gemeenten in 2016 gezamenlijk een plan voor de bereikbaarheid van de events, het vervoer van gasten en maatregelen ten aanzien van openbare orde en veiligheid. 9

11 c. Samenwerkingsagenda (gemeente/provincie) De Samenwerkingsagenda Leeuwarden- provincie Fryslân Leeuwarden-provincie Fryslân pakt door de bestaande beleidsuitvoeringen de drie grootste urgenties van de stad en de regio aan (participatie, onderwijs en werkgelegenheid). Onderscheid wordt gemaakt tussen lopende projecten als Watercampus en Dairy Campus, projecten voor de periode tot 2018 (bijvoorbeeld kansen voor kinderen, verduurzaming gebouwde omgeving) en projecten voor de periode (bijvoorbeeld herstructurering, koplopersproject). In 2016 wordt stevig ingezet op de doorontwikkeling van onderwijs en arbeidsmarktrelatie. Financiën Voor de periode 2014 t/m 2019 is een bedrag beschikbaar gesteld aan de stichting van 5 mln. Hiervan is tot op heden 2,7 mln uitgekeerd en resteert voor de komende periode nog 2,3 mln. Binnen de eigen begroting is nog eens rekening gehouden met een personele inzet van per jaar in de periode t/m Relatie tussen thema en begroting Bijna alle programma s en programmaonderdelen uit de begroting leveren een bijdrage aan dit thema en de samenwerkingsagenda Leeuwarden-Fryslân In elk begrotingsprogramma wordt de aanpak van één of meer onderdelen nader toegelicht of uitgewerkt. We kunnen dus zeggen dat de start van Leeuwarden-Fryslân 2018 de rode draad vormt in deze begroting. 10

12 2.1.2 Transformatie sociaal domein Leeuwarden heeft de ondersteuning en zorg voor inwoners anders georganiseerd. Met deze transformatie van het sociaal domein willen we bereiken, dat mensen zelfredzaam en samenredzaam zijn en zelf de regie over hun leven kunnen behouden. Dat maakt mensen sterker. Meer inzetten op preventie De zorg wordt beter, efficiënter en goedkoper als we het dichter bij mensen organiseren. De sociale wijkteams vervullen hierin een cruciale rol. Om meer in te kunnen zetten op preventie willen we nog meer kennis in huis halen over jeugd bij zowel bij de sociale wijkteams breed als bij de jeugden gezinsteams. Daarbij kijken we gericht welke capaciteit echt nodig is bij de sociale wijkteams en de jeugd- en gezinsteams. Voor het uitvoeren van alle taken zetten we in 2016 incidenteel meer capaciteit in de wijkteams. We krijgen zo ook inzicht in de gewenste structurele capaciteit. Het team dat de herbeoordelingen heeft uitgevoerd en inmiddels de nodige ervaring heeft, wordt daarom incidenteel in 2016 als een flexibele schil aan de wijkteams toegevoegd. Naast preventie ligt het accent ook op de gesprekken met aanbieders om tot alternatieve, nieuwe en lichtere vormen van zorg te komen Versterken van de toegang tot ondersteuning Bewoners kunnen in de wijk terecht bij de wijkteams voor ondersteuning op alle gebieden. Door eerder lichte vormen van zorg en hulpverlening in te zetten, hopen we het beroep op dure specialistische zorg en hulpverlening te beperken. Dit betekent dat we inwoners aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid. In 2016 bouwen we verder aan dit stelsel, het zogenaamde Leeuwarder model, zoals we dat in het Koersdocument hervorming sociaal domein (mei 2015) hebben vastgelegd. De focus ligt nadrukkelijk op het versterken van de toegang en de doorontwikkeling van de sociale wijkteams en de jeugd- en gezinsteams. Het versterken van de toegang bestaat uit het vergroten van de expertise van de sociaal werker, het verder ondersteunen van de sociale wijkteams met specialistische expertise (aansluitfunctionarissen, advies en consult), maar ook uit het beheersen van alternatieve toegangsroutes (vgl. huisarts, medisch specialist, rechter). Ook het versterken van de zelfredzaamheid door onder andere in te zetten op preventieve activiteiten zoals Jimmy s en opvoedkade vallen hieronder. Samenhang brengen in de uitvoering van taken In 2016 vinden er enkele haalbaarheidsonderzoeken plaats waarin verdere integraliteit van beleid wordt nagestreefd. Zo onderzoeken we of rondom dagbesteding Participatie en WMO samengevoegd kunnen worden. We willen het wijken- en dorpenbeleid zo vormgeven dat hiervoor een eenvoudigere vorm van algemene voorziening kan worden gecreëerd. Belangrijk is ook dat de Jeugdzorg sterk vereenvoudigd wordt en er een helder stelsel ontstaat dat nauw verbonden is met de WMO. Hiermee zal het onderscheid 18- en 18+ verder vervagen en kan een nog verdergaande integraliteit worden gecreëerd. Inkopen van aanvullende ondersteuning In 2016 vindt de inkoop lokaal en regionaal plaats voor In de contracten WMO lokaal en regionaal 2016 is een optie opgenomen om de contracten met een jaar te kunnen verlengen. Of daar gebruik van wordt gemaakt wordt in 2016 bepaald. Dat is ook afhankelijk van informatie die van het Rijk moet komen over onder andere huishoudelijke hulp. Jeugdzorg wordt in 2016 opnieuw aanbesteed omdat er een nieuwe productstructuur van kracht zal worden. Deze productstructuur wordt in 2016 voorbereid en vastgesteld. 11

13 Meedoen aan landelijke en regionale projecten Landelijk is er ook extra aandacht voor de ontwikkelingen in Leeuwarden. Dat maakt dat Leeuwarden op verschillende plekken gevraagd is als pilotgemeente te acteren. We refereren aan Agenda Stad, waar Leeuwarden in het project Inclusieve Stad conflicterende wetgeving in kaart brengt en de vrijheid heeft om los van de wetgeving te doen wat nodig is om een huishouden er weer bovenop te helpen. Hiermee verwachten we wettelijke obstakels die adequate hulpverlening in de weg staan te slechten en indien nodig wetswijzigingen te bewerkstelligen. Leeuwarden is trekker van het project LAB Noord. Daarin weten bewonersinitiatieven en wijkbedrijven hun ondersteuning te koppelen aan die van zorginstellingen binnen de aanvullende ondersteuning. Vrijwilligers en professionals weten elkaar zo beter te vinden. En de formele en informele zorg wordt beter op elkaar afgestemd. Backoffice sociaal domein De backoffice sociaal domein die in 2015 is ingericht wordt in 2016 verder ontwikkeld. Er wordt gebruik gemaakt van één informatiesysteem, waar zowel de sociale wijkteams, MO-zaak en de gemeente mee gaan werken. Bij de verdere ontwikkeling van de administratieve taken worden meer taken bij de gemeente zelf belegd. Wat mag het kosten? De overheveling van de wettelijke taken WMO, AWBZ en Participatie gaat ook in 2016 gepaard met bezuinigingen. De uitdaging is en blijft om de taken binnen de beschikbare middelen op te pakken, waarbij de meest kwetsbare inwoners van Leeuwarden ondersteuning en zorg blijven krijgen die nodig is. Het totale budgettair kader voor 2016 is 183 mln. Tegenover dit kader is een prognose gemaakt van de uitgaven voor 2016 bij ongewijzigd beleid. Hierdoor dreigt een tekort te ontstaan van 8,5 mln. Daarnaast is met het vaststellen van het Financieel Kader drie decentralisaties 2016 (juni 2015) besloten om extra te investeren in onder andere preventie voor een bedrag van 1,9 mln. Voor een bedrag van in totaal 10,4 mln is financiële ruimte gezocht en gevonden door het reduceren van de kosten via het aanbestedingstraject. Omdat het zwaartepunt van het tekort ligt binnen het jeugddomein zijn de in 2016 te treffen maatregelen daardoor ook vooral in het jeugddomein gevonden. 12

14 2.1.3 Werkgelegenheidsaanpak Uitdaging Werk is de eerste prioriteit in het collegeprogramma , met het accent op de aanpak van de jeugdwerkloosheid. In deze collegeperiode moeten er banen bij komen, variërend van structureel tot tijdelijk werk. Het beleid van de gemeente Leeuwarden is gericht op de groei van werkgelegenheid voor hoog- en laagopgeleiden. Het Trickle down-onderzoek (april 2015) bevestigt dat we met de juiste interventies bezig zijn en dat we deze lijn moeten continueren. Schets van de aanpak De gemeente heeft beperkte mogelijkheden om werk aan te trekken, banen te creëren, werk te behouden, kortom inwoners aan werk te helpen. Daar waar we invloed kunnen uitoefenen en verschil kunnen maken doen we dat. In principe is er een aantal beïnvloedingsvelden: - economische stimulering, via relatiebeheer, acquisitie, lobby en projecten - arbeidsmarkt, bevorderen van herintreding en participatie via om-, her- en bijscholing - onderwijs, afstemming vraag en aanbod gevraagde opleiding en competenties, startkwalificaties c.a. - investerings- en bestedingsimpulsen via regelingen en projecten, waaronder ook inkoop, duurzaamheidsbeleid, innovatie en aanbestedingsbeleid. De aanpak om werk te genereren moet primair gericht zijn op de drie eerstgenoemde velden. De eerste cross-sectorale projecten en activiteiten op het raakvlak van economie, arbeidsmarkt en onderwijs zijn in 2015 gestart. Uitwerking van het Aanvalsplan Werk (voorheen banenplan) in programma's en instrumenten In 2015 is het Aanvalsplan Werk vastgesteld, dat in 2016 en verder wordt uitgevoerd. Het Aanvalsplan Werk bestaat uit programma s en instrumenten die lopen, c.q. in ontwikkeling zijn. Centraal staat werk in de vorm van banen. Verbetering van de werking van arbeidsmarkt, toeleiding naar werk, marktgerichte scholing en werkervaring zijn het primaire doel in Het sturen en meetbaar maken van andere arbeidsvormen, zoals zzp ers, zijn nevendoelen en ondersteunen de centrale doelstelling. Ook kennen de programma s en instrumenten andere doelstellingen: participatie, baanafspraken, welzijn, aanpak armoede, verduurzaming, ondernemerschap, innovatie, leefbaarheid wijken, inkoop en aanbesteding. In 2016 wordt dit verder geconcretiseerd. De sturing en monitoring is primair gericht op de teller van banen. Aan de andere kant geeft de integraliteit van de aanpak resultaat. Door de opdrachten in gezamenlijkheid te programmeren ontstaan slimme verbindingen en ontstaat extra organisatievermogen. Om vervolgens te komen tot uiteindelijk de economische structuurverbetering en de toegevoegde waarde die Leeuwarden, en Friesland, nodig heeft. Figuur 3 illustreert deze samenhang. Programma Brug naar werk (in samenhang met programma Sociaal) Het Europees Sociaal Fonds (ESF) biedt subsidie voor het terugdringen van jeugdwerkloosheid en de arbeidsinpassing van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De doelgroep bestaat uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt: Mensen met een uitkering langer dan 6 maanden; Mensen met een arbeidsbeperking; Werkloze 55-plussers; Jongeren; Niet-uitkeringsontvangers; (ex-)leerlingen van praktijkonderwijs of voortgezet speciaal onderwijs. De gemeente Leeuwarden vraagt als centrumgemeente van de arbeidsmarktregio Friesland subsidie aan voor activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de kansen op de arbeidsmarkt van deze 13

15 doelgroep. Dit is dus voor de gehele doelgroep, inclusief de (ex) leerlingen van het praktijkonderwijs of voortgezet speciaal onderwijs. Figuur 3 Programma Actieplan Jeugdwerkloosheid (in samenhang met programma Sociaal) Het Actieplan is een gerichte aanpak als antwoord op de oplopende jeugdwerkloosheid. Er is een forse toename in het aantal jongeren dat zich meldt voor een uitkering. Dit zijn steeds meer jongeren met een afgeronde opleiding die geen werk kunnen vinden. Vanuit het onderwijs wordt aangegeven dat het voor leerlingen steeds moeilijker wordt om een BPV-plek te vinden en daarmee hun opleiding af te kunnen ronden (BPV is Beroeps Praktijk Vorming oftewel BBL (Beroeps Begeleidende Leerweg)). Werkgevers staan onder druk en zijn terughoudend in het aangaan van arbeidsovereenkomsten, terwijl hun personeelsbestand vergrijst en zij op termijn behoefte hebben aan de instroom van jongeren. Het gevaar van een verloren generatie dreigt. Het actieplan wordt getrokken door de gemeente Leeuwarden voor de arbeidsmarktregio Fryslân. Of de benodigde middelen voor 2016 vanuit het Ministerie worden gegeven is afhankelijk van de landelijke politieke koers. Programma Banenplan Noord Nederland (conform Pact van het Noorden) Samen met de sociale partners en overheden zet Noord Nederland in op een pakket additionele maatregelen dat het Banenplan Noord Nederland wordt genoemd. In de komende 3 à 4 jaren gaan extra maatregelen zorgen voor omzetgroei van het bedrijfsleven en het terugdringen van de werkloosheid. Grofweg bestaan deze maatregelen uit drie onderdelen: 1. Stimuleren van de economie en het creëren van banen: door het beschikbaar stellen van bedrijfsfinanciering kunnen bedrijven investeren en groeien. Het is van cruciaal belang dat Noord Nederland beschikt over voldoende, gekwalificeerde mensen. Het menselijk kapitaal wordt daarom versterkt door een, op te richten, Scholingsfonds Noord Nederland. 2. Reduceren van werkloosheid: door middel van reshoring (terughalen van productie uit lage lonenlanden) en jobcarving/jobcomposing (splitsing van taken binnen functies waardoor mogelijkheden voor lager geschoold personeel ontstaan) kunnen meer mensen 14

16 toetreden tot de arbeidsmarkt. Een jong voor oud maatregel (Generatiepact genoemd) zorgt voor instroom van jongeren op de arbeidsmarkt, omdat oudere medewerkers een deel van hun baan overdragen aan een jongere. Tenslotte wordt het aanbestedingsbeleid in Noord Nederland aangescherpt zodat meer mensen in deze regio een kans krijgen. 3. Optimaliseren randvoorwaarden. Er is meer afstemming tussen alle bestaande plannen en partijen in Noord Nederland. Noord Nederland gaat stevig inzetten op promotie vanuit de regio zowel nationaal als internationaal. Programma Arbeidsmarkt & Onderwijs Het stimuleren van werk in sectoren met enige werkgelegenheidsgroei moet aansluiten bij het onderwijsaanbod in Leeuwarden. In het Programma Arbeidsmarkt en Onderwijs is de verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt projectmatig uitgewerkt. In 2016 bevat het uitvoeringsprogramma initiatieven, projecten en arrangementen die het leren en werken in groeisectoren aantrekkelijker maken. Daarnaast wordt er ingezet op jongeren en herintreders die met (om-,her- en bij-) scholing de stap naar de arbeidsmarkt wel kunnen maken. En als belangrijke onderliggend thema wordt ondernemerschap in de breedste zin gestimuleerd. Niet alleen het faciliteren van startups en gevestigde ondernemers, maar ook de ondernemende professional in een loondienstverband. Programma Groen werkt! Samen met de provincie werken we vanuit het programma Groen Werkt! ( ) aan economische innovaties en de transitie naar een duurzame stad en regio. Het programma Groen werkt! moet minimaal 300 banen realiseren. Belangrijke concrete acties die in 2016 opgepakt worden zijn onder meer: 1. We willen ons gezamenlijk met de Watercampus in Europa beter profileren ten aanzien van onze unieke positie op het terrein van watertechnologie en meer netwerken opbouwen in Brussel. Een voorbeeld is de gezamenlijke organisatie van een Europese Conferentie watertechnologie in februari 2016 EIP conference (400 bezoekers) en de inzet van een EU projectverwerver. Ook is er een tweetal nieuwe vestigers uit Europa op de Watercampus, die hun activiteiten op Europees schaalniveau uitvoeren (EWP en ANF); 2. Stimulering van innovatieprojecten rond de Groen Werkt! thema s vanuit de subsidieregeling Groen innovatiefonds! We hebben op basis van andere jaren de verwachting dat we 7-8 innovatieprojecten kunnen ondersteunen met een verwachte jaarlijkse werkgelegenheidsimpact van fte (omvang ); 3. Continuering van de aanpak Slim wonen met energie, waarbij woningen in Leeuwarden worden verduurzaamd en werkgelegenheid wordt gecreëerd (zie ook het programma Fysiek, onderdeel wonen en milieu; ook dit maakt onderdeel uit van het programma Groen Werkt!); 4. Het Dutch Dairy Netwerk wordt in 2016 verder uitgebouwd en versterkt. Via dit netwerk werken onderwijs, overheid en ondernemers samen aan de ontwikkeling van de melkketen in Nederland. 5. Duurzame energie en energiebesparing zijn thema s die gemeentebreed en voor verschillende organisatieonderdelen relevant zijn. We willen dan ook dat energie meegenomen wordt in de aanpak van de verschillende beleidsvelden. Zowel bij de realisatie van projecten als bij het ruimtelijk faciliteren speelt dit een belangrijk rol. Een concreet project dat dit illustreert, is de realisatie van een aantal zonnestroomlocaties langs de Haak. 6. Groen Werkt voor iedereen! is een project dat een aanvulling is op het lopende programma. Hiermee willen we ook werk voor de onderkant van de arbeidsmarkt realiseren en mensen meer mogelijkheden bieden om relevante vaardigheden te ontwikkelen. 7. We stimuleren ondernemerschap actief. Dit doen we vanuit de Waterinqubator, maar ook op andere wijze. We gaan starters die nieuwe producten en diensten ontwikkelen actief faciliteren. 15

17 8. Voortzetting aanjagen duurzame mobiliteit: de gemeente stimuleert het rijden op groen gas via een projectgewijze aanpak. De promotie, kennisdeling en lobby over groen gas loopt via de Stichting Groengas NL, waarvan de gemeente founding partner is. Daarnaast ondersteunt de gemeente de verdere marktontwikkeling voor LNG bij zwaar wegtransport. Voor het structureel uitbreiden van de elektrische laadinfrastructuur zijn beleidsregels opgesteld en is een subsidie beschikbaar. Werkbedrijf Fryslân Werkt! In 2016 is de totstandkoming van het Werkbedrijf Fryslân Werkt! voor de arbeidsmarktregio Fryslân een feit. Ingegeven door wetgeving en de implicaties daarvan, maar vooral omdat we dat zelf willen. Het Werkbedrijf bouwt voort op de ontwikkelingen die in Fryslân al gaande zijn. Er wordt al jaren goed samengewerkt in de werkgeversdienstverlening: vacatures worden gedeeld en regio breed worden er brancheplannen gesmeed. Er wordt ook vooruitgekeken: in de Contourennotitie staat een duidelijke toekomstvisie op de arbeidsmarktregio. Het Werkbedrijf bouwt voort op dit fundament. Het Friese werkbedrijf is een samenwerkingsverband van de Friese gemeenten, UWV, SW -bedrijven, werkgevers, vakbonden en onderwijs. Het betreft geen juridische entiteit, maar is een netwerkorganisatie waarin de verschillende ketenpartners afspraken met elkaar maken over de manier waarop de regio ervoor zorgt dat er extra werk beschikbaar komt voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Voor Friesland is een taak gesteld van 730 mensen, voor Leeuwarden specifiek 320, die eind 2016 aan het werk moeten zijn in het kader van de nieuwe Participatiewet. Social Return De arbeidsmarktregio Fryslân en de provincie Fryslân zijn in 2015 begonnen met een coördinatiepunt Social Return om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te begeleiden naar werk. Social Return is het opnemen van sociale voorwaarden in inkoop- en aanbestedingstrajecten. In Fryslân wordt Social Return met name al toegepast bij infra- en bouwprojecten. Met een provinciaal coördinatiepunt willen de arbeidsregio en de provincie de inzet van Social Return meer structureren. In 2016 zal het effect van de regionale aanpak ten opzichte van de gemeente Leeuwarden separaat worden gemeten. Financiën Voor de werkgelegenheidsaanpak zijn de volgende gemeentelijke budgetten beschikbaar: - Economisch beleid, profilering en acquisitie jaarlijks in de periode t/m 2017; - Groen werkt in 2016 en in 2017; - Programma Arbeidsmarkt & Onderwijs in 2016 en in 2016 voor het opzetten van een coördinatiepunt Social Return. De provincie verstrekt voor 2016 een subsidie van aan de arbeidsmarktregio. De gemeente Leeuwarden dekt de andere helft van de kosten. De totale kosten per jaar zijn De komende twee jaar wordt een structurele financiering van het coördinatiepunt opgezet. Doorwerking in programma s Diverse programma s binnen deze begroting leveren een bijdrage aan het Aanvalsplan Werk. Vooral de programma s Sociaal: Jeugd en onderwijs, Werk en inkomen en Fysiek: Economie en toerisme. 16

18 2.2. Domeinen Domein Sociaal Onze activiteiten op het gebied van cultuur, jeugd en onderwijs, sociaal maatschappelijke ontwikkeling, werk en inkomen en sport. Betrokken portefeuillehouders: dhr. A. Ekhart, dhr. S. Feitsma, mw. T. Koster en dhr. H. van der Molen Wat willen we bereiken? Strategisch algemeen doel Iedereen doet naar vermogen mee. Bewoners, jong en oud. Gemeente. Ondernemers. Maatschappelijke organisaties. Mensen die maatschappelijk actief zijn, hebben meer binding met de samenleving en hebben bovendien minder zorgvoorzieningen nodig. Ambities We doen een beroep op de verantwoordelijkheid van mensen zelf. Ook als zorg en ondersteuning nodig is, stellen we eerst de vraag welke hulp mensen zelf kunnen organiseren. Sociale wijkteams staan elke dag in direct contact met inwoners van Leeuwarden. Zo kunnen we tijdig goede hulp bieden en voorkomen we een te groot beroep op specialistische zorg. Vanuit deze visie op Mienskip stimuleren we wijken en dorpen om initiatief te nemen in hun eigen leefomgeving. Leeuwarden heeft relatief veel huishoudens die moeten rondkomen van een laag inkomen. De hoogte van het inkomen mag de Leeuwarder niet belemmeren in zijn of haar ontwikkeling en deelname aan de samenleving. Via cultuur, vrijetijdsactiviteiten, scholing, zorg, werk en sport werken we aan een integraal beleid voor armoedebestrijding. Om armoede te bestrijden, zetten we nog meer in op preventie, het voorkomen van schulden en lagere woonlasten. Er is speciale aandacht voor mensen die langdurig in armoede verkeren en kinderen. Op weg naar Culturele Hoofdstad 2018 werken we verder aan een levendig cultureel klimaat en de aantrekkelijkheid van de stad. Cultuur is het vliegwiel voor het bestrijden van armoede, het bevorderen van participatie, het verbeteren van de kwaliteit van onderwijs en het vergroten van de werkgelegenheid. Wat gaan we daarvoor doen en met wie? Programma Cultuur 1. De stad een stevige cultuurimpuls geven Een nieuwe Cultuurvisie In 2013 is de actualisatie van de kadernota cultuur Cultuurvuur vastgesteld. Met deze actualisatie, getiteld Vlammen in nieuwe tijden, is ingezet op de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en Open Mienskip. Intussen is Leeuwarden benoemd tot Culturele Hoofdstad van Europa van Dit brengt nieuwe dynamiek op het gebied van cultuur met zich mee en de wens om ook na 2018 blijvende effecten te realiseren. In de in 2016 door de gemeenteraad vast te stellen nieuwe cultuurvisie richten we ons daarom op de langere termijn, waarin ook de landelijke ontwikkelingen, de samenwerkingsagenda met de provincie Fryslân, de samenwerking met de Noordelijke partners worden meegenomen. 17

19 Vorm en inhoud geven aan poppodium Neushoorn In 2016 veranderen de contouren van de organisatie, de activiteiten en de programmering van het door de gemeente gesubsidieerde poppodium Neushoorn naar een eigen identiteit. Een belangrijk onderdeel van de programmering komt voort uit samenwerkingsverbanden met uiteenlopende culturele organisaties en creatieven die actief zijn in Leeuwarden en daarbuiten. Vanuit de visie samen doen ontstaan programma s met dance, techno, urban, hiphop, underground, metal, jazz en meer. Met o.a. podium Asteriks wordt een gezamenlijke visie op talentontwikkeling uitgewerkt met als doel talentvolle jongeren te behouden voor de stad. Versterken eigen productieklimaat (muziek, amateurkunst, jongeren) Stimuleren beeldende kunst en vormgeving met het oog op Leeuwarden-Fryslân 2018 Het beleid op het terrein van beeldende kunst en vormgeving staat ook in 2016 in het teken van Leeuwarden-Fryslân Middels de Regeling subsidie beeldende kunst en vormgeving en de Regeling subsidie community art worden initiatieven gesubsidieerd die een bijdrage leveren aan de Mienskip. Daarbij wordt uitvoering gegeven aan het broedplaatsenbeleid (ter versterking van het ondernemerschap) en de verdere realisatie van kunstwerken binnen Vrij-Baan. Opzet subsidieloket voor gemeentelijke en provinciale subsidies Met de provincie Fryslân wordt een gezamenlijke adviesstructuur ingericht voor subsidieaanvragen voor incidentele culturele activiteiten. Eén adviesorgaan gaat adviseren over aanvragen in het kader van de gemeentelijke en provinciale subsidieregelingen op het gebied van cultuur. Stimuleren talentontwikkeling bij kinderen en jongeren Cultuureducatie levert een essentiële bijdrage aan de zelfstandigheid, het zelfbewustzijn en creatief en innovatief denken van kinderen. Een goed doordacht en stevig geïntegreerd programma cultuureducatie gedurende de gehele basisschoolperiode legt daarvoor de basis. Ook binnen poppodium Neushoorn is educatie een belangrijke poot. Met het Friesland College worden praktijkroutes ingericht op het gebied van podiumtechniek, eventmanagement, marketing, productie en horeca. Ook andere opleidingen krijgen ruimte in Neushoorn om studenten te laten werken aan nieuwe concepten. Naast Neushoorn dagen ook gesubsidieerde instellingen als Tryater, Jeugdtheaterschool Meeuw, Jeugd Dansopleiding Fryslân en de Popfabryk jongeren uit tot het maken van interessante producties, waarbij talentontwikkeling een sleutelwoord is. Meer ruimte geven voor culturele festivals In de startnotitie Route naar een nieuw evenementenbeleid, die de raad in december 2014 heeft besproken, is geconstateerd dat onvoldoende bepaald is wat het merk Leeuwarden is. Ook is aangegeven dat het subsidiebudget voor evenementen beperkt is en dat het bij het budget voor veiligheid en crowd management gaat om (onvoldoende) incidentele middelen. Daarnaast willen wij in aanloop naar Leeuwarden-Fryslân 2018 meer ruimte geven aan culturele festivals en evenementen. De startnotitie, de interne sessies over vergunningverlening en consultatie van het veld hebben input geleverd voor de Evenementennota. In 2016 en 2017 wordt uitwerking gegeven aan de actiepunten die zijn benoemd in deze Evenementennota. 2. De bibliotheek toekomstbestendig maken In zijn vergadering van 29 juni 2015 heeft de Raad besloten de centrale vestiging van de bibliotheek te situeren in de Blokhuispoort. Op basis van het, in samenspraak met de Stichting Bibliotheken Midden Friesland (SBMF), opgestelde plan van eisen gaan de bouwwerkzaamheden voor de zomer van 2016 van start om een opening in 2018 mogelijk te maken. Gelijk opgaand hiermee vindt een 18

20 uitwerking plaats van het toekomstig aanbod van de bibliotheek op basis van het vastgestelde beleidskader Collectie én Connectie. 3. Schouwburg de Harmonie versterken In het collegeprogramma is gedurende de collegeperiode een extra investering van jaarlijks opgenomen voor De Harmonie. Deze incidentele uitzetting van de subsidie moet leiden tot een sluitende exploitatie. 4. Intensieve samenwerking tussen HCL en Tresoar stimuleren Bij het HCL zijn diverse projecten in voorbereiding met het oog op Leeuwarden-Frylân In het project Lân fan Taal wordt intensief samengewerkt met Tresoar en Afûk. Het HCL doet onder meer mee met het project DNA-Leeuwarden, een initiatief van Stichting Zeezicht. Verder wordt er ook in samenwerking met Tresoar gewerkt aan het verder digitaliseren en zichtbaar maken van de rijke beeldcollectie van fotograaf Sjoerd Andringa. In 2016 is een vervolg te zien van het samenwerkingsproject Dag van de Brief (ook met de Fryske Akademy). In het kader van het provinciale digitaliseringsproject wordt samen met het Fries Filmarchief Leeuwarder filmmateriaal gedigitaliseerd en ontsloten. In 2016 komt een DVD uit met Leeuwarder materiaal van de afgelopen honderd jaar. Activiteiten Historisch Centrum Leeuwarden 2016 Naast de reguliere activiteiten en onderwijsprojecten staat voor begin 2016 een manifestatie op stapel rond het uitkomen van de Historische Atlas van Leeuwarden. Van terpdorp tot culturele hoofdstad (bij uitgeverij Van Tilt in Nijmegen). In navolging van andere Nederlandse steden krijgt Leeuwarden nu ook een dergelijk boekwerk, geschreven door dr. Meindert Schroor. Er is een tentoonstelling in het HCL en er zijn lezingen over de ontwikkeling van Leeuwarden als stad. De stadswandelingen vanuit het HCL worden, met name met het oog op 2018, steeds belangrijker. Aangeboden worden open historische wandelingen en meer thematische kuiers (Leeuwarden Nassaustad, joods Leeuwarden, wandeling langs woonhuizen bekende Leeuwarders). Er wordt intensief samengewerkt met andere aanbieders (onder meer de VVV en Free Tour Leeuwarden). Relevante (beleids)nota s Actualisatie Cultuurvuur: programma cultuur "Vlammen in nieuwe tijden" (2013) Eindrapportage culturele omvorming (2013) Actualisatie Cultuurvuur: Vlammen in nieuwe tijden (2013) Visiedocument culturele omvorming (2011) Beleidskader Van Collectie én Connectie (2015). Startnotitie Route naar een nieuw evenementenbeleid (2014) Extra inzet Bedragen x Omschrijving Stadsschouwburg De Harmonie Versterking lokale omroep

21 Programma Jeugd en onderwijs 1. Uitvoering taken Jeugdzorg Zowel 2015 als een deel van 2016 worden beschouwd als overgangsperiode waarin de transitie jeugdzorg gestalte krijgt. De zogenoemde inhoudelijke transformatie (Omvormingsplan) van de jeugdzorg krijgt hiernaast verder invulling. Die transformatie wordt overigens voor een belangrijk deel ingegeven door de werkwijze, die met de transitie is gestart, te evalueren, zowel op inhoudelijke, organisatorische en financiële gronden. De taken jeugdzorg worden regionaal uitgevoerd, maar de gemeente Leeuwarden is financieel verantwoordelijk. De ontwikkelingen die in 2015 al liepen, worden in 2016 voortgezet. Daarbij kan gedacht worden aan de trajecten die binnen sociale wijkteams en jeugd- en gezinsteams zijn belegd. En verder aan de inzet van het Opvoedpunt Leeuwarden, scholenteams, praktijkondersteuning van een breed scala van (jeugd)instellingen en huisartsen, regionale en lokale inkoop van jeugdzorg, jongerenontmoeting (Jimmy s), vervoer (JGGZ) en verbeteragenda aanpak kindermishandeling. Voor de versterking van de expertise en wegens het belang voor de Omvorming participeert Leeuwarden in de zogenoemde Friese Academische Werkplaats, samen met Jeugdhulp Friesland, Accare, Zorgbelang, de NHL en vertegenwoordigers van cliëntorganisaties. 2. Ontwikkelkansen voor de jeugd creëren Veilig en kwalitatief goed onderwijs met gelijke kansen voor iedereen De relatie tussen onderwijs en (jeugd)zorg wordt versterkt door de verbindingen met zorgaanbieders, sociale wijkteams en jeugd- en gezinsteams te versterken. Veilig en kwalitatief goed onderwijs wordt bevorderd door het realiseren van een dekkend netwerk van Integrale Kindcentra (IKC s), het versterken van doorlopende leerlijnen en de betrokkenheid daarbij van het hoger onderwijs (HBO en University Groningen Campus Fryslân, opvolger van UCF). De kwaliteit van het onderwijs krijgt een impuls door in het kader van Leeuwarden-Fryslân 2018 en de Samenwerkingsagenda met de Provincie uitwerking te geven aan het Programma Kansen voor Kinderen. In dit programma zijn het realiseren van een expertisecentrum IKC, ouderbetrokkenheid, meertaligheid en Talentcentrum voor kinderen opgenomen. Onderwijsinstellingen stimuleren om lokale maatschappelijke stages te organiseren Hoewel maatschappelijke stages in het onderwijs niet meer verplicht zijn, wordt er door de Leeuwarder scholen nog steeds veelvuldig mee gewerkt. In het kader van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is het een goede zaak om de leerlingen al in een vroeg stadium vertrouwd te maken met wat werken betekent, welke beroepskeuzes er allemaal mogelijk zijn en wat daarvoor aan kwaliteiten benodigd is. In het kader van het Programma Arbeidsmarkt en Onderwijs wordt voor initiatieven daarin ruimte geboden. (Zie het thema Werkgelegenheidsaanpak.) Een integrale aanpak voor cultuur, sport en zorg maken Een integrale aanpak voor cultuur, sport en zorg maakt dat jongeren zich cognitief, sociaal, cultureel en fysiek kunnen ontwikkelen. Integrale Kindcentra (IKC) voorzien bij uitstek en per definitie in het stimuleren van kansen voor kinderen. Een breed aanbod op cultureel, sportief en zorgterrein, naast het cognitieve aanbod van scholen zijn daarin leidend. Aangevuld met de mogelijkheden die een Talentencentrum voor Kinderen kan bieden met het oog op doorontwikkelen en excelleren op heel specifieke domeinen in cultuur, sport of in bijvoorbeeld techniek. Een dekkend netwerk van IKC s voor de gehele gemeente Inmiddels is de IKC-ontwikkeling in Leeuwarden in volle gang. De schoolbesturen staan hier garant voor. De snelheid waarmee de ontwikkeling gaat, overtreft de aanvankelijke verwachtingen. En een 20

22 succes is ook de doorlopende lijn van de kinderopvang naar de scholen in het kader van de voor- en vroegschoolse educatie. De enige beperking lijkt eerder van financiële aard te zijn. IKC s worden immers met onderwijshuisvestingsmiddelen bekostigd. Dat betekent dat niet alles tegelijk gerealiseerd kan worden. Met de schoolbesturen vindt op basis van de jaarlijkse Programma s Onderwijshuisvesting over planning en financiering echter constructief overleg plaats. De Kindcentra maken onderdeel uit van de aanpak Kinderen in Armoede. 3. Goede aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt stimuleren Vroegtijdig schoolverlaten aanpakken Het Jongerenteam gaat nauw samenwerken met het Team Werk waardoor de aanpak van en mogelijkheden voor jongeren die vroegtijdig de school dreigen te verlaten gestroomlijnd worden. Een belangrijke rol hierin hebben ook de scholenteams. Zij signaleren en pakken problemen aan waarmee jongeren kampen in een vroegtijdig stadium door inzet van professionals in de school. De Werkschool verder uitbouwen De Werkschool is inmiddels ondergebracht bij het Team Werk van Sociale Zaken. De expertise van het Team Werk wordt zo gekoppeld aan de doelgroep jongeren voor wie een startkwalificatie als onhaalbaar moet worden beschouwd en voor wie een traject richting arbeid wel mogelijk is. Door gecoördineerde aanpak van onderwijs, zorg en arbeidsbemiddeling moet dit in 2016 gestalte krijgen. Aanpak jeugdwerkloosheid De aanpak van jeugdwerkloosheid krijgt volop aandacht, via ESF en bijvoorbeeld ook door impulsen vanuit de Provincie Fryslân. De doelgroep van de Werkschool maakt hiervan nadrukkelijk deel uit. De gecombineerde aanpak van kennis, zorg en arbeid wordt steeds meer het leidend principe bij de maatschappelijke ontwikkeling van jongeren. Ontwikkelen doorlopende leerlijnen door de University of Groningen Campus Fryslân University Campus Fryslân krijgt een vervolg in de University of Groningen Campus Fryslân (UGCF). UGCF bouwt voort op de verworvenheden van UCF en realiseert met ingang van het studiejaar een zogenoemd residential college waarin uiteindelijk 600 (internationale) studenten zullen wonen, werken en studeren. Daarnaast wordt het aantal masterstudies uitgebreid en zal er op basis van een samenwerkingsovereenkomst tussen de UGCF, HBO s, kennisinstellingen (Wetsus, Fryske Akademy, Waddenacademie, Dairy Campus), Tresoar, Leeuwarden Studiestad en de overheden een krachtig en bestendig hoger onderwijsaanbod in Fryslân zijn dat is aangehaakt aan de vraag van het bedrijfsleven en nationale en internationale netwerken. Het gaat om een keten van opleidingen vanaf het basisonderwijs tot aan universitair onderwijs die op elkaar maar ook op het Friese bedrijfsleven aansluiten. Daarmee wordt bijgedragen aan een goed vestigingsklimaat en aan een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Relevante (beleids)nota s Koersdocument hervorming sociaal domein, onderdeel Zorg voor Jeugd (2014) Beleidsplan zorg voor jeugd (2014) Omvormingsplan zorg voor jeugd Friesland (2014) Kompas transitie Jeugdzorg (2013) Regionaal transitie-arrangement Jeugdzorg Fryslân (2013) Nota Onderwijshuisvesting in Nieuwe Tijden (2012) Kadernota Harmonisatie kinderopvang, peuterspeelzalen, VVE (2011) Programma Arbeidsmarkt en Onderwijs (2015) 21