Het Nederlands in de Wetenschap. Jeroen van Gent. Belgisch Instituut voor Ruimte Aeronomie

Transcriptie

1 Het Nederlands in de Wetenschap Jeroen van Gent Belgisch Instituut voor Ruimte Aeronomie

2 Sinds ik nieuwe cross-secties gebruik, is mijn retrieval sterk verbeterd.

3 Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie KMI Sterrenwacht BIRA

4 Ruimte-Aeronomie Studie van de luchtlagen rondom de aarde Interactie van de atmosfeer met de Ruimte Inclusief andere planeten Middelen Instrumenten op de grond Satellieten

5 Onderwerpen Klimaat Ozongat Vervuiling Vulkanisme

6 Vulkaanuitbarsting Grote hoeveelheden as en gas Gevaar voor het luchtverkeer Snelle detectie met satellieten Presentatie gas-/asconcentraties op internet

7

8 Retrieval

9 Retrieval Werkzame doorsnede

10 Jargon (Engels) Retrieval Het afleiden/bepalen van een gasconcentratie uit de metingen van een instrument. Ozon-retrieval; Waterdamp-retrieval. het Terugwinnen Bepalen Verkrijgen Afleiden Opzoeken Functie: De lading van het woord geeft de context aan, waardoor het de snelste weg is naar begrip van hetgeen bedoeld wordt.

11 Jargon (Engels) Near real-time Bijna in reële tijd beschikbaar maken van een resultaat. (binnen enkele uren) Averaging kernel Een parameter die aangeeft hoe goed de onderzochte eigenschap kan worden gemeten. Monitoring Het over langere tijd volgen van een fysische eigenschap. Ozonconcentratie, temperatuur, bewolkingsgraad Service Dienst vind ik altijd zo raar klinken De wetenschap gebruikt jargon zodat begrippen eenduidig geïnterpreteerd worden en communicatie efficiënt verloopt.

12 Jargon (Nederlands) Marcel Minnaert - De Natuurkunde van t Vrije Veld (1,2,3) 1937 Gezichtseinder Horizon Halo Bijzon Glorie Regenboog Heiligenschijn Scintillatie Declinatie Perihelium Refractie Astronomie Geometrie

13 Jargon (Nederlands) Satellietwaarnemingen Zenith Nadir Azimuth Vulkanisme Tefra As ( < 2mm ) Lapili ( 2 64 mm) Vulkanische bommen (> 64 mm)

14 Jargon (Nederlands?) Werkzame doorsnede Raakt in onbruik Cross section Cross-sectie Nederlandse begrippen worden soms als oubollig, geforceerd, inefficiënt ervaren Engels voelt directer, krachtiger: Databank / Database Toch: Nederlandse wetenschappelijke termen verdwijnen nauwelijks. Een groot deel is al afkomstig uit het Engels, Grieks of Latijn. Sinds ik nieuwe cross-secties gebruik, is mijn retrieval sterk verbeterd.

15 Engels is meer dan jargon Federale overheidsdienst (FOD) 50% Franstalig; 50% Nederlandstalig Engels is een gemakkelijk compromis Idioom: functionele subset Wennen in het (Brits) Engels taalgebied Mengeling van Brits en Amerikaans Engels

16 Engels is meer dan jargon Publicaties Vrijwel altijd in het Engels Frans, Duits, Russisch Internationale samenwerking Kleine wereld; Bekendheid; Financieel Diensten Veiligheid; eenduidigheid Bijvoorbeeld: waarschuwingen voor vulkanische activiteit 1867

17 Taalevolutie in de maatschappij België tussen twee culturen Frankrijk Groot land; Nationaal gericht; Nieuwe woorden krijgen een Frans equivalent; Ordinateur Weinig invloed van buitenlandse talen; Media nagesynchroniseerd Studenten / postdocs hebben moeite met communicatie in het Engels Nederland Klein land, extern gericht; Engelse woorden vinden snel een plaats; Van Dale; computer; shinen; pinpointen; Onderwijsaanbod in het Engels; Engels alomtegenwoordig in de media Gemakzucht: Een CD laten sealen Nieuwe collega s krijgen niet de kans de taal te leren; Vlaamse toeristen krijgen antwoord in het Engels.

18 Tussenstand Wetenschappelijke terminologie Terminologie is van oudsher van buitenlandse oorsprong Engelse leenwoorden domineren de moderne terminologie Het gebruik van het Engels is een praktische oplossing in een internationale discipline Neiging tot verengelsen van woorden conform maatschappelijke trends

19 Waar gaat het mis? Wetenschap in de media Eyjafjallajökull, voorjaar 2010 Tast het zwavelgas de ozonlaag aan? Is het terecht dat er niet mag worden gevlogen

20 Waar gaat het mis? Wetenschap in de media Mediabericht Te eenvoudige voorstelling van zaken Artikel denkt de lading niet/onvolledig Geen tijd en/of ruimte voor verdieping Actualiteit Wetenschappelijke uitleg Wetenschappers in hun ivoren toren Te ingewikkeld Gebruik van terminologie Geen mediatraining Onderzoek vraagt tijd; werk vindt plaats op detailniveau jargon werkt tegen bij externe communicatie Twee werelden: Waarheid versus Nieuwswaarde

21 Waar gaat het mis? Politiek / Rapportage Terminologie vermijden, maar eenduidige boodschap vereist: klimaat Jaarverslagen, rapporten Geldstromen Popularisering Publiekslezingen Populair wetenschappelijke artikelen Omschrijven, visualiseren en tastbaar maken Astronoom: Leer de sterrenhemel kennen

22 Belangen Bekendheid Publiek Politiek Bestaansrecht Financiele middelen Bronnen voor Nederlandse Wetenschappelijke Terminologie Zijn nauwelijks beschikbaar Ad hoc opgesteld Digitale mogelijkheden worden niet benut Google, Wikipedia Nauw verbonden met de (on)wil tot populariseren

23 Te verbeteren Eenduidige Nederlandstalige terminologie Open platform (wetenschap, publiek en journalistiek) Engelse leenwoorden hebben daarin een plaats Taak om wetenschap te vertalen naar de maatschappij Communicatieafdeling met wetenschappelijke kennis Mediatraining Populariseren

24 Samenvattend Nederlandstalige wetenschappelijke terminologie Engelse leenwoorden hebben een vaste positie veroverd Gedegen referentiemiddelen ontbreken Wetenschappelijke wereld moet leren wanneer terminologie te gebruiken en wanneer te vermijden.

25