Actieplan Alcoholzorg. verslag activiteiten over het jaar 2003

Transcriptie

1 Actieplan Alcoholzorg verslag activiteiten over het jaar 2003 september 2004

2 Inhoudsopgave 1. INLEIDING CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN RESULTATEN VAN HET TWEEDE JAAR ACTIEPLAN ALCOHOLZORG...5 a. Uitbreiding van het aantal cliënten met alcoholproblematiek...5 b. Innovatie van de alcoholzorg versus uitbreiding bestaand aanbod...5 c. Soorten projecten...5 d. Aantal projecten KNELPUNTEN EN VERBETERPUNTEN GEPLANDE ACTIVITEITEN IN Registratie en evaluatie Rapportage GGZNederland pagina 2 van 9

3 1. Inleiding In 2001 besloot het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de verslavingszorg in het kader van de Alcoholnota een extra financiële impuls te geven om meer mensen met alcoholproblemen te kunnen bereiken. Onder de naam Actieplan Alcoholzorg hebben de gezamenlijke instellingen voor verslavingszorg voor de uitvoering van de zorg vanaf 2002 extra geld ontvangen. Het gaat hierbij om een bedrag van 7,3 miljoen euro. Dit extra budget heeft een structureel karakter en is toegevoegd aan de reguliere CTG budgetten van de instellingen. Als belangrijke voorwaarde heeft de rijksoverheid gesteld dat de instellingen aantonen dat zij met behulp van de extra gelden daadwerkelijk meer cliënten bereiken dan in de voorgaande jaren. Voor 2002 was een toename van 1850 cliënten afgesproken, voor en voor het laatste jaar 2004 staat gepland dat er een toename zal zijn met 7325 alcoholcliënten in behandeling t.o.v Dit verslag is een verantwoording van het tweede jaar Actieplan Alcoholzorg (het jaar 2003). De belangrijkste conclusie is dat de gezamenlijke instellingen de centrale doelstelling gerealiseerd hebben: ten opzichte van 2001 zijn 4266 cliënten met alcoholproblemen meer bereikt, is 101% van de afgesproken doelstelling. Het verslag gaat vervolgens in op de verschillende projecten die de instellingen hebben ontwikkeld om meer cliënten te bereiken en van goede zorg te voorzien. De instellingen melden dat zij met behulp van de extra gelden in totaal 86 projecten uitvoeren. Het aantal was in Er is een inventarisatie gehouden naar de problemen en knelpunten die de instellingen bij het ontwikkelen van de projecten en het realiseren van een hoger bereik aan alcoholcliënten zijn tegengekomen. Dit heeft wederom geleid tot een aantal advies- en verbeterpunten voor de komende periode. namens de Instellingen voor Verslavingszorg betrokken bij het Actieplan Alcoholzorg, Toon de Vos GGZ Nederland Rapportage GGZNederland pagina 3 van 9

4 2. Conclusies en aanbevelingen Op basis van de informatie die de lidinstellingen hebben aangeleverd zijn de volgende conclusies en aanbevelingen te geven: 1 De instellingen voor verslavingszorg hebben de centrale doelstelling vergroting van bereik van het aantal cliënten met alcoholproblemen voor 101 % gerealiseerd. In 2003 zijn volgens opgave van de instellingen 4266 cliënten of cliëntsystemen meer bereikt dan in Het Actieplan Alcoholzorg heeft ook in 2003 geleid tot daadwerkelijke intensivering en innovatie van de alcoholzorg. De 18 instellingen die vanaf 2002 extra geld hebben ontvangen, zijn in 2002 in totaal 81 projecten gestart. In 2003 is een groot deel van de opgestarte projecten overgaan in de uitvoeringsfase. In totaal werden er nu 86 projecten uitgevoerd. 3 Een inventarisatie naar mogelijke problemen bij de invoering van het Actieplan Alcoholzorg wijst uit dat bij de besteding van de extra middelen en de ontwikkeling van de verschillende projecten de meeste instellingen ook in 2003 geconfronteerd zijn met een aantal knelpunten. Rapportage GGZNederland pagina 4 van 9

5 3. Resultaten van het tweede jaar Actieplan Alcoholzorg a. Uitbreiding van het aantal cliënten met alcoholproblematiek Het onderzoek van GGZ Nederland naar het Actieplan Alcoholzorg laat zien dat de gezamenlijke instellingen zich sterk hebben ingespannen om de centrale doelstelling, namelijk het vergroten van het bereik van alcoholcliënten, te realiseren. In 2003 hebben de 18 instellingen die extra alcoholgelden hebben ontvangen, in totaal 4266 cliënten met alcoholproblemen meer bereikt dan in het jaar Dit is 101% van de geplande meerproductie voor Deze gegevens zijn niet gegenereerd uit een centraal landelijk registratiesysteem LADIS, maar is het totaal van de opgaven van de afzonderlijke instellingen. Iedere instelling is in onze inventarisatie apart verzocht een eigen opgave vanuit het eigen registratiesysteem te doen van de cliëntgegevens over Reden waarom niet gebruik kon worden gemaakt van een landelijk systeem, in dit geval het LADIS is de volgende: de gelden van het Actieplan Alcoholzorg zijn beschikbaar gesteld in het kader van de AWBZ gefinancierde zorg. Speciale afspraken zijn gemaakt voor de inzet van de niet-awbz gefinancierde verslavingszorg, de CAD s. LADIS registreert de ambulante zorg en niet alle AWBZ-zorg in poliklinische verrichtingen en klinische verrichtingen. LADIS-cijfers geeft derhalve niet alle geregistreerde zorg voor alcoholcliënten weer. Om vergelijkbaarheid te houden tussen de rapportages hebben we er voor gekozen dezelfde systematiek toe te passen als vorige keer. LADIS Kerncijfers 2003 laat overigens wel zien dat er een toename is van 13% van het aantal ingeschreven alcoholcliënten. b. Innovatie van de alcoholzorg versus uitbreiding bestaand aanbod Het aantal projecten wat met behulp van de gelden uit het Actieplan alcoholzorg opgezet en uitgevoerd wordt is in 2003 verder toegenomen. In plaats van 81 zijn het nu 86 projecten die door de 18 instellingen uitgevoerd worden. c. Soorten projecten In het menuboek van GGZ Nederland worden 6 vindplaatsen (aangeduid met de term vraagsituatie ) en een aantal interventievarianten ( hulp op maat ) genoemd. De vindplaatsen zijn: 1. reguliere hulpverlening voor mensen met alcoholproblemen buiten de normale kantoortijden, al of niet middels (extra) spreekuren 2. projecten gericht op de probleemsignalering bij en hulpverlening aan werknemers (met name in samenwerking met Arbo-diensten) 3. verbetering van de samenwerking met de eerste lijn en AGZ: projecten gericht op vroegsignalering en vroeginterventie 4. uitbreiding van de hulpverlening aan cliënten met alcoholproblemen, die op dit moment of in het recente verleden te maken hebben of hebben gehad met justitie 5. hulpverlening aan gedetineerden die te kampen hebben met alcoholproblemen 6. hulpverlening aan kinderen van verslaafde ouders, rechtstreeks of in combinatie met het gezins- of opvoedingssysteem. Rapportage GGZNederland pagina 5 van 9

6 Bij de hulp op maat varianten worden in hoofdzaak onderscheiden: - capaciteit voor langdurige behandeling en begeleiding - uitbreiding korte interventies, waaronder hulpverlening via internet - uitbreiding preventie (vroegsignalering en p.r.) Aan de hand van bovenstaande indeling kan het grootste deel van de projecten ondergebracht worden in een van 9 rubrieken. d. Aantal projecten 11 instellingen voerden in 2003 in totaal 20 projecten uit waarbij de bestaande hulpverleningscapaciteit is uitbreid of aan het bestaande hulpverleningsaanbod nieuwe varianten zijn toegevoegd. Het gaat hierbij zowel om kortdurende als langdurige interventies. In vergelijking met 2002 is het aantal projecten met deze insteek licht teruggelopen. In 2003 gaat het slechts in 2 projecten om geheel nieuw aanbod, de overige zijn een voortzetting van het project in Uitbreiding bestaand aanbod 1 Brijderverslavingszorg heeft de alcoholhulpverlening uitgebreid met een arbeidsreintegratietraject. Onderdeel hiervan is een zorgboerderij de Noorderhoeve. 970 dagen is hier vanuit alcoholclienten van de Brijder gebruik gemaakt De Grift heeft naar aanleiding van overlast in de gemeente Arnhem door overmatig drinken op straat met succes een opvang voor dak- en thuisloze alcoholcliënten kunnen openen. De voorziening is beschikbaar tijdens de uren dat geen andere dag/nacht verblijfsvoorziening toegankelijk is. Nieuwe hulpverleningsvarianten voor de reguliere instroom Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) heeft de leefstijltraining instellingsbreed ingevoerd. 8 instellingen hebben op basis van de extra alcoholgelden spreekuren voortgezet of hebben hun diensten kunnen aanbieden buiten de normale kantoortijden. 2 instellingen zijn in 2003 met deze diensten van start gegaan. Spreekuren Binnen de regio s van de Stichting CAD worden verschillende effecten bereikt met avondspreekuren. In Harderwijk is in samenwerking met de Meerkanten het spreekuur definitief en permanent ingevoerd. In Almere is het experiment niet gelukt 1 In de kaders worden voorbeelden genoemd van de verschillende soorten projecten. Rapportage GGZNederland pagina 6 van 9

7 o.a. door minimale belangstelling van cliënten. Gepoogd wordt een herstart te maken. In projecten gericht op het bereiken van en hulp bieden aan werknemers met alcoholproblemen hebben in instellingen geïnvesteerd (was in 2002 gelijk). Werknemers met alcoholproblematiek Tactus heeft nieuwe activiteiten ingezet in het kader van preventie en gezondheidsbevordering binnen bedrijven. In 2003 wordt vooral aandacht besteed aan voorbereiding en implementatie. Aandacht is er met name ook voor samenwerking op de werkvloer met GGD en GGZ instellingen. De Hoop heeft een website ontwikkelt alcohol-en-werk.nl. De website is operationeel en geeft naast voorlichting de mogelijkheid om via een zelfhulpinstrument een inschatting te maken van alcoholproblematiek. 10 instellingen zijn bezig geweest om de samenwerking met de AGZ en de organisaties in de 1 e lijn te verbeteren (was 11 in 2002) in in totaal 14 projecten. Samenwerking en ondersteuning eerste lijn Centrum Maliebaan investeert reeds geruime tijd in wijkgerichte verslavingszorg. De doelstelling om meer mensen met alcoholproblematiek te bereiken wordt gehaald en de eerstelijn wordt ontlast. Tevens constateert de Maliebaan dat netwerkcontacten omgezet worden in samenwerkingscontacten en de outreachende hulpverleningscontacten toenemen. Knelpunt is wel dat netwerkactiviteiten niet in productie omgezet kunnen worden. Deltabouman in Rotterdam e.o heeft fors ingezet op de versterking van de relatie met de eerstelijn middels projecten op het gebeid van ondersteuning aan huisartsen, huisartsenspreekuur, versterken van de instroomcapaciteit en beter afstemming met de indicatiecommissie. Rapportage GGZNederland pagina 7 van 9

8 3 instellingen hebben projecten opgezet om mensen te bereiken die vanwege alcoholproblemen met justitie in contact zijn gekomen. Vindplaats justitie Novadic Kentron gaat mentoren scholen van de dependance van de justitiële jeugdinrichting De Hey-acker in de P.I. Vossenveld te Vught in het omgaan met middelengebruik van jongeren in detentie. In totaal 8 instellingen hebben alcoholgelden gebruikt om netwerken Kinderen van alcoholverslaafde ouders op te zetten of om bestaande projecten kinderen van drugverslaafde ouders uit te breiden met de doelgroep alcoholverslaafde ouders. Kinderen van (aan alcohol) verslaafde ouders. Parnassia constateert dat de vraag naar hun preventief project voor kinderen van verslaafde ouders en familieleden van alcohol cliënten groot is en daardoor extra inzet vraagt. Zowel in basiszorg met GGZ en GGD als in voorlichting aan intermediairen en groepsbijeenkomsten voor familieleden. De extra mogelijkheden die het internetten en len biedt hebben 5 instellingen aangegrepen om nieuwe doelgroepen te bereiken. Digitale hulpverlening Zoals meerdere instellingen trekt ook Novadic-Kentron het digitale pad op om haar aanbod te verbreden. In hun geval is 2003 gebruikt om de website vorm te geven en de inhoud te ontwikkelen en de medewerkers te trainen. Rapportage GGZNederland pagina 8 van 9

9 4. Knelpunten en verbeterpunten De Instellingen ervaren nog steeds knelpunten 2 die voor de instellingen vertaald zijn in advies- en verbeterpunten. Deze belangrijkste waren in 2002: 1. Geschikt personeel is nog steeds moeilijk te krijgen. Houdt tijdig rekening met de werving of zet personeel in vanuit andere werkplekken of andere instellingen. In 2003 was dit voor 4 instellingen nog steeds een probleem. 2. Zet (alsnog) een projectorganisatie op of stel een aandachtsfunctionaris aan waardoor de uitvoering, de evaluatie en de bijstelling van het actieplan de juiste aandacht krijgt. Dit was in 2003 nog slechts voor 1 organisatie een knelpunt. 3. Voor het ontwikkelen van de verschillende projecten is goede samenwerking in uw regio noodzakelijk. Medewerking van derden is geen automatisch gegeven. Intensiveer daarom tijdig uw contacten en betrek uw partners bij uw plannen. Dit was in 2003 voor 4 instellingen en knelpunt. 4. Verheugend was te constateren dat enkele instellingen geen enkel knelpunt in de uitvoering van het Actieplan constateerden. 5. Meerdere instellingen constateren dat er met name bij het maken van productieafspraken met de zorgkantoren nog veel onduidelijkheid is over de oormerking van de gelden van het Actieplan Alcoholzorg. Met name het afspreken van projecten wordt hierdoor bemoeilijkt. In de rapportage over het jaar 2004 zal gemeld worden in hoeverre dezelfde knelpunten als hierboven genoemd ook nog in 2004 de resultaten negatief beïnvloed hebben. 5. Geplande activiteiten in 2005 Registratie en evaluatie 2004 Medio 2005 zal een zelfde inventarisatie plaats vinden als over het jaar 2002 en 2003 gehouden is. De belangrijkst uitkomsten zullen opnieuw gerapporteerd worden aan VWS. 2 De problemen die door de organisaties het meest gesignaleerd zijn Rapportage GGZNederland pagina 9 van 9