Workshop 9 En morgen gezond weer op

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Workshop 9 En morgen gezond weer op"

Transcriptie

1 23 april 2012 Symposium Ouderen & Alcohol Workshop 9 En morgen gezond weer op Complementair werken in de zorg voor ouderen Yildiz Gecer Tactus Henk Snijders Carintreggeland

2 Voorstellen Wie zijn wij? Wie bent u? Innovatie

3 Wat doet Carintreggeland? VVT instelling (verpleeghuizen, verzorgingshuizen, thuiszorg) 1 e lijnsfuncties, maatschappelijke dienstverlening, preventieprogramma s Twente + Deventer 6000 medewerkers 8000 cliënten (excl. maatschappelijke dienstverlening) Budget bijna 200 miljoen euro

4 Wat doet Tactus Verslavingszorg? Tactus is specialist op het terrrein van de verslavingszorg. Mensen die door hun verslaving aan bijvoorbeeld alcohol, drugs, medicijnen, gokken of eten in de problemen komen, bieden wij hulp. We willen verslavingsproblemen voorkomen, herkennen en doorbreken. Daarnaast geven wij voorlichting en advies over omgaan met gebruik. Aantal medewerekrs: ruim Vestigingen: 40 waarvan 7 klinisch Aantal cliënten per jaar: ruim Werkgebied Tactus:

5 Hoe is het met uw alcoholgebruik? TEST! Innovatie

6 Audit C 1 Hoe vaak drinkt u alcohol? Nooit (0) Maandelijks of minder (1) 2-4 keer per maand (2) 2-3 keer per week (3) 4 of vaker per week (4) 2 Hoeveel drinkt u op een typische dag dat u alcohol gebruikt? 1-2 (0) 3-4 (1) 5-6 (2) 7-9 (3) 10 of meer (4) 3 Hoe vaak drinkt u meer dan 6 glazen per gelegenheid? Nooit (0) Minder dan 1 per mnd (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) (bijna) Dagelijks (4) Totaal score: tel de scores van elke vraag op

7 Aanleiding samenwerking Tactus-Carintreggeland Innovatie

8 1. Prevalentie Nederland Prevalentie alcohol en drugsgebruik NMD 2007 Gebruik Verslaafd (A) of Probleem- Gebruiker (B) Verslavingszorg Alcohol A A+B Nicotine nihil Cannabis tot Cocaïne meer dan Meer dan Heroïne XTC meer dan ? 900 Amfetamine meer dan ? 2000

9 Hoe vaak komt het voor? Het aantal 55-plussers met een alcoholhulpvraag is sinds 1998 met 130% gestegen (89% gecorrigeerd voor vergrijzing). Het aandeel alcoholcliënten van 55 jaar en ouder stijgt in deze periode van 14% naar 22%. De stijging is het sterkst in de laatste 5 jaar. Het aandeel vrouwen blijft groeien.

10 alcohol alcohol

11 Cijfers Tactus Face-to-face therapie Nu al is 25% van de patiënten in behandeling bij Tactus 50 jaar en ouder 19% tussen jaar 6% 60 jaar en ouder

12 Face-to-face versus internetbehandeling Internet nog grotere groep! Percentage cliënten per leeftijdsgroep Leeftijd Face to face behandeling Internet behandeling

13 2. Aanleiding samenwerking 55+: 5,1% van alle problemen: alcoholgerelateerd verpleeg-/verzorgingshuizen: 9,6% (!) alcoholgerelateerd Benzodiazepineverslaving: jaar! 2/3 gebruikers = vrouw en ouder dan 65 evenwichtsproblemen (vallen) / psychosociale problemen

14 3. Verantwoord alcoholgebruik 1 á 2 glz. per dag voor een volwassen man 1 glas per dag voor een volwassen vrouw 2 á 3 dagen per week geen alcohol Niet meer dan max 5 (3) glz per gelegenheid Voor ouderen (65+) geldt 1 glas per dag

15 Aanleiding samenwerking 4. Onderzoek bij Carintreggeland door UT/Tactus (2007) Problematisch middelengebruik onder ouderen en omgang daarmee door hulpverleners: (Annemieke Konijnendijk) Aard, ernst, omvang middelenproblematiek onder ouderen in zorg (thuis, verz.-/verpleeghuizen) Hoe gaan hulpverleners ermee om? Aan welke ondersteuning hebben hulpverleners behoefte?

16 Aanleiding samenwerking Aantal resultaten: ± 72% van de hulpverleners vermoeden van probleemmiddelen-gebruik (gedurende 1 jaar) Daarvan 92% alcohol 32% medicijnen (vooral benzo s en pijnstillers) 1,5% soft- / harddrugs 65% van de hulpverleners zekerheid van probleemmiddelen-gebruik (80% intramuraal / 46% extramuraal) Bij vermoeden/vaststelling: hulpverleners gaan in gesprek met cliënt en teamoverleg weinig verwijzing naar GGZ/Tactus Behoefte aan voorlichting: signalering, welke risico s, hoe hulp bieden, wanneer verwijzen + preventie

17 Vraag a: Herkent u deze bevindingen?

18 Vraag b: Vraag c: Wat zou u doen als bestuurder Tactus? Wat zou u doen als bestuurder Carintreggeland? N.a.v. deze cijfers/resultaten onderzoek

19 Complementair werken Tactus-Carintreggeland Wat is / wordt opgestart? Succesfactoren? Faalfactoren?

20 Complementair werken Werkconferentie preventie per plaats/gemeente Delen preventie-activiteiten / doel integraal preventiebeleid per plaats/gemeente / overlap + witte vlekken signaleren Vb. Borne: huisartsen, Stichting Welzijn, Gemeente, Tactus, Carintreggeland, GGD Uitkomst ondermeer: project lang leve zelfstandig Halt! U valt (ondermeer) via Stichting Welzijn

21 Complementair werken Project Lang Leve Zelfstandig Signalering / advisering / evt. doorverwijzing door Medewerkers thuiszorg/dagvoorzieningen Consulenten preventieprogramma gezondheidsconsultatie 55+ Methodiek / inbouwen in eigen werkprocedures thuiszorg Start Borne > opschalen

22 Gezond leven bevorderen eigen kracht Er Op tijd bij Bijsturen met hulp Behandelen/ coachen Voorkomen van erger Maatregelen gericht op omgeving Voorlichting en Bewustwording Signaleren en adviseren Preventie interventies Behandeling (na)zorg/care

23 Complementair werken Preventieprogramma Halt! U valt Eén van de 5 preventieprogramma s Carintreggeland Voorlichting intermediairen (bv. Stichting Welzijn Ouderen, vrijwilligers, alg. maatschappelijk werk, thuisbegeleiding) Methodiek Consument en Veiligheid + inbouw signalering middelenmisbruik (vooral Benzo s) Valpreventiebeleid via zorgverleners thuiszorg/ verzorging- en verpleeghuizen Inbouw signalering middelengebruik

24 Complementair werken Via afd. opleiding Carintreggeland / Kenniscentrum Themabijeenkomst(en) Inbouw in lesprogramma interne opleidingen (bv. BBL-Carrousel verpleeghuis nivo 4) Interne werkconferentie N.A.H.

25 Complementair werken Gezamenlijke opleiding GZ-psychologie (vanaf 2013) Psycholoog i.o. doet opleiding in beide instellingen Praktijkopleider centraal (Tactus) Werkbegeleider bij Tactus en Carintreggeland

26 Complementair werken Succesfactoren Visie/overstijgend kunnen denken/verbinden Innovatieve drive beide organisaties Click tussen personen Start Kenniscentrum Carintreggeland 2011 Expertise enz. inbouwen in werkprocessen / activiteiten Carintreggeland Faalfactoren Nog te veel afhankelijk van personen > inbouwen in beleid/ convenant (samenwerking bekrachtigen) Teveel afhankelijk van incidentele financiering (subsidie/fondsen)

27 VRAGEN / DISCUSSIE

28

Ontwikkelingen in hulpvraag voor alcohol bij ouderen in Nederland (1994-2010)

Ontwikkelingen in hulpvraag voor alcohol bij ouderen in Nederland (1994-2010) bij ouderen in Nederland (1994-2010) Jeroen Wisselink Help! 'Gun ze toch hun borreltje!?' Congres Ouderen en Alcohol Maandag 23 april 2012, 9.30 uur - 17.00 uur Inhoud Inleiding Hulpvraag ouderen Vergrijzing

Nadere informatie

Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp

Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp Vroegsignalering alcoholgebruik op de Spoedeisende hulp Samenwerking tussen algemeen ziekenhuis en GGZ Roxanne Izendooren Projectleider Vroegsignalering alcoholgebruik 23 april 2012 Opdracht: Vragenlijst

Nadere informatie

Alcohol en ouderen in de verslavingszorg in Nederland (1998-2007)

Alcohol en ouderen in de verslavingszorg in Nederland (1998-2007) in Nederland (1998-2007) Juni 2009 In het kort Het aantal 55-plussers met een alcoholhulpvraag is sinds 1998 met 130% gestegen (89% gecorrigeerd voor vergrijzing). Het aandeel alcoholcliënten van 55 jaar

Nadere informatie

Verslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg

Verslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg Verslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg Wat kan Tactus Verslavingszorg mij in de huisartsenpraktijk bieden? Een verslaving is vaak lastig te herkennen. Mensen raken niet zomaar

Nadere informatie

34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie. van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016

34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie. van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 34300 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2016 34300 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs,

Nadere informatie

Alcoholhulpvraag in Nederland

Alcoholhulpvraag in Nederland Alcoholhulpvraag in Nederland Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor alcoholproblematiek in de verslavingszorg 25-214 Houten, december 215 Stichting IVZ Alcoholhulpvraag in Nederland Belangrijkste

Nadere informatie

IrisZorg. verslavingszorg. en maatschappelijke opvang. dicht bij mensen, ver in zorg

IrisZorg. verslavingszorg. en maatschappelijke opvang. dicht bij mensen, ver in zorg IrisZorg verslavingszorg en maatschappelijke opvang dicht bij mensen, ver in zorg > IrisZorg: dicht bij mensen, ver in zorg Bij IrisZorg kan iedereen rekenen op de deskundigheid en betrokkenheid van onze

Nadere informatie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Dr Wencke de Wildt Directeur behandelzaken Jellinek GZ psycholoog VGCT 2016 Inhoud 15 jaar cognitieve

Nadere informatie

Monitor. alcohol en middelen

Monitor. alcohol en middelen Geneeskundige en Gezondheidsdienst Monitor www.utrecht.nl/gggd alcohol en middelen www.utrecht.nl/gggd Thema 3 Gebruik van de verslavingszorg in Utrecht 1 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht (GG&GD) Postbus

Nadere informatie

Organogram Werkgebied

Organogram Werkgebied Wat doet Tactus Verslavingszorg? Tactus is specialist op het terrein van de verslavingszorg. Mensen die door hun verslaving aan alcohol, drugs, medicijnen, gokken, gamen, eten of andere verslavingen in

Nadere informatie

KERNCIJFERS VERSLAVINGSZORG 2009

KERNCIJFERS VERSLAVINGSZORG 2009 KERNCIJFERS VERSLAVINGSZORG 2009 LANDELIJK ALCOHOL EN DRUGS INFORMATIE SYSTEEM A.W. Ouwehand W.G.T. Kuijpers D.J. Wisselink E.B. van Delden Houten, september 2010 Stichting Informatie Voorziening Zorg

Nadere informatie

Zorgpad alcohol en ouderen t.b.v. Huisarts

Zorgpad alcohol en ouderen t.b.v. Huisarts Zorgpad alcohol en ouderen t.b.v. Huisarts 1. De rol van de huisarts De huisarts kijkt op basis van de anamnese m.b.v. de Audit C of ICD 10 de cliënt alcoholafhankelijk is en doorverwezen moet worden naar

Nadere informatie

Monitor. alcohol en middelen

Monitor. alcohol en middelen Gemeente Utrecht, Volksgezondheid Monitor www.utrecht.nl/gggd alcohol en middelen www.utrecht.nl/volksgezondheid Thema 3 Gebruik van de verslavingszorg in Utrecht - 2012 1 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht,

Nadere informatie

Preventie en voorlichting

Preventie en voorlichting Preventie Preventie en voorlichting Introductie De afdeling preventie geeft voorlichting en advies over genotmiddelen aan jongeren, ouders en professionals. Verslavingszorg verleent hulp aan volwassenen

Nadere informatie

Misbruik geneesmiddelen

Misbruik geneesmiddelen Misbruik geneesmiddelen Jan van Amsterdam Verslavingszorg Academisch Medisch Centrum Disclosure / verklaring Jan van Amsterdam (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Nieuwe (&oude) verslavingstrends. R. Rijlaarsdam, J.H. van Gestel, A.H. Oortgiesen, J.A. Wind

Nieuwe (&oude) verslavingstrends. R. Rijlaarsdam, J.H. van Gestel, A.H. Oortgiesen, J.A. Wind Nieuwe (&oude) verslavingstrends R. Rijlaarsdam, J.H. van Gestel, A.H. Oortgiesen, J.A. Wind Programma: J.A. Wind, de cijfers Programma: J.A. Wind, de cijfers J. A. van Gestel, nieuwe trends GHB Cannabis

Nadere informatie

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie Welkom Docent: Siri Kruit sirikruit@live.nl iri Kruit Voorlichting en training 1 Programma Introductie - Kennismaking - Studiehandleiding, opbouw van de lessen

Nadere informatie

De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks

De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks Vanessa Peters, GGD Gelderland Midden Marinka de Feijter, GGD N-O Gelderland Ineke van der Vlugt, Rutgers WPF 1

Nadere informatie

Algemene basisvoorlichting

Algemene basisvoorlichting Algemene basisvoorlichting Voorlichting van 2 uur. DATUM De datum wordt in onderling De voorlichting wordt op locatie gegeven. Maximaal 25 deelnemers. De voorlichting kost _ 265. U weet welke soorten drugs

Nadere informatie

Man-vrouw verschillen bij genotmiddelengebruik

Man-vrouw verschillen bij genotmiddelengebruik QUO QUO fadis fadis GGD Fryslân Politie Fryslân Verslavingszorg Noord Nederland Man-vrouw verschillen bij genotmiddelengebruik feitenblad genotmiddelen Nummer 16 maart 2013 Het Feitenblad genotmiddelen

Nadere informatie

Preventie Wat werkt? Shereen Shaban

Preventie Wat werkt? Shereen Shaban Preventie Wat werkt? Shereen Shaban Wie zijn wij? Preventie alcohol en drugsgebruik, gamen en gokken Jellinek preventie Jeugd/MBO is er voor ouders, professionals en jongeren. Doel : Jongeren stimuleren

Nadere informatie

PROBLEMATISCH MIDDELENGEBRUIK ONDER OUDEREN EN OMGANG DAARMEE DOOR HULPVERLENERS. Annemieke Konijnendijk 0071641

PROBLEMATISCH MIDDELENGEBRUIK ONDER OUDEREN EN OMGANG DAARMEE DOOR HULPVERLENERS. Annemieke Konijnendijk 0071641 PROBLEMATISCH MIDDELENGEBRUIK ONDER OUDEREN EN OMGANG DAARMEE DOOR HULPVERLENERS Annemieke Konijnendijk 0071641 Bachelorthese Psychologie Marcel Pieterse Margreet Jansma 29 juni 2007 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...1

Nadere informatie

Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen

Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen Vroegsignalering bij middelengebruik! En dan? Brijder en Brijder Jeugd Leontien Los & Margriet Katoen Programma Brijder en Brijder Jeugd Wie zit er in de zaal? Middelengebruik en GGZ Wat is verslaving?

Nadere informatie

LVB en verslaving nu en in de toekomst

LVB en verslaving nu en in de toekomst LVB en verslaving nu en in de toekomst Joanneke van der Nagel Psychiater Tactus Inhoud Middelengebruik en LVB Signaleren en bespreken Zorgmogelijkheden LVG en Verslaving QUIZZZ Alcohol is schadelijker

Nadere informatie

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013

LVB en Verslaving. Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Samenwerken, het kan! Lisette Bloemendaal Erna Mensen 5 februari 2013 Binnenplein Casus Methodieken 2 Binnenplein Onderdeel van Aveleijn (VG) Gericht op verstandelijke beperking en verslaving Ambulant

Nadere informatie

Alcoholgebruik: omvang in de regio

Alcoholgebruik: omvang in de regio Alcoholgebruik: omvang in de regio Schadelijk alcoholgebruik in de regio Het alcoholgebruik(1) onder volwassenen (tot 65 jaar) in Zuid-Limburg is 85%. Van de ouderen (65+) geeft 75% aan alcohol te drinken.

Nadere informatie

* *

* * INFORMATIENOTITIE AAN DE RAAD Postregistratienummer *17.0005259* 17.0005259 Opmeer, d.d.: 21-4-2017 Raadsvergadering 8-6-2017 Onderwerp Informatienotitie Raad Rapport: Jongeren over middelengebruik Aanleiding

Nadere informatie

Totaal screening vo2 West-Brabant. 10 % % heeft soms

Totaal screening vo2 West-Brabant. 10 % % heeft soms 214 215 onderzoek onderzoeksperiode totaal aantal leerlingen klas 2 klas 2 sept 214 - juni 215 7857 aantal afwezig aantal aantal vragenlijsten tijdens screening vervolgonderzoeken ingevuld 336 288 7521

Nadere informatie

14-12-2011. Programma. Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB. Alcohol- en drugsgebruik bij LVB. Definitie LVB

14-12-2011. Programma. Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB. Alcohol- en drugsgebruik bij LVB. Definitie LVB Problematisch middelengebruik voorkomen bij mensen met LVB Marijke Dijkstra Trimbos instituut Focus op onderzoek Utrecht, 2 december 2011 Improving Mental Health by Sharing Knowledge Programma Middelengebruik

Nadere informatie

Informatieleaflet voor werkgevers

Informatieleaflet voor werkgevers Informatieleaflet voor werkgevers Werk en verslaving Het aantal verslaafden aan alcohol, drugs en medicijnen in Nederland groeit. Het merendeel van deze mensen heeft een baan en kampt met de verslaving

Nadere informatie

Preventie en voorlichting

Preventie en voorlichting Preventie en voorlichting Verslavingszorg Preventie en voorlichting Verslavingszorg Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Preventie en voorlichting Doordacht dynamisch! Colofon Tekst Afdeling

Nadere informatie

Liska Vulperhorst Preventiewerker

Liska Vulperhorst Preventiewerker Liska Vulperhorst Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Vijf circuits Behandeling & Begeleiding Sociale Verslavingszorg Forensische Verslavingszorg Verslavingsreclassering Preventie & Consultancy Programma

Nadere informatie

Middelen, delictgedrag en leefstijltraining. Marscha Mansvelt

Middelen, delictgedrag en leefstijltraining. Marscha Mansvelt Middelen, delictgedrag en leefstijltraining Marscha Mansvelt Inhoud Hoe gaat de Waag om met middelengebruik als risicofactor voor delictgedrag? Leefstijltraining 1. Alcohol is de meest sociaal geaccepteerde

Nadere informatie

Leernetwerkbijeenkomst project LVB & Verslaving. Workshop ontwikkeling beleid & deskundigheid Rianca den Ouden

Leernetwerkbijeenkomst project LVB & Verslaving. Workshop ontwikkeling beleid & deskundigheid Rianca den Ouden Leernetwerkbijeenkomst project LVB & Verslaving Workshop ontwikkeling beleid & deskundigheid Rianca den Ouden Visie-ontwikkeling Kernvragen: Wat hebben de cliënten nodig? Wat hebben de medewerkers nodig?

Nadere informatie

Face it, Work it. Overzicht

Face it, Work it. Overzicht Face it, Work it Dr. H. Peuskens Psychiater Psychiatrische kliniek Broeders Alexianen Tienen Overzicht Middelengebruik in Vlaanderen CAO 100 Middelengerelateerde problematiek Expertise in residentiële

Nadere informatie

Resultaten screening. Boxmeer. 9 % % heeft soms 2014-2015. klas 2 VO 2014-2015. Medische problemen. gewicht. aandachtsleerlingen. ernstig ondergewicht

Resultaten screening. Boxmeer. 9 % % heeft soms 2014-2015. klas 2 VO 2014-2015. Medische problemen. gewicht. aandachtsleerlingen. ernstig ondergewicht 214-215 onderzoek onderzoeksperiode klas 2 VO 214-215 aantal mogelijke aandachtsleerlingen aantal vragenlijsten ingevuld 14 32 Medische problemen zien horen 9 heeft soms moeite met horen 17 2 ook met gehoorapparaat

Nadere informatie

Opzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen

Opzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen Opzet alcoholbeleid voor werknemers binnen een instelling of bedrijf in de gemeente Raalte Alcoholpreventie volwassenen Tactus Verslavingszorg Preventie & Consultancy Brink 40 7411 BT Deventer 088 3822

Nadere informatie

Leeftijd eerste ervaring met alcohol 12-15 16-19 20-23. < 11 jaar 11-12 13-15 16-18

Leeftijd eerste ervaring met alcohol 12-15 16-19 20-23. < 11 jaar 11-12 13-15 16-18 Feiten over het Alcohol- en Drugsgebruik van jongeren in het district Rivierenland Gelderland-Midden Gebaseerd op het onderzoek: Lekker samen van de kaart (maart 27) Inleiding Het alcoholgebruik neemt

Nadere informatie

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose Dubbele Diagnose Patricia v.wijngaarden-cremers, psychiater Circuitmanager Verslavingspsychiatrie Dimence Inhoud - Inleiding - Gebruik onder Nederlandse Jongeren - Psychiatrische Comorbiditeit - Wat is

Nadere informatie

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1 zijn er altijd al geweest en zullen er ook altijd blijven. Veel jongeren experimenteren in de puberteit met roken, alcohol en drugs en een deel laat zich verleiden tot risicovol gedrag. Jongeren zijn extra

Nadere informatie

Samen met de jeugd. Definitieboek. Beleidsmonitor Koers Samen met de jeugd

Samen met de jeugd. Definitieboek. Beleidsmonitor Koers Samen met de jeugd Definitieboek Beleidsmonitor Koers mei 2019 Beleidsmonitor Koers H e t k i n d é c h t z i e n Met zijn eigen verhaal, dromen en talenten Respect Indicator Gebruikers van jeugdhulp die zich met respect

Nadere informatie

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie Welkom Docent: Siri Kruit sirikruit@live.nl 1 Programma les 3 Kennismaking kort; theorie vorige lessen Preventie; nader bekeken Uitgaansdrugs: -presentatie -nabespreken

Nadere informatie

Gezond genieten. Stellingen 55-plussers en alcohol: WAAR OF NIET WAAR?

Gezond genieten. Stellingen 55-plussers en alcohol: WAAR OF NIET WAAR? Gezond genieten Stellingen 55-plussers en alcohol: WAAR OF NIET WAAR? 1. Op oudere leeftijd kun je lichamelijk beter tegen alcohol. 2. Vanaf het vijfenveertigste jaar heeft alcohol een gunstig effect op

Nadere informatie

Zelfhulpgroepen en verslavingen

Zelfhulpgroepen en verslavingen 2011 1 Zelfhulpgroepen en verslavingen 2011 2 deel I: Zelfhulpgroepen in Nederland Wat gebeurt er in een zelfhulpgroep? belang van samenwerking tussen zelfhulp en de professionele zorg. deel II: Dubbel

Nadere informatie

De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten.

De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. De medicamenteuze behandeling van ADHD en verslaving bij adolescenten. Joanneke van der Nagel, psychiater, Tactus Verslavingszorg, Enschede Pieter-Jan Carpentier, psychiater, Reinier van Arkel groep, s-hertogenbosch

Nadere informatie

Beantwoording rondvragen 18R.00833

Beantwoording rondvragen 18R.00833 Beantwoording rondvragen 18R.00833 Van : Wethouder W.J.P. Kok Portefeuille(s) : Volksgezondheid Datum : 11-12-2018 Contactpersoon : E. van den Born Tel.nr. : 8245 E-mailadres : born.e@woerden.nl Onderwerp:

Nadere informatie

Signaleren & Bespreken

Signaleren & Bespreken Signaleren & Bespreken HIER KOMT NOG EEN FOTO! Help! Mijn kind gaat uit! Hoe signaleer ik druggebruik bij mijn kind? Hoe signaleer ik problematisch gebruik bij mijn kind? En wat als blijkt dat..? Op tijd..

Nadere informatie

Ouderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan

Ouderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan Ouderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan U moet de bakens verzetten en noch sterke drank, noch bier meer gebruiken: houdt u aan een matig gebruik van een redelijke

Nadere informatie

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg

Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking. Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Middelengebruik bij mensen met een verstandelijke beperking Arjetta Timmer Brijder Verslavingszorg Parnassia Bavo Groep Brijder Verslavingszorg Preventie Jeugd Zorg ambulant & klinisch Bereidheidliniaal

Nadere informatie

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

> Retouradres Postbus EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

GHB hulpvraag in Nederland

GHB hulpvraag in Nederland GHB hulpvraag in Nederland Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor GHB problematiek in de verslavingszorg 2007-2012 Houten, mei 2013 Stichting IVZ GHB hulpvraag in Nederland Belangrijkste ontwikkelingen

Nadere informatie

Zorgstandaard. Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving

Zorgstandaard. Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving Zorgstandaard Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving WORKSHOP - inleiding, dr. Peter Greeven, klinisch-psycholoog, lid werkgroep Zorgstandaarden, bestuurslid NIP - vervolg, Marcella Mulder, teamleider

Nadere informatie

Met dit inventariserende onderzoek willen we antwoord geven op de volgende twee vragen:

Met dit inventariserende onderzoek willen we antwoord geven op de volgende twee vragen: Inventariserend onderzoek naar de kennis en praktijkervaringen rond ouderen en verslaving (aan alcohol, benzodiazepine, cannabis, en heroïne of cocaïne). Marja Aartsen, Hannie Comijs Met medewerking van

Nadere informatie

EERSTELIJN EN DE MIDDELENGEBRUIK: DE ROL VAN EEN HUISARTS IN EEN REGIONAAL NETWERK

EERSTELIJN EN DE MIDDELENGEBRUIK: DE ROL VAN EEN HUISARTS IN EEN REGIONAAL NETWERK EERSTELIJN EN DE MIDDELENGEBRUIK: DE ROL VAN EEN HUISARTS IN EEN REGIONAAL NETWERK Van een kijk als solist naar interdisciplinair samenwerken Rita Verrando, huisarts Brussel, 14 november 2014 De rol van

Nadere informatie

Praten helpt. Informatie voor hulpverleners

Praten helpt. Informatie voor hulpverleners Praten helpt Informatie voor hulpverleners KOPP/KVO preventie voor ouders en kinderen Jaarlijks krijgen in Nederland 1,6 miljoen kinderen en jongeren onder de 22 jaar te maken met een psychische ziekte

Nadere informatie

Aan de slag met de leerlingenbevraging

Aan de slag met de leerlingenbevraging Aan de slag met de leerlingenbevraging Programma Introductie Resultaten VAD- leerlingenbevraging Actieplan DOS Introductie Vlaams Expertisecentrum Alcohol en andere Drugs Preventie en hulpverlening Methodiek

Nadere informatie

WHITEPAPER. Ouder worden en alcohol drinken: kan het kwaad? Het herkennen van problemen en voorkomen van erger

WHITEPAPER. Ouder worden en alcohol drinken: kan het kwaad? Het herkennen van problemen en voorkomen van erger WHITEPAPER Ouder worden en alcohol drinken: kan het kwaad? Het herkennen van problemen en voorkomen van erger Ouder worden en alcohol drinken: kan het kwaad? Het herkennen van problemen en voorkomen van

Nadere informatie

PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS

PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS Informatie voor huisartsen PATIËNTEN VERWIJZEN BIJ PROBLEMEN MET ALCOHOL EN DRUGS Wanneer verwijst u naar de BasisGGZ (Novae) of de Specialistische GGZ (VNN)? WANNEER VERWIJST U NAAR DE BASISGGZ (NOVAE)

Nadere informatie

Schizofrenie en comorbide verslaving

Schizofrenie en comorbide verslaving Schizofrenie en comorbide verslaving Wilma Reesink GGZ Verpleegkundig Specialist GGNet Apeldoorn Workshopindeling: 1. Stellingen bespreken aan de hand van het Lagerhuismodel met doel: kennis testen, dilemma

Nadere informatie

Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor cannabisproblematiek in de verslavingszorg 1995-2009

Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor cannabisproblematiek in de verslavingszorg 1995-2009 Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor cannabisproblematiek in de verslavingszorg 1995-2009 Houten, april 2011 Stichting IVZ Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor cannabisproblematiek

Nadere informatie

Betreft: heroverweging verlagen subsidie preventie verslaving Alcohol en Drugs per 2017

Betreft: heroverweging verlagen subsidie preventie verslaving Alcohol en Drugs per 2017 Gemeente Deventer Grote Kerkhof 1 7411 KT Deventer Deventer, 22 juni 2016 Betreft: heroverweging verlagen subsidie preventie verslaving Alcohol en Drugs per 2017 Geachte heer, mevrouw, raadsleden, Met

Nadere informatie

Volwassenen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid

Volwassenen. Mondriaan. voor geestelijke gezondheid Volwassenen Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Introductie Verslavingszorg verleent hulp aan volwassenen met problematisch gebruik van alcohol, drugs, medicijnen, gameverslaving en met

Nadere informatie

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Roken alcohol en drugs Roken, alcohol en drugs zijn schrikbeelden voor veel ouders. Dit geldt voor allochtone ouders én Nederlandse ouders. Sommige kinderen

Nadere informatie

Hoe eerder hoe beter Sandwichscholing RCH-Middenbrabant

Hoe eerder hoe beter Sandwichscholing RCH-Middenbrabant Hoe eerder hoe beter Sandwichscholing RCH-Middenbrabant Iris.de.Man@novadic-kentron.nl Programma Kennis van de middelen en risico s Herkennen signaleren en bespreekbaar maken Doorverwijzen / Sociale kaart

Nadere informatie

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training

Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie. Welkom. iri Kruit Voorlichting en training Keuzevak Effectieve Verslavingspreventie Welkom Docent: Siri Kruit sirikruit@live.nl iri Kruit Voorlichting en training 1 Programma Introductie - Kennismaking - Studiehandleiding, opbouw van de lessen

Nadere informatie

Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst!

Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst! Staat uw leven in het teken van drank en drugs? Een opname biedt uitkomst! KLINISCHE BEHANDELING: ALS U DE CONTROLE OVER UW LEVEN TERUG WILT Onderdeel van Arkin Stoppen met alcohol of drugs en uw manier

Nadere informatie

Ervaren problemen door professionals

Ervaren problemen door professionals LVG en Verslaving Lectoraat GGZ-Verpleegkunde Ervaren problemen door professionals Kennisdeling 11 november 2010, Koos de Haan, deel 2 1 Wat komt aan bod? Onderzoek naar problemen door professionals ervaren

Nadere informatie

Diagnostiek fase. Behandelfase. Resocialisatiefase. Psychosociale behandeling. Medicamenteuze behandeling. Terugvalpreventie Herstel

Diagnostiek fase. Behandelfase. Resocialisatiefase. Psychosociale behandeling. Medicamenteuze behandeling. Terugvalpreventie Herstel Diagnostiek fase Samenvattingskaart WANNEER, HOE? 1. Diagnostiek middelengebruik 2. Vaststellen problematisch middelengebruik en relatie met delict Aandacht voor interacties psychische problemen en middelengebruik

Nadere informatie

Ouderen en alcohol. Nanda den Hollander dd 18 april 2016

Ouderen en alcohol. Nanda den Hollander dd 18 april 2016 Ouderen en alcohol Nanda den Hollander dd 18 april 2016 Vraag De beeldvorming die er is ten aanzien van ouderen die overmatig alcohol gebruiken, is van belang. Wat is jullie beeld? Wat vind je ervan? Bijv.

Nadere informatie

Aanpak problematisch middelengebruik 2007

Aanpak problematisch middelengebruik 2007 Aanpak problematisch middelengebruik 2007 Landelijk is er een stijgende trend zichtbaar in het alcoholgebruik van de jeugd. De jeugd drinkt meer en op steeds jongere leeftijd. Dit is een zorgelijke ontwikkeling.

Nadere informatie

Trauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten

Trauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten Verslavingszorg Trauma en verslaving Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Informatie voor patiënten Mondriaan voor geestelijke gezondheid Trauma

Nadere informatie

De percentages zijn omgezet naar het niveau van een klas 4 met 25 leerlingen (leeftijd jaar).

De percentages zijn omgezet naar het niveau van een klas 4 met 25 leerlingen (leeftijd jaar). Middelengebruik in beeld gemeente Hardenberg Taskforce. Hieronder volgt eerst een schets van wat we nu weten over de jongeren in de gemeente Hardenberg. Uiteraard voor zover dit bekend is uit onderzoek

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Uitkomsten verbeterproject LVB en verslaving 16 april 2013

Uitkomsten verbeterproject LVB en verslaving 16 april 2013 Uitkomsten verbeterproject LVB en verslaving 16 april 2013 Alcohol en drugs in de gehandicaptenzorg Op twee momenten gepeild: vragenlijst aan begin en einde projectperiode Vragen over o.a.: - middelengebruik

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Vragenlijst alcoholgerelateerde ziekenhuisopnames

Vragenlijst alcoholgerelateerde ziekenhuisopnames NVK, Postbus 0059, 50 LB Utrecht Tel. + (0)0 8 06, e-mail: nsck@nvk.nl Vragenlijst alcoholgerelateerde ziekenhuisopnames Naar aanleiding van de signalering via het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde

Nadere informatie

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 Brussel, 14 juni 2017 2016 werd voor De DrugLijn het op twee na drukste jaar ooit. In totaal werden 6.544 bellers, skypers, mailers en chatters anoniem

Nadere informatie

Informatie voor werkgevers

Informatie voor werkgevers Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Informatie voor werkgevers Werk en verslaving Het aantal verslaafden aan alcohol, drugs en medicijnen in Nederland groeit. Het merendeel van deze mensen heeft

Nadere informatie

Drugpunt 24 februari 2015. Drugpunt Drugs Druggebruik begrijpen Vroeginterventie Opvallende verschijnselen In de praktijk Vragen

Drugpunt 24 februari 2015. Drugpunt Drugs Druggebruik begrijpen Vroeginterventie Opvallende verschijnselen In de praktijk Vragen Drugpunt 24 februari 2015 Drugpunt Drugs Druggebruik begrijpen Vroeginterventie Opvallende verschijnselen In de praktijk Vragen DRUGPUNT TEAM Filip Claeys filip.claeys@drugpunt.be 09/381 86 63 of 0498

Nadere informatie

Verslavingszorg online - therapie - detox. Menselijk - Toegankelijk - mobiel. THC_Brochure_V8.indd :18

Verslavingszorg online - therapie - detox. Menselijk - Toegankelijk - mobiel. THC_Brochure_V8.indd :18 Verslavingszorg online - therapie - detox Menselijk - Toegankelijk - mobiel THC_Brochure_V8.indd 1 29-01-19 12:18 Gun uw patiënt een modern alternatief The Home Clinic The Home Clinic is verslavingszorg

Nadere informatie

Van: M. Elberse Tel.nr.: 06-35113527 Nummer: 14A.00536

Van: M. Elberse Tel.nr.: 06-35113527 Nummer: 14A.00536 VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS & RAADSINFORMATIEBRIEF Van: M. Elberse Tel.nr.: 06-35113527 Nummer: 14A.00536 Datum: 11 juli 2014 Team: Jeugd, Leefbaarheid en Veiligheid Tekenstukken: Ja Persoverleg:

Nadere informatie

Informatie voor hulpverleners over preventieactiviteiten voor kinderen en ouders

Informatie voor hulpverleners over preventieactiviteiten voor kinderen en ouders preventieprogramma kopp/kvo zuid-limburg Informatie voor hulpverleners over preventieactiviteiten voor kinderen en ouders Kinderen van Ouders met Psychische Problemen (KOPP) Kinderen van Verslaafde Ouders

Nadere informatie

ALCOHOL ANDERE DRUGS GAMEN EN ONGEZELLIG? Bernard van t Klooster, preventiewerker.

ALCOHOL ANDERE DRUGS GAMEN EN ONGEZELLIG? Bernard van t Klooster, preventiewerker. ALCOHOL ANDERE DRUGS GAMEN EN OUDERS ONGEZELLIG? Bernard van t Klooster, preventiewerker bernard.van.t.klooster@novadic-kentron.nl DEURNE- ZEILBERG 5 juni 2018 Wat heeft u zelf wel eens gebruikt? Cocaine

Nadere informatie

Ouderen vaker verslaafd aan alcohol

Ouderen vaker verslaafd aan alcohol Ouderen vaker verslaafd aan alcohol Een glas per dag kan geen kwaad, maar bij steeds meer ouderen blijft het het niet bij dat ene glas. Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) ziet het aandeel van 55 plussers

Nadere informatie

Genotmiddelengebruik onder middelbare scholieren in Den Haag

Genotmiddelengebruik onder middelbare scholieren in Den Haag 15 Genotmiddelengebruik onder middelbare scholieren in Den Haag M.P.H. Berns, A.J.M. Gelton, M.A.T.W. Zwartendijk-Schats, B.J.C. Middelkoop Het roken, het gebruik van alcohol, cannabis en illegale drugs

Nadere informatie

Jaarverslag De Spiegel 2014

Jaarverslag De Spiegel 2014 Jaarverslag De Spiegel 2014 Paul Van Deun 1 Registratie Patiëntkenmerken 2014 1.1 Aantallen In 2014 werden er beduidend meer nieuwe behandelingen gestart dan in de twee vorige jaren. Deze stijging doet

Nadere informatie

FACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep

FACT IDRIS. Idris is een onderdeel van de Amarant Groep FACT IDRIS Idris is een onderdeel van de Amarant Groep Iedereen is Behandeling en begeleiding voor cliënten met een LVB in combinatie met complexe problematiek Specialistische behandeling Kinderen, jeugdigen

Nadere informatie

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken

Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Ondersteuningsaanbod op het terrein van mensen met een licht verstandelijke beperking die middelen gebruiken Interventies 2 Meetinstrument SumiD-Q 2 Open en Alert 2 Kennis 2 Kennisplein gehandicaptensector

Nadere informatie

Resultaten screening VO2. 11 % % heeft soms

Resultaten screening VO2. 11 % % heeft soms onderzoek onderzoeksperiode aantal ingevulde vragenlijsten klas 2 VO sept 15 - juni 16 434 opleidingsniveau 81 29 69 Vmbo-b (basis) Vmbo-k (kader) Vmbo-g (gemengd) 19 Vmbo-t (theoretisch, mavo) 134 12

Nadere informatie

Regelgeving omtrent genotmiddelen

Regelgeving omtrent genotmiddelen Regelgeving omtrent genotmiddelen Versie 27 mei 2014 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1.1 Carmel College Salland; een gezonde school 1.2 Gezonde school en genotmiddelen 1.3 Op welke wijze wil de school een

Nadere informatie

Matig overgewicht en ernstig overgewicht (obesitas)

Matig overgewicht en ernstig overgewicht (obesitas) Cijfers per speerpunt lokaal gezondheidsbeleid 13-17 Matig overgewicht en ernstig overgewicht (obesitas) Gezondheidsprofiel GGD Opmeer 11 (landelijk, regionaal en lokaal 6-9), Jeugdmonitor WF 9 leeftijd

Nadere informatie

Nationale Drug Monitor Jaarbericht 2007 - Samenvatting

Nationale Drug Monitor Jaarbericht 2007 - Samenvatting Nationale Drug Monitor Jaarbericht 2007 - Samenvatting De tabellen 1a en 1b geven een overzicht van de laatste cijfers over het middelengebruik en de drugscriminaliteit. Hieronder volgt een beschrijving

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 1 tot jaar Jongerenmonitor In 011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven

Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven Aanleiding voor de werkconferenties Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) brengt in het najaar van 2006 een tweede Preventienota

Nadere informatie

Drugsgebruik in Oldenzaal

Drugsgebruik in Oldenzaal Inventarisatie soft- en harddrugsgebruik in de gemeente Oldenzaal Drugsgebruik in Oldenzaal S. Biesma R. Nijkamp M. van Zwieten B. Bieleman COLOFON St. INTRAVAL Postadres : Postbus 1781 9701 BT Groningen

Nadere informatie

Regio Brabant Noordoost* 10 % % heeft soms

Regio Brabant Noordoost* 10 % % heeft soms 13-14 onderzoek onderzoeksperiode klas 2 VO 13-14 aantal mogelijke aandachtsleerlingen aantal vragenlijsten ingevuld 1384 3787 Medische problemen zien horen 1 heeft soms moeite met horen 18 4 ook met gehoorapparaat

Nadere informatie

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms

Nadere informatie

Preventie Ambassadeurs

Preventie Ambassadeurs Kort Projectplan Preventie Ambassadeurs Samenvatting Preventie Ambassadeurs zijn een belangrijk schakel tussen allochtone gemeenschappen en hulpverleningsinstelling Tactus Verslavingszorg. In het project

Nadere informatie

Dat scheelt een slok op een borrel?

Dat scheelt een slok op een borrel? Dat scheelt een slok op een borrel? Alcoholpoli voor MDL-patiënten Tamara van Lieshout Verpleegkundig Specialist GGZ Onze Lieve Vrouwe Gasthuis 550 bedden Toonaangevend Gastvrij Businessunits PBU Psychiatrie

Nadere informatie