Cocreatie: de grootste waarde zit niet in hoeveel je weet, maar hoeveel je bereid bent om te delen.

Transcriptie

1 1 P a g i n a

2 Voorwoord Een actieve dag thuis achter de laptop brengt mij bij De Wijde Blik. De Wijde Blik is een multidisciplinair communicatiebureau gespecialiseerd in ruimtelijke ontwikkeling, bouw en de zorgsector. Wij gaan de samenwerking aan. Cocreatie in de woningbouw is een onderwerp dat werd aangedragen door het bureau. Nieuwsgierig ga ik opzoek naar het onbekende Zo is cocreatie dit jaar op mijn pad gekomen. Dit onderwerp is belangrijk en bijzonder relevant voor de huidige generatie media studenten en uiteindelijk heeft iedereen er in de toekomst mee te maken. Toch merk ik in gesprekken met collega s dat dit onderwerp lang niet bij iedereen even bekend is. Daarom is deze scriptie zo opgezet om van begin tot eind verklarend te zijn. Wat is cocreatie en waarom is deze ontwikkeling zo belangrijk voor het realiseren van nieuwe woningen. Abstract Cocreatie is een concept dat ervoor zorgt dat een organisatie vernieuwing laat plaatsvinden door een samenwerking aan te gaan met een groep consumenten, eindgebruikers of andere belanghebbenden. De ongemakken van iets creëren en er consumenten voor zoeken zal verdwijnen. Cocreatie zorgt ervoor dat consumenten zelf naar een ontwikkelaar gaan met hun idee. Het is veel effectiever en efficiënter. Tags: cocreatie, innovatiekracht, consument, samenwerken, participatie, woningbouw, gemeentes, ontwikkelende partijen, community, leefstijlen. Uiteraard is deze scriptie tot stand gekomen met behulp van een aantal personen en organisaties. Om te beginnen wil ik communicatiebureau De Wijde Blik bedanken. In het bijzonder Michiel Daalmans, die mij procesmatig en inhoudelijke ondersteuning heeft geboden. Mede door hen heb ik het laatste duwtje in de rug gehad om mijn scriptie weer op te pakken en dit keer goed. Daarnaast wil ik graag mijn studiebegeleidster Marianne Meijer-Meijers bedanken voor haar adviezen en inhoudelijke feedback. Tenslotte het thuisfront, zij hebben mij gedurende de opleiding onvoorwaardelijk gesteund. Cocreatie: de grootste waarde zit niet in hoeveel je weet, maar hoeveel je bereid bent om te delen. Bron: brandmission 2 P a g i n a

3 Inhoud Voorwoord... 2 Inhoud... 3 Management samenvatting... 5 Inleiding... 6 Hoofdstuk 1 Cocreatie Wat is cocreatie? Het ontstaan van cocreatie Wat zijn de voor- en nadelen van cocreatie? Participatieniveaus Welke vormen van online cocreatie zijn er? Gesloten Innovatie Voor- en nadelen van gesloten innovatie De voorwaarden van gesloten innovatie Gesloten innovatie case Open Innovatie De voor- en nadelen van open innovatie De voorwaarden van open innovatie Open innovatie case Crowdsourcing De voor- en nadelen van crowdsourcing De voorwaarden van crowdsourcing Crowdsourcing case Welke online tools zijn er om cocreatie uit te voeren? Keuze voor online of offline cocreatie Deelconclusie; Welk vorm van cocreatie is kansrijk? Hoofdstuk 2 Ruimtelijk Ontwikkeling Proces Hoe ziet een ruimtelijk ontwikkeling proces eruit? Deelconclusie; cocreatie in het ruimtelijk ontwikkeling proces Hoofdstuk 3 Motivatie Wat is de motivatie van de consument, de gemeente en de projectontwikkelaar om aan cocreatie te doen? Waarom wil de consument mee doen aan cocreatie? Waarom zal een projectontwikkelaar meedoen met cocreatie? Waarom zal een gemeente meedoen met cocreatie? Deelconclusie; Waarom zullen de verschillende partijen meedoen met cocreatie? Hoofdstuk 4 Organisatorische voorwaarden Wat zijn de organisatorische voorwaarden van cocreatie voor de projectontwikkelaars? Wat zijn de organisatorische voorwaarden van cocreatie voor de gemeente? Conclusie P a g i n a

4 Hoofdstuk 5 Case Omschrijving case Ruimtelijk Ontwikkeling proces, wat ligt er vast? Welke doelgroepen wonen er in Noorderhaven? Hoe ziet de cocreatie eruit? Traffic genereren naar de website BIJLAGE: Bijlage 1: Case gesloten innovatie Bijlage 2: Case open innovatie Bijlage 3: Case crowdsourcing Bijlage 4 Uitleg waarde- en leefstijlsegmenten Motivaction Bijlage 5 Initiatieffase benodigde onderzoeken Bijlage 6: Stedenbouwkundig Plan van Eisen Noorderhaven P a g i n a

5 Management samenvatting Uit onderzoek blijkt dat de markt om cocreatie vraagt. De consument wil meer inspraak hebben en de projectontwikkelaar raakt zijn woningen steeds moeilijker kwijt aan de klant. Met cocreatie krijgen de afnemers invloed, wordt het product beter afgestemd op hun wensen en wordt de stap tot koop kleiner. Echter dé oplossing om cocreatie uit te voeren lijkt niet te bestaan. De branche worstelt met de vraag hoe cocreatie succesvol toe te passen is. Dit vraagstuk heb ik nader onderzocht aan de hand van de onderzoeksvraag: Wat is de meest kansrijke vorm van online cocreatie voor de ontwikkelende partijen en hoe kan deze het beste worden toegepast? De projectontwikkelaars hebben de afgelopen paar jaar gemerkt dat woningen niet zomaar meer worden verkocht, wat grotendeels door de kredietcrisis is veroorzaakt. Waar voorheen de woningen zichzelf verkochten, zal de projectontwikkelaar nu zelf op de consument moeten afstappen. Door bewoners en belangstellenden via een interactief proces te betrekken bij het ontwikkelen van een nieuwbouwproject, ontstaat er een plan dat nauw aansluit op de wensen van de consument. Bovendien leidt investeren in de betrokkenheid van de consument bij de visievorming, tevens voor minder weerstand bij het vervolgproces. Bijkomend voordeel is dat het marketingtechnisch interessant is; participanten worden vaak ook ambassadeur van het project. En ook de deelnemers hebben er veel baat bij: zij kunnen hun woning bestellen op basis van hun eigen woonwensen. Maar niet alle consumenten willen meedoen of op dezelfde manier meedoen. Daarom is het van belang aan het begin van een project om eerst naar de achtergrond van de doelgroep te kijken. Motivaction heeft op basis van onderzoeken acht verschillende leefstijlsegmenten geconstateerd, waarvan er zeven geschikt zijn voor verschillende vormen van cocreatie: de nieuwe conservatieven, kosmopolieten, traditionele burgerij, moderne burgerij, opwaarts mobielen, post materialisten en de post moderne hedonisten. Zie bijlage 4 voor uitleg van deze leefstijlsegmenten. Deze segmenten hebben ieder een eigen manieren van benaderen. Hoe de projectontwikkelaar dit het beste kan doen en welk media hier geschikt voor is, is onderzocht aan de hand van literatuuronderzoek, interviews met deskundigen en deskresearch. toepassingen. Kies daarom op basis van de doelgroep de verhouding tussen online en offline activiteiten. Voordelen van online communicatie zijn dat ruim 90% van de Nederlanders internet heeft, er 24/7 gebruik van gemaakt kan worden, alles zwart op wit is terug te vinden en documenten en dergelijke eenvoudig gedeeld kunnen worden. Voor het online traject is het aan te raden om een community te maken; een ideaal platform om consumenten te informeren, hen te raadplegen en om advies te vragen. Maar voor coproduceren en meebeslissen gaat de voorkeur uit naar offline bijeenkomsten, omdat het hier van belang is face to face met elkaar te discussiëren en direct feedback te kunnen geven. Daarnaast voelt het officiëler dan online activiteiten. Om het overzichtelijk te maken heb ik een tabel ontworpen met alle voorwaarden, stappen vanuit het ruimtelijk ontwikkeling proces, de bereikbaarheid van de verschillende milieus en de tools. Zie tabel 3, bladzijde 40. Opbouw onderzoek In het conceptueel model (afbeelding rechts) staat schematisch weergegeven welke stappen er zijn doorlopen in het onderzoek. Deze stappen vloeien uit elkaar voort, waardoor de deelconclusies niet op zichzelf staan maar samenhangen. Daardoor is de laatste deelconclusie meteen de eindconclusie. Ook zijn niet alle middelen altijd even effectief voor alle doelgroepen en 5 P a g i n a

6 Inleiding Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van communicatiebureau De Wijde Blik en is tevens mijn afstudeerscriptie. Deze is geschreven ter afsluiting van de opleiding Interactieve Media (IAM) aan de Hogeschool van Amsterdam De Wijde Blik is een multidisciplinair communicatiebureau gespecialiseerd in ruimtelijke ontwikkeling, bouw en de zorgsector. Opgericht in 2005 vanuit liefde voor het vak, inmiddels uitgegroeid tot een middelgroot bureau. Vanuit de vestiging in Amsterdam werkt De Wijde Blik voor corporaties, gemeenten, ontwikkelaars en zorginstellingen, in heel Nederland. Doordat zij veel met woningcorporaties en projectontwikkelaars samen werken, zag De Wijde Blik het probleem dat huizen niet zomaar meer worden verkocht. Lagen mensen vroeger in slaapzakken voor de deur te wachten op een nieuw woningbouwproject, tegenwoordig moet de ontwikkelaar zelf op zoek naar de consument. De woningmarkt is van een vraagmarkt naar een aanbodmarkt gegaan. De projectontwikkelaar zal nu naar de klant toe moeten, maar hoe? Cocreatie is daarbij een begrip dat steeds meer op komt. Wat is cocreatie nou precies en wat kunnen we ermee? Hieruit naar voren is mijn onderzoeksvraag tot stand gekomen; Wat is de meest kansrijke vorm van online cocreatie voor de ontwikkelende partijen en hoe kan deze het beste worden toegepast? Met dit onderzoek wil ik een oplossing aandragen hoe projectontwikkelaars het beste gebruik kunnen maken van cocreatie om hun doel te bereiken. Dit heb ik gedaan doormiddel van deskresearch, field research en een case. Bij deskresearch maak ik gebruik van verschillende onderzoeken die gedaan zijn naar cocreatie. Onder andere het boek Society 3.0 van Ronald van den Hoff, de white-paper Co-creation s 5 guiding principles van Fronteer Stragety en Viable Business Models for Co-creation Communities van K.M.A. op den Kamp. Voor field research heb ik interviews gedaan met verschillende projectontwikkelaars en de gemeente Diemen. Daarnaast hebben de bedrijven BouwKennis en Motivaction mij veel inzicht gegeven in het denkproces van de consument op basis van onderzoeken. Bron: 6 P a g i n a

7 Hoofdstuk 1 Cocreatie Dit hoofdstuk bevat de omschrijving van het begrip cocreatie. De inhoud heeft betrekking op het ontstaan van cocreatie. Onderdelen als de vooren nadelen, participatieniveaus en de keuze voor online of offline cocreatie komen in dit hoofdstuk aan bod. Zoals aangegeven in de inleiding wordt dit toegepast binnen het kader van de woningbouw. Dit hoofdstuk zal antwoord geven op de volgende deelvraag: wat is cocreatie en hoe is deze vorm van communicatie ontstaan? 1.1 Wat is cocreatie? Het begrip cocreatie werd in 2000 ingebracht door Prahalad en Ramaswamy in een artikel in Harvard Business Review. Werken volgens de principes van cocreatie is een kans voor het creëren van de gewenste klantbeleving. Die weet immers als beste waar de behoefte ligt. Of het nu gaat om een nieuw product ontwikkelen, een marginale verbetering doorvoeren of een compleet nieuwe beleving meemaken; de stakeholders werken er graag en gratis aan mee zodra ze zich verbonden voelen met het merk of de organisatie. 1 Cocreatie kan zowel online plaatsvinden, door middel van een community, als offline, bijvoorbeeld door bijeenkomsten, of een combinatie van beide. Zorgvuldige communicatie en het betrekken van consumenten draagt bij aan het ontstaan van een ervaring. Het cocreatie proces heeft als doel het genereren van een nieuw of verbeterd product of service. Volgens sommigen moet cocreatie grootschalig en langdurig zijn, anderen denken dat cocreatie ook kleinschalig en van korte termijn waarde toe kan voegen. Deze voorkeuren worden meestal bepaald door de bril van de spreker, die gekleurd is door de randvoorwaarden van de specifieke sector waar deze actief is. Er bestaan dus veel verschillende definitie studies van cocreatie. Een aantal voorbeelden uit de verschillende sectoren: Syntens is een bedrijf dat MKB ers helpt met de juiste kennis en middelen om sneller te innoveren. Vanuit het marketingbedrijf wordt het begrip cocreatie op de volgende manier uitgelegd: Cocreatie is een middel om klanten, leveranciers en afnemers actief te betrekken bij het ontwikkelen van uw aanbod. Het vergroot de kans op succes aldus Syntens. Syntens, oktober Martijn Staal is online strateeg & accountmanager bij Search Factory en blogt op Marketingfacts en Frankwatching. Als inhoudelijk consultant adviseert hij organisaties over de optimale inzet van online marketingkanalen. Zijn definitie vanuit de online strategie van cocreatie is: Bij cocreatie worden producten en diensten samen met derden (klanten, eindgebruikers) ontwikkeld en verbeterd. Het gaat erom dat product development hierdoor een gezamenlijke activiteit wordt, waardoor organisaties meer inzicht in de wensen en behoeften van hun stakeholders kunnen krijgen en de kans op succes wordt vergroot. Cocreatie communities, een specifiekere vorm van cocreatie waarbij online communities worden ingezet, is de laatste 2 jaar vooral een trend, omdat op deze manier in plaats van met focusgroepen en enquêtes de crowd ook met elkaar aan de ontwikkeling van producten en diensten kan werken. 3 Nidi Gaal is marketingadviseur bij Bouwfonds, een van de grootste gebiedsontwikkelaars van Europa. Hij geeft een definitie van cocreatie vanuit de Ruimtelijke Ontwikkeling (RO): Cocreatie verstaat samen met de consument het ontwikkelen van een woning waarbij het belangrijkste punt is, hoe risico en zeggenschap zijn verdeeld. Bij cocreatie is de ontwikkelaar de professionele opdrachtgever en de klant is de consument die het uiteindelijk gaat afnemen. Het grote verschil met particulier opdrachtgeverschap is dat de koper ook eigenaar is van de grond en met cocreatie zijn wij eigenaar van de grond, dus de opdrachtgever. 4 Fons van Dyck staat aan het hoofd van Think BBDO en adviseert merken en organisaties over hun positionering en communicatiestrategie. Hij doceert het vak merk- en marketingcommunicatie aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij geeft een definitie vanuit communicatieoogpunt: Cocreatie stelt een 2 Bron: 1 Bron: PDF SOCIETY 3.0 blz Bron: 4 Bron: interview Nidi Gaal, bijlage 4 7 P a g i n a

8 einde aan het hokjes denken of de welgedefinieerde rollen van leverancier, fabrikant en afnemer. Cocreatie is het samen ontwikkelen van een product of dienst door de ontwikkelaar én de belanghebbende. 5 Dit waren een aantal verschillende definities die rondzwermen op het internet. Wat valt op te maken uit de verschillende definities, is dat cocreatie het samenwerken met een andere partij is. Of deze partij de consument, een ander bedrijf of belanghebbende is hangt af in welke branche deze vraag wordt gesteld en welk doel zij voor ogen hebben. Dit geld ook voor de toepassing van cocreatie. Zoals al eerder aangegeven is de onderzoeksdoelstelling gericht op wat cocreatie is en waarom deze ontwikkeling zo belangrijk kan zijn voor het realiseren van nieuwe woningen en woongebieden. Op basis van het voorgaande kom ik met de volgende definitie voor in de bouwsector: Cocreatie is een situatie waarbij een projectontwikkelaar waardecreatie laat plaatsvinden door met de consument een samenwerking aan te gaan, waarbij de consument een prominente rol bij de ontwikkeling van nieuwe woningen heeft. Dit door middel van het delen van kennis en ideeën. Het uiteindelijke doel is het creëren van een product dat zo goed mogelijk aansluit bij de wensen van de consument, zodat de projectontwikkelaar zijn projecten zo snel mogelijk kan verkopen. 1.2 Het ontstaan van cocreatie Prahalad en Ramaswamy brengen in 2004 het boek De toekomst van concurrentie uit. Cocreatie wordt geïntroduceerd als een vorm van open innovatie, waarbij bedrijven of overheden hun stakeholders betrekken bij het nemen van belangrijke beslissingen. Al snel komt hier het samen met klanten en partners ontwikkelen en verbeteren van producten en diensten bij. 6 dan bestaande woningen en iets minder dan nieuwbouwwoningen verkocht. In de periode november februari 2009 is de daling ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder 22%, over januari en februari 32%. In Nederland als geheel bedroeg de daling tussen februari 2008 en februari %, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Dat zijn aantallen die in de huidige nieuwbouwproductie te voelen zijn. In 2010 daalt het aantal verkochte bestaande woningen overigens nog heel licht en stijgt het aantal verkochte nieuwbouwwoningen voor het eerst sinds jaren (iets meer dan 50%). 7 Hoewel de huidige woningmarkt langzaam weer opkrabbelt, is er nog altijd weinig doorstroming op de woningmarkt. Voor een daadwerkelijke omslag zullen het vertrouwen van de consument en structurele aanpassingen hand in hand moeten gaan. Een duidelijk plan geeft vertrouwen en dat heeft de huizenkoper nodig. Dit plan kan heel goed verschaft worden door middel van cocreatie. Hierdoor wordt de consument nauw betrokken met de aankoop van hun toekomstige woning en dat schept vertrouwen. 8 Techniek Het internet is sinds 1994 een sterk opkomend medium. Sinds Web 2.0 zijn intrede heeft gedaan is er een web van creëren en creëren is het leukst wanneer er een publiek is. Mensen die jouw werk zien, waarderen of kunnen participeren. Het internet is een sterk medium voor cocreatie. Een product kan getoond worden en je kunt vragen naar feedback en medewerking. Internet geeft je de mogelijkheid om 24/7 met elkaar te communiceren om tot een goed (eind) product te komen. Onder de Nederlandse bevolking maakt 90%, in 2009, gebruik van internet. Zie figuur 1. Internet heeft dus een bijzonder groot bereik. Het is een gemakkelijk inzetbaar medium om mensen te bereiken. Economie Gericht op de woningbouw wordt cocreatie aangejaagd door de dalende verkoop. Zowel het aantal verkochte bestaande als nieuwe koopwoningen daalt al vanaf In 2008 komt deze daling onder invloed van de kredietcrisis in een stroomversnelling. Dat jaar werden er slechts iets meer 5 Bron: Bron 7 Bron: en_woningnieuwbouw_onvoorstelbaar_hoog/verkochte%20woningen% Bron: 8 Bron: P a g i n a

9 verschillende werkgevers en ook geregeld wisselen van werkgever. Om toch van hun kennis gebruik te maken is cocreatie een goed middel. Er is dus toenemende externe kennis waar bedrijven graag gebruik van willen maken. Daarnaast is er de dwang. De consument eist steeds meer inspraak in de dingen die zij kopen. Zij willen weten wat ze precies kopen en hoe ze dit zo goed mogelijk kunnen af stemmen op hun eigen levensstijl. Dit is te verwijzen naar de 2.0 cultuur. Men wil een dialoog aangaan en meer inspraak hebben in de dingen die zij kopen en die hun leven beïnvloed. Figuur 1 Internetgebruikers in Nederland: bron De bouw- en vastgoedwereld zullen in toenemende mate gebruik maken van nieuwe technologieën op het gebied van online samenwerking en communicatie, omdat de gebiedsontwikkeling in de afgelopen jaren steeds complexer is geworden. Zo wordt het ontwikkelen en inrichten van nieuwe of te herstructureren woon- en werkgebieden meer beïnvloed door snel veranderende regelgeving of grotere risico`s. Dat terwijl er minder budget is waardoor investeerders kritischer kijken naar de mogelijke rendementen. Dit alles bemoeilijkt de besluitvorming en al helemaal omdat de beslissers niet te allen tijde over relevante informatie beschikken. Gelukkig is internet er, dat realtime (software gecontroleerd systeem) informatievoorziening mogelijk maakt en die de informatie ook op een samenhangend en efficiënte wijze kan verzamelen, structureren en presenteren. 9 Sociaal Er zijn steeds meer hooggeschoolde werknemers die werkzaam zijn bij 9 Bron: Cocreatie is door technische, economische en sociale aspecten tot stand gekomen, te weten valt: Web 2.0 en de mogelijkheden hiervan Van de Nederlandse bevolking maakt 90%, in 2009, gebruik van internet. Dalende verkoop van de woningbouw Voor weer een stijgende woningmarkt zal het vertrouwen van de consument en structurele aanpassingen hand in hand moeten gaan, cocreatie is daar een geschikt middel voor. Meer hooggeschoolde werknemers die hun kennis graag delen met verschillende bedrijven. Een zogenoemde 2.0 cultuur, men wil een dialoog aangaan en hierdoor meer inspraak hebben. Door deze factoren samen te brengen is er cocreatie; door de consument nauw te betrekken met het bouwen van bijvoorbeeld een wijk, kan dat vertrouwen scheppen. Om de consument gemakkelijk en snel te bereiken is internet een goede optie. Door het internet is het gemakkelijk geworden om kennis met elkaar te delen. Dit alles kan leiden tot meer verkoop van woningen. 1.3 Wat zijn de voor- en nadelen van cocreatie? Natuurlijk heeft cocreatie niet alleen voordelen, maar kent het ook nadelen. In dit hoofdstuk zal ik de voor- en nadelen toelichten. Nadelen Op het moment dat er veel deelnemers zijn bij de coproductie, bestaat de kans dat de discussie en het proces moeilijk te sturen zijn en dat het platform een eigen leven gaat leiden. Wisdom of the crowd is ook niet altijd het juiste. Doordat het publiek niet overal verstand van heeft of bij de 9 P a g i n a

10 juiste middelen kan komen, is het mogelijk dat het resultaat niet gewenst is. Hierdoor kunnen de bedrijfsdoelstellingen mis gelopen worden en heeft het veel geld en tijd gekost. Daarnaast bestaat de kans dat de deelnemers helemaal afhaken, doordat er geen vertrouwensband is opgebouwd. Voor de ontwikkeling van een eigen nieuwe woning is deze band belangrijk, gezien er ook veel geld mee gepaard gaat. Om cocreatie in goede banen te leiden is het nodig om intensief bezig te zijn om de deelnemers te informeren en te sturen en zo een goed mogelijk product neer te zetten. Dit betekend ook dat er een mentaliteitsverandering moet plaatsvinden binnen het bedrijf. Op het moment dat cocreatie de methode wordt waarmee gewerkt gaat worden zal het proces binnen een bedrijf moeten worden omgedraaid: eerst de communicatie plus de doelgroep zoeken, samenwerken tot er bijvoorbeeld een woonwijk ontstaat en dan pas gaan bouwen. Nadelen: - Resultaat welke wellicht niet gewenst is. - Wisdom of the crowd niet zaligmakend. - Regie moeilijk te sturen. - Het is arbeidsintensief. - Mentaliteitsverandering binnen het bedrijf. 10 Voordelen Aan de andere kant levert cocreatie veel draagvlak op door de intensiteit van de communicatie, de vele ideeën, argumenten en meningen die een dergelijk proces bezorgt. Het medium internet is hier goed voor te gebruiken. Internet is 24/7 te bereiken en 90% van de Nederlandse bevolking is in het bezit hiervan. Als er intensief aan het project gewerkt wordt, kan dit goede ideeën en opmerkingen opleveren om het project zo goed mogelijk op de doelgroep af te stemmen. Hierdoor is de kans klein dat de deelnemers afhaken, omdat er een vertrouwensrelatie is opgebouwd. Deelnemers krijgen het gevoel dat er naar ze geluisterd wordt en dat de realisatie van hun nieuwe woning samen wordt gedaan. Wellicht wordt er hierdoor tijd en geld terug verdiend door de resultaten die hier uit voortkomen. Een ander voordeel is dat de relatie tussen de projectontwikkelaar, de gemeente en de consument versterkt wordt. Er kunnen relaties ontstaan met consumentengroepen waarmee tot dat toe nog nauwelijks contacten was. Voordelen: - Meer kennis. - Relatie opbouwen met andere partijen. - Product beter afstemmen op de eindgebruiker. - Kans op een groot draagvlak. Voor de woningbouw is het interessant om professionals aan te laten haken, omdat de deelnemer niet altijd precies weet wat ze wil en wat er wel en niet kan. Een professional welke uitleg, tips & trucs geeft op een platform kan de consument helpen bij het verduidelijken van hun wensen. Een groot voordeel voor de deelnemer is dat zij zelf invloed hebben op het ontwerp van de woning en dat het eindresultaat is toegesneden op de eigen woonwensen. De projectontwikkelaar kan hier slim op inspelen en meer klanten werven. Daarnaast kan het interessant zijn om een van de deelnemers tot ambassadeur van het project te benoemen. Dit is marketingtechnisch slim om een deelnemer te laten vertellen wat zijn ervaringen zijn. Het levert mond-totmond reclame op doordat de ambassadeur trots is op zijn woning. Conclusie Cocreatie kan heel interessant zijn zolang er voor is gezorgd dat er intensief aan het project gewerkt wordt. De deelnemers moeten goed geïnformeerd en op de hoogte gehouden worden wil er een groot draagvlak en betrokkenheid gecreëerd worden, waardoor de consument vastgehouden wordt. De kans bestaat altijd dat het resultaat niet gewenst is doordat een discussie moeilijk te sturen is en de wisdom of the crowd niet altijd de juiste is. Toch zie ik een grote kans voor de projectontwikkelaar om hun woningen te verkopen door middel van cocreatie. Naast dat zij zelf er marketingtechnisch veel uit kunnen halen, kunnen deelnemers hun woning bestellen op basis van hun eigen woonwensen. Dit geeft zekerheid in de branche op dat de woning verkocht wordt en dat is wat de projectontwikkelaar nodig heeft Bron Boek Gestructureerde onzekerheid, Raamwerk interactief beleid & communicatie, SCRIPTIE WIJNAND 11 Bron: 10 P a g i n a

11 1.4 Participatieniveaus Cocreatie is er niet alleen in verschillende vormen, maar ook in verschillende niveaus. Deze niveaus bepalen de invloed van de participant op het project. Hieronder zal ik een beschrijving geven voor de niveaus die relevant zijn voor de projectontwikkelaar. Daarnaast zal ik de verschillende niveaus toepassen op de casussen om een duidelijker beeld te geven. hier niet tot nauwelijks bij betrokken. 12 Alle participatieniveaus kunnen toegepast worden voor cocreatie. Het is alleen afhankelijk van de doelstellingen van het project op welk niveau de consument mee kan en mag participeren. A. Informeren: Projectontwikkelaar bepaald zelf de agenda voor besluitvorming en houdt betrokkenen hiervan op de hoogte. Hij maakt geen gebruik van de mogelijkheid om betrokkenen een inbreng te geven in de beleidsontwikkeling. Rol participant: toehoorder B. Raadplegen: Projectontwikkelaar bepaald in hoge mate zelf de agenda, maar ziet betrokkenen als gesprekspartners bij de ontwikkeling van het beleid. De projectontwikkelaar verbindt zich echter niet aan de resultaten die uit de gesprekken voortkomen. Rol participant: raadpleger. C. Adviseren: Projectontwikkelaar stelt in beginsel de agenda samen, maar geeft betrokkenen gelegenheid om problemen aan te dragen en oplossingen te formuleren, waarbij deze ideeën een volwaardige rol spelen in de ontwikkeling van het beleid. De projectontwikkelaar verbindt zich in principeaan de resultaten, maar kan bij de uiteindelijke besluitvorming hiervan (beargumenteerd) afwijken. Rol participant: adviseur D. Coproduceren: Projectontwikkelaar en betrokkenen komen gezamenlijk een agenda overeen, waarna samen naar oplossingen gezocht wordt. De projectontwikkelaar verbindt zich aan deze oplossingen met betrekking tot de uiteindelijke besluitvorming. Rol participant: samenwerkingspartner E. (Mee)beslissen: Projectontwikkelaar laat de ontwikkeling van en de besluitvorming over aan de betrokkenen, waarbij de projectontwikkelaar een adviserende rol vervult. De projectontwikkelaar neemt de resultaten over, na toetsing aan vooraf gestelde randvoorwaarden. Rol participant: medebeslisser F. Zelfbeheer: Groepen nemen zelf het initiatief om in eigen beheer hun woning tot stand te brengen en te onderhouden. De projectontwikkelaar is Bron: Figuur: Bron: 12 Bron: 11 P a g i n a

12 1.5 Welke vormen van online cocreatie zijn er? Dit hoofdstuk bevat de omschrijving van de verschillende online vormen van cocreatie. De inhoud heeft betrekking op de voorwaarden, de vooren nadelen, een case en de leerpunten van de case. Online cocreatie bestaat in verschillende vormen, waarvan ik de relevante vormen voor de projectontwikkelaar zal toelichten; crowdsourcing, open innovatie en gesloten innovatie. Deze worden onderverdeeld in open cocreatie en gesloten cocreatie. - Openheid staat voor: kan iedereen participeren en op welk niveau? De vormen crowdsourcing en open innovatie vallen hieronder. - Gesloten staat voor: wie mag er participeren en op welk niveau? Gesloten innovatie is hier een vorm van. 13 Net als bij de vorige deelvragen zal ik de woningbouw er direct in betrekken, door te laten zien of de vormen interessant en relevant zijn voor cocreatie tussen de projectontwikkelaar en de consument. Per vorm zal ik toelichten wat het is, de voor- en nadelen en wat de voorwaarden zijn Gesloten Innovatie In de afgelopen decennia was binnen bedrijven altijd een grote hoeveelheid kennis geconcentreerd. Het uitgangspunt van bedrijven die volgens dit principe werkten was: Als je het goed wilt doen, moet je het zelf doen. Hiertoe hadden bedrijven omvangrijke Research & Development (R&D) afdelingen met de best mogelijke wetenschappers. Het werd dus geheel binnenshuis gedaan; producten werden geheel binnen het bedrijf ontwikkeld en vanuit hetzelfde bedrijf op de markt gebracht. De opbrengsten hiervan werden weer geïnvesteerd in meer en betere R&D. Gebruikelijk vond het gehele proces van productontwikkeling en het op de markt brengen van deze producten binnen de muren van de organisatie plaats. Ideeën die niet in dit model toepasbaar waren of geen Figuur 8: Gesloten innovatie Bron: commerciële waarde hadden, gingen op de plank. De kennis binnen een bedrijf stapelde zich hiermee op, als een soort silo, waarbij alle ongebruikte ideeën bovenin lagen te wachten (Figuur 8). Een van de redenen voor gesloten innovatie is om de concurrentie buiten de deur te houden. Er kan ook een doelgroep geselecteerd worden die mag participeren met het project. Buitenstaanders kunnen zich dan niet mengen met de discussies, waardoor de regie niet uit handen kan worden genomen. Voor de woningbouw kan deze vorm handig zijn, op het moment dat de projectontwikkelaar precies weet wat hij wil bereiken en daar zijn doelgroep bij gevonden heeft. Op een dergelijk moment hoeft de projectontwikkelaar alleen maar te communiceren met zijn doelgroep en niet met de rest. Door gesloten innovatie te gebruiken is de kans klein dat andere consumenten zich gaan bemoeien met het project. 13 Bron: 12 P a g i n a

13 1.5.2 Voor- en nadelen van gesloten innovatie De voordelen van gesloten innovatie: - Concurrentie blijft buiten de deur, waardoor je de eerste kunt zijn met deze innovatie. - De deelnemers krijgen een uniek gevoel omdat zij zijn uitgekozen om mee te werken. - Met een selectieve groep mensen is de regie gemakkelijker in eigen handen te houden. De nadelen van gesloten innovatie: - Het kan zijn dat de projectontwikkelaar goede ideeën misloopt doordat niet alle expertises in eigen huis zijn. Ook als er een selectieve doelgroep is aangesloten bij het project, kunnen er goede ideeën misgelopen worden doordat mensen buiten de doelgroep ook goede ideeën kunnen hebben. - Interne R&D levert een groot aantal nieuwe technologieën op, waarvan slechts een klein aantal gebruikt en op de markt gebracht wordt. Het bedenken van nieuwe technologieën en het op de plank laten liggen kost veel geld. Ook met een selectieve doelgroep erbij. Ervaring is dat de R&D afdeling het besluit neemt of het project wel of niet doorgaat. (Quote Michiel Daalmans) De voorwaarden van gesloten innovatie De voorwaarden van gesloten innovatie: - Zorg voor geheimhouding zodat het niet bij de concurrent terecht komt. - Schets de kaders waarbinnen het publiek moet werken. Niet te breed, dan komt er geen focus in de feedback. Niet te specifiek, dan wordt de creativiteit niet geprikkeld. - Het kost veel tijd en aandacht om het in de gaten te houden. Gesloten innovatie kan een interessante vorm zijn voor de projectontwikkelaar in de woningbouw. Met gesloten innovatie kan er een concurrentievoordeel behaald worden, mits de deelnemers goed op de hoogte worden gehouden en betrokken zijn bij het project. Gesloten innovatie kan door middel van bijvoorbeeld een community, nodig de mensen uit die mogen deelnemen waardoor zij bevoegdheid krijgen om te communiceren op het platform Gesloten innovatie case Case: ishop Bedrijf: Albert Heijn Platform: ishop community Albert Heijn wilde een nieuw product in de markt zetten: een boodschappenkar die achter op de fiets te bevestigen is. Deze kar kan gemakkelijk mee de winkel ingenomen worden en de boodschappen kunnen er zo in. Albert Heijn liet een aantal van deze ishop-karren maken en liet ze uittesten door geselecteerde personen. De ishop mochten de deelnemers houden als ze er vragen over zouden beantwoorden. Dit alles vond plaats in een private portal om de content niet direct naar buiten te brengen, alleen de geselecteerde personen en de betrokkenen van Albert Heijn konden hierop op inloggen. De proef duurde een half jaar, tot 1 maart 2010, en werd mede gecoördineerd door Gazelle-dealer Van Hest Tweewielers. Sterke punten van dit project zijn: - Albert Heijn heeft het project goed gesloten gehouden. Hierdoor mengden andere consumenten zich niet met de vraag of de ishop een goed product is. - Een goed communicatie kanaal opgezet waar er gecommuniceerd kon worden met elkaar. De regie lag in handen van Albert Heijn waardoor het niet van onderwerp veranderde, maar goed werd nagedacht over de ishop. - De deelnemers zijn zelfs meer gaan besteden in de supermarkt. Zwakke punten van het project zijn: - De deelnemers hebben aangegeven dat het een handig product is en de meerderheid heeft de ishop na afloop gehouden. Uiteindelijk heeft Albert Heijn de ishop niet uitgerold naar de rest van het land. Albert Heijn heeft het gesloten innovatie project goed uitgevoerd met betrokken deelnemers die zonder te vragen al op zoek gingen naar oplossingen en dit deelde met de rest van de deelnemers. Het is alleen zonde dat het project voor niks is geweest. De ishop is niet op de markt gebracht. De consument wordt niet goed op de hoogte gehouden omdat er vanaf 2009 over het project gecommuniceerd is, anno 13 P a g i n a

14 2011 is er geen nieuwe informatie meer geplaatst en wordt er zelfs melding van gemaakt dat het project nog lopende is. Dit had Albert Heijn beter kunnen oppakken door de consument in ieder geval op de hoogte te houden van de ontwikkelingen. De complete case is te lezen in bijlage 1. Voor de projectontwikkelaar Deze case kan ook interessant zijn voor de projectontwikkelaar in de woningbouw. Als de definitieve doelgroep bekend is voor bijvoorbeeld een woonwijk die nog gerealiseerd moet worden, kan hij met hen gaan participeren. Het is op dit moment niet interessant wat de rest van de consumenten, die niet geïnteresseerd zijn in deze woonwijk, wil. Een definitieve doelgroep creëren kan op twee manieren; de doelgroep staat al vast doordat ze jou benaderd hebben of de projectontwikkelaar gaat eerst crowdsourcen en haalt daar de doelgroep uit. Deze doelgroep wordt uitgenodigd om verder te gaan op bijvoorbeeld een private portal. Hier communiceer je met jouw doelgroep hoe zij willen dat de woonwijk eruit komt te zien. Tussentijds kunnen er altijd mensen aansluiten als ze bij de doelgroep passen, maar dit zal dan wel via de projectontwikkelaar moeten. Zo blijft er overzicht op de doelgroep P a g i n a

15 Figuur 10: Open Innovatie, Bron: Open Innovatie Chesbrough, de grondlegger van het concept open innovatie, beschrijft in zijn boek "Open Innovation: The New Imperative for Creating and Profiting from Technology" (2003) hoe het bedrijfsleven een verschuiving heeft doorgemaakt van gesloten innovatieprocessen, naar een open manier van innoveren. Door de jaren heen is gesloten innovatie geëvolueerd tot open innovatie, doordat er meer hooggeschoolde werknemers zijn die hun kennis meenemen zodra zij van werk veranderen en dat bedrijven steeds meer durfkapitaal hebben gekregen (zie hoofdstuk 2.4). Daarnaast nemen de mogelijkheden om ideeën buiten het bedrijf verder te ontwikkelen toe. Ten slotte zijn er ook nog andere spelers die een steeds sterkere invloed willen uitoefenen op het innovatieproces. Deze factoren hebben er volgens Chesbrough (2003) toe bijgedragen dat bedrijven zijn gaan zoeken naar andere manieren om hun innovatieproces meer effectief en efficiënt te maken. Bijvoorbeeld door het actief zoeken naar nieuwe technologieën en ideeën buiten de onderneming. Onder Open Innovatie wordt dus verstaan: het combineren van interne en externe bronnen voor de ontwikkeling en het op de markt brengen van nieuwe technologieën en producten (figuur 10). Het verschil tussen open innovatie en crowdsourcing is dat open innovatie meer van professionele aard is dan crowdsourcing. Open innovatie maakt meer gebruik van andere bedrijven, professionals, en lead users die helpen bij het ontwikkelen van een product. Crowdsourcing zegt het eigenlijk al; zij maken gebruik van het publiek. Het betrekken van andere partijen bij de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten kan immers een enorme toegevoegde waarde geven. 14 Gesloten innovatie kan nog steeds gebruikt worden als je bijvoorbeeld één partij wil laten deelnemen op een platform, zonder dat andere partijen kunnen zien wat Inhoud van de discussie is. The democration of innovation heeft een onderzoek gedaan waar nu de meeste ideeën vandaan komen. Is dit de research afdeling zelf, consultans, werknemers, zakenpartners of concurrenten? Volgens 765 bestuurvoorzitters die elk totaal drie groepen mochten selecteren die voor hen een significante bron van nieuwe ideeën zijn: eigen werknemers 41% zakenpartners 38% klanten 37% R&D afdeling scoort slechts 16% 15 Er kan dus gezegd worden dat het relevant is om samen te werken door middel van open innovatie, omdat er veel nieuwe ideeën van buitenaf komen De voor- en nadelen van open innovatie De voordelen van open innovatie: - Er zijn lage kosten. - Een organisatie kan flexibel handelen met externe partners. - Door op directe klantbehoeften te innoveren stijgt de slagingskans en het draagvlak van de innovatie. - Er kan gebruik gemaakt worden van veel externe kennis. 14 Bron: Bron: 15 Bron:('The democratization of innovation', The Economist, 2006) 15 P a g i n a

16 De nadelen van open innovatie: - Door gebrek aan participatie kan het project doodbloeden. - Zonder directe begeleiding komt innovatie niet tot stand. - Veel externe kennis betekent niet dat de doelstellingen direct gehaald worden. Wisdom of the crowd is niet altijd de juiste. - De partij met het meeste geld heeft vaak de grootste invloed waardoor niet altijd de beste keuzes gemaakt worden De voorwaarden van open innovatie De voorwaarden voor open innovatie zijn: - Een stimulerende omgeving. Zorg dat het platform genoeg informatie geeft en beeldend is, waar deelnemers hun mening over kunnen geven. - Schets de kaders waarbinnen het publiek moet werken. Niet te breed, dan komt er geen focus in de feedback. Niet te specifiek, dan wordt de creativiteit niet geprikkeld. - Het kost veel tijd om het project in de gaten te houden, maar deze tijd kan terug verdiend worden als het een goed product of dienst oplevert. Door er intensief mee bezig te zijn ontstaat er ook een relatie met de deelnemers. Pepsico, eigenaar van Lay s, heeft met RTL4 een deal gesloten. De kick-off werd in het programma Life4You door Joop Braakhekke gedaan. Joop Braakhekke is tevens een jurylid. In de periode van de campagne heeft Joop een aantal keer in het programma Live4You verteld over de actie. Daarnaast speelt internet een belangrijke rol. Er is een actiesite en sociale netwerken als Hyves, Facebook en Twitter spelen een belangrijke rol in de online campagne. Uiteindelijk zijn er drie smaken gekozen door de jury en op de markt gebracht in speciale limited edition zakken. De consument kon ze kopen in de supermarkt en vervolgens hun stem uitbrengen. Niet alleen komt de winnende smaak vanaf begin 2011 maximaal een jaar lang in de winkels te liggen als Limited Edition, de inzender ontvangt tevens euro en één procent van de omzet. 16 Voor de projectontwikkelaar Voor de projectontwikkelaar in de woningbouw kan dit een interessante vorm zijn. Het biedt tal van nieuwe impulsen voor het project doordat niet alleen de R&D afdeling zich ermee bezig houdt, maar meningen en argumenten uit de omgeving komen. Dit kan leiden tot vernieuwende ideeën voor de woningbouw en brengt mensen samen die eventueel samen een wijk willen bouwen. De bestuurvoorzitters laten al zien dat klanten en zakenpartners een groot aandeel hebben in het bedenken van nieuwe ideeën (zie paragraaf 1.7) Open innovatie case Case: Patatje Joppie Bedrijf: LAY S Smits Platform: Lay s.nl. Chipsmerk Lay s ging in de Maak de Smaak -actie op zoek naar een nieuwe chipssmaak en -naam die in januari 2011 als Lay s Limited Edition chips op de markt komt. Het is vooral aan de consument om te bepalen welke smaak het gaat worden. Bron: 16 Bron: s-bedenk-nieuwe-chipsmaak/ 16 P a g i n a

17 Sterke punten van dit project zijn: - Lay s is een goed voorbeeld van hoe andere partijen ingezet kunnen worden om het product kwalitatief nog beter te maken (samenwerking met programma Life4You, Joop Braakhekke). - Lay s heeft gebruik gemaakt van specialisten om de 3 finalisten uit te kiezen. Zij hebben verstand van smaken en de consument niet, om vervolgens de consument wel een keuze te laten maken uit de drie finalisten. - Het bereiken van de consument. De zwakke punten zijn: - Lay s maakt gebruik van sociale netwerken waarbij Twitter aardig achter blijft. - Op Twitter zitten juist veel journalisten, opinieleiders, bloggers etc. die het concept kunnen oppakken en verspreiden. Het project van Lay s is een heel sterk project waar weinig op aan te merken valt. Zij hebben een sterke communicatie via verschillende kanalen ingezet om zoveel mensen te bereiken. Het enige kanaal dat achter is gebleven is Twitter. Deze hadden ze beter kunnen inzetten. De naam van het profiel is Sanne in plaats van Lay s. Verder is het zo sterk neergezet dat er niet veel te verbeteren valt. Voor de projectontwikkelaar Deze case kan ook toegepast worden door de projectontwikkelaar in de woningbouw. Het sterke van Lay s is hun communicatie naar de consument. Voor de projectontwikkelaar kan dit door bijvoorbeeld een bekend woonprogramma zoals Huizenjacht aan het project te koppelen. Laat dit programma de kijkers attenderen op het platform. Informeer de consument op het open platform dat er een nieuwe wijk gebouwd gaat worden. De eerste vraag is hoe de consument wil dat dit eruit komt te zien. Na genoeg respons is het tijd om een architect in te schakelen, die de verschillende ideeën kan bundelen en tot realistische categorieën komt. Uit deze categorieën kiest hij de twee meest belovende ideeën en presenteert dit weer op het platform. De consument kan kiezen of hij geïnteresseerd is in een van de twee categorieën en schrijft zich op dat moment in voor een woning. Samen met de geïnteresseerde deelnemers kan de projectontwikkelaar de wijk gaan samenstellen. Bron: 17 P a g i n a

18 1.7 Crowdsourcing Crowdsourcing is volgens Wikipedia: een Engelstalig nieuwe term waarin organisaties (overheid, bedrijven, instituten) of personen gebruikmaken van een grote groep niet vooraf gespecificeerde individuen (professionals, vrijwilligers, geïnteresseerden) voor consultancy, innovatie, beleidsvorming en onderzoek. De Nederlander Henk van Ess (social media, crowdsourcing specialist) kwam in september 2010 met een minder commerciële definitie: "Crowdsourcing is het bundelen van kennis van bereidwillige experts die voor niets een probleem willen oplossen en het antwoord gratis willen delen met anderen". 17 Crowdsourcing vindt plaats met de bewuste intentie om de expertise en skills van het publiek te activeren voor een specifiek doel. Vaak wordt het internet hiervoor gebruikt, maar het kan ook door bijvoorbeeld een telefonische enquête. De projectontwikkelaar bereikt hier een brede groep mensen mee, waardoor er een breed scala aan opmerkingen en ideeën komen. Daarbij kunnen deelnemers soms stemmen en reageren op ideeën van anderen. Deze vorm van cocreatie heeft vaak ook een marketing achtergrond; je creëert betrokkenheid bij de consumenten. Consumenten kunnen zelfs zo betrokken raken bij het proces dat ze ambassadeur van een project kunnen worden, wat tot mond-tot-mond reclame leidt. 18 Voor de woningbouw is dit een kansrijke strategie, omdat het een groot publiek bereikt en zij met elkaar kunnen communiceren. Deze communicatie moet wel gestuurd worden om te voorkomen dat het een eigen leven gaat leiden. Zorg dat je er intensief mee bezig bent, de deelnemers goed informeert en de regie in eigen handen houdt. Op deze manier worden ze effectief bij het project betrokken. Dit kan goed weergegeven worden door middel van een website waar deelnemers gemakkelijk met elkaar kunnen communiceren, waar de projectontwikkelaar goed de opgave kan presenteren en de deelnemers kan informeren. Gangbare crowdsourcing platformen en tools zijn webcommunity-portals, websites (bijvoorbeeld voor prijsvragen), interactieve design widgets, game-interfaces, Application Programmer Interfaces (API s) en natuurlijk wiki s, blogs en microblogging De voor- en nadelen van crowdsourcing De voordelen van crowdsourcing: - Er zijn lage kosten doordat er bijna geen personeelskosten zijn. - Doordat er bijna geen kosten zijn, is er minder risico. - Er wordt interesse getoond in de mening van de consument, hierdoor wordt er een band opgebouwd met hen, wat marketing technisch erg interessant kan zijn. - Deelnemers kunnen zo betrokken raken bij het project dat ze ambassadeur kunnen worden. De nadelen van crowdsourcing: - Bedrijfsdoelstellingen kunnen gemist worden doordat de resultaten van het platform een eigen leven gaat leiden. - Er is geen 100% garantie dat er een goed idee tussen zit. - Motivatie van het publiek om er aan mee te doen is niet altijd even hoog of aanwezig De voorwaarden van crowdsourcing De voorwaarden voor open innovatie zijn: - Het moet voor alle deelnemende partijen duidelijk zijn wat er uiteindelijk met de inbreng van de deelnemers gaat gebeuren. - De projectontwikkelaar dient te allen tijde te communiceren met de deelnemers, zelfs als de input van de deelnemers niet gebruikt gaat worden. - De crowd moet in contact komen en gemotiveerd worden met het onderwerp om er op te kunnen reageren. - Schets de kaders waarbinnen het publiek moet werken. Niet te breed, dan komt er geen focus in de feedback. Niet te specifiek, dan wordt de creativiteit niet geprikkeld. 17 Bron: Bron: jamesveenhoff/fronteer-strategy-5-guiding-principles-in-co-creation-white-paper-april-2009 Bron: 19 PDF CROWDSOURCING STRATEGIEËN VOOR DE PUBLIEKE SECTOR 18 P a g i n a

19 Als het publiek eenmaal in contact is gekomen is het niet zo lastig om ze vast te houden. De gebruiker neemt vaak deel puur voor de entertainment. Voor de woningbouw nemen ze deel uit belang voor hun toekomstige huis. Men wil zijn eigen droomhuis realiseren. Als de middelen goed aangereikt worden aan de deelnemers, dan blijven ze bij het project betrokken Crowdsourcing case Case: wijbouweneenwijk.nl Bedrijf: Gemeente Smallingerland Platform: wijbouweneenwijk.nl Het project de Opeinde community omvat de inzet van een (internationale) digitale community waarin omwonenden, geïnteresseerden, deskundigen, studenten uit binnen- maar ook buitenland samen de nieuwe woonwijk ontwerpen, waarbij innovatie en duurzaamheid vooropstaan. De doelstelling van het wijbouweneenwijk-project is het ontwerpen van een nieuwe woonwijk naast het dorp Opeinde in de gemeente Smallingerland door een digitale gemeenschap. Via het digitale platform van wijbouweneenwijk.nl wordt getracht verschillende ideeën bij elkaar te brengen, wat moet resulteren in een breed scala aan betrokkenen en ideeën over hoe de wijk eruit zou moeten zien (wijbouweneenwijk.nl, juni 2008). De enige voorwaarde die de gemeente stelt is dat deze woonwijk globaal 17 hectare groot moet zijn en het een wijk van overmorgen moet worden. 21 Zwakke punten: - Wijbouweneenwijk.nl concentreerde zich er vooral op dat iedereen aan het project kon meewerken, waardoor de specialisten zich niet geroepen voelden om er aan mee te werken. Zij werden niet specifiek benaderd om deel te nemen aan dit project. - Er was geen focus, waardoor er in het begin veel rare ideeën ter sprake kwamen. Het bouwen van luchtkastelen bijvoorbeeld. De gemeente Smallingerland heeft heel goed gecommuniceerd over het project, waardoor veel mensen er vanaf wisten en daardoor mee gingen doen. Ze hebben op een manier gecommuniceerd waardoor specialisten zich niet geroepen voelde om mee te denken op het platform. Dit geven ze later ook zelf toe. Ze hadden dit kunnen voorkomen door specifieke en andere informatie direct naar de specialisten te sturen, te adverteren in bladen die veel gelezen wordt door hen of een apart platform speciaal voor de specialisten. Voor de projectontwikkelaar Dit project is een voorbeeld binnen de Ruimtelijke Ontwikkeling en kan volledig of in delen worden overgenomen door andere projectontwikkelaars. Daarbij rekening houdend met de zwakke punten van deze case. Sterke punten: - Het sterke van wijbouweneenwijk.nl is dat ze voor de start gezorgd hebben voor brede bekendheid bij iedereen door middel van de pers en internet. Hierdoor kregen zij een breed draagvlak voor het project. - Wijbouweneenwijk.nl heeft veel actieve leden verworven. - Informatie van Wijbouweneenwijk.nl is in twee talen geschreven. - Communicatie met de deelnemers van wijbouweneenwijk.nl is helder. Door middel van thema s lopen ze door het project heen. - In dorpshuis in Opeinde werd aan het begin van het project een gratis computerworkshop gehouden. 20 PDF Crowdsourcen voor ambtenaren 21 PDF COCREATIE IN DE PUBLIEKE SECTOR BLZ 59 Bron: wijbouwene enwijk.nl 19 P a g i n a

20 1.8 Welke online tools zijn er om cocreatie uit te voeren? Er zijn verschillende tools voor de uitvoering van cocreatie. Omdat niet iedereen dezelfde gedachten heeft over de tools, zal ik er hier een aantal kort uitleggen. Deze tools zal ik direct koppelen met mijn onderzoek; hoe zijn deze in te zetten? Community Een groep mensen die communiceren en/of samenwerken op het internet. Een community kan op verschillende manieren weergeven worden. Wikipedia bijvoorbeeld wordt ook als een community gezien: Er wordt met meerdere mensen geschreven aan de online encyclopedie. Bij cocreatie wordt er meer gedacht aan een website met informatie die beschikt over een soort van forum. Hier kan de projectontwikkelaar aan de hand van bijvoorbeeld thema s de consument informeren en raadplegen. Op een community kunnen er verschillende tools gebruikt worden: mooie plek vindt om te wonen. Deze plek verschijnt dan op de kaart, zodat iedereen kan zien waar de mooie plekken zich bevinden. Beeld Input aanleveren aan de hand van beeld. Bijvoorbeeld foto s van een woning, ontwerpen van een bepaalde architect etc. Dit kan ook door middel van video s. Samenwerkingstool Een tool waar de consument en initiatiefnemer kan samenwerken. Dit door middel van een gezamenlijke agenda, planning, takenlijst, updates, gezamenlijk documenten etc. Hierdoor is er een direct overzicht van de status van het project. Blog Een website waarop meerdere malen per dag nieuwe bijdragen geleverd kan worden. Meestal is er ook de mogelijkheid om reacties achter te laten. Forum Een forum is een digitale discussieplek die vaak publiekelijk is. Over het algemeen heeft een forum een hoofdpagina, waar ingedeelde onderwerpen staan. Op deze onderwerpen kan men reageren en discussiëren. Een moderator (iemand die de discussies begeleid) is een verstandige keuze om kwaadwillende spam tegen te gaan. Poll/ Enquête Hier probeert de initiatiefnemer de mening van belanghebbende in kaart te brengen. Dit over het algemeen door middel van multiple choice vragen. Dit kan zowel online als offline worden gedaan. Online heeft als voordeel dat het gelijk overzichtelijk wordt getoond. Rating Doormiddel van rating kan de consument stemmen welk idee zij het beste vinden. De consument laat hiermee zien in hoeverre zij een idee waarderen. Ook dit kan zowel online als offline worden gedaan. Online heeft als voordeel dat het gelijk overzichtelijk wordt getoond. Kaart Een kaart integreren op de website, soort google maps waarop mensen een boodschap achter kunnen laten. Bijvoorbeeld wat de consument een Bron: 20 P a g i n a