MUSKUSRATTEN- EN BEVERRATTENBESTRIJDING PROVINCIE GRONINGEN JAARPLAN 2008

Transcriptie

1 MUSKUSRATTEN- EN BEVERRATTENBESTRIJDING PROVINCIE GRONINGEN JAARPLAN 2008 Afdeling Kanaalbeheer maart 2008

2 2

3 Inhoudsopgave pag. A. Samenvatting prestatieafspraken muskus- en beverrattenbestrijding... 4 B. Jaarplan muskusrattenbestrijding Inleiding Doelstelling in Formatie Velduren Aantal uren per kilometer watergang Veegacties Gedetailleerd bestrijdingsplan Afwijking tussen begroting en realisatie Ziekteverzuim Uitwisseling ervaring Aantal vangsten Aantal vangsten per uur Aantal vangsten per kilometer watergang Aantal gevangen muskusratten per uurhok Werkwijze Beschikbare c.q. benodigde middelen Kosten C. Jaarplan beverrattenbestrijding Inleiding Beverrattenbestrijding in Kosten

4 A. Samenvatting prestatieafspraken muskus- en beverrattenbestrijding Prestatie-indicator Realisatie 2007 Doelstelling formatie die in 2008 wordt ingezet - bestrijders 34,56 fte 34,56 fte - rayonambtenaren 3,0 fte 3,0 fte 2. aantal uren dat aan bestrijding in het veld wordt besteed aantal uren per kilometer watergang 1,59/1,90 *) 1,60/1,91 *) 4. percentage vanggebieden met gedetailleerd bestrijdingsplan 54 % 75 % 5. maximale afwijking tussen begroting en realisatie geen overschrijding geen overschrijding 6. streefcijfer voor ziekteverzuim 11,8 % 6 % 7. aantal gevangen muskusratten aantal gevangen muskusratten per uur, gemiddeld over provincie 0,60 0,53 9. aantal vangsten per kilometer watergang 0,96/1,14 *) 0,85/1,01 *) *) Het eerste getal is gebaseerd op een oeverlengte van km, bepaald met behulp van gedetailleerd onderzoek inclusief naverkenning, het tweede getal is gebaseerd op een oeverlengte van km, landelijk bepaald volgens een uniform systeem. B. Jaarplan muskusrattenbestrijding Inleiding. In 2004 heeft de afdeling Kanaalbeheer een meerjarenbeleidsplan opgesteld. Naast dit beleidsplan wordt jaarlijks een jaarplan muskusratten- en beverrattenbestrijding opgesteld. In het jaarplan voor 2008 is evenals vorig jaar in overleg met de waterschappen een aantal indicatoren benoemd, waarvoor prestatiedoelstellingen zijn vastgelegd. Over de realisatie van deze doelstellingen zal worden gerapporteerd in het jaarverslag en - wanneer resultaten achterblijven bij de doelstellingen - ook tussentijds. De landelijke onderzoeken naar nut en noodzaak van de muskusrattenbestrijding, naar de organisatie van de bestrijding en naar mogelijke alternatieven zijn in 2007 afgerond. In 2008 zal bestuurlijke besluitvorming plaatsvinden. De provincie Groningen is voornemens naast het landelijk onderzoek een praktijkproef uit te voeren, waarbij in twee gebieden tijdelijk geen muskusrattenbestrijding plaatsvindt. De opzet van deze proef zal in het voorjaar van 2008 worden uitgewerkt en vervolgens worden voorgelegd aan de waterschappen en aan provinciale staten. 4

5 2. Doelstelling in Formatie. a. Muskusrattenbestrijders. De bestrijdingsformatie bestaat uit gemiddeld circa 40 bestrijders (34,56 formatieplaatsen). Vooralsnog wordt ervan uitgegaan dat voor de beverrattenbestrijding in 2008 ongeveer 500 uur vanuit deze formatie (zie par. C-2) benodigd is. b. Rayonambtenaren. Eind 2004 hebben gedeputeerde staten in het kader van de vaststelling van het meerjarenbeleidsplan besloten het aantal rayonambtenaren uit te breiden van twee naar in eerste instantie drie en, als de waterschappen bereid waren tot meefinanciering, naar vier. In 2005 is de uitbreiding naar drie rayonambtenaren gerealiseerd, waardoor twee rayonambtenaren zich volledig konden richten op de aansturing van de bestrijders en een rayonambtenaar de coördinerende en administratieve taken op zich kon nemen. In 2008 zal deze situatie vooralsnog worden gecontinueerd, hoewel bij het aansturen van 40 bestrijders in een groot gebied door 2 rayonambtenaren geen sprake kan zijn van optimale begeleiding. 2.2 Velduren. De doelstelling is om uren daadwerkelijk in het veld aan de bestrijding van muskusratten te besteden. Om dit aantal te halen zal zonodig bij (langdurige) ziekte voor tijdelijke vervanging worden gezorgd. In de onderstaande tabel zijn, ter vergelijking, ook de ingezette uren in 2006 en 2007 in Groningen en in de buurprovincies en de totalen voor Nederland aangegeven. Ingezette velduren Groningen Friesland Drenthe Nederland Aantal uren per kilometer watergang. In 2007 is landelijk volgens een uniform systeem bepaald wat de totale lengte aan watergangen/oevers is in elk van de provincies. De lengtes die hieruit zijn gekomen wijken in een aantal gevallen aanzienlijk af van de lengtes die tot dusver werden gehanteerd. In Groningen was de lengte gebaseerd op gedetailleerd onderzoek inclusief naverkenning in het veld. Omdat vraagtekens worden gezet bij de nieuwe cijfers voor de provincie Groningen is in onderstaande tabel zowel het aantal uren per kilometer watergang, gebaseerd op de oude lengtes, als dat gebaseerd op de nieuwe lengtes opgenomen. Uren per km watergang Groningen 1,63/1,98 1,62/1,88 1,60/1,91 1,60/1,91 Friesland 2,31/1,50 2,26/1,47 Drenthe 2,17/1,50 1,98/1,37 Nederland 2,11/1,91 2,08/1, Veegacties. In 2008 zullen geen grootschalige veegacties worden uitgevoerd, maar veegacties waarbij 3 à 4 bestrijders op linie door een gebied gaan. Deze acties worden uitgevoerd in gebieden met een hoge besmettingsgraad. 5

6 2.5 Gedetailleerd bestrijdingsplan. Voor alle vanggebieden is tenminste een globaal bestrijdingsplan beschikbaar. Het percentage gebieden waar een gedetailleerd bestrijdingsplan, gebaseerd op GPS-technieken, operationeel is zal in 2008 worden uitgebreid van 54 % naar 75 %. Percentage vanggebieden met gedetailleerd bestrijdingsplan Groningen 17 % 54 % 75 % 100 % 2.6 Afwijking tussen begroting en realisatie. De uitgaven voor de bestrijding zullen in 2008 het totaal van de begroting niet overschrijden. 2.7 Ziekteverzuim. Het ziekteverzuim is in 2006 en 2007 relatief hoog geweest door langdurige ziekte en doordat enkele oudere werknemers fysieke problemen ondervonden. Voor 2008 streven wij naar een ziektepercentage van maximaal 6%, onder meer door verjonging van het personeelsbestand. Ziekteverzuim Groningen 8,5 % 11,8 % 6 % 6 % Friesland 9,0 % Drenthe 5,2 % Nederland 5,7 % 2.8 Uitwisseling ervaring. Ook in 2008 zullen er contacten zijn tussen bestrijders van de provincie Groningen en bestrijders uit Drenthe en Friesland, gericht op het uitwisselen van ervaringen en samenwerking. Ook met de Duitse collega's zal regelmatig worden afgestemd en uitgewisseld. Er zal worden deelgenomen aan diverse vormen van landelijk overleg. 2.9 Aantal vangsten. In 2007 is het aantal vangsten ten opzichte van 2006 ongeveer gelijk gebleven bij een iets kleiner aantal ingezette velduren. In de tweede trekperiode zijn naar verhouding veel ratten gevangen, hetgeen mogelijk kan worden verklaard uit een gerichte inzet in gebieden met relatief veel muskusratten. In 2008 zal eveneens sprake zijn van extra vangsten door gerichte inzet in zwaar besmette gebieden. De extra vangsten in 2007 zullen naar verwachting hebben geleid tot een kleinere populatie. Naar verwachting zal dit er per saldo toe leiden dat de vangsten in 2008 zullen afnemen. Vangsten Groningen Friesland Drenthe Nederland

7 2.10 Aantal vangsten per uur. In het meerjarenbeleidsplan is voor 2007 een prognose opgenomen van 0,78 vangsten per uur bij scenario a (35 bestrijders en 2 rayonambtenaren) en van 0,50 vangsten per uur bij scenario b (35 bestrijders en 4 rayonambtenaren). Het behaalde resultaat van 0,60 vangsten per uur bij een inzet van 35 bestrijders en 3 rayonambtenaren sluit daarbij aan. Het aantal vangsten per uur zal naar verwachting in 2008 afnemen naar 0,53. De vangsten per uur liggen op een iets hoger niveau dan in de buurprovincies en zijn ook iets hoger dan het landelijk gemiddelde. Naar verwachting zal het aantal gevangen muskusratten per ingezet velduur in de daaropvolgende jaren geleidelijk verder afnemen. Het uiteindelijke doel is te komen tot een stabiele situatie, waarbij maximaal 0,25 rat per uur wordt gevangen. In die situatie zal naar verwachting de omvang van de bestrijdingsorganisatie enigszins kunnen worden verminderd. De vangdoelstelling en de in te zetten bestrijdingsformatie worden jaarlijks bepaald. Vangsten per uur Groningen 0,57 0,60 0,53 0,42 Friesland 0,42 0,45 Drenthe 0,31 0,29 Nederland 0,46 0, Aantal vangsten per kilometer watergang. Ook hierbij speelt de onder 2.3 genoemde onduidelijkheid over de totale lengte van de watergangen per provincie. In onderstaande tabel zijn eerst de cijfers aangegeven die zijn gebaseerd op de tot vorig jaar gehanteerde lengtes en daarna de cijfers volgens de nieuwe lengtes. Vangsten per kilometer watergang Groningen 0,95/1,14 0,95/1,13 0,85/1,01 0,68/0,81 Friesland 0,970,64 1,02/0,67 Drenthe 0,680,47 0,59/0,41 Nederland 0,94/0,88 0,90/0, Aantal gevangen muskusratten per uurhok. Uitgangspunt is dat gebieden die onder controle zijn ook in 2008 onder controle blijven. Extra inzet vindt plaats in de gebieden waar relatief veel ratten voorkomen. In onderstaande tabel zijn de uurhokken onderverdeeld in categorieën op basis van het aantal vangsten per uur. Dit is gedaan voor de afgelopen vijf jaren. Uit de tabel blijkt dat het aantal uurhokken waarin de situatie geheel of nagenoeg geheel onder controle is sterk is toegenomen. Het aantal uurhokken waar meer dan één muskusrat per uur is gevangen is sterk afgenomen. Op de volgende pagina is de spreiding van de uurhokken, ingedeeld in deze categorieën, zichtbaar gemaakt op basis van de resultaten in

8 Bestrijdingsoverzicht per uurhok

9 3. Werkwijze. Bij de muskusrattenbestrijding zullen we in 2008 de volgende accenten leggen: - De werkzaamheden in het veld zullen worden gecoördineerd door twee veldrayonambtenaren in respectievelijk rayon Noord en rayon Zuid. - De centrale coördinatie zal worden verzorgd door een derde rayonambtenaar, die tevens de benodigde administratieve werkzaamheden verricht. - Elke bestrijder zal, in overleg met de rayonambtenaar een Individueel Werkplan opstellen, waarin is opgenomen hoe, waar en wanneer de bestrijding wordt uitgevoerd en welke targets in 2008 voor de individuele bestrijder gelden. In veel gevallen zal daarbij gebruik worden gemaakt van een gedetailleerd bestrijdingsplan, gebaseerd op GPS-techniek. - Elke bestrijder zal in 2008 weekstaten invullen, waarop de vangsten en de velduren per dag en per uurhok worden vermeld, evenals de bijvangsten en de schades aan vangmaterialen. - Tijdens de trekperiodes zullen de maximale aantallen vaste vangmiddelen, die per bestrijder kunnen worden gecontroleerd, worden ingezet. - De bestrijders zullen elkaar onderlinge ondersteuning verlenen wanneer dit nodig en mogelijk is. Werknemers die (tijdelijk) fysieke beperkingen hebben zetten wij in met een aangepast takenpakket. - In 2008 zullen wij incidenteel schijnduikers plaatsen wanneer dit kan worden gecombineerd met de uitvoering van beschoeiingwerkzaamheden. - In het kader van de Flora- en faunawet is het gebruik van droogvangende fuiken aan banden gelegd. In veel gevallen moet worden overgegaan op alternatieven die arbeidsintensiever en minder effectief zijn. - Het digitaal vastleggen van de locatie van vaste vangmiddelen met behulp van GPS zal in 2008 worden voortgezet. De meest besmette gebieden zullen in ieder geval gereed komen. Hierdoor kan bij ziekte van een bestrijder een vervanger met behulp van GPS de vangmiddelen eenvoudig terugvinden. - Op verzoek zullen wij voorlichting geven aan scholen, organisaties en andere overheden. - De schade aan vangmiddelen als gevolg van maai- en schoonwerkzaamheden is een aandachtspunt in overleg van de rayonambtenaren met de waterschappen. 4. Beschikbare c.q. benodigde middelen. De bestrijdingsorganisatie bestaat in 2008 uit gemiddeld circa 40 muskusrattenbestrijders (34,56 formatieplaatsen) en 3 rayonambtenaren. De organisatie beschikt over 7 werkplaatsen annex opslagplaatsen en 5 afzonderlijke opslagplaatsen voor vangmaterialen en dergelijke, alsmede over vangmaterialen en hulpmiddelen. Om een zo goed mogelijk resultaat te kunnen behalen is het noodzakelijk dat de middelen kwantitatief en kwalitatief op orde zijn. Hiertoe hebben wij in 2008 onder meer de volgende acties gepland: - Voor de opslagplaats te Marum zal in 2008 een vervangende voorziening worden gezocht. Daarbij wordt tevens het steunpunt te Oldehove ontlast. - Het budget voor huisvesting in de begroting heeft betrekking op vaste jaarlijkse kosten. Bij incidentele uitgaven zal vooraf overleg met de waterschappen plaatsvinden. - Wij zullen in 2008 de nodige vangmiddelen en materialen ten behoeve van het zelf vervaardigen van vangkooien aanschaffen. - In 2008 zullen vijf dienstauto's ten behoeve van de muskusrattenbestrijding worden aangeschaft. Dit leidt tot een verhoging van de post reis- en verblijfkosten. Naar verwachting zullen in de komende jaren geleidelijk meer bestrijders gebruik gaan maken van dienstauto's. - Alle medewerkers behalve de 50+-ers zullen in 2008 de module Communicatie volgen van het landelijke opleidingspakket voor muskusrattenbestrijders. Nieuwe medewerkers zullen de benodigde bijscholing ontvangen. 9

10 - De rayonambtenaren zullen de module Rayonambtenaar van de landelijke opleiding volgen. - 7 medewerkers zullen een opleiding volgen voor het verkrijgen van een vaarbewijs. - In 2008 zullen een aantal ARBO-maatregelen worden getroffen, waaronder het aanpassen van de stuurconsole in een boot en het aanschaffen van polariserende zonnebrillen. - Te lange vaarroutes zullen worden verkort en er zal ontheffing worden aangevraagd om sneller te mogen varen. - Ook in 2008 zal gelegenheid worden geboden voor onderzoek naar de ziekte van Lyme. 5. Kosten De kosten van de muskusrattenbestrijding bestaan uit salariskosten, reis- en verblijfkosten, telefoonkosten, overhead over personeelskosten, huisvesting, kosten van goederen en diensten, waaronder afvalverwijdering, en een bijdrage aan de landelijke organisatie. Een deel van de kosten wordt gedekt door een rijksbijdrage, welke in het kader van de decentralisatie-impuls is overgedragen aan de provincie. Een deel van de kosten wordt vergoed door de waterschappen. De waterschappen betalen daarnaast rechtstreeks een bijdrage aan de landelijke organisatie. De resterende kosten komen ten laste van de algemene middelen van de provincie. In het onderstaande overzicht zijn de bedragen van de begroting 2007, de rekening 2007 en de begroting 2008 aangegeven. Omschrijving begroting 2007 rekening 2007 begroting 2008 Uitgaven Salariskosten Reis- en verblijfkosten Telefoonkosten Overhead 16% over personeelskosten Huisvesting BTW Goederen en diensten BTW Afvalverwijdering BTW Dienstkleding BTW Bijdrage IPO voor de muskusrattenbestrijding Inkomsten Inkomsten rijk DI-uitkering Af: extra bijdrage waterschappen Af: provinciale bijdrage aan IPO Resterende kosten T.l.v. waterschappen 50 % Extra bijdrage waterschappen Totaal t.l.v. waterschappen Begroting en rekening 10

11 11

12 C. Jaarplan beverrattenbestrijding Inleiding. In mei 2004 zijn door de muskusrattenbestrijders in de provincie Groningen voor het eerst beverratten gevangen. In het zuiden en midden van het land was dit al langer het geval. De beverratten, die vooral in een natuurgebied bij Winschoten zaten, zijn door een aantal gerichte acties nagenoeg alle weggevangen. Op grond van het aantal vangsten in 2004 is in 2005 een tijdelijke beverrattenbestrijder aangesteld, die is gefinancierd uit het landelijke budget voor de beverrattenbestrijding. In 2005 zijn nog 4 beverratten gevangen, waarschijnlijk zwervende exemplaren die bij de acties in 2004 zijn ontsnapt. Op grond van het aantal gevangen beverratten in 2005 kwam de provincie Groningen in 2006 niet in aanmerking voor een bijdrage uit het landelijk budget. In 2006 is de beverrattenbestrijding daarom weer worden uitgevoerd door de muskusrattenbestrijders, in combinatie met de muskusrattenbestrijding. In 2006 is in de provincie Groningen één beverrat gevangen. In 2007 is de beverrat weer op diverse plaatsen in de provincie opgedoken. We hebben 25 exemplaren gevangen. 2. Beverrattenbestrijding in Op grond van landelijke afspraken kan de provincie Groningen in 2008 een beverrattenbestrijder inzetten ten laste van het centrale budget voor de beverrattenbestrijding ten behoeve van het voorkomen dat beverratten vanuit Duitsland de provincie binnendringen. In de grenswatergangen langs de Duitse grens zullen vangkooien worden geplaatst die regelmatig worden gecontroleerd. Daarnaast worden vangkooien geplaatst op een aantal strategische locaties langs de belangrijkste migratieroutes. Wanneer beverratten worden gesignaleerd worden vangacties georganiseerd. De landelijk gefinancierde formatieplaats voor beverrattenbestrijding wordt ingevuld door de vijf muskusrattenbestrijders in het grensgebied met Duitsland een dag per week in te zetten voor de beverrattenbestrijding. De uren die zij minder werken voor de muskusrattenbestrijding worden gecompenseerd. Daarnaast zullen muskusrattenbestrijders zonodig ondersteuning verlenen bij de bestrijding van de beverrat, met name bij het uitvoeren van vangacties. Gerekend is met een inzet van 500 uur in Het is onzeker of deze inzet toereikend is. In de eerste maand van 2008 zal al 15 beverratten gevangen en er zijn op verschillende locaties sporen aangetroffen die op de aanwezigheid van beverratten duiden. Wanneer daar aanleiding voor is zullen nadere voorstellen voor de aanpak van deze problematiek worden gedaan. 3. Kosten. Ten behoeve van de gezamenlijke financiering van de beverrattenbestrijding in Nederland levert de provincie Groningen in 2008 een bijdrage van ,- aan het landelijk budget. Dit is 7,25 % van het totaal bedrag dat de provincies (exclusief Friesland) beschikbaar stellen voor inzet bestrijders, coördinatie, onderzoek en registratie. De waterschappen dragen rechtstreeks bij aan het landelijk budget voor de beverrattenbestrijding. De overige kosten die de provincie Groningen maakt voor de beverrattenbestrijding (vangmateriaal, reiskosten, uren muskusrattenbestrijders) maken deel uit van de begroting voor de muskusrattenbestrijding. In 2008 zullen de kosten die betrekking hebben op de beverrattenbestrijding apart worden bijgehouden. 12