JAARVERSLAG MUSKUS- EN BEVERRATTENBESTRIJDING WATERSCHAP ZUIDERZEELAND

Transcriptie

1 JAARVERSLAG MUSKUS- EN BEVERRATTENBESTRIJDING 2010 WATERSCHAP ZUIDERZEELAND

2 Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 2 Colofon... 3 Muskus- en beverrattenbestrijding... 4 Flevoland Landelijke norm... 6 Jaarrekening Vooruitblik... 8 Bijlagen Overzicht uurhokken en vanggebieden Overzicht vangsten en velduren Overzicht muskusrattenvangsten per vangmiddelsoort Grafisch overzicht vangstontwikkeling Landelijke vangsten per bestrijdingsorganisatie Landelijke vangsten per uurhok Overzicht bijvangsten Flevoland Overzicht bijvangsten per vangmiddel Overzicht vangstresultaten JAARVERSLAG MUSKUS- EN BEVERRATTENBESTRIJDING 2010 WATERSCHAP ZUIDERZEELAND

3 Colofon Waterschap Zuiderzeeland Waterschapshuis Lindelaan 20 Postbus AE Lelystad telefoon (0320) fax (0320) Regiokantoor Noord Havenstraat AH Emmeloord telefoon (0527) fax (0527) Regiokantoor Zuid Larserringweg PX Lelystad telefoon (0320) fax (0320) Coördinator muskus- en beverrattenbestrijding F.H.M. Jonkman Regiokantoor Noord telefoon f.jonkman@zuiderzeeland.nl 3

4 Muskus- en beverrattenbestrijding Flevoland 2010 In Flevoland is de muskusratten populatie onder controle. Het doel van de muskusrattenbestrijding is het terugbrengen van de populatie tot een aanvaardbaar niveau. Hierbij wordt de landelijke norm van 0,25 vangst per uur (v/u) als onder controle doelstelling gehanteerd. Het effect van de bestrijding op de populatie is te kenmerken als afdoende wanneer niet meer gevangen wordt dan 0,25 muskusrat per velduur. In 2010 is in Flevoland de meerjarendoelstelling gerealiseerd, zelfs zodanig dat nu al het resultaat is behaald dat voor 2012 verwacht mocht worden. De muskusrattenbestrijders van Waterschap Zuiderzeeland verdienen een groot compliment voor dit behaalde resultaat. Zeker ook voor het feit dat ze voldoen aan een andere belangrijke doelstelling, namelijk het beperken van het aantal bijvangsten. De populatie muskusratten is verder beperkt en de vangsten zijn gemiddeld gedaald van 0,20 v/u tot 0,15 v/u. De lagere inzet van velduren (10%), vooral veroorzaakt door de sneeuwoverlast in de eerste twee maanden van 2010, heeft niet geleid tot hogere vangstaantallen in de najaarstrek. Dit is een extra indicatie dat de populatie muskusratten onder controle is. Er is daardoor geen sprake meer van onaanvaardbare schade als gevolg van graverij en vraat. Vanaf 2004 is er een duidelijk dalende tendens in het aantal absolute vangsten. In 2010 werden muskusratten gevangen. In vergelijking met 2004 (5.965 vangsten) een afname van 67%. Vastgesteld mag worden dat de muskusrattenpopulatie in Flevoland goed onder controle is. Constateringen: De bestrijdingssituatie in heel Flevoland bevindt zich eind 2010 met een gemiddelde vangst van 0,15 muskusrat per velduur (0,20 v/u in 2009) in de categorie afdoende. In 2010 werden muskusratten gevangen, een vermindering ten opzichte van 2009 (2.863 vangsten) met 31 %. In 2010 zijn velduren ingezet tegen uren in In 1987 voldeed 20% van Flevolandse grondgebied aan de landelijke norm. Eind 2010 voldoet 83% van het gebied aan de gestelde vangnorm. In 2009 was dat bijna 79%. Het aantal bijvangsten is van in 2009 tot 588 in 2010 met 43,4% afgenomen. Ongewenste bijvangsten moeten zoveel mogelijk worden voorkomen. De huidige bijvangsten betreffen voor 95% bruine ratten en woelratten en kunnen worden gezien als gewenst. 4

5 De vangsten zijn in verreweg de meeste vanggebieden verder gedaald. In het noordelijk deel van Flevoland (Noordoostpolder) worden nog wel met 46% van het totaal de meeste vangsten gerealiseerd, maar er is ook in dat rayon met een afname van 43% toch een geweldig resultaat geboekt. Vooral de daling van vangsten in vanggebieden 1, 3 en 5 vallen op. De verbetering van het bestrijdingsresultaat kwam ondermeer tot stand door de inzet van een quad waardoor het mogelijk werd om velduren nog effectiever te besteden. Verder kan opgemerkt worden dat in de aangrenzende provincies de populatie meer onder controle komt met als vanzelfsprekend gevolg een lagere instroom in het bestrijdingsgebied van Waterschap Zuiderzeeland. In Zuidelijk Flevoland is de toegepaste vangststrategie in en om het natuurgebied de Oostvaardersplassen voortgezet met positieve resultaten. Na de start in 2006 met een andere aanpak zijn in de jaren daarna de vangsten duidelijk omlaag gegaan. In 2007 zijn de vangstaantallen met 12% gedaald, in 2008 met 16%, in 2009 met 15% en in 2010 met nog eens 21%. Hierdoor is ook de uitstroom naar het landelijk gebied lager en zijn de vangsten in dit gebied fors verminderd. Zuidelijk Flevoland (rayon Zuid) komt uit op 0,16 v/u en is daarmee ook in de categorie afdoende gekomen. Oostelijk Flevoland (rayon Oost) zit ruim onder de norm met een vangst van 0,09 v/u en daarmee in de laagste categorie aanvaardbaar niveau. Uit het grafisch overzicht vangstontwikkeling (bijlage 4) blijkt de dalende tendens. De voor- en najaarstrek, evenals het einde van de vakantietijd van de bestrijders, zijn duidelijk waar te nemen. De bestrijdingssituatie in Flevoland is eind 2010 zeer goed te noemen. Flevoland staat landelijk op de derde plaats met het laagste aantal absolute vangsten en op de tweede plaats als het gaat om vangsten per uur of kilometer. Schade aan waterkeringen komt nauwelijks voor bij deze aantallen muskusratten. Wel is lichte graafschade aanwezig op een aantal plaatsen langs de dijksloten en wateraanvoersloten. Soms is er vraatschade aan gewassen. In Flevoland zijn dit jaar geen sporen van aanwezigheid van beverratten aangetroffen en dus geen beverratten gevangen. In 2009 werd nog 1 beverrat gevangen. De bestrijders blijven alert op sporen van beverratten, maar hebben in 2010 geen specifieke velduren hoeven maken. Het komend jaar zal op dezelfde manier worden gewerkt en de verwachting is dat in 2011 geen tot zeer weinig beverratten zullen worden aangetroffen. Op de bijgevoegde overzichtskaart is duidelijk te zien dat de beverratten aan vooral de Duitse grens worden opgevangen. 5

6 Landelijke norm Het doel van een landelijke vangnorm (v/u) is het effect van de bestrijding op een eenduidige wijze te kunnen meten en vergelijken. Om het effect van de bestrijding op de omvang van de populatie muskusratten te kunnen kwalificeren worden in Nederland de vangsten per velduur geregistreerd en berekend. Dit getal (v/u) is de vangnorm en geeft per periode aan, de totale vangst in een gebied, uurhok of deelgebied, gedeeld door het aantal velduren dat in een gebied, uurhok of deelgebied is gewerkt. Naast deze indicator worden de vangsten en velduren ook geregistreerd per kilometer watergang. Deze indicatoren worden gebruikt voor daadwerkelijke aansturing van de bestrijding in het veld. Vangsten per kilometer watergang geven een beter beeld van de absolute besmettingsgraad van een bepaald gebied dan de v/u-norm. Voor een inzicht in het effect van de bestrijding worden de hierna vermelde categorieën gebruikt. Nr. Categorie vangst per velduur Effect van de bestrijding op de populatie 1. Minder dan 0,25 Afdoende 2. Tussen 0,25 en 0,50 Niet afdoende 3. Tussen 0,50 en 1,00 Onvoldoende 4. Tussen 1,00 en 1,50 Volstrekt onvoldoende 5. Meer dan 1,50 Nagenoeg nihil 6

7 Jaarrekening 2010 In onderstaand overzicht zijn de kosten vermeld van de muskus- en beverrattenbestrijding in In het overzicht staan ook de cijfers van 2008 en De indirecte kosten (overhead) is een vastgesteld percentage van 25%, afgeleid van de directe kosten. De directe kosten in 2010 zijn lager uitgevallen dan in voorgaande jaren, voornamelijk vanwege lagere personeelskosten en minder aanschaf van materiaal en materieel. Dientengevolge zijn ook de indirecte kosten lager. In de provinciale bijdrage voor de bestrijding zijn tevens de provinciale kosten van de beverrattenbestrijding begrepen. Omschrijving kostencategorie Jaarrekening 2010 Jaarrekening 2009 Jaarrekening 2008 Directe kosten Indirecte kosten Totale bruto kosten Af: bijdrage provincie Netto kosten Bron/afdeling financiën, jaarrekening

8 Vooruitblik Voor het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland blijft het belangrijk om de strategie van vlakdekkend bestrijden te vervolgen zodat het huidige succes vastgehouden kan worden. Daarbij zal de nadruk liggen op die gebieden waar de besmettingsgraad het hoogst is zodat uiteindelijk het totale beheergebied, uitgezonderd de Natura-2000 gebieden, aan de onder controle doelstelling voldoet. De afwijkende benadering in de Oostvaardersplassen, waarbij uitstroom naar het omliggende landelijk gebied wordt tegengegaan, wordt voortgezet. Het succes van de afgelopen jaren geeft echter geen garantie voor de toekomst. Dat de populatie kennelijk afneemt in de Oostvaardersplassen heeft waarschijnlijk meer te maken met het afnemende aantal geschikte vestigingsplaatsen voor de muskusrat dan met de bestrijdingsactiviteiten in en op de randen van het natuurgebied. Door de LCCM en de TCM worden de mogelijkheid onderzocht om het gebied te betrekken in onderzoeken naar alternatieve bestrijdingsstrategieën, of in onderzoeken naar populatieontwikkeling bij onbestreden situaties. De huidige lagere vangstaantallen zouden mede veroorzaakt kunnen worden doordat er momenteel mogelijk sprake is van een dal in de cyclische populatiedynamiek, een natuurlijke curve in de populatieomvang. Uit langjarig Noord-Amerikaans onderzoek naar populatiedynamica lijkt er bij muskusrattenpopulaties sprake te zijn van een tienjarige cyclus. De verwachting zou dan voor 2011 of 2012 kunnen zijn dat vangstaantallen enigszins zullen oplopen. In de verwachting dat de nieuwe indeling in 2011 van Flevoland in 11 vanggebieden niet tot een stijging van vangsten zal leiden, blijft de belangrijkste doelstelling de populatie verder te beperken, evenals het aantal bijvangsten. Mocht blijken dat de populatie de komende jaren op een gelijkblijvend peil blijft, dan behoort het evalueren en mogelijk bijstellen van de bestrijdingsinzet tot de mogelijkheden. De voorgenomen wetswijzigingen doelmatig waterbeheer maken het moeilijk in te schatten hoe de inrichting van de landelijke muskus- en beverrattenbestrijding er de komende jaren uit komt te zien. Volgend jaar zal, buiten de reguliere voorlichting aan diverse onderwijsinstellingen, de medewerking aan technasiumopdrachten, zoals ontwikkel een diervriendelijker vangmiddel voor de muskusrat, worden gecontinueerd. 8

9 Bijlagen 1. Overzicht uurhokken en vanggebieden

10 2. Overzicht vangsten en velduren 2010 vangsten velduren vangsten per uur uren per km vangsten per km Vangrayons gebied Rayon ,24 0,41 2,16 2,86 0,51 1,18 Noord ,17 0,17 1,45 1,47 0,25 0, ,16 0,27 1,60 1,99 0,26 0, ,15 0,14 1,49 1,66 0,22 0, ,28 0,35 1,37 2,00 0,39 0,69 Rayon ,11 0,15 2,01 1,92 0,23 0,29 Oost ,08 0,08 1,7 1,67 0,13 0, ,03 0,03 0,96 1,10 0,02 0, ,13 0,11 1,15 1,26 0,15 0,13 Rayon ,38 0,36 1,48 1,95 0,56 0,70 Zuid ,15 0,15 1,71 1,69 0,25 0, ,08 0,17 1,74 1,35 0,13 0, ,05 0,05 1,66 1,81 0,09 0,09 Totaal ,15 0,20 1,54 1,70 0,24 0,34 10

11 3. Overzicht muskusrattenvangsten per vangmiddelsoort vangmiddel 2010 % 2009 % 2008 % 1 Conibearklem ,3% , ,1 2 Lokaasvlot ,0% , ,2 3 Grondklem 24 1,2% 57 1,9 78 2,2 4 Geweer 3 0,2% 2 0,1 13 0,4 5 Schijnduiker ,0% , ,1 6 Duikerkooi (fuik) 35 1,8% 48 1, Duikerafzetting 185 9,4% 167 5, ,2 8 Slootafzetting/kooi 21 1,1% 10 0,4 26 0,8 Vangkooi 9 (drijvend) 72 3,6% 72 2, ,9 Levend vangende 10 kooi 3 0,2% 3 0,1 32 0,9 11 Overig 7 0,4% 16 0,6 33 0,9 12 Postklem 9 0,5% 7 0,2 4 0,1 Totaal Grafisch overzicht vangstontwikkeling 11

12 Landelijke vangsten per bestrijdingsorganisatie 2010 Organisatie Vangsten Uren Vangsten per uur Uren per km Vangsten per km Drenthe-Overijssel Flevoland Fryslân Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Utrecht Zeeland Zuid-Holland ,50 0,42 1,66 0,70 Totaal / gem ,50 0,15 1,54 0, ,25 0,26 1,60 0, ,75 0,16 1,85 0, ,00 0,59 1,93 1, ,50 0,16 1,73 0, ,75 0,17 1,46 0, ,75 0,07 0,81 0, ,25 0,27 2,26 0, ,50 0,17 1,61 0, ,00 0,16 2,06 0, ,25 1,68 0,43 Landelijke vangsten per uurhok

13 7. Overzicht bijvangsten Flevoland Nr Soort Woelrat Bruine rat Bunzing Hermelijn 1 5 Zwarte rat 3 Amerikaanse 6 Nerts Wezel Totaal Zoogdieren Waterhoen Wilde eend Dodaars Meerkoet Waterral Nonnetje Blauwe reiger Tamme eend Aalscholver Grote Zaagbek Grauwe Gans 1 Totaal vogels Aal Snoek Zeelt Baars Karper Brasem Kolblei Bittervoorn Blankvoorn Ruisvoorn Kopvoorn Spiegelkarper Totaal vis Zoetwatermossel Bruine kikker Wolhandkrab Groene kikker Pad Amer. 377 rivierkreeft Krab Totaal overige Totaal bijvangst Bijvangsten muskusrattenbestrijding

14 8. Overzicht bijvangsten per vangmiddel Overzicht bijvangsten per vangmiddelsoort Methode Vangmiddel Actieve vangmiddelen Conibearklem Grondklem Passieve vangmiddelen Schijnduiker Lokaasvlot Lokaaskooi 1 10 Levend vangende kooi 3 Duikerkooi groot/klein Slootafzetting kooi 3 Duikerafzetting Totaal

15 15 9. Overzicht vangstresultaten