MUSKUSRATTEN- EN BEVERRATTENBESTRIJDING PROVINCIE GRONINGEN JAARVERSLAG 2007

Transcriptie

1 MUSKUSRATTEN- EN BEVERRATTENBESTRIJDING PROVINCIE GRONINGEN JAARVERSLAG 2007

2 2

3 Jaarverslag 2007 Muskusratten- en beverrattenbestrijding Provincie Groningen Inhoud: A. Samenvatting prestatieafspraken muskus- en beverrattenbestrijding... 4 B. Jaarverslag muskusrattenbestrijding Inleiding Ontwikkeling van de muskusrattenvangsten Registratie vangsten per soort vangmiddel Vangsten in uurhokken en deelgebieden Meldingen Bijvangsten Personeel en organisatie Situatie in de grensgebieden Schade Projecten Landelijk onderzoek Kosten C. Jaarverslag beverrattenbestrijding Inleiding Beverrattenbestrijding in Bijlagen: 1. Bestrijdingsoverzicht Bestrijdingsoverzicht Afdeling Kanaalbeheer Muskusrattenbestrijding 3

4 A. Samenvatting prestatieafspraken muskus- en beverrattenbestrijding Prestatie-indicator Doelstelling 2007 Realisatie formatie die in 2008 wordt ingezet - bestrijders 34,56 fte 34,56 fte - rayonambtenaren 3,0 fte 3,0 fte 2. aantal uren dat aan bestrijding in het veld wordt besteed aantal uren per kilometer watergang 1,62 1,59/1,90 *) 4. aantal dagen veegactie percentage vanggebieden met gedetailleerd bestrijdingsplan 51 % 54 % 6. maximale afwijking tussen begroting en realisatie geen overschrijding nagenoeg geen overschrijding 7. streefcijfer voor ziekteverzuim 6 % 11,8 % 8. aantal dagen dat bij een andere organisatie wordt gekeken 10 zie pag aantal gevangen muskusratten aantal gevangen muskusratten per uur, gemiddeld over provincie 0,48 0, aantal vangsten per kilometer watergang 0,78 0,96/1,14 *) 12. aantal gevangen muskusratten per uurhok zie bijlage 1/2 zie bijlage 1/2 *) Het eerste getal is gebaseerd op een oeverlengte van km, bepaald met behulp van gedetailleerd onderzoek inclusief naverkenning, het tweede getal is gebaseerd op een oeverlengte van km, landelijk bepaald volgens een uniform systeem. B. Jaarverslag muskusrattenbestrijding 1. Inleiding Sinds 1987 is de provincie Groningen verantwoordelijk voor en belast met de uitvoering van de muskusrattenbestrijding. Het doel van de muskusrattenbestrijding is het terugdringen van de populatie tot een beheersbaar niveau, waardoor de instandhouding van waterkeringen en oevers is gegarandeerd en het toebrengen van dierenleed tot een minimum wordt beperkt. 2. Ontwikkeling van de muskusrattenvangsten. In 2007 zijn in de provincie Groningen muskusratten gevangen. Dit is nagenoeg hetzelfde aantal als in In de eerste helft van het jaar werden ongeveer ratten minder gevangen dan in de zelfde periode van het vorig jaar, in de herfsttrekperiode werden meer ratten gevangen. Een verklaring zou kunnen zijn dat in deze periode van de beschikbare capaciteit relatief veel uren zijn ingezet in de gebieden met de grootste muskusrattenpopulatie. Het aantal ingezette velduren daalde van in 2006 tot in het verslagjaar. De afname van het aantal velduren werd voornamelijk veroorzaakt door de inzet van bestrijders voor de bestrijding van beverratten. De vangsten per uur stegen per saldo van 0,57 in 2006 tot 0.60 in

5 De vangsten per kilometer watergang/oever zijn gelijk gebleven, uitgaande van een totale lengte van km, bepaald met behulp van gedetailleerd onderzoek inclusief naverkenning. Landelijk is volgens een uniforme methode voor de provincie Groningen een totale lengte van km vastgesteld. Toepassing van dit getal (waarvan de juistheid wordt betwist) leidt tot een hoger aantal vangsten per kilometer. In het gebied ten noorden van de stad Groningen is een veegactie gehouden waarbij 22 bestrijders enkele dagen in het gebied actief is geweest. Daarnaast zijn op diverse plaatsen in de provincie veegacties gehouden volgens een andere methodiek. Daarbij gaan 3 à 4 bestrijders op linie door het gebied. De laatste aanpak blijkt effectiever en efficiënter te zijn. In onderstaande tabel zijn de vangst- en tijdbestedinggegevens uitgewerkt over de jaren 2001 t/m De vangsten van 2007 per rayon, per bestrijder en per periode zijn aangegeven in bijlage 2. JAAR: Vangsten Velduren Vangsten/uur Vangsten/km 1,48 1,84 1,81 1,34 1,17 0, /1,14 Vangsten en tijdsbesteding Klimatologisch waren de vangomstandigheden in 2007 in het algemeen goed. Het voorjaar was droog, waardoor tijdens de trekperiode goed gevangen kon worden. Ook tijdens de herfsttrek waren de vangomstandigheden goed. De muskusrattenvangsten per periode van 4 weken in de jaren 2005, 2006 en 2007 in Groningen zijn in onderstaande grafiek weergegeven. Vangsten per periode in 2005 t/m

6 Periode 3 en 4 worden gerekend tot de voorjaarstrek en periode 10 tot en met 12 tot de herfsttrek. In de trekperiodes werden zoals gebruikelijk de hoogste vangsten gerealiseerd. In de voorjaarstrek en in de herfsttrek stuks. Het totaal aantal vangsten in de trekperiodes bedraagt exemplaren. In onderstaande grafiek wordt de verhouding van vangsten in Groningen en Nederland weergegeven. Het totale landelijke vangstaantal in 2007 bedraagt muskusratten, wat een afname van exemplaren betekent ten opzichte van Verhouding Groningen t.o.v. Nederland Nederland Groningen In de volgende grafiek wordt de landelijke ontwikkeling per provincie tussen 2005 en 2007 weergegeven. Vangsten per provincie in 2005 t/m Gron Fr Dr Ov Gld Ut N-Br Li Zld Z-H N-H Flevo 6

7 3. Registratie vangsten per soort vangmiddel. De registratie van het aantal gevangen muskusratten per soort vangmiddel heeft ook in het verslagjaar 2007 plaatsgevonden. De resultaten staan vermeld in onderstaande tabel. Er zijn geen grote verschillen met voorgaande jaren Fuik ,6 % Klem ,1 % Vangkooi ,1 % Lokaasklem 33 0,1 % Schijnduiker 547 2,1% 4. Vangsten in uurhokken en deelgebieden. Sinds 1987 worden de vangsten per uurhok geregistreerd. Een uurhok is een blok van 5 x 5 kilometer met een uniek nummer. Groningen telt 121 uurhokken waarin vangsten worden geregistreerd. Hiervan liggen 76 uurhokken compleet en 45 uurhokken gedeeltelijk binnen de provinciegrens. Op de hierna volgende kaart zijn de uurhokken en de deelgebieden die we binnen de provincie onderscheiden aangegeven. 7

8 8 Overzicht uurhokken en gebiedsindeling

9 Het verloop van de vangsten in de deelgebieden van de provincie wordt hierna beschreven. Westerwolde. De zuid-oosthoek van de provincie is al een aantal jaren het gedeelte waar de meeste uurhokken aanwezig zijn waar de situatie onder controle is (niet meer dan 0.25 vangsten per uur). In 2006 werden muskusratten gevangen, in het verslagjaar 1.653, een daling met 117 exemplaren. Het aantal vangsten per uur bedroeg Oldambt. Na een forse daling in 2006 van naar zijn de vangsten in 2007 weer gestegen naar Het aantal vangsten per uur bedroeg 0,52. Veenkolonieën. De vangsten in de Veenkolonieën zijn verder gedaald van in 2006 naar in 2007, een. vermindering met 23 stuks. De vangsten per uur zijn gedaald van 0.37 tot Haren en Onnerpolder. De vangsten zijn licht gestegen van 561 in 2006 naar 606 in 2007, een stijging met 45 exemplaren. Als gevolg van extra inzet zijn de vangsten per uur gedaald van 0.27 naar 0,24. Midden Groningen. Er is een afname van vangsten met 747 stuks gerealiseerd, van in 2006 tot in Doordat in dit gebied minder uren zijn gemaakt stegen de vangsten per uur van 0.40 tot 0,47. Stad Groningen. Na de enorme daling van de vangsten in de stad Groningen van in 2005 tot in 2006 stegen de vangsten in 2007 tot 2.595, een stijging met 578 exemplaren. De vangsten per uur stegen van 0.64 naar 1,08. Westerkwartier. De vangsten in het Westerkwartier daalden fors van in 2006 naar in 2007, een afname met stuks. De vangsten per uur daalden van 0.80 tot 0,51. Noord Groningen. De vangsten in dit grote gebied daalden van in 2006 tot in De vangsten per uur daalden van 0.67 tot De Meeden. De daling van de laatste jaren is ook in 2007 doorgezet. Van in 2006 tot in 2007, een afname met 707 stuks. Doordat minder uren werden ingezet stegen de vangsten per uur licht van 0.97 tot 0,99. 9

10 5. Meldingen. In het verslagjaar zijn 328 meldingen geregistreerd, wat een afname met 10 betekent ten opzichte van Een overzicht van de meldingen vanaf 1995 t/m 2007 is in onderstaande tabel weergegeven. Onder "Foutieve" worden die meldingen verstaan waarvan na onderzoek blijkt dat ze geen betrekking hebben op muskusratten, doch op soorten zoals bruine rat, woelrat en dergelijke, of dat de muskusratten op dat moment daar niet (meer) voorkomen. JAAR MELDINGEN VANGSTEN BEZOEKEN FOUTIEVE Meldingen Bijvangsten Evenals voorgaande jaren werden vangsten, niet zijnde muskusratten, geregistreerd. Het doel van deze registratie is inzicht te verkrijgen in het aantal en de soorten die bijgevangen worden. Bij de constructie van vangmiddelen worden meerdere maatregelen genomen om bijvangsten tot een minimum te beperken. Zo worden de kelen van fuiken niet groter dan 9cm gemaakt en wordt de opening voorzien van een klep om visvangst zo veel mogelijk te voorkomen. Tevens worden vangkooien voorzien van kleine openingen, waardoor woelratten kunnen ontsnappen. Een diersoort wordt enkel geregistreerd als bijvangst indien het dood in het vangmiddel wordt aangetroffen. Het totaal aantal bijvangsten in 2007 bedroeg 898, overeenkomstig onderstaande tabel. Dit is 135 meer dan vorig jaar. Het verschil wordt veroorzaakt doordat meer bruine ratten en woelratten zijn gevangen. ZOOGDIEREN VOGELS VISSEN OVERIG Bruine rat 308 Waterhoen 17 Snoek 120 Zoetwatermossel 1 Woelrat 272 Wilde eend 10 Zeelt 45 Groene kikker 2 Meerkoet 2 Blankvoorn 77 Inheemse rivierkreeft 1 Bunzing 1 Aalscholver 2 Aal 16 Kuifeend 2 Baars 8 Karper 2 Kolblei 1 Totaal : 581 Totaal: 33 Totaal: 280 Totaal: 4 Bijvangsten Personeel en organisatie 10

11 Er zijn geen wijzigingen opgetreden in het personeelsbestand in De formatie van de vangers bleef ongewijzigd op 34,56 fte. De formatie van de rayonambtenaren bleef 3,0 fte. Langdurige ziekte is in 2007 vervangen. Twee langdurig zieke bestrijders hebben hun werkzaamheden hervat met aangepaste werkzaamheden. Ze zijn ingezet bij de bestrijding op vaarroutes en bij onderhoudswerkzaamheden. Als gevolg hiervan is de werkdruk van een aantal reguliere bestrijders enigszins toegenomen en wordt er bespaard op de kosten van uitbesteed onderhoud. Een boot is voorzien van aangepaste stoelen. Voor het onderhoud van motoren en aanhangers is een tillift aangeschaft en zijn faciliteiten in de werkplaats gerealiseerd. De medewerkers hebben de beschikking gekregen over aangemeten gehoorbeschermers. Bij de medewerkers is een Lime-onderzoek uitgevoerd. In 2007 is de module "Bestrijding" van het landelijke opleidingspakket gevolgd door alle bestrijders, behalve de 50+-ers. In 2007 is in Zuidbroek een nieuw steunpunt gebouwd. Het terrein bij het steunpunt bij Garmerwolde is opnieuw ingericht, in samenwerking met de Waterbouwkundige Onderhoudsploeg. 9. Situatie in de grensgebieden. Duitsland. In 2007 is regelmatig overleg gevoerd tussen de Duitse en Groningse rayonambtenaren. Een aantal muskusrattenvangers uit het grensgebied in Duitsland is op bezoek geweest bij het steunpunt Garmerwolde en heeft onder begeleiding van Groningse bestrijders vangmiddelen gemaakt die vervolgens in het grensgebied zijn ingezet. Drenthe en Friesland. De rayonambtenaren hebben regelmatig overleg gehad met hun Drentse en Friese collega's. De bestrijders in het grensgebied met Drenthe hebben samengewerkt, met name bij de beverrattenbestrijding. Groningse bestrijders hebben in Friesland kennis genomen van de wijze waarop daar de bestrijding plaatsvindt. 11

12 10. Schade. Graafschade. Ernstige schadegevallen aan dijken en taluds hebben zich in het verslagjaar niet voorgedaan. Beginnende schade is tijdig gesignaleerd en door de desbetreffende beheerders hersteld. Vangmiddelschade. Er zijn in 2007 totaal 169 schades aan vangmiddelen gemeld. Het merendeel betreft fuiken (128 stuks) en vangkooien (21 stuks). Van de schades zijn er 113 veroorzaakt door maai- en schoonwerkzaamheden en 47 door diefstal en vandalisme. Vergeleken met voorgaande jaren is het aantal schadegevallen aanzienlijk verminderd. 11. Projecten. In 2007 zijn ongeveer 150 schijnduikers geplaatst. 12. Landelijk onderzoek Naar aanleiding van de quick scan naar nut en noodzaak van de muskusrattenbestrijding is besloten zeven vervolgonderzoeken uit te voeren. Aan het eind van 2007 waren zes onderzoeken afgerond. Aan het onderzoek naar vangmethoden is vooralsnog geen invulling gegeven omdat de Europese Commissie een onderzoek uitvoert dat soortgelijke vragen onderzoekt. Dit onderzoek wordt door de LCCM gevolgd. Het onderzoek naar de organisatie heeft geleid tot een besluit van het IPO dat taken en financiën met betrekking tot de muskusrattenbestrijding dienen te worden overgedragen van de provincies naar de waterschappen. De provincie Groningen heeft hier niet mee ingestemd. De provincie Groningen heeft medewerking toegezegd aan een experiment waarbij in een gebied geen bestrijding van muskusratten plaatsvindt. De LCCM inventariseert hoe zo'n onderzoek kan worden vormgegeven en welke aandachtspunten daarbij relevant zijn. Begin 2008 vindt bestuurlijke besluitvorming plaats over alle onderzoeken. 12

13 13. Kosten In het onderstaande overzicht zijn de begrote en de feitelijk gemaakte kosten in 2007 weergegeven. Omschrijving begroting rekening Salariskosten Reis- en verblijfkosten Telefoonkosten Overhead 16 % Huisvesting BTW Goederen en diensten BTW Afvalverwijdering BTW Dienstkleding BTW Bijdrage IPO voor muskusrattenbestrijding Totaal Af: inkomsten rijk DI-uitkering Af: extra bijdrage waterschappen Af: provinciale bijdrage aan IPO Resterende kosten T.l.v. waterschappen 50 % Extra bijdrage waterschappen Totaal t.l.v. waterschappen Begroting en rekening

14 C. Jaarverslag beverrattenbestrijding 1. Inleiding Sinds 2004 worden in de provincie Groningen beverratten gevangen. De doelstelling is deze dieren in de provincie geen kans te geven zich te ontwikkelen door instroom vanuit Duitsland te voorkomen en gesignaleerde dieren zo spoedig mogelijk weg te vangen. 2. Beverrattenbestrijding in 2007 In 2007 was één formatieplaats beschikbaar voor de beverrattenbestrijding ten laste van het landelijke budget. Deze formatieplaats is ingevuld door de vijf muskusrattenbestrijders, die werkzaam zijn in het gebied langs de Duitse grens, een dag per week in te zetten voor grensbewaking. De uren voor de muskusrattenbestrijding zijn gecompenseerd. Daarnaast zijn door muskusrattenbestrijders niet gecompenseerde uren ingezet bij het uitvoeren van vangacties van beverratten. Totaal zijn in beverratten gevangen bij Winschoten en bij Ter Apel. Daarnaast zijn sporen gesignaleerd in de Onnerpolder en bij Nieuw Statenzijl. In de Onnerpolder en in zuidoost-groningen is samengewerkt met Drentse muskusrattenbestrijders. In 2007 is er een bijeenkomst geweest over de beverrattenbestrijding in Noord-Nederland, waar ervaringen zijn uitgewisseld. Naar aanleiding daarvan hebben de landelijk coördinator van de beverrattenbestrijding en de coördinator voor Drenthe en Overijssel een bezoek gebracht aan Groningen. Hun conclusie was dat de Groningse aanpak, waarbij nachtelijke vangacties worden gehouden, effectief is. 14

15 Bijlage 1. Bestrijdingsoverzicht per uurhok 2006

16 Bijlage 2. Bestrijdingsoverzicht per uurhok