Transcriptie

1 KWARTAALINFORMATIE Jeugdzorg Zuid-Holland e kwartaal versie 16/09/11 1 Inleiding De Kwartaal inform atle Is de monitor voor de uitvoering van het provinciale beleid voor de geïndiceerde jeugdzorg in Zuid-Holland. Deze Kwartaal inform atle bevat de monltorgegevens tot en met 2011 tweede kwartaal. De gegevens In de Kwartaal inform atie zijn afkomstig van de rapportages van Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland (BJZ) en van de Zuidhollandse zorgaanbieders. Gegevens over de stadsregio's Haaglanden en Rotterdam zijn niet In de Kwartaalinformatle opgenomen. Hetzelfde geldt voor gegevens over Zuidhollandse cliënten bij landelijk werkende instellingen; deze gegevens zijn slechts beperkt beschikbaar. De monitor geeft alieen een beschrijvend beeld van de ontwikkelingen en geeft slechts een beperkte verklaring voorzover dat op grond van de cijfers mogelijk is. Naar aanleiding van de gegevens uit de monitor wordt telkens overiegd met de zorgaanbieders over de praktijk achter de cijfers. 2 Vraag/aanbodanalyse De ontwikkelingen in de geïndiceerde jeugdzorg worden bekeken vanuit een model van vraag en aanbod. Als vraag wordt beschouwd het aantal ontvangen eerste indicaties bij de zorgaanbieders, dw^. de nieuwe cliënten die bij een zorgaanbieder zijn aangemeld voor behandeling. Het aanbod is het aantal plaatsen dat vrijkomt voor nieuwe cliënten; dit wordt afgemeten aan de instroom van nieuwe cliënten bij de zorgaanbieders. Deze instroom wordt beïnvloed door de uitstroom van cliënten voor wie de behandeling Is beeïndigd; door uitstroom komen plaatsen vrij voor nieuwe cliënten. Tabel 1 bevat de gegevens over vraag en aanbod per kwartaal in de periode van 2008 tot en met 2011 tweede kwartaal. Tabel 1 Ontvangen eerste indicaties, wachtenden, instroom en uitstroom Ontv. eerste indicaties Wachtenden N>9wkn instroom Uitstroom Wachtenden N: wachtend op uitvoering eerste aanspraak; "netto-wachtlijst" volgens definitie min. J&G

2 Ontv. eerste indicaties, wachtenden, instroom en uitsfa'oom ^^^^^--^cx X - ^Ontv. eerste indicaties -» Wachtenden N >9 wkn Instroom -^ Uitstroom 1 i 2, 3, I In 2011 tweede kwartaal Is het aantal ontvangen eerste (763), weer gestegen ten opzichte van 2010 vierde kwartaal (684) en 2011 eerste kwartaal (703). De vraag naar geïndiceerde jeugdzorg is dus toegenomen. Het aantal ontvangen eerste indicaties is nu hoger dan het gemiddelde In de voorafgaande kwartalen. Met name het aantal indicaties ambulante zorg Is toegenomen; dit geldt althans voor Cardea, Stek en TriviumLindenhof, want Horizon levert voornamelijk pleegzorg. De ambulante zorg vormt het grootste deel van de geïndiceerde jeugdzorg In Zuid-Holland. Wachtenden Het aantal cliënten dat langer dan 9 weken wacht op de start van de zorg Is In 2011 tweede kwartaal verder opgelopen tot 167. In 2011 eerste kwartaal wachtten 127 cliënten op de start van de zorg. Instroom De instroom van nieuwe cliënten, die zijn gestart met de behandeling, is iets toegenomen In 2011 tweede kwartaal (685) ten opzichte van 2011 eerste kwartaal (664), maar veel minder dan de vraag naar jeugdzorg. De instroom is niet hoger dan het gemiddelde In de voorafgaande kwartalen. Uitstroom De uitstroom van cliënten, voor wie de behandeling Is beeïndigd. Is toegenomen in 2011 tweede kwartaal (694) ten opzichte van 2011 eerste kwartaal (669), maar eveneens veel minder sterk dan de vraag naar jeugdzorg. De uitstroom ligt iets boven het gemiddelde in de voorafgaande kwartalen. Dit kan echter het gevolg zijn van de uitstroom van de tijdelijke extra plaatsen, die eind 2010 zijn gefinancierd In het kader van het Jeugdoffenslef. Deze plaatsen worden niet opnieuw opgevuld en leveren dus geen extra Instroom meer op. Vraag en aanbod In 2011 tweede kwartaal is de vraag naar geïndiceerde jeugdzorg toegenomen. Het aanbod Is eveneens toegenomen, maar veel minder sterk. De Instroom blijft achter bij de vraag naar jeugdzorg, en de uitstroom is onvoldoende om de instroom te vergroten. Het resultaat Is, dat de wachtlijst is gestegen. Toelichting zorgaanbieders De stijging van het aantal ontvangen indicaties, met name in de ambulante zorg, wordt bevestigd door de zorgaanbieders. De capaciteit voor ambulante zorg wordt (meer dan) maximaal gebruikt; bij onvoldoende capaciteit residentiële zorg en deeltijdzorg wordt ambulante zorg geleverd. De tijdelijke extra plaatsen van eind 2010 worden in 2011 niet meer opgevuld als de behandeling van de cliënten op deze plaatsen is

3 beeïndigd. Tevens stagneert de uitstroom/ doorstroom naar bv. jeugd-ggz. Als gevolg hiervan wordt de instroom beperkt volgens de zorgaanbieders. Horizon wijst op verzwaring van de problematiek van de cliënten en een toename van de vraag naar jeugdzorg als gevolg van de economische recessie. Dit is eerder reeds waargenomen door BJZ en de overige zorgaanbieders. 3 Lange termijn en prognose Lange termijn De cijfers voor 2011 eerste en tweede kwartaal kunnen worden beschouwd in de context van de ontwikkelingen in de afgelopen jaren (zie tabel 2). De cijfers voor het hele jaar 2011 zijn een schatting; de cijfers voor het eerste en tweede kwartaal zijn verdubbeld, waarbij er dus vanuit wordt gegaan dat zich geen extreme veranderingen voordoen. Tabel 2, instroom en uitstroom, netto, per jaar Instroom Uitstroom : ontvangen eerste indicaties jeugdzorg {=nieuwe cliënten) 2009, 2010: extra instroom ivm. tijdelijke extra plaatsen niet meegerekend 2011: schatting; jaarcijfer is 2x cijfers 2011/1,2 Sinds 2008 is de vraag (ontvangen eerste indicaties) per jaar redelijk stabiel. Als de trend van 2011 eerste en tweede kwartaal doorzet, dan zou de vraag naar jeugdzorg In 2011 echter enigszins kunnen stijgen vergeleken met de voorgaande jaren, maar deze stijging zou slechts enkele procenten bedragen. Het aanbod (instroom van nieuwe cliënten) is geleidelijk verminderd, ook als het de "structurele" Instroom betreft, zonder de tijdelijke extra plaatsen In 2009 en 2010; de instroom Is lager dan In de voorafgaande jaren. Het is niet volledig vast te stellen of dit het gevolg Is van de uitstroom van cliënten uit de tijdelijke extra plaatsen In 2009 en 2010 in veridand met het Jeugdoffenslef, die niet meer worden opgevuld. In 2008 bijvoorbeeld was de uitstroom hoger dan de (geschatte) uitstroom In De uitstroom van cliënten Is de laatste jaren redelijk stabiel, maar ligt gemiddeld iets lager dan de Instroom. De ambulante zorg vormt het grootste deel van de, instroom en wachtlijsten; fluctuaties in vraag en aanbod zijn het meest zichtbaar in de ambulante jeugdzorg. Sinds 2008 zijn vraag en aanbod, dwz. ontvangen eerste indicaties en instroom, redelijk in evenwicht. Een stijgende vraag en een stabiel of afnemend aanbod kan lelden tot toename van de wachtlijsten. De stijging van de wachtlijst kan slechts gedeeltelijk worden verklaard uit de toegenomen vraag naar jeugdzorg. Waarschijnlijk is de stijging van de wachtlijst ook het gevolg van afnemende instroom, wat ten dele weer het gevolg zal zijn van een stabiele of afnemende uitstroom. De mogelijkheden voor verhoging van de instroom en de uitstroom zullen nader worden onderzocht. Prognose Voor 2011 was een prognose gemaakt voor vraag en aanbod ivm. de planning en financiering door de provincie. Deze prognose Is aangepast op basis van de recente cijfers; de cijfers voor 2011 zijn gebaseerd op verdubbeling van de cijfers voor 2011 eerste en tweede kwartaal (zie tabel 3).

4 Tabel 3 Aangepaste prognose 2011 Vraag Aanbod Saldo wachtenden cl. In zorg ontv. eerste per 1/1/11 per 1/1/11 indicaties Prognoses Prognose N NB, afgeronde getallen Vraag totaal cl. in zorg per 1/1/ instroom Prognose B: prognose bruto, met marges (= 100 extra ontv. eerste indic^aties; 100 minder instroom). Prognose N: prognose netto, zonder marges {= 100 extra ontv. eerste indicaties; 100 minder instroom). Wactitenden per 1/1/11: wachtenden > 5 wkn Instroom: instroom 2011 QI, 2 verdubbeld voor hele jaar Aanbod totaal Als de huidige ontwikkeling wordt voortgezet zonder extreme veranderingen, dan is er kans op een tekort aan capaciteit bij de zorgaanbieders. In de "prognose netto" wordt uitgegaan van voortzetting van de huidige ontwikkeling; in de "prognose bruto" wordt uit voorzichtigheid rekening gehouden met stijging van het aantal ontvangen eerste indicaties en daling van de instroom. In deze berekening Is geen rekening gehouden met de verschillen tussen de afzonderiijke zorgaanbieders en tussen de zorgvormen. Het mogelijke tekort in capaciteit Is onevenredig verdeeld over de zorgaanbieders en wordt gedeeltelijk gecompenseerd door voldoende capaciteit bij andere zorgaanbieders. In de praktijk zijn de plaatsen echter niet uitwisselbaar tussen de zorgaanbieders onderiing, zodat het werkelijke tekort groter is dan In deze berekening wordt weergegeven Het is niet uitgesloten dat het aantal ontvangen eerste verder stijgt. Een mogelijke Indicator hiervoor is de economische ontwikkeling In Nederiand. Er blijkt een zekere parallel te zijn tussen de economische ontwikkeling, afgemeten aan de werkloze beroepsbevolking, en de aantallen ontvangen eerste als het gaat om de werkloosheid (zie tabel 4). Toename van de werkloosheid kan leiden tot toename van de vraag naar jeugdzorg. Tabel 4 Werklozen en indicaties Zuid-Holland , indexcijfers Zuid-Holland N bron; CBS Statline {wer1clcx>sheid). Kwartaalrapportages (indicaties) Zuid-Holland N: werkloze beroepsbevolking Nederland jaar Zuid-Holland, excl. gemeenten Den Haag en Rotterdam (dus niet de stadsregio's) : ontvangen eerste indicaties bij de Zuidhollandse zorgaanbieders Werfclozen en indicaties Zuid-Holland 200B-2011, indexcijfers O 2 I 3 I 4 2 I I 2 Zuid- Holland N

5 4 Jeugdoffenslef en Uitvoeringprogramma Jeugd 2012 Het Jeugdoffenslef van het voorgaande College van Gedeputeerden was ondermeer gericht op het terugbrengen van de wachttijd in de jeugdzorg tot max. 5 weken eind Dit doel is nog opgenomen In de provinciale begroting voor 2011 en het Uitvoeringsprogramma Jeugd Eind 2011 eerste kwartaal was het aantal wachtenden > 5 wkn 228 cliënten; eind tweede kwartaal 295 cliënten. De ontwikkeling van de wachtlijsten > 5 wkn loopt parallel aan de ontwikkeling van de wachtlijst > 9 wkn. Zoals hiertoven is beschreven neemt de vraag naar jeugdzorg toe en Is het aanbod stabiel of het neemt zelfs af. De Zuidhollandse zorgaanbieders vrezen dat zij er niet In zullen slagen de wachtlijst > 5 wkn eind 2011 weg te werken als de vraag naar jeugdzorg blijft toenemen en hun capaciteit niet wordt uitgebreid. Tegelijkertijd signaleert men een verzwaring van de problematiek van de cliënten, zodat men behoefte heeft aan structurele oplossingen en niet aan tijdelijke extra plaatsen. Landelijk wordt een norm gehanteerd van een wachttijd van max. 9 weken tussen indicatiestelling en start van de behandeling bij een zorgaanbieder. Deze termijn van 9 weken wordt ook toegepast In het Afsprakenkader Jeugdzorg Rijk-IPO In het concept-uitvoeringsprogramma Jeugd 2012 is de norm van max. 5 weken niet meer opgenomen en wordt de nadruk veriegd van wachtlijsten naar een efficiënte en effectieve zorgveriening, waarbij vraag en aanbod goed op elkaar zijn afgestemd. Het aantal wachtende cliënten > 9 wkn is kleiner dan het aantal wachtende cliënten > 5 weken, maar ook voor het wegwerken van deze wachtlijst geldt dat de zorgaanbieders behoefte hebben aan structurele oplossingen en niet aan tijdelijke extra plaatsen. Doel is de capaciteit van de zorgaanbieders zo goed mogelijk af te stemmen op de structurele vraag naar geïndiceerde jeudgzorg en het herhaald inzetten van tijdelijke extra plaatsen zoveel mogelijk voorkomen. 5 Afsprakenkader Jeugdzorg Rijk-IPO In 2009 hebben de toenmalige minister voor Jeugd en Gezin en het Inter Provinciaal Overieg (IPO) overeenstemming bereikt over het Afsprakenkader Jeugdzorg Rijk-IPO Het doel Is de vraag naar geïndiceerde jeugdzorg te verminderen door het lokale preventieve jeugdbeleid in gemeenten te bevorderen. Tat>el 5 bevat een overzicht van de aantallen cliënten jeugdzorg en jeugdbeleid in de periode voorzover de gegevens nu t)eschlkbaar zijn. Tabel 5 Cliënten jeugdzorg-jeugdbeleid Cliënten jeugdzorg Cliënten jeugdbeleid Bron: Beleidsinfomiatie WJZ, Kwartaalrapportages zorgaanbieders Zuid-Holland, Jeugdmonitor Tympaan Cliënten jeugdzorg: t>ehandelde cliënten geïndiceerde jeugdzorg: cliënten in betiandeling per 1/1 + instroom nieuwe diënten, per kalenderjaar. Cliënten jeugdt)eleid: cliënten die gebruik maken van licht pedagogisch hulpaanbod in gemeenten in een kalenderjaar.

6 Cliënten jeugdzorg-jeugdbeleid Qiënten jeugdzorg aiënten jeugdbeleid Van 2005 tot 2008 zijn de aantallen cliënten jeugdbeleid zeer sterk gestegen. Mogelijk zijn de investeringen van de Provincie in lokaal jeugdbeleid, sinds 2008 via de Regionale Agenda's Samenwerking (RAS), hierop van invloed geweest. Vanaf 2008 is het aantal cliënten jeugdbeleid echter stabiel (het cijfer voor 2009 in de Kwartaal inform atle 2011 eerste kwartaal is gecorrigeerd). De aantallen cliënten geïndiceerde jeugdzorg zijn gestegen tussen 2005 en 2007, maar zijn daarna eveneens stabiel. In de periode heeft de toename van het jeugdbeleid mogelijk de vraag naar jeugdzorg afgeremd; vanaf ongeveer 2008 zijn zowel de aantallen cliënten jeugdbeleid als de aantallen cliënten jeugdzorg stabiel. Gegevens over aantallen cliënten jeugdbeleid In 2010 zijn nog niet beschikbaar zodat de mogelijke invloed van uitbreiding van het jeugdbeleid op de vraag naar jeudgzorg nog niet kan worden bekeken. Het is mogelijk dat beide stabiel blijven, omdat het toereik van de Instellingen jeugdbeleid en jeugdzorg maximaal Is; ook kunnen beide stijgen als de economische recessie inderdaad van Invloed is zoals hierboven beschreven. Afgezien hiervan blijft het moeilijk om een direct causaal verband aan te tonen tussen verandering in aantallen cliënten jeugdbeleid en aantallen cliënten jeugdzorg. Mogelijk ttetreft het aparte categorieën cliënten zonder veel wederzijdse beïnvloeding. Met het Afsprakenkader Rijk-IPO is tevens afgesproken dat de provincies ervoor zorgdragen dat geen enkele cliënt in een crisissituatie langer dan 24 uur mag wachten op een crisisplaatsing en dat kinderen met een indicatie voor jeugdzorg niet langer dan 9 weken onverantwoord mogen wachten op de start van de behandeling. De provincies rapporteren één keer per jaar aan de staatsecretaris van VWS over deze prestatieafspraken met 1 juli als peildatum. In Zuid-Holland zijn de crisisplaatsingen binnen 24 uur afgehandeld in de periode 1/07/10-1/07/11 en waren er per 1/07/11 geen cliënten die onverantwoord langer dan 9 weken wachtten op de start van de zorg. Dit Is Inmiddels gerapporteerd aan de staatssecretaris van VWS. 6 Financiën Voor het wegwerken van de wachtlijsten is een bedrag van ruim 2,5 min. opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Jeugd Zuid-Holland In overieg met de zorgaanbieders en op basis van een analyse van vraag en aanbod jeugdzorg zal worden nagegaan hoe deze middelen zonodig kunnen worden ingezet.