JAARVERSLAG 2011 VAN VZW ALIAS

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2011 VAN VZW ALIAS Preventie, psychosociale en medische begeleiding voor kwetsbare mannelijke prostitués in Brussel.

2 INHOUDSOPGAVE DANKWOORD 3 ALGEMENE VOORSTELLING ALIAS 4 Korte geschiedenis 4 Algemene samenvatting van het project 6 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK 8 Mannelijke prostitutie in Brussel Het doelpubliek van mannelijke prostitués Migratie, verblijfsstatuut en socio-economische situatie Barrières tot kwaliteitsvolle psychosociale en medische hulpverlening OVERZICHT VAN DE ACTIVITEITEN Straathoekwerk in het prostitutiemilieu Laagdrempelige begeleiding Informatie en sensibilisering van hulpverleners Netwerkvorming en overleg Socio-epidemiologische gegevensverzameling en observatie van het milieu MIDDELEN Financiële middelen Personeel Infrastructuur Communicatie Andere middelen BIJLAGE Mededeling aan de psychosociale en medische sector 54 Alias Jaarverslag

3 DANKWOORD Het team en de Raad van Bestuur van vzw Alias willen in het bijzonder volgende personen, verenigingen en instellingen bedanken voor hun uiterst waardevolle ondersteuning en hulp. Onze vrijwilligers Het afgelopen jaar bleven Bruno Claeys, Emmanuelle Curcio en Bert De Bock zich inzetten, wat toeliet om wekelijks twee avonden straathoekwerk te organiseren. Bovendien ondersteunden ze het team door deel te nemen aan de zeswekelijkse straathoekwerkvergaderingen. Onze partners Het Elisa-centrum en de dienst CETIM van het UMC Sint-Pieter, Ex Aequo, Espace P..., l'observatoire du sida et des sexualités (FUSL), Dr. Mokrane Saphia, ICAR Wallonie, CAW De Terp Boysproject, le Réseau Hépatite C, la plate-forme Trace de Rue en Diogenes vzw. Op deze organisaties en personen hebben we te allen tijde beroep kunnen doen. Onze subsidiënten Minister voor Gezondheid, Fadila LAANAN, voor de Regering van de Franse Gemeenschap. Minister en Collegelid, bevoegd voor Gezondheid, Benoît CEREXHE, voor het College van de Franse Gemeenschapscommisie. Onze private schenkers. Alias Jaarverslag

4 ALGEMENE VOORSTELLING VAN ALIAS Korte geschiedenis In 2009 deed de ongerustheid over de stopzetting van doelgroepgerichte hulpverlening naar mannelijke prostitués in Brussel, na de sluiting van het Adzon project (opgericht in 1992) door CAW Mozaïek, de roep groeien naar een nieuwe kwaliteitsvolle aanpak. Verschillende personen en structuren richtten Alias op, een vzw met een specifieke missie naar mannelijke prostitués te Brussel. De Algemene Vergadering van de vereniging groepeert een aanzienlijk aantal partners, met ervaring in de hulpverlening gericht naar mannelijke prostitués en/of met relevante ervaring in aanverwante sectoren. De Raad van Beheer van Alias is een multidisciplinair team. De leden kunnen stuk voor stuk bogen op een jarenlange werkervaring: met vrouwen- en mannenprostitué(e)s (Adzon, Espace P...), gezondheidsbevordering of soa/hiv-preventie (l Observatoire du sida et des sexualités Facultés universitaires Saint-Louis), thuislozenzorg (Diogenes vzw, l Association des Maisons d Accueil et des Services d Aide aux Sans-abris AMA), begeleiding van kwetsbare seropositive personen (Lhiving). Alias Jaarverslag

5 ALGEMENE VOORSTELLING VAN ALIAS In april 2010 heeft Alias in het kader van haar actieplan, gezamenlijk gefinancierd door de COCOF, de Franse Gemeenschap en de federale overheid via de POD Maatschappelijke Integratie en verschillende private giften twee ervaren hulpverleners kunnen aanwerven. In november en december 2010 kende de Franse Gemeenschap en de COCOF opnieuw een subsidie toe. Op 15 maart 2011 kon een derde werker worden aangenomen. Met de steun van het Regenbooghuis kon Alias in april 2011 de huidige werklokalen betrekken. Deze bevinden zich in de Sint-Jakobswijk, die bekend staat als de homo-wijk, waar de mannelijke prostitutie zich hoofdzakelijk afspeelt: dichtbij het publiek, dichtbij de tippelplaatsen. In deze lokalen ging in juni 2011 een onthaalpermanentie voor mannenprostitués van start. Alias Jaarverslag

6 ALGEMENE VOORSTELLING VAN ALIAS Algemene samenvatting van het project Alias is het enige Brusselse project dat zich tot mannelijke prostitués richt. Alias vzw stelt zich tot doel om het lichamelijke en psychosociale welzijn van mannen prostitués, inclusief hun directe en indirecte omgeving, te verbeteren. Hierbij wordt ingezet op maatschappelijke integratie en bevordering van de algemene en seksuele gezondheid. In het bijzonder wil Alias: strijden tegen diverse kwetsbaarheidsfactoren, uitsluitingsmechanismen of andere vormen van discriminatie, waar het doelpubliek mee geconfronteerd wordt; de toegang tot het bestaande medische en psychosociale hulpverleningsaanbod optimaliseren; de prevalentie en besmettingsrisico s van soa s/hiv bij mannelijke prostitués verminderen. Alias ontwikkelde zijn activiteiten vanuit een globale en geïntegreerde visie op gezondheid: via de methodiek van het straathoekwerk wordt er proactief psychosociale begeleiding en ondersteuning aangeboden, met bijzondere aandacht voor preventie, harm reduction, gezondheidsbevordering, toegang tot gezondheidszorg en administratieve (her)integratie. Deze activiteiten zijn de volgende: straathoekwerk in het prostitutiemilieu, zowel overdag als s nachts; laagdrempelige psychosociale en medische begeleiding, via een laagdrempelig onthaal in de prostitutiewijk en via een individueel begeleidingsaanbod; informeren en sensibiliseren van de betrokken psychosociale en medische actoren; verzameling van socio-epidemiologische gegevens en observatie van het milieu. Alias Jaarverslag

7 ALGEMENE VOORSTELLING VAN ALIAS De methodiek en de activiteit van het straathoekwerk is een centrale pijler binnen het hulpverleningsaanbod van Alias. Dankzij het straathoekwerk kan er aan preventie gedaan worden op de tippelzones. Hierbij wordt voor harm reduction als basisinsteek gekozen. Bovendien wordt via het straathoekwerk laagdrempelige begeleiding en ondersteuning aangeboden, die erop gericht is om bruggen te bouwen naar de bestaande medische en psychosociale zorgstructuren. Vaak is dit in eerste instantie een onbekende wereld, waardoor men zich buitengesloten voelt en waar men zich niet makkelijk toe wendt. We werken rond gezondheidsbevordering door de zelfredzaamheid van het doelpubliek te verhogen. Door middel van informatieoverdracht, door kennisverwerving (bijvoorbeeld over het aanbod van de psychosociale en medische sector), door het versterken van het eigen potentieel op psychisch en sociaal vlak, door netwerking én door actieve participatie van het publiek, trachten we de individuele en collectieve capaciteiten van ditzelfde publiek te versterken. Met de andere hulpverleners wordt gebouwd aan een goed functionerend netwerk, worden er bijzondere samenwerkingsverbanden opgestart en investeert Alias in gericht overleg en uitwisselingen. Zodoende kunnen we hulpverleners uit de diverse betrokken sectoren (hulp- en zorgverlening, verslaafdenzorg, socio-professionele integratie, migratie, LGBTQI 1, enz.) sensibiliseren voor de bijzondere problemen waar ons publiek mee geconfronteerd wordt. Samen kunnen we immers nog beter de noden van dit publiek analyseren en er onze gezamenlijke hulpverlening op afstemmen. 1 Lesbisch, Gay, Bi, Transgender, Queer, Interseksueel. Alias Jaarverslag

8 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Mannelijke prostitutie in Brussel Prostitutie stelt degenen die ze uitoefenen bloot aan een verhoogd risico op soa s en hiv, aan verschillende vormen van geweld, aan psychisch lijden en sociale stigmatisering. Hoewel er raakpunten zijn tussen mannelijke en vrouwelijk prostitué(e)s, willen we een aantal verschillen tussen beide groepen aanstippen, die een specifieke aanpak voor elk publiek rechtvaardigt. Terwijl vrouwenprostitutie in het algemeen een zichtbaar gegeven is, tippelen mannen eerder onopvallend, op bekende (seksuele) ontmoetingsplaatsen binnen de gay scène. In ruil voor seks met een man wordt er niet alleen geld, maar ook bepaalde producten (alcohol of andere drugs) of bepaalde diensten aangeboden. Mannelijke prostitutie wordt gezien als een activiteit die het daglicht niet mag zien, waarover niet gesproken mag en kan worden. De dagelijkse realiteit van deze doelgroep wordt gekenmerkt door een dubbele stigmatisering, namelijk dat van de prostitutie én dat van de homoseksualiteit. Voor velen blijft seksualiteit 2 een taboe, wat het nog moeilijker maakt om met deze realiteit om te gaan. Mannelijke prostitutie vindt plaats in verschillende buurten op het Brusselse grondgebied. De straatprostitutie wordt uitgeoefend op een aantal openbare plaatsen (op straat, in stations en in parken) of in private ruimtes in de commerciële holebi-sector (cafés, bars, sauna s, enz.). Deze vorm van prostitutie observeren we vooral: in het stadscentrum in de uitgaansbuurt van holebi s dit is het eigenlijke territorium van mannelijke prostitutie; op verschillende openbare plekken buiten deze wijk (in en rondom stations, parken, enz.); in de Noordwijk, waar mannelijke travestieten of transseksuelen het traditionele territorium van vrouwelijke prostituees delen 3. 2 Zowel op het gebied van identiteit, oriëntatie en seksuele contacten. 3 Een deel van dit publiek wordt bereikt door de Brusselse antenne van Espace P in het kader van hun straathoekwerk naar vrouwelijke prostituées toe. Alias Jaarverslag

9 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Hoewel mannelijke straatprostitutie minder zichtbaar is dan in het verleden, en er zich nieuwe vormen van prostitutie, bijvoorbeeld op het internet, hebben ontwikkeld, is deze mannelijke straatprostitutie niet verdwenen. Ze speelt zich nu af in milieus die in het verleden minder systematisch werden onderzocht, namelijk het stadspark. Na een aantal maanden straathoekwerk in het mannelijke prostitutiemilieu te Brussel, en dankzij de hulp van de prostitués zelf en onze partners uit de holebi-sector, werd het vrij snel duidelijk dat jonge migranten zich prostitueerden in het stadspark (een bekende cruising-plaats). Sinds juli 2010 is het team van Alias er regelmatig aanwezig. Het bleek dat een aantal van de prostitués die er ontmoet werden, ook tippelden op straat. Op straat is de prostitutiecontext vaak duidelijker dan op café: potentiële klanten worden explicieter benaderd. Dit gebeurt echter vaak via non-verbale communicatie. Dit impliceert dat de prostitués, in tegenstelling tot in de bars, minder de courante talen moeten kunnen beheersen om klanten te ronselen. In cafés zijn deze verbale capaciteiten dan weer meer vereist, en dienen de klanten omzichtiger benaderd te worden (een praatje slaan, een drankje bestellen, enz.). Hoewel taalbeheersing een doorslaggevend element blijkt te zijn bij de bepaling van de tippelzone, is het niet de enige determinerende factor. Een groep prostitués kiest ervoor om te tippelen op openbare plaatsen die niet geografisch gelinkt zijn aan de homo-wijk. Die prostitués willen kost wat het kost vermijden dat hun homoseksuele contacten aan het licht komen. Vaak zijn het mannen die zich expliciet als heteroseksueel voorstellen, en die kost wat kost willen verbergen dat ze homoseksuele contacten, binnen prostitutie- of privérelaties, onderhouden. De angst om herkend te worden door iemand uit hun directe entourage speelt een grote rol. Een aantal mannen spreekt dan weer rechtuit over hun klanten en prostitutie: hoe ze onderhandelen, waar ze het doen, enz. Hun verhalen zijn een ware goudmijn voor de straathoekwerkers die er hun werking beter op kunnen afstemmen. Sommige prostitués helpen de werkers soms om de brug te slaan naar hun lotgenoten. Alias Jaarverslag

10 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Ze brengen nieuwe contacten aan, stellen de werking en het aanbod voor, stimuleren hen om zich te laten testen, informatie te vragen of hulp te vragen bij sociale stappen. Maar het overgrote deel spreekt over prostitutie in bedekte termen. Bij de eerste ontmoetingen met de straathoekwerkers wordt er vaak gesproken over vrienden die hen af en toe een glas betalen, een beetje geld toestoppen of hun een bed aanbieden voor de nacht. Of iemand zegt dat hij enkel en alleen zo vaak in de homowijk op stap is zijn, omdat het voor hem als homo een gezellig en veilig milieu is waarin hij zichzelf kan zijn. Soms hebben gasten condooms op zak, maar drukken ze ons op het hart dat ze absoluut geen anale betrekkingen aangaan. Om hun homoseksuele contacten te minimaliseren, stellen ze zich vaak voor als de actieve partner bij seksueel contact. Met deze initiële context gaan de straathoekwerkers van Alias aan de slag. Straathoekwerk, waarbij in de eerste plaats wordt ingezet op de opbouw van een vertrouwensrelatie met een andere persoon, zonder dat er geëist wordt dat die ander de aard van zijn seksuele contacten verbaliseert. In de loop van het jaar 2011 nam het team van Alias zijn intrek in de nieuwe lokalen, die zich vlakbij de tippelzones bevinden. De wekelijkse onthaalpermanentie ging er van start stap. Hierdoor vond een evolutie plaats van sociale dienst die op straat werkt naar echt straathoekwerk. Tijdens het nachtelijke straathoekwerk kon de persoon en diens beleving nu nog meer centraal gesteld worden. Aangezien de werkers vroeger niet over een aangepast onthaal beschikten, diende het sociaal werk zich hoofdzakelijk op straat af te spelen, wat soms ten koste ging van het relationele. Tijdens het huidige straathoekwerk kunnen de werkers de mogelijkheid om sociale problemen al dan niet ter sprake te brengen meer open laten, en zodoende meer op het ritme van de persoon werken. Een aanzienlijk deel van het administratief begeleidingswerk wordt immers overdag (op afspraak of binnen het kader van de onthaalpermanentie) opgenomen, wat de contacten tijdens het nachtelijk straathoekwerk in grote mate herdefinieert: s avonds gaat er meer aandacht naar gevoelens en de betekenisgeving van sociale situaties dan naar het aandragen van concrete oplossingen. De relaties met de gasten krijgen meer diepgang. Alias Jaarverslag

11 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Het beeld van een maatschappelijk werker die er is om te helpen en antwoorden te formuleren, verandert stelselmatig in dat van een straathoekwerk die er is voor de gasten, en waarbij ze zichzelf kunnen zijn. Deze andere manier van aanwezig zijn en de relatie die hierdoor mogelijk wordt, lijkt een positief effect te hebben op het zelfbeeld en het zelfwaardegevoel van de gasten, waardoor reële veranderingen mogelijk worden. Waken over deze relatie is de centrale doelstelling van de straathoekwerkers, de basis van hun begeleidingswerk. Alias Jaarverslag

12 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Het doelpubliek van mannelijke prostitués In samenwerking met het Observatoire du sida et des sexualités is in de loop van november 2010 en januari 2011 een werkgroep samengekomen, met de ambitie het fenomeen mannenprostitutie te analyseren. Deze werkgroep kwam tot de conclusie dat het profiel van de mannelijke prostitués grondig verschilt naargelang de diverse steden (Brussel/Luik/Namen) en de tippelzones (straat, bars, parken, parkings, internet, enz.). Uit de weinige literatuur die er voorhanden is, blijkt dat dit publiek een heterogene, mobiele, moeilijk kwantificeerbare en dus slecht gekende groep. Een degelijke schatting van hun aantal of een exhaustieve beschrijving van deze groep leveren blijkt onmogelijk, aangezien een deel van het publiek clandestien op het grondgebied verblijft. De ervaringen van meerdere organisaties werkzaam op dit terrein leren ons dat het doelpubliek niet bereikt wordt door de klassieke sociale- en gezondheidsdiensten, of ze nu algemeen of doelgroepgericht werken. Als gevolg van een driedubbele stigmatisering door prostitutie, homoseksuele contacten en migratie, maken mannelijke prostitués vrijwel geen gebruik van deze diensten. Nog moeilijker is het voor hen om er hun prostitutie ter sprake te brengen. Alleen een heel specifiek aanbod kan dit gemarginaliseerde publiek bereiken, om binnen een sfeer van vertrouwelijkheid en vertrouwen succesvol een begeleiding op te starten waarin niet veroordeeld wordt. De mannelijke prostitués die Alias prioritair wil bereiken prostitueert zich in Brussel, hoofdzakelijk op straat, in bars en in de openbare ruimte. Het gaat om een groep mensen die verschillende kwetsbaarheden cumuleren: flagrante onwetendheid betreffende infectierisico s m.b.t. hiv en andere soa s; laag zelfbeeld; druggebruik en allerhande verslavingen; extreme armoede; clandestiniteit, enz. De verklaringen voor de kwetsbaarheid van dit publiek zijn heel divers, of ze nu van gedragsmatige, sociale, omgevings- of institutionele aard zijn. Alias Jaarverslag

13 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Doch welke de afkomst of het levensparcours van de prostitué ook is, de dagelijkse realiteit van deze hele doelgroep wordt gekenmerkt door meervoudige discriminatie, stigmatisering en seksuele taboes (op homoseksualiteit in het bijzonder) 4. Migratie, verblijfsstatuut en socio-economische situatie Migratie oefent een bepalend effect uit op de kwetsbaarheid van het doelpubliek. In Brussel dient men een onderscheid te maken tussen nieuwkomers met een irregulier verblijfsstatuut (hoofdzakelijk Noord-Afrikanen), nieuwe Europeanen (meestal Bulgaren en Roemenen), en migranten uit de tweede of derde generatie (met Noord-Afrikaanse of Turkse roots). Figuur 1: Nationaliteiten van gecontacteerde personen 5 tussen november 2010 en eind oktober 2011 (N=103) 6 4 DIELEMAN M., Jeunes prostitué-es et réponses sociales. Etat des lieux et recommandations, Bruxelles, Communauté française de Belgique, 2006 ; MONHEIM M., «Destins de l homosexualité masculine maghrébine : entre unions imposées, prostitution et mort sociale?», Agenda interculturel, janvier-février 2006, pp Zie ook de rubriek «Getuigenissen» op de website van Alias: 5 Personen met wie Alias een contact, onder welke vorm dan ook, heeft kunnen leggen tijdens het straathoekwerk. 6 Het aantal «onbekenden» verklaart zich door de geleidelijke relatie-opbouw tijdens het straathoekwerk. Het duurt soms een hele tijd voor er afdoende vertrouwen is opgebouwd om van een echte werkrelatie te spreken, waarbinnen concrete persoonsgegevens worden uitgewisseld. Alias Jaarverslag

14 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK De sterke vertegenwoordiging van de Bulgaarse en Roemeense nationaliteit kan verklaard worden door de vereenvoudigde toegang tot ons land, gekoppeld aan de moeilijke toegang tot onze arbeidsmarkt voor deze nieuwe Europese onderdanen. Een tweede belangrijke groep bestaat uit Noord-Afrikanen. Tussen de Belgen tellen we een aantal personen van Noord-Afrikaanse afkomst. Voor alle nieuwkomers is het precaire of zelfs irreguliere verblijfsstatuut een bron van heel wat zorgen (schrik om uitgewezen te worden) en van socio-economische uitsluiting (de officiële arbeidsmarkt of een leefloon zijn uitgesloten). Zwartwerk wordt dan het enige alternatief; prostitutie vormt een antwoord op dezelfde manier dat sommige prostitués seizoensarbeid in de agro-industrie doen. Hoe dan ook, de redenen waarom iemand zich prostitueert zijn verschillend naargelang de persoonlijkheid en het parcours van elkeen. De één prostitueert zich op regelmatige basis, de ander zeer sporadisch of binnen een precieze context. Prostitutie kan gecombineerd worden met andere activiteiten (bv. studies). Het kan de enige bron van inkomsten zijn, of één van de vele (naast een vervangingsinkomen, seizoensarbeid, enz.). Daarbij komt nog eens de angst en onzekerheid over de toekomst. Voor heel wat migranten in irregulier verblijf bestaat er omzeggens geen realistische kans op regularisatie. De één lijkt onherroepelijk vast te zitten in extreme armoede, de ander betaalt een smak geld voor een frauduleus werkcontract. Of men koopt zich in een vennootschap in (waarbij men eigenlijk geen beslissingsmacht heeft en uitgebuit wordt), met als doel om via een zelfstandigenstatuut aan de zo gewenste papieren te geraken. Voor sommigen zijn er wel pistes om papieren te bekomen, maar dan wel op voorwaarde dat ze sociaal en administratief begeleid zouden worden. Een alternatief om verblijfsrecht te bekomen is eventueel prostitutie in een huwelijkskader, met andere woorden een relatie in ruil voor papieren ( sugardaddy, schijnhuwelijk). Migranten die zich prostitueren verhalen vaak hun gevoel van ballingschap (het gemis aan het thuisland), van vervreemding en van eenzaamheid. Andere dimensies van de migratieervaring zijn tot slot de verwachtingen van de familie (zowel materieel als immaterieel, zoals trouwen en het krijgen van kinderen) of (des-)illusies met betrekking tot de ervaringen in Europa. Alias Jaarverslag

15 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Prostitutie en/of homoseksualiteit in sommige gevallen worden angstvallig geheim gehouden voor het sociale en familiale netwerk in het thuisland. Een aanzienlijk deel van het publiek leeft in grote armoede, en heeft het moeilijk door het afscheuren van sociale en familiale banden, door eenzaamheid, armoede, soms dak- en thuisloosheid. De afwezigheid van inkomsten en de moeilijkheden om aan te sluiten bij de reguliere arbeidsmarkt zijn veelal te verklaren door een zwak studieniveau, een gebrek aan kwalificaties en soms zelfs analfabetisme. Ook het administratief verblijfsstatuut als migrant speelt een niet verwaarloosbare rol bij de toegang tot gezondheidszorg. Momenteel beschikken we echter over onvoldoende gegevens om dit verder te onderzoeken. In samenwerking met het Observatoire du sida et des sexualités en het Centre Local de Promotion de la Santé willen we volgend jaar projectmatig werken rond een verfijning van onze gegevensverwerking. Dit punt zal dan ook de nodige aandacht krijgen. Figuur 2: Bron van inkomsten van gecontacteerde personen tussen november 2010 en eind oktober 2011 (N=52 7 ) * BW: Beschutte Werkplaats 7 Het team is op de hoogte van de bron van inkomsten van 52 personen. Alias Jaarverslag

16 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Figuur 2 toont ons de gekende bronnen van inkomsten van het publiek van Alias. Van diegenen die in orde zijn met hun papieren, stapelen een aantal prostitués een reeks administratieve verwikkelingen op omwille van hun zwerfgedrag of mobiliteit, die hun toegang tot financiële hulp vanwege het OCMW of een socio-professioneel integratiecircuit belemmeren. Tot slot leven een aantal onder hen met een belangrijk aantal schulden. Prostitutie verwordt zo tot een belangrijke bron aan inkomsten. We merken nog op dat het pubiek van Alias een jong publiek is (cf. figuur 3). Ongeveer twee derde is jonger dan 30 jaar. Dit stemt overeen met wat de gasten vertellen: vanaf een bepaalde leeftijd heb je minder succes als mannelijke prostitué. Deze realiteit staat in rechtstreeks verband met de moeilijkheden om aan te sluiten bij de reguliere arbeidsmarkt, als migrant die vaak niet over de nodige documenten beschikt, niet voldoende Frans spreekt, met een gebrek aan kwalificaties, enz... Figuur 3: Leeftijden van gecontacteerde personen tussen november 2010 en eind oktober 2011 per leeftijdsgroep (N=103) 8 8 Zie de voetnoten op pagina s 7 en 8. Alias Jaarverslag

17 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Barrières tot kwaliteitsvolle psychosociale en medische hulpverlening Verschillende elementen accentueren het proces dat het publiek kwetsbaarder maakt: leven in het hier en nu en in de onmiddellijke dringendheid, kwijtraken van tijdsbesef en moeilijkheden om de toekomst te plannen, moeilijk omgaan met de instellingscultuur van bepaalde structuren (consultaties op afspraak, voorafgaande intake gesprekken om de hulpvraag te analyseren, specifieke interne werkingsregels van een aantal hulpverleningsinstellingen, enz.). Met andere woorden: een afspraak maken, komen op de voorgestelde dag en op het specifieke uur, wachten in de wachtzaal alvorens ontvangen te worden, enz. zijn soms moeilijke etappes voor een aantal mannelijke prostitués. Het gebrek aan kennis over het zorg- en hulpverleningsaanbod, de zwakke beheersing van één van de landstalen (mondeling om een specifiek probleem uit te leggen; geschreven om te lezen of om een formulier in te vullen), het gebrek aan aansluiting met een hulpverlener of -instelling, de beperkingen met betrekking tot medische dekking of leefloon (gezien hun traject in armoede of verblijfsstatuut), en tot slot de administratieve complexiteit van sociale of medische herintegratieprocedures, vragen een gespecialiseerd begeleidingsaanbod. Meer structurele factoren verklaren eveneens de kloof tussen het publiek en de bestaande diensten: de onverenigbaarheid tussen de nachtelijke levensstijl en de openingsuren overdag van klassieke psychosociale en medische structuren en de verzadiging van een aantal diensten, vooral in de sectoren van de nachtopvang en de geestelijke gezondheidszorg. Bij deze situatie van uitsluiting komt vaak nog discriminatie van bevoegde diensten en instellingen, en diverse vormen van auto-discriminatie. Heel wat mannelijke prostitués durven geen hulp zoeken en de problemen gerelateerd aan hun prostitutie-activiteit, hun homoseksualiteit of hun irregulier verblijfsstatuut bespreekbaar maken. Wanneer ze zich tot algemene diensten wenden, verbergen ze meestal de realiteit van hun activiteiten en hun situatie, uit schrik om gebrandmerkt te worden. Alias Jaarverslag

18 ANALYSE VAN DE PROBLEMATIEK EN VAN HET PUBLIEK Nét daarom wordt er ingegaan op het aanbod om iemand toe te leiden naar een externe sociale dienst, een eerste afspraak met een vertrouwensarts of een referentiecentrum. Alias streeft ernaar dat de personen hun gezondheid zelf ter harte nemen zodat ze zelf naar hun tweede afspraak gaan, hoewel het team beschikbaar blijft wanneer een langdurigere begeleiding wordt gevraagd. De aanwezigheid van de straathoekwerker is geruststellend: hij ondersteunt de persoon en diens capaciteiten, kent zijn persoonlijke achtergrond en situatie, en kan hem indien nodig bijstaan tijdens een contact met een andere hulpverlener. Nadien kan de straathoekwerker steeds de tijd nemen om samen met de gast te checken of hij alles goed begrepen heeft, of indien nodig de zaken opnieuw uitleggen. Dankzij zijn kennis van het netwerk en de noodzakelijke administratieve stappen, verwordt de straathoekwerker tot steunfiguur. Alias Jaarverslag

19 Aan de basis van de activiteiten van Alias ligt een globale en geïntegreerde aanpak van gezondheid, door middel van proactief en doelgroepgericht straathoekwerk, psychosociale en medische begeleiding, preventie, harm reduction en de bevordering van de gezondheid, bevorderen van de toegang tot kwalitatieve medische zorgverlening en administratieve ondersteuning. Deze activiteiten zijn de volgende: straathoekwerk in het prostitutiemilieu; laagdrempelige psychosociale en medische begeleiding; informeren en sensibiliseren van de betrokken psychosociale en medische actoren; netwerkvorming en overleg; socio-epidemiologische gegevensverzameling en observatie van het milieu. Straathoekwerk in het prostitutiemilieu 1. Kader en doelstellingen Teneinde haar doelstellingen te bereiken, ontwikkelt Alias een aantal bijzondere instrumenten op maat van de doelgroep. Binnen dit hulpverleningsaanbod van Alias bekleedt de methodiek en de activiteit van het straathoekwerk een centrale rol. Dankzij het straathoekwerk kan er aan preventie gedaan worden op de tippelzones. Hierbij wordt voor harm reduction als basisinsteek gekozen. Bovendien wordt via het straathoekwerk laagdrempelige begeleiding en ondersteuning aangeboden, die erop gericht is om bruggen te bouwen naar de bestaande medische en psychosociale zorgstructuren. Vaak is dit in eerste instantie een onbekende wereld, waardoor men zich buitengesloten voelt en waar men zich niet makkelijk toe wendt. Tot op heden vinden we in het straathoekwerk te Brussel twee verschillende modi operandi. Straathoekwerk dat uitgaat van een territoriale logica enerzijds is niet specifiek en richt zich eerder op een specifieke buurt in plaats van op een specifieke doelgroep. We stellen vast dat deze straathoekwerkers er niet in slagen contacten op te bouwen met mannenprostitués, omdat ze 's avonds en 's nachts niet aanwezig zijn in de tippelzones, en door een gebrek aan expertise instrumenten en middelen ter zake. Anderzijds, bij straathoekwerkprojecten die gericht zijn op specifieke doelgroepen, is er geen enkel dat zich tot mannelijke prostitués richt. Alias Jaarverslag

20 De vzw s die werken met vrouwelijke prostituees, travestieten of transseksuelen komen maar zelden in contact met mannelijke prostitués: mannen en vrouwen hebben immers verschillende tippelzones. Bovendien zijn er significante verschillen tussen deze verschillende doelgroepen en vormen van prostitutie. Omwille van al deze redenen is het bijzonder moeilijk om voor dit publiek en voor andere doelgroepen één en dezelfde benadering te hanteren. Situatie Bilal en Arthur 9 kennen de Brusselse sociale kaart door en door : deze jonge mannen van respectievelijk 25 en 22 jaar hebben in het verleden meerdere maanden op straat geleefd. De administratieve situatie van Bilal is gedeeltelijk opgelost: hij heeft een verblijfsvergunning bemachtigd, en leeft hier samen met zijn familie. Maar zijn algemene situatie blijft kwetsbaar, zijn kansen op de arbeidsmarkt uiterst klein. Hij is laaggeschoold, zijn kennis van het Frans is zeer matig, hij is analfabeet. Van tijd tot tijd brengt hij nog een week of twee op straat door, wanneer hij weer eens ruzie heeft met zijn vader. De situatie van Arthur is zo mogelijk nog ingewikkelder. Hij verliet Oost-Europa als 16- jarige, en zwierf meerdere jaren door Europa. Wanneer we hem ontmoetten was hij sinds enkele maanden opnieuw in België. Hij leeft op straat en heeft enkel een beperkte toegang tot de Belgische arbeidsmarkt (via een zelfstandigenstatuut of via knelpuntberoepen). Bij een tas koffie of een sigaret wordt, op het ritme van de hulpvragers en met wederzijds respect, een vertrouwensrelatie opgebouwd met de straathoekwerkers. Een relatie waarbinnen allerhande zaken progressief verwoord kunnen worden: gezondheidsproblemen, laag zelfvertrouwen, de moeilijke weg die ze al afgelegd hebben, hun prostitutie- en risicocontacten. Straathoekwerkers krijgen de mogelijkheid om preventiestrategieën (harm reduction) toe te lichten, samen een eventuele toeleiding, bijvoorbeeld naar een huisarts of een sociale dienst door te spreken, of administratieve stappen voor te bereiden. 9 Omwille van de bescherming van de privacy van de betrokken, hanteren we deze pseudoniemen. Alias Jaarverslag

21 2. Activiteiten Het straathoekwerk in het milieu van de prostitutie heeft vele aspecten: Op regelmatige tijdstippen wekelijks een aanwezigheid op de tippelplaatsen verzekeren. Zodoende contact onderhouden met de reeds ontmoette personen en contact leggen met nieuwelingen in het milieu; een professionele vertrouwensrelatie uitbouwen met de mannelijke prostitués; gratis uitdelen van condooms, glijmiddel en materiaal voor preventie en harm reduction; sensibiliseren rond de preventie van soa s en hiv, het gebruik van voorbehoeds- en glijmiddelen, het belang van het opsporen van soa's en hiv en eventuele behandelingen; het beluisteren van impliciete en expliciete vragen van de doelgroep, helpen bij het formuleren ervan en bij het stellen van prioriteiten; informeren, advies geven en beantwoorden van vragen van het publiek; het begeleiden en/of oriënteren van de doelgroep op psychosociaal en medisch vlak; het prospecteren van nieuwe, nog onbekende tippelzones. Het gebeurt dat de straathoekwerkers aangesproken worden door eigenaars van bars waar mannelijke prostitués komen, of door hun klanten. Vragen worden beantwoord, samen wordt naar een eventuele doorverwijzing gewerkt. Het gaat dan vooral om preventie en harm reduction. De tippelzones waar Alias aanwezig is, zijn welbepaalde straten en bars, en sinds juli 2010 het Koninklijk Park. Deze nieuwe locatie werd om verschillende reden toegevoegd aan de te bezoeken plaatsen. De pers én een verontruste burger berichtten in 2009 over de aanwezigheid van minderjarige prostitués. Anderzijds informeerde Ex Aequo ons over de situatie. Deze vereniging werkt ook in de buurt van 'cruising zones' in het kader van haar preventie-opdracht met betrekking tot soa's en hiv, gericht naar mannen die seksuele contacten met andere mannen hebben. Alias Jaarverslag

22 Hoewel het team sinds juli 2010 zijn aandacht ten volle richt op het stadspark, blijft het moeilijk om de ware omvang van de prostitutie-activiteiten die er plaats hebben, te omvatten. Het werk gebeurt immers s nachts, waardoor het nog moeilijker is om de motieven van de aanwezigen te onderscheiden: is iemand op zoek naar klanten, naar een vrijblijvende seksuele ontmoeting, of naar een andere vorm van ontspanning? De vorm van straathoekwerk waar Alias voor staat, waarbij gewerkt wordt met respect voor en op het ritme van de persoon, laat het ons niet altijd toe om personen direct op hun motieven aan te spreken. Er gaat soms de nodige tijd over voor er een gesprek mogelijk wordt en iemand de ware redenen van zijn aanwezigheid toelicht. Vandaar dat een regelmatige aanwezigheid van kapitaal belang is voor ons werk. Ons team opteerde om zich aan de rand van die plekken op te houden waar effectief seksuele handelingen plaatsvinden. Aan de hand van een open houding stellen ze zich beschikbaar op voor contact met de doelgroep. Hier zijn het vaak de prostitués die de sociale werkers benaderen. In het bijzonder hebben we de aanwezigheid van een aantal minderjarigen vastgesteld, die zich prostitueren in het park. Verontrust door deze realiteit, heeft het team van Alias contact opgenomen met Bernard De Vos, de kinderrechtencommissaris binnen de Franse Gemeenschap, en een aantal organisaties met ervaring met minderjarigen in de prostitutie; Boysproject en ICAR. Handvaten werden aangereikt, methodieken werden uitgewisseld. Op donderdag wordt er van 16 uur tot middernacht op de tippelzones gewerkt, op vrijdag van 20 uur tot 2 uur s nachts. Gelet op de relatief gevaarlijke context van nachtelijk straathoekwerk en ter bevordering van de veiligheid van de werkers, gaan deze altijd met twee op pad. Eén van de vier straathoekwerkers per week is een vaste vrijwilliger, een noodzakelijke bijdrage gezien de werklast van onze vaste ploeg. In duo s werken bevordert bovendien de kwaliteit van de contacten met het publiek en van de observaties van het prostitutiemilieu. Het is een hulpmiddel om te vermijden dat er soms te sterk gefocust wordt op één werker en om steun te verlenen bij intieme confrontaties. Gedurende deze straathoekwerknachten kan er, in geval van nood, getelefoneerd worden naar een lid van de Raad van Bestuur. Hiervoor wordt een beurtrol opgesteld. Alias Jaarverslag

23 Na elke avond straathoekwerk wordt er een verslag opgesteld. Voor ons team is dit een belangrijk moment. Het laat toe stil te staan bij de avond, waarnemingen en indrukken over de contacten uit te wisselen en zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens te registreren. Elke zes weken wordt er een straathoekwerkvergadering georganiseerd voor onze professionele en vrijwillige medewerkers. Hier wordt de methodiek besproken, het preventiewerk, de plaatsen die bezocht worden, In 2010 werd de basis gelegd voor uitwisselingen tussen ons team en dat van Boysproject (Antwerpen). Deze uitwisselingen hebben geleid tot een betere en ruimere kennis van mannenprostitutie, en van verschillende manieren waarop het publiek benaderd kan worden. Ook de methodologie van het straathoekwerk en het verzamelen van gegevens werden tijdens deze ontmoetingen op de agenda geplaatst. Samen met Ex Aequo werd een vergadering georganiseerd over het werk in het Koninklijk Park, om de krijtlijnen van een toekomstige samenwerking vast te leggen. Alias en Ex Aequo zien zich op dit moment als bevoorrechte doorverwijspartners en heeft Alias het nodige preventiemateriaal van Ex Aequo ter beschikking gesteld. Tussen november 2010 en eind oktober 2011 heeft het team van Alias, al dan niet bijgestaan door vrijwilligers, 60 avonden straathoekwerk verricht in het Brusselse homoprostitutiemilieu. Dit staat voor 360 uren sociaal werk op straat, in parken en cafés. De werkterreinen, bezocht tijdens deze 60 beurten nachtelijk straathoekwerk: Bars: 59 keer Stadspark: 31 keer Straat: 60 keer In totaal: 234 observaties van mannelijke prostitués werden geregistreerd in de verslagen (een maandelijks gemiddelde van 20 personen) 455 aangeknoopte contacten (een gemiddelde van 38 per maand) Dit totaal aantal contacten staat in verhouding tot 103 verschillende personen. Alias Jaarverslag

24 3. Straathoekwerk en preventie Via proactief straathoekwerk in de tippelzones heeft Alias de mogelijkheid om preventiemateriaal uit te delen (condooms en glijmiddel). De sociale werkers van Alias hebben meer dan 4000 pakketjes condooms en glijmiddel uitgedeeld sinds november Dit wordt over het algemeen goed onthaald, zelfs gewaardeerd en gevraagd. Toch wordt het door sommige mannen geweigerd. Als redenen geven ze aan (bijna) nooit condooms en/of glijmiddel te gebruiken, of nog over afdoende voorraad te beschikken. Sommigen vrezen gecontroleerd te worden door de politie: het bezit van condooms zou hen als prostitué ontmaskeren. Het uitdelen van preventiemateriaal biedt de gelegenheid om te praten over gezondheid, seksualiteit en de risico s op infectie (hiv en andere soa s). Ook gezondheidsproblemen en de toegang tot gezondheidszorg worden aangekaart tijdens het straathoekwerk. Het doel is het informeren van de mannen over het bestaande aanbod en indien nodig als tussenpersoon te fungeren voor de psychosociale en medische diensten. Het team beschikt over verschillende instrumenten om aan preventiewerk te doen, ontwikkeld door organisaties actief binnen het domein van hiv- en soapreventie. Het gaat o.a. over brochures van: Ex Aequo, gericht naar mannen die seksuele betrekkingen hebben met andere mannen (overdrachtsrisico s van hiv en soa s en manieren om zich te beschermen); Modus Vivendi / Fiesta voor druggebruikers (harm reduction met betrekking tot gebruik van verschillende producten, overdracht van hepatitis C); SIDAIDS-MIGRANTS (voordien SIREAS) voor migranten (brochures in 18 talen waaronder Arabisch, Roemeens en Bulgaars over overdrachtsrisico s van hiv en manieren om zich te beschermen). Alias Jaarverslag

25 Analyse van instrumenten betreffende preventie en harm reduction Tot nu toe heeft Alias gebruik gemaakt van preventiemateriaal dat ontwikkeld werd door andere diensten. Er werd een eerste selectie gemaakt uit informatiebrochures, harm reduction- en preventiemateriaal, zowel betreffende hiv en andere soa s, middelengebruik en prostitutie. Hierbij werd rekening gehouden met een aantal criteria of goede praktijken : gebruik van expliciete pictogrammen een kleiner of aantrekkelijker formaat beschikbaarheid in meerdere talen een minimaal beroep op schrijftaal Qua inhoud (harm reduction op seksueel vlak) is preventiemateriaal voor mannen die seks hebben met mannen interessant voor het publiek van Alias. In de praktijk blijkt dit echter te omslachtig uitgewerkt, en bijgevolg niet toegankelijk genoeg. In brochures voor vrouwelijke prostitués ligt de nadruk vaak op het vrouw-zijn, waardoor ze niet gepast zijn voor mannenprostitués. Op lange termijn wordt er aan gedacht om ons doelpubliek te betrekken bij deze analyse van het bestaande preventiemateriaal. Ook de deelname van dit publiek aan de uitwerking van een specifieke brochure, waarbij bijzondere aandacht naar preventie en toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg zou gaan, behoort zeker tot de mogelijkheden. Alias Jaarverslag

26 4. Identificatie van de hulpvragen van het publiek Figuur 4: Identificatie van de hulpvragen van het publiek tijdens het straathoekwerk De vragen betreffende seksuele gezondheid, harm reduction op dit vlak en vragen naar testing zijn het grootst in aantal. Seksuele gezondheid dient hier begrepen te worden als de impact van de prostitutieactiviteit op de seksualiteit en de beleving ervan, meer bepaald aan de hand van een aantal verschuivingen naar gelang de context ( privé/professioneel, met vaste partner/niet met vaste partner, hetero- of homocontact, enz.). Er zijn manifeste kwetsbaarheden op vlak van: SOA / AIDS preventie: gebrek aan kennis over besmettingsrisico s en manieren waarop men zich kan beschermen tegen soa s en hivbesmetting; onvoldoende gebruik van voorbehoedsmiddelen en glijmiddel met klanten en andere seksuele partners; onvoldoende gebruik van kwaliteitsvolle hiv / soa testing (counselling); onwetendheid van het bestaan van post-exposure profylaxe (PEP) tegen hiv. Alias Jaarverslag

27 seksuele geaardheid: ondergane of geïnterioriseerde homofobie; angst voor stigmatisering; strategieën om onzichtbaarheid te behouden (dubbel leven). Diegenen die zichzelf als homoseksueel identificeren, plaatsen die seksualiteit zelden in een identitair perspectief en wensen hun seksuele geaardheid niet noodzakelijk openlijk te beleven. Andere prostitués identificeren zichzelf als heteroseksueel. Seksuele geaardheid is een vaak terugkomend thema bij progressief diepergaande contacten tussen de ploeg van Alias en leden van het publiek. Het gaat vooral over het correct gebruik van condooms en glijmiddel en besmettingswijzen van soa's, waarvan het publiek soms nauwelijks op de hoogte is, en waarover allerlei misvattingen de ronde doen. Vaak gaat het over de moeilijkheden bij het onderhandelen over het dragen van voorbehoedsmiddelen bij sommige klanten, die bereid zijn de prijs te verdubbelen om het zonder te doen. Gedurende de gesprekken hebben de straathoekwerkers ook de gelegenheid om informatie betreffende testing door te geven, of een begeleiding naar een gespecialiseerde dienst voor te stellen. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met het nabijgelegen Elisa centrum van het UMC Sint-Pieter. Verslaving en middelenmisbruik vormen een probleem op zich. Er worden vragen gesteld naar ontwenning, of naar een begeleiding om het gebruik meer onder controle te kunnen houden. Ons publiek maakt veelal een onderscheid tussen recreatief en problematisch druggebruik. Marihuana, XTC en cocaïne worden als partydrugs beschouwd, terwijl heroïne- of methadongebruik als werkelijk problematisch wordt ervaren. Bij de heroïnegebruikers is er weinig kennis over legale vervangingsmiddelen. Alcoholgebruik kan problematisch zijn (en wordt aangemoedigd door de activiteit in de bars), net als gokverslavingen. Er bestaat een evident verband tussen middelengebruik en het nemen van risico s in het kader van de prostitutie-activiteit. Het wordt moeilijker om te onderhandelen met de klant i.v.m. het gebruik van condoom en glijmiddel, of andere grenzen te stellen. Alias Jaarverslag

28 Vragen over werk of opleiding vormen de derde grote groep. Een meerderheid van het doelpubliek heeft geen toegang tot de arbeidsmarkt, kan geen beroep doen op arbeidsbureaus of heeft geen toegang tot opleidingsinstellingen. Er is een direct verband met de vragen over het verblijfsstatuut. Voor migranten of nieuwe Europeanen betekent het vinden van werk vaak een mogelijke regularisatie van hun administratieve situatie. Een beroepsopleiding, of een cursus Frans, verhoogt hun kansen op de arbeidsmarkt. De moeilijke situatie waar ze zich in bevinden, maakt het hun erg lastig om zo n opleiding, als ze er dan al recht op hebben, tot een goed einde te brengen. Tijdens het straathoekwerk gaat het vaak over allerhande familiezaken, relaties en het gevoelsleven (ouders, echtgenoot/partner, de kinderen, enz.). Wanneer het onderwerp prostitutie op tafel komt, gaat het vooral over het tippelen (verschillen tussen de straat, het park en de bars); de prijzen ( de buitenlanders doen de prijzen dalen, dus moeten we meer doen voor minder geld en ook meer risico s nemen, de klant is bereid om meer te betalen voor seksuele betrekkingen zonder voorbehoedsmiddel ); de vragen van klanten en de moeilijkheden om te onderhandelen over beschermde seksuele contacten en meer algemeen de grenzen die een aantal prostitués maar moeilijk kunnen stellen (bij voorbeeld het weigeren van seksuele praktijken waar men zich niet goed bij voelt, want door nee te zeggen aan je klant ben je hem kwijt ). Op die momenten hebben de straathoekwerkers de mogelijkheid om dieper op dit onderwerp in te gaan: werken rond harm reduction op het gebied van seksuele gezondheid en veiligheid, stilstaan bij de persoonlijke beleving van de prostitutieactiviteit. Gezondheid is vaak niet prioritair voor het doelpubliek. Wanneer er zich een dringend gezondheidsprobleem voordoet (of een probleem dat mettertijd dringend is geworden), begeeft men zich meestal naar een spoedgevallendienst van een ziekenhuis. De kennis van het bestaande medische zorgaanbod is eerder gebrekkig of onbestaande, net als kennis en besef van de eigen gezondheidstoestand. Het merendeel heeft al lang geen arts meer bezocht en heeft trouwens geen vaste huisarts. Toegang tot zorg is bovendien beperkt voor sommigen, bij gebrek aan medische dekking. Bijgevolg wordt een deel van het begeleidingswerk geïnvesteerd in het aanvragen van dringende medische hulp. Alias Jaarverslag

29 Geestelijke gezondheid maakt voor Alias integraal deel uit van iemands gezondheid en maakt dus systematisch deel uit van de aandachtspunten. Een deel van het publiek klaagt van een algemeen onwelzijn en vertoont een laag zelfbeeld. Heel wat prostitués geven aan sterk te lijden onder gevoelens van eenzaamheid, vooral een aantal migranten die diepe gevoelens van schaamte en mislukking koesteren met betrekking tot hun migratietraject. Sommige prostitués lijden eveneens aan psychiatrische problemen of leven met een verstandelijke handicap. Een snelle en eenvoudige doorverwijzingen naar de sector geestelijke gezondheid is meestal geen sinecure: de sector lijkt dicht te slippen, het is moeilijk om binnen een redelijke termijn een afspraak te krijgen, de kost van consultaties en medicatie verhoogt de drempel, en een aantal vooroordelen blijven de kop opsteken ( waarom zou ik een psycholoog moeten zien, ik ben toch niet gek? ). Het uitbouwen van relaties en meer bepaald een bevoorrechte relatie kan alleen via een grote luisterbereidheid vanwege het team. Gedurende de individuele gesprekken zeggen de mannen ons dat het deugd doet te kunnen praten over hun verhaal, hun moeilijkheden, hun verlangens. Ze vragen dan ook om ons terug te zien. Diegenen die vzw Adzon nog gekend hebben, wijzen op het belang van een doelgroepgericht initiatief, een lokaal waarbinnen ze veilig relaties kunnen opbouwen met de anderen. Onderwerpen zoals seksualiteit (identiteit, oriëntatie en contacten) worden doorgaans slechts vluchtig ter sprake gebracht, alsof het geen belangrijke of onschuldige zaken betreft. Voor de doelgroep wegen de diverse taboes immers zwaar door. De straathoekwerkers trachten deze taboes te doorbreken, te werken rond harm reduction en deze strategieën optimaal af te stemmen op de concrete praktijk. Problemen rond huisvesting of schulden komen eveneens ter sprake tijdens het straathoekwerk, en zijn gelinkt aan de kwetsbare situaties waarin het publiek van Alias zich bevindt. Net als deze onderwerpen komen het grootste deel van de administratieve vragen overdag aan bod, tijdens de onthaalpermanentie. Hierdoor krijgt het relationele aspect tijdens het nachtelijke straathoekwerk meer ruimte (progressieve overgang van sociale dienst op straat naar straathoekwerk ). Alias Jaarverslag

30 5. Perspectieven voor het straathoekwerk in het mannelijke prostitutiemilieu Alias heeft enkele prioriteiten naar voren geschoven voor het komende jaar: Uitdieping van de methodologie van het straathoekwerk Het team van Alias wil de visie op straathoekwerk verfijnen door te blijven uitwisselen met gespecialiseerde teams en de reflectie verder te zetten binnen de zeswekelijkse straathoekwerkvergaderingen, om zoveel mogelijk op maat van de doelgroep te kunnen werken. Preventie op het terrein Het team wil in samenwerking met een arts gespecialiseerd in seksuele gezondheid preventieacties op touw zetten binnen de tippelzones en in groep rond gezondheid werken in het lokaal van Alias. Belgian Network for Male Prostitutes (BNMP) Het BNMP wil, als Belgisch netwerk, de verschillende organisaties voor mannelijke prostitués rond de tafel brengen. Door ervaringen en expertise uit te wisselen en rekening te houden met de evoluties in de verschillende steden, wordt er transversale kennis opgebouwd. Op initiatief van Boysproject werd het BNMP nieuw leven ingeblazen, en Alias wil hieraan zijn steentje bijdragen. Straathoekwerk op het internet We willen onderzoeken hoe we via onze website nog meer op maat van ons doelpubliek informatie kunnen aanbieden. We beschikken over een Facebook pagina, en willen ook via dit kanaal ons publiek nog beter bereiken. Ten slotte is Alias ingestapt in het project wat het voor Brusselse escorts een pak eenvoudiger zou moeten maken om contact met ons op te nemen. Alias Jaarverslag

31 Laagdrempelige begeleiding 1. Kader en doelstellingen Begeleiding, een integraal onderdeel van straathoekwerk, begint met en doorheen de relatie tussen het publiek en de straathoekwerkers. Kunnen praten, uitwisselen en gehoord worden is heel belangrijk, of er nu een expliciete of impliciete hulpvraag is. De regelmatige contacten tijdens het straathoekwerk leiden tot het expliciet verwoorden van vragen naar individuele begeleiding. De ploeg van Alias beantwoordt deze vraag pas na een grondige analyse van de situatie. De begeleiding is laagdrempelig, dat wil zeggen zonder enige voorwaarden en rekening houdend met mogelijke mislukkingen en herval in wat iemand onderneemt. Het is niet ongewoon dat een afspraak uitgesteld wordt. Daarvoor zijn heel wat redenen, zoals de tijd die verloopt tussen het verwoorden van de hulpvraag en de verwezenlijking van het antwoord daarop, weinig besef van welke dag, datum of uur het eigenlijk is, grote verschillen in de dagindeling van het voornamelijk s nachts werkende publiek en de verschillende medische en psychosociale diensten die enkel overdag open zijn, een grote fysieke afstand tussen de tippelzones en de lokalen van Alias. Langs de andere kant leert de ervaring dat, indien het contact behouden blijft, er uiteindelijk samen nagedacht kan worden over mogelijke pistes en sociale stappen, ook al neemt dit soms wat tijd in beslag 2. Activiteiten Begeleidingen worden gestart met het oog op het zelfstandiger maken van de doelgroep (zich toeëigenen van bestaande mogelijkheden en het eigen potentiëel versterken) en in aanvulling op de bestaande psychosociale en medische diensten (brugfunctie, netwerkvorming). De begeleiding bestaat uit de volgende activiteiten: het verzekeren van een onthaal van het publiek, een luisteren naar en analyse van hun vragen; doorverwijzen of herverwijzen van het publiek in functie van hun situatie; Alias Jaarverslag